Hoe en waar moet ik een misdrijf aangeven?
Hoe kan ik opvolgen wat de autoriteiten doen met mijn klacht?
Hoe kan ik betrokken worden bij het onderzoek?
Welke rechten heb ik als getuige?
Ik ben minderjarig. Heb ik bijkomende rechten?
Heb ik recht op juridische bijstand?
Hoe kan ik bescherming krijgen als ik me bedreigd voel?
Tot welke diensten kan ik mij tijdens de onderzoeksfase wenden als ik bijstand nodig heb?
Is het mogelijk om een schikking te treffen met de dader of om een bemiddeling op te starten?
Wat zijn de mogelijke beslissingen op het einde van het onderzoek?
Ik ben een buitenlander. Hoe worden mijn rechten en belangen beschermd?
Je kan een misdrijf aangeven op het politiekantoor, bij voorkeur op het politiekantoor van de plaats waar het misdrijf is gepleegd. In een crisissituatie kan je altijd het noodnummer 112 bellen. Als het geen noodsituatie betreft kan je terecht bij het dichtstbijzijnde politiebureau. De adressen van de verschillende politiekantoren kan je vinden op de website van de lokale politie in het Nederlands en Frans.
Elke Belgische burger of Belgische ingezetene (bv als je een permanente verblijfsvergunning hebt) kan bepaalde minder zware misdrijven (bijvoorbeeld vandalisme, winkeldiefstal en fietsdiefstal) online aangeven in het Nederlands, Frans en Duits.
Daarnaast kan iedereen, dus ook toeristen, internetgerelateerde misdrijven melden via een specifieke website die beschikbaar is in het Nederlands, Frans, Duits en Engels.
Een beperkt aantal misdrijven kan enkel worden vervolgd als het slachtoffer er zelf klacht voor neerlegt, bijvoorbeeld smaad en eerroof (de zogenaamde klachtmisdrijven).
Het is niet nodig om je klacht dadelijk na het misdrijf neer te leggen, maar je hebt er wel alle belang bij om dit zo snel mogelijk te doen zodat de politie over precieze informatie beschikt over de feiten, de omstandigheden en de schade die je hebt geleden. Bovendien moet je er ook rekening mee houden dat na verloop van een bepaalde periode de autoriteiten een misdrijf niet meer kunnen vervolgen (‘de verjaring’). Deze periode is vastgelegd door de wet en verschilt per misdrijf. De termijnen kunnen variëren van zes maanden tot 20 jaar. Ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht zijn onverjaarbaar.
De politie zal je verhoren om jouw klacht op te nemen in een proces-verbaal. Tijdens het verhoor heb je een aantal rechten die ook gelden indien je eventueel op een later tijdstip opnieuw zou worden verhoord. Ongeacht in welke hoedanigheid je verhoord wordt (bijvoorbeeld als slachtoffer of als getuige) moet de politieambtenaar je vóór het verhoor meedelen dat:
Indien je je in een andere taal dan die van de procedure wenst uit te drukken, wordt een beëdigde tolk opgeroepen om je bij te staan tijdens het verhoor. Dit is kosteloos. Je kan ook gevraagd worden om zelf je verklaring op te schrijven in je eigen taal.
Je klacht zal neergeschreven worden in een proces-verbaal waarin met name de volgende informatie is opgenomen:
Je kan tijdenshet verhoor ook aangeven dat je praktische, sociale, psychologische of juridische hulp nodig hebt.
Het is aangewezen dat je een kopie maakt van de documenten die je aan de politie overhandigt. Je kan de originele documenten immers later nog nodig hebben voor bijvoorbeeld je verzekeringsmaatschappij.
Indien je slachtoffer bent van een seksueel misdrijf, zal het verhoor, in de mate van het mogelijke, plaatsvinden in een aangepast lokaal dat de nodige discretie biedt.
Behoudens een aantal uitzonderingen, maakt de politie het proces-verbaal over aan het parket. De procureur des Konings zal daarop beslissen of de politie een onderzoek moet starten of niet. Dit onderzoek kan gevoerd worden onder leiding van enerzijds de procureur des Konings (opsporingsonderzoek) of anderzijds, bij meer ingewikkelde dossiers of wanneer meer ingrijpende onderzoeksmaatregelen nodig zijn, zoals een huiszoeking, de onderzoeksrechter (gerechtelijk onderzoek). In sommige gevallen kan de politie zelf het onderzoek starten en het afgewerkte dossier naar het parket doorsturen voor verder gevolg (Ambtshalve Politioneel Onderzoek). Voor een aantal lichte misdrijven (bijvoorbeeld fietsdiefstal) en rekening houdend met de omstandigheden (bijvoorbeeld het ontbreken van enig spoor van de verdachte) zal de politie een Vereenvoudigd Proces-Verbaal (VPV) op stellen. Dit VPV blijft op het politiecommissariaat en wordt niet overgemaakt aan het parket. Elke maand wordt er wel een overzichtslijst van alle opgestelde VPV’s overgemaakt aan de procureur des Konings, waardoor hij op de hoogte wordt gebracht van jouw klacht. Indien er nieuwe elementen aan het licht komen (bijvoorbeeld: identificatie van de dader van het misdrijf) die de zaak een andere wending kunnen geven, wordt het proces-verbaal overgemaakt aan de procureur des Konings en zal je hierover geïnformeerd worden door de politie.
Na het indienen van je klacht zal je een attest van klachtneerlegging krijgen. Op dit attest vind je het referentienummer van je zaak, de naam van de politieagent die je geholpen heeft en de contactgegevens van het parket (dat je kan contacteren voor de opvolging van je klacht).
Op dit attest wordt duidelijk aangegeven of je klacht wordt behandeld als een normaal proces-verbaal, een ambtshalve politioneel onderzoek of een vereenvoudigd proces-verbaal.
Indien je geen andere stappen onderneemt dan de klachtneerlegging bij de politie, zal je door de procureur des Konings, in geval van vervolging, enkel worden geïnformeerd over de datum, uur en plaats van de zitting van het vonnisgerecht.
Indien je geïnformeerd wenst te worden over een ander gevolg dat aan jouw klacht wordt gegeven, biedt de wet je de mogelijkheid om je benadeelde persoon te verklaren. Je kan dit door in persoon of via je advocaat een verklaring van benadeelde persoon af te leggen bij de politieambtenaar die het proces-verbaal opstelt, of door de verklaring af te geven op het secretariaat van het parket of op het politiekantoor of ze per aangetekende brief op te sturen naar het secretariaat van het parket . Bij het attest van klachtneerlegging krijg je een modelformulier daarvoor.
Als benadeelde persoon word je schriftelijk op de hoogte gebracht van de beslissing van de procureur des Konings (bijvoorbeeld: de seponering en de reden daarvan of het instellen van een gerechtelijk onderzoek) en van een eventuele rechtsdag voor een onderzoeksgerecht. Je kunt ook elk stuk dat je nuttig acht, laten toevoegen aan het dossier. Bovendien heb je het recht te verzoeken om inzage van het dossier te nemen en er een afschrift van te verkrijgen
Indien je schadevergoeding wenst of indien je andere rechten wil verkrijgen, moet je je burgerlijke partij (1) stellen. Hiervoor moet je in persoon of via je advocaat een verklaring afleggen. Deze verklaring kan worden afgelegd in alle fasen van de procedure. Als burgerlijke partij heb je het recht:
Als burgerlijke partij en als benadeelde persoon kan je je laten vertegenwoordigen door een advocaat in je contacten met de autoriteiten. Aangezien het onderzoek in België geheim is, is het niet mogelijk om aanwezig te zijn bij de onderzoeksdaden (bijvoorbeeld bij het verhoor van de verdachte), met uitzondering van het plaatsbezoek met het oog op de wedersamenstelling van de feiten.
Je hoeft zelf het bestaan van het misdrijf en de schuld van dader niet te bewijzen.
Eens het proces-verbaal naar het parket is doorgestuurd en een eventuele vervolging van start is gegaan, is er geen enkele mogelijkheid om de strafprocedure eigenhandig stop te zetten. Dit geldt ook voor de misdrijven die enkel kunnen vervolgd worden na een klacht van het slachtoffer (klachtmisdrijven), zoals bv. smaad en eerroof.
Tijdens het onderzoek zal je, als slachtoffer, hoogstwaarschijnlijk verhoord worden als getuige.
Als je je bedreigd voelt als getuige, kan je (alsook je gezin en familieleden) onder bepaalde omstandigheden bepaalde beschermingsmaatregelen toegekend krijgen (link naar ‘Hoe kan ik bescherming krijgen als ik me bedreigd voel?’)
Wanneer je een verklaring hebt afgelegd tijdens het onderzoek, kan je een vergoeding vragen voor je reis- en verblijfskosten. Je kunt ook een tegemoetkoming krijgen als je een halve dag verlof op je werk hebt moeten vragen. Deze kosten worden betaald via het staatsbudget maar zullen teruggevorderd worden van de dader als hij/zij schuldig wordt bevonden.
Wanneer je een beschermingsmaatregel hebt gekregen of als je niet in het land bent, kan je ondervraagd worden via een video- of teleconferentie.
Als je jonger bent dan 18 en je slachtoffer bent van een misdrijf, dan heb je de volgende bijkomende rechten tijdens het verhoor:
Om te vermijden dat je je verhaal verschillende keren moet herhalen, kan er worden beslist om het verhoor audiovisueel (beeld en geluid) op te nemen. Als je jonger bent dan 12 kan het verhoor opgenomen worden op video nadat men jou hierover heeft geïnformeerd. Als je ouder bent dan 12 zal men jouw verhoorenkel mogen opnemen op video als je hiervoor de toestemming geeft. Deze verhoren vinden plaats in een verhoorlokaal dat hiervoor specifiek is uitgerust.
Als je het slachtoffer bent van seksueel misbruik, prostitutie of kinderpornografie zal de verjaringstermijn van het misdrijf pas beginnen lopen als je 18 wordt.
Als minderjarig slachtoffer zal de politie je ook doorverwijzen naar diensten slachtofferhulp die gespecialiseerd zijn in kindermisbruik.
Je zal ook beschermd worden tegen bekendmaking in de media. De publicatie of verspreiding van foto’s, tekeningen en andere materialen die je identiteit kunnen prijs geven, is immers verboden.
De politie zal je informatie geven over:
Deze informatie zal aangeboden worden aan de hand van het attest van klachtneerlegging en brochures en kan je mondeling verder worden toegelicht. De brochures zijn beschikbaar in de drie landstalen (Nederlands, Frans en Duits) en in het Engels.
Het is belangrijk om te weten dat je enkel op de hoogte zal worden gehouden van een aantal ontwikkelingen in jouw dossier wanneer je een verklaring van benadeelde persoon hebt of je burgerlijke partij (1) hebt gesteld. Het gaat om de volgende zaken:
Bovendien heb je als benadeelde persoon of als burgerlijke partij het recht te verzoeken om inzage van het dossier te nemen en er een afschrift van te verkrijgen. Deze vraag kan worden gericht aan het openbaar ministerie of aan de onderzoeksrechter tijdens het onderzoek.
Je kan kopieën krijgen van het dossier maar je zal hiervoor een vergoeding moeten betalen (ongeveer 0,25 tot 0,50 eurocent per kopie), tenzij je zaak naar een hof van assisen is verwezen, dan zijn de kopieën gratis.
Voor een eerste oriënterend juridisch advies kan je je wenden tot de juridische eerstelijnsbijstand, waar advocaten op bepaalde dagen en uren een gratis advies verlenen en je, indien nodig, naar gespecialiseerde diensten kunnen verwijzen. Er worden zitdagen georganiseerd in de gerechtsgebouwen, de vredegerechten, de justitiehuizen, sommige gemeentelijke administraties en zo verder. Je kan een justitiehuis in elk gerechtelijk arrondissement vinden (hun contactgegevens zijn beschikbaar in het Frans en het Nederlands) of je kan contact opnemen met één van de diensten slachtofferzorg.
Voor een gedetailleerd juridisch advies, bijstand en vertegenwoordiging moet je je tot een advocaat richten. Afhankelijk van je inkomen kan dit geheel of gedeeltelijk gratis zijn, via het systeem van de juridische tweedelijnsbijstand. Een aantal categorieën van personen zoals minderjarigen, geesteszieken of asielaanvragers hebben altijd recht op een volledig gratis bijstand van een advocaat.
Indien je een beroep wil doen op juridische tweedelijnsbijstand moet je je wenden tot een bureau voor juridische bijstand gaan (meer informatie in het Frans en het Nederlands) dat je in elk gerechtsgebouw vindt. Je zal aan hen de documenten moeten overhandigen die aantonen dat je of tot één van de speciale categorieën behoort of dat je bestaansmiddelen onvoldoende zijn. Het Bureau zal binnen vijftien dagen beslissen of je aanvraag wordt goedgekeurd en zal je de contactgegevens doorgeven van de advocaat die voor jou is aangesteld. Het is ook mogelijk om aan een advocaat van jouw keuze te vragen of hij bereid is om te werken in het kader van tweedelijnsbijstand. In dit geval zal deze advocaat, indien hij toestemt, het Bureau in jouw plaats contacteren om je aanvraag te laten goedkeuren.
Wanneer je over beperkte financiële middelen beschikt, kan je bovendien onder bepaalde voorwaarden vragen om te worden vrijgesteld van een aantal procedurekosten (bv. deurwaarderskosten, kosten voor kopieën uit het strafdossier, …) via het systeem van de rechtsbijstand. Om hiervan te kunnen genieten, moet je een verzoek richten tot het bureau voor rechtsbijstand van de strafrechtbank waar de zaak aanhangig is. Indien je je reeds burgerlijke partij hebt gesteld, kan je dit verzoek, zelfs mondeling, richten tot de strafrechtbank die de zaak behandelt.
Het is je ook aangeraden om in je verzekeringspolissen na te gaan of je een rechtsbijstandsverzekering hebt. Contacteer hiervoor je verzekeringsmaatschappij of makelaar.
De politie zal jouw onmiddellijke veiligheid garanderen aan de hand van algemene veiligheidsmaatregelen. Wanneer je verder gevaar loopt als gevolg van de getuigenis die je hebt afgelegd of wil afleggen én je bereid bent om deze getuigenis te bevestigen voor de rechtbank kan de Getuigenbeschermingscommissie je verdere beschermingsmaatregelen toekennen. Indien de procureur des Konings (opsporingsonderzoek) of de onderzoeksrechter (gerechtelijk onderzoek) van mening is dat je deze beschermingsmaatregelen nodig hebt, zullen ze daarvoor een aanvraag indienen bij de Getuigenbeschermingscommissie.
Je kan bijvoorbeeld de volgende beschermingsmaatregelen toegekend krijgen:
In zeer uitzonderlijke gevallen, dit wil zeggen als je het slachtoffer of getuige bent van georganiseerde criminaliteit of van zeer ernstige misdrijven zoals de ontvoering van minderjarigen of moord én de bovenstaande maatregelen zijn niet voldoende om je veiligheid te garanderen, kunnen speciale beschermingsmaatregelen getroffen worden. Deze omvatten onder andere:
Als je slachtoffer bent van seksuele misdrijven of mensenhandel zal je beschermd worden tegen bekendmaking in de media. De publicatie of verspreiding van foto’s, tekeningen en andere materialen die je identiteit prijs kunnen geven is immers strafbaar.
Als je slachtoffer bent van huiselijk geweld en je niet wil terug keren naar de echtelijke woning zal de politie voor jou (en je kinderen) een veilige verblijfsplaats zoeken.
Je mag tijdens het verhoor aan de politieagent vragen om jouw identiteitsgegevens niet op te nemen in het proces-verbaal. Je moet er dan wel rekening mee houden dat de politie deze gegevens toch zal moeten doorgeven als het parket hier expliciet naar vraagt.
Enkel wanneer jij of een van je naastbestaanden ernstig nadeel kan ondervinden als je een getuigenis aflegt, kan de onderzoeksrechter je volledige of gedeeltelijke anonimiteit toekennen. De onderzoeksrechter zal vaak uit eigen beweging de beslissing nemen voor anonimiteit maar je kan dit ook zelf vragen. Wanneer de onderzoeksrechter dit verzoek weigert, kan je er niet tegen in beroep gaan.
Gedeeltelijke anonimiteit wil zeggen dat je identiteitsgegevens niet worden opgenomen in het proces verbaal van het verhoor. Dit is mogelijk bij zowel een opsporings- als een gerechtelijk onderzoek.
Volledige anonimiteit wil zeggen dat je identiteit verborgen blijft gedurende de volledige strafprocedure. Deze kan enkel toegekend worden als:
Alle personeelsleden van de politionele en gerechtelijke autoriteiten zijn verplicht om je te informeren en indien nodig door te verwijzen naar gespecialiseerde diensten. Er zijn verschillende diensten slachtofferzorg waarop je een beroep kan doen tijdens en zelfs na de strafprocedure:
Al deze diensten zijn gratis.
Als je slachtoffer bent van mensenhandel zijn er verschillende gespecialiseerde private diensten die je verder zullen ondersteunen. De coördinatie en samenwerking tussen deze verschillende diensten wordt verzorgd door het Interfederaal Gelijkekansencentrum (UNIA) . Je zal ook een beroep kunnen doen op aangepaste regels voor een verblijfsvergunning en/of arbeidskaart als je erkend wordt in het statuut ‘slachtoffer mensenhandel’ (2).
Je kan medische verzorging krijgen maar je zal alles zelf moeten vergoeden als je geen ziekteverzekering hebt (je kan deze kosten wel inbrengen in je schadevergoeding). Inwoners van de 27 EU lidstaten, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland kunnen profiteren van de Europese Verzekeringskaart.
Er zijn mogelijkheden tot bemiddeling in alle fases van de strafprocedure: op het niveau van de politie (politionele schadebemiddeling), op het niveau van de gemeenten (bemiddeling bij administratieve sancties), op het niveau van het parket voordat de beslissing tot vervolging wordt genomen (bemiddeling in strafzaken). Er bestaat ook een mogelijkheid tot bemiddeling los van de gerechtelijke procedure (slachtoffer-daderbemiddeling).
Politionele schadebemiddeling kan worden toegepast bij kleine criminaliteit (bijvoorbeeld graffiti, kleine diefstallen en vandalisme) met het oog op het herstellen van materiële schade. De procedure wordt toegepast voor dat het proces-verbaal wordt doorgezonden naar het parket. De procureur des Konings wordt geïnformeerd over de resultaten van de bemiddeling en als er een overeenkomst werd bereikt, wordt de zaak meestal gesloten.
Bemiddeling bij administratieve sancties (3) wordt toegepast voordat de sanctie definitief wordt opgelegd. Deze bemiddeling is verplicht als de dader jonger is dan 16 jaar. De bemiddeling is vooral gericht op de terugbetaling van de schade en wordt uitgevoerd door lokale overheden.
Bemiddeling in strafzaken kan worden voorgesteld door de procureur des Konings als hij meent dat het feit niet van die aard is dat het gestraft moet worden met een correctionele gevangenisstraf van meer dan twee jaar of een zwaardere straf. Deze vorm van bemiddeling vindt plaats voordat de procureur des Konings een beslissing neemt tot vervolging en wordt uitgevoerd door justitieassistenten. Je wordt als slachtoffer in hoofdzaak betrokken bij de bemiddeling voor de schaderegeling. De procureur des Konings kan ten aanzien van de dader nog één of meerdere bijkomende maatregelen voorstellen (geneeskundige behandeling of therapie, opleiding of dienstverlening). Indien er een overeenkomst wordt bereikt tussen de dader en het slachtoffer over het herstel van de schade en indien de dader de eventuele overige maatregel(en) heeft uitgevoerd, leidt dit tot het verval van de strafvordering (d.w.z. dat de procureur des Konings deze zaak niet meer voor de strafrechtbank zal kunnen brengen). Wanneer de dader zich niet aan de voorwaarden houdt, kan de zaak doorverwezen worden naar een rechtbank. De bemiddeling in strafzaken kan niet plaatsvinden indien je niet wenst mee te werken. Indien dit het geval is zal het dossier teruggestuurd worden naar de procureur des Konings die opnieuw een besluit zal nemen in verband met de vervolging.
De slachtoffer-daderbemiddeling verloopt los van de gerechtelijke procedure en vervangt deze niet. De gerechtelijke instanties blijven dus verantwoordelijk voor elke beslissing over de strafrechtelijke vervolging, de bestraffing en de uitvoering van de straffen. Dit belet echter niet dat je op elk moment van de procedure kan vragen een bemiddeling te starten: nog voor de zaak eventueel voor de rechtbank komt, tijdens de behandeling van de zaak voor de rechtbank en nadat de rechter een straf heeft uitgesproken. Iedereen die op een directe wijze betrokken is bij een strafdossier kan om een bemiddeling vragen. Dit betekent dat zowel een slachtoffer als een dader om een bemiddeling kan vragen, maar ook bijvoorbeeld de partner, een familielid of een nabestaande. De bemiddeling geeft je de mogelijkheid om, met hulp van een neutrale bemiddelaar, informatie uit te wisselen met de dader over de feiten, de achtergronden, de betekenis, en de gevolgen van het misdrijf. Ook de vergoeding van de geleden schade kan deel uitmaken van het bemiddelingsproces. De overeenkomst die tijdens de slachtoffer-daderbemiddeling wordt bereikt is vertrouwelijk en zal enkel doorgegeven worden aan de gerechtelijke instanties als beide partijen hiermee instemmen. De rechter is verplicht om in zijn vonnis melding te maken van het feit dat er een bemiddeling heeft plaatsgevonden maar hij is niet verplicht om met de bereikte overeenkomst rekening te houden.
De slachtoffer-daderbemiddeling wordt uitgevoerd door twee VZW’s, Moderator in Vlaanderen en Médiante in Wallonië. Deze diensten hebben lokale afdelingen in elk gerechtelijk arrondissement.
Er bestaan mogelijkheden tot bemiddeling in het jeugdrecht. De herstelbemiddeling is mogelijk zowel op parketniveau als op niveau van de jeugdrechter. Een Hergo (herstelgericht groepsoverleg) kan enkel door de jeugdrechter opgelegd worden. Van de rechter wordt verwacht dat hij voorrang geeft aan een dergelijke herstelrechtelijke maatregel (dus in plaats van meteen een straf uit te spreken voor de minderjarige dader) en dat hij de partijen in het conflict informeert over deze mogelijkheid. Indien de herstelbemiddeling resulteert in een overeenkomst tussen dader en slachtoffer zal de rechter deze overeenkomst over het algemeen goedkeuren. Hij mag de inhoud van de overeenkomst niet aanpassen, en kan enkel weigeren om de overeenkomst te erkennen als de inhoud een gevaar kan betekenen voor de veiligheid in de samenleving. De herstelbemiddeling en Hergo worden uitgevoerd door lokale VZW’s in de sector van de jeugdhulp.
De beslissingen die op het einde van het onderzoek kunnen worden nemen, zijn verschillend voor het gerechtelijke onderzoek en het opsporingsonderzoek.
In geval van een opsporingsonderzoek, kan de procureur des Konings beslissen om:
Als benadeelde persoon of als burgerlijke partij, zal je geïnformeerd worden over de beslissing die de procureur des Konings heeft genomen.
In geval van een gerechtelijk onderzoek moet de onderzoeksrechter het dossier doorsturen naar de raadkamer. De zitting in de raadkamer vindt plaats achter gesloten deuren, dit wil zeggen dat enkel de partijen aanwezig mogen zijn. De pers en het publiek hebben bijvoorbeeld geen toegang tot de zitting. De raadkamer kan beslissen om:
Wanneer de raadkamer een beslissing neemt tot internering of opschorting, doet ze uitspraak als een vonnisgerecht en zal ze dan ook een uitspraak doen over je burgerlijke vordering tot schadevergoeding.
Als benadeelde persoon of als burgerlijke partij (1), word je geïnformeerd over de datum van de zitting. Als de zaak wordt doorverwezen naar de strafrechter, word je ook geïnformeerd worden over de datum waarop je zaak voor de strafrechter zal worden behandeld.
Je kan geen beroep aantekenen tegen de beslissing van de procureur des Konings om de zaak te seponeren. Rekening houdend met de feiten en de omstandigheden ervan, en rekening houdend met de redenen van seponering, kunnen er nog mogelijkheden bestaan binnen de strafprocedure om een schadevergoeding te bekomen (naast de procedure voor de burgerlijke rechter):
Een rechtstreekse dagvaarding of een burgerlijke partijstelling ten aanzien van een minderjarige is niet mogelijk.
Je kan, als burgerlijke partij (1), tegen alle beslissingen van de raadkamer, ook als ze besluit om de verdachte buiten vervolging te stellen, beroep aantekenen bij de kamer van inbeschuldigingstelling. Je kan niet in beroep gaan tegen de beslissing van de kamer van inbeschuldigingstelling en je mag ook de dader niet meer rechtstreeks dagvaarden.
Als de raadkamer een beslissing heeft genomen over de schadevergoeding (bij de internering van de dader of bij de opschorting van de veroordeling) kan je wel enkel beroep aantekenen met betrekking tot de schadevergoeding en niet over de strafuitspraak. Als je beroep wil aanteken moet je binnen de vijftien dagen (of drie dagen als de dader in voorlopige hechtenis zit) beroep aantekenen bij de griffie van de rechtbank. De kamer van inbeschuldigingstelling zal daarop je burgerlijke vordering opnieuw beoordelen.
Als buitenlander kan je van alle rechten genieten die hierboven werden beschreven. Je zal eveneens een aantal bijkomende rechten krijgen om je deelname aan het strafproces te vergemakkelijken.
Zo heb je het recht op gratis bijstand van een tolk wanneer je de officiële taal van het landsgedeelte niet spreekt. Je kan je verklaring ook zelf neerschrijven. Als je burgerlijke partij bent, kan je eveneens aan de onderzoeksrechter of het openbaar ministerie, naargelang van de stand van de procedure, vragen om de vertaling naar een taal die je verstaat van andere documenten dan deze waarvan reeds in de vertaling wordt voorzien in het Wetboek van strafvordering.
Wanneer je niet in het land bent, kan de procureur des Konings of de onderzoeksrechter je ondervragen via een video- of teleconferentie.
Als asielaanvrager heb je automatisch recht op gratis bijstand van een advocaat via het systeem van de juridische tweedelijnsbijstand.
Als burgerlijke partij kan je niet alleen herstel van de schade vorderen, maar heb je ook een aantal rechten tijdens de hele strafprocedure:
1) Tijdens het gerechtelijk onderzoek
- Je kan de onderzoeksrechter toelating vragen om het strafdossier in te kijken en er een afschrift van te krijgen.
- Je kan de onderzoeksrechter vragen om een bijkomende onderzoekshandeling te stellen.
- Je kan tijdens de procedure, op eenvoudig verzoek, minstens eenmaal gehoord worden door de onderzoeksrechter.
- Indien een wedersamenstelling plaats vindt, kunnen jij en je advocaat deze bijwonen.
2) Tijdens de strafuitvoering
U kan ook een aantal rechten uitoefenen tijdens de strafuitvoering
Er zijn verschillende manieren en momenten waarop je je burgerlijke partij kunt stellen.
1) Tijdens de onderzoeksfase
- Als er geen gerechtelijk onderzoek lopende is, kan je (zelf of via je advocaat) een klacht met burgerlijke partijstelling neerleggen bij de onderzoeksrechter. Je moet dan een bepaalde geldsom in bewaring geven bij de griffie als voorschot op de gerechtskosten. Je krijgt die geldsom terug als de verdachte persoon achteraf schuldig wordt verklaard.
- Als er wel een gerechtelijk onderzoek geopend is:
2) Tijdens de zitting van de rechtbank
Je kan je op de zitting burgerlijke partij stellen door, zelf of via je advocaat, een eenvoudige verklaring af te leggen. Je kan je daarentegen niet voor het eerst burgerlijke partij stellen als de zaak al in behandeling is in hoger beroep.
2. Beschermingsstatuut ‘slachtoffer van mensenhandel’Sinds het begin van de jaren 90 beschikt België over een systeem van verblijfstatuut voor slachtoffers van mensenhandel, waardoor deze slachtoffers kunnen genieten van speciale regels in verband met een verblijfsvergunning en een arbeidskaart.
De volgende categorieën slachtoffers kunnen genieten van het slachtofferstatuut mensenhandel:
Het beschermingsstatuut ‘slachtoffer van mensenhandel’ kan je worden toegekend, als:
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.
Hoe kan ik betrokken worden tijdens het proces?
Wat zijn mijn rechten als getuige?
Ik ben minderjarig. Heb ik bijkomende rechten?
Heb ik recht op juridische bijstand?
Hoe kan ik bescherming krijgen als ik me bedreigd voel?
Hoe kan ik een schadevergoeding van de dader of van de staat krijgen?
Ik ben een buitenlander. Hoe worden mijn rechten en belangen beschermd?
Als slachtoffer word je schriftelijk geïnformeerd over de datum wanneer de zaak voor de rechtbank wordt gebracht.
Indien u betrokken wil worden tijdens het proces, kan u zich burgerlijke partij stellen op elk moment van het proces, tot aan het sluiten van de debatten.. Als burgerlijke partij kan u schadevergoeding vragen voor de geleden schade.
Indien je je niet door een advocaat laat vertegenwoordigen en je wenst je op de zitting burgerlijke partij te stellen, ga je als volgt te werk:
In principe zijn de zittingen van de rechtbank openbaar en mag elke persoon ouder dan 14 het proces bijwonen. Je vrienden, buren en familie maar ook de media en het publiek kunnen dus aanwezig zijn in de rechtszaal. Enkel in uitzonderlijke omstandigheden (bijvoorbeeld bij zedenmisdrijven of feiten van mensenhandel met het oog op seksuele uitbuiting) kunnen de debatten achter gesloten deuren gehouden worden. Dit wil zeggen dat het publiek en de media uit de rechtszaal gebannen worden. Om een zitting achter gesloten deuren bij te wonen, moet u zich burgerlijke partij gesteld hebben. De rechter zal zijn vonnis wel altijd in een openbare zitting uitspreken.
Wanneer je een schadevergoeding wilt krijgen (de burgerlijke vordering), moet je de schade aantonen die je hebt geleden. Je burgerlijke vordering zal op het einde van de debatten beoordeeld worden door de rechter.
De burgerlijke partij moet aanwezig zijn op de zittingen of er vertegenwoordigd zijn door een advocaat. Als je zelf het contact met de dader wilt vermijden (er bestaat namelijk geen enkele mogelijkheid om de verdachte uit de rechtszaal te weren) kan je advocaat in jouw plaats de debatten bijwonen. Het enige moment waar je echt persoonlijk aanwezig moet zijn, is wanneer je wordt opgeroepen als getuige.
Het is niet omdat je als getuige gehoord bent tijdens het onderzoek dat je automatisch gevraagd zal worden om je verklaring te bevestigen voor de rechtbank. Een uitzondering hierop is als je zaak behandeld wordt door het Hof van Assisen (2).
Wanneer je toch wordt opgeroepen om persoonlijk te verschijnen en je valt onder een beschermingsmaatregel en/of je verblijft in het buitenland kan je ondervraagd worden via een video- of teleconferentie. Indien nodig kan je stem vervormd en je gezicht verborgen worden.
Als getuige heb je recht op een vergoeding die bestaat uit een vast bedrag (verschijningsvergoeding) en een vergoeding per afgelegde kilometer (reiskostenvergoeding). Hiervoor moet je je wenden tot de griffie van de rechtbank waarvoor je als getuige bent opgeroepen. Je toont er de oproepingsbrief die de zittingsdeurwaarder je heeft terugbezorgd en jouw identiteitskaart. Je kunt die vergoeding onmiddellijk ontvangen tijdens de openingsuren van de griffie.
Als minderjarige zal je beschermd worden tegen bekendmaking in de media. De publicatie of verspreiding van foto’s, tekeningen en andere materialen die je identiteit kunnen prijs geven is immers strafbaar.
Als er een audiovisueel verhoor heeft plaatsgevonden, is je persoonlijke verschijning niet meer vereist, tenzij de rechter dit noodzakelijk vindt om de waarheid aan het licht te brengen. In dat geval moet hij/zij je persoonlijke verschijning bevelen en deze motiveren. Je mag de rechter echter vragen om de zitting achter gesloten deuren te houden. Dit is uitdrukkelijk in de wet voorzien voor de slachtoffers van bepaalde seksuele misdrijven, zoals verkrachting of aanranding van de eerbaarheid. De rechter kan dit ook bevelen in het belang van een minderjarige, of wanneer de bescherming van het privé-leven van de partijen dit vereist.
Als je je burgerlijke partij hebt gesteld, kan je kiezen om zelf op de zitting aanwezig te zijn of je te laten vertegenwoordigen door je advocaat.
Voor een eerste oriënterend juridisch advies kan je je wenden tot de juridische eerstelijnsbijstand waar advocaten op bepaalde dagen en uren een gratis advies verlenen en je indien nodig, naar gespecialiseerde diensten kunnen verwijzen. Er worden zitdagen georganiseerd in de gerechtsgebouwen, de vredegerechten, de justitiehuizen, sommige gemeentelijke administraties en zo verder. Je kan een justitiehuis in elk gerechtelijk arrondissement vinden (hun contactgegevens zijn beschikbaar in het Frans en het Nederlands) of je kan contact opnemen met een van de diensten slachtofferzorg.
Voor een gedetailleerd juridisch advies, bijstand en vertegenwoordiging moet je je tot een advocaat richten. Afhankelijk van je inkomen kan dit geheel of gedeeltelijk gratis zijn, via het systeem van de juridische tweedelijnsbijstand . Een aantal categorieën van personen zoals minderjarigen, geesteszieken of asielaanvragers hebben altijd recht op een volledig gratis bijstand van een advocaat.
Indien je een beroep wil doen op juridische tweedelijnsbijstand moet je je wenden tot het Bureau voor Juridische Bijstand, dat je in elk gerechtsgebouw vindt. Je zal aan hen de documenten moeten overhandigen die aantonen dat je of tot één van de speciale categorieën behoort of dat je bestaansmiddelen onvoldoende zijn. Het Bureau zal binnen vijftien dagen beslissen of je aanvraag wordt goedgekeurd en zal je de contactgegevens doorgeven van de advocaat die voor jou is aangesteld. Het is ook mogelijk om aan een advocaat van jouw keuze te vragen of hij/zij bereid is om in het kader van tweedelijnsbijstand te werken. In dit geval zal deze advocaat, indien hij/zij toestemt, het Bureau in jouw plaats contacteren om je aanvraag te laten goedkeuren.
Wanneer je over beperkte financiële middelen beschikt, kan je bovendien onder bepaalde voorwaarden vragen om te worden vrijgesteld van een aantal procedurekosten (bv. deurwaarderskosten, kosten voor kopieën uit het strafdossier,…) via het systeem van de rechtsbijstand. Om hiervan te kunnen genieten, moet je een verzoek richten tot het bureau voor rechtsbijstand van de strafrechtbank waar de zaak aanhangig is. Indien je je reeds burgerlijke partij hebt gesteld (zie verder) kan je dit verzoek, zelfs mondeling, richten tot de strafrechtbank die de zaak behandelt.
Het is aan te raden om ook grondig je verzekeringspolissen na te kijken om te zien of je een rechtsbijstandsverzekering hebt. Contacteer hiervoor je verzekeringsmaatschappij of makelaar.
Als je gevaar loopt tijdens het strafproces en je hebt in de onderzoeksfase gedeeltelijke of volledige anonimiteit gekregen van de onderzoeksrechter, kan je tijdens het proces ondervraagd worden via tele- of videoconferentie. Indien nodig kan je stem vervormd en je gezicht verborgen worden.
Wanneer je als getuige voor de rechtbank moet verschijnen en je nog geen getuigenis hebt afgelegd tijdens het onderzoek kan de rechter besluiten dat je identiteit niet vermeld wordt in het proces-verbaal van de zitting.
Als je het slachtoffer bent van verkrachting of aanranding zal je beschermd worden tegen bekendmaking in de media. De publicatie of verspreiding van foto’s, tekeningen en andere materialen die je identiteit kunnen prijs geven is immers strafbaar.
Wanneer de verdachte zich niet in voorlopige hechtenis bevindt, vrees je misschien om oog in oog met hem te komen staan vóór de start van je zitting. Weet dan dat er in sommige gerechtsgebouwen specifieke wachtruimtes voor slachtoffers voorzien zijn om rechtstreeks contact met de verdachte te vermijden. U kan contact opnemen met de dienst slachtofferonthaal voor informatie hieromtrent.
Indien je een financiële vergoeding wenst in het kader van de strafprocedure, moet je je burgerlijke partij stellen (de burgerlijke vordering). Je kan alle soorten schade die je hebt geleden opnemen in je vordering zoals fysieke verwondingen en de bijbehorende medische kosten, morele schade, stoffelijke schade (bijvoorbeeld het verlies van loon, het verlies van een schooljaar, het verlies van werk en schade aan voertuigen of kleding), de kosten van een begrafenis…
De strafrechter zal je burgerlijke vordering beoordelen en zal je een schadevergoeding toekennen als de dader schuldig wordt bevonden.
Je kan ervoor kiezen om een vordering instellen voor de burgerlijke rechter indien je, om welke reden ook, niet bent tussengekomen in de strafprocedure. Ook als het parket de zaak heeft geseponeerd, is dit nog steeds mogelijk. De zaak wordt voor de burgerlijke rechter aanhangig gemaakt door middel van dagvaarding van de persoon die de schade heeft veroorzaakt, tenzij alle partijen bereid zouden zijn om vrijwillig te verschijnen. Indien een verzekeraar tussenkomt (bijvoorbeeld na een verkeersongeval) kan deze ook rechtstreeks worden aangesproken. De burgerlijke rechtspleging verschilt grondig van een strafrechtelijke procedure. Zo moet jezelf aantonen dat de tegenpartij aansprakelijk is voor je schade, eventueel aan de hand van een afschrift van het (afgesloten) strafdossier. Indien er tegelijkertijd een strafrechtelijke procedure loopt, moet de burgerlijke rechter de zaak opschorten tot de strafrechter uitspraak heeft gedaan. De burgerlijke rechter is bovendien verplicht om wat op strafrechtelijk gebied beslist is, te volgen. Vergeet niet dat ook aan het opstarten van een vordering voor de burgerlijke rechtbank kosten verbonden zijn. Het kan dus nuttig zijn om hierover een advocaat raad te plegen.
Ingeval de procureur des Konings een procedure tot verval van de strafvordering heeft opgestart (minnelijke schikking of bemiddeling in strafzaken), kan je ook op deze manier een schadevergoeding van de dader verkrijgen.
Het is niet altijd mogelijk om een schadevergoeding te krijgen van de dader (zo kan het bijvoorbeeld zijn dat de dader niet kan geïdentificeerd of gevat worden) of om je geleden schade volledig terug te vorderen van de verzekeringsmaatschappij. Als je slachtoffer bent geworden van een opzettelijk geweldsmisdrijf kan je onder bepaalde omstandigheden en onder bepaalde voorwaarden een schadevergoeding krijgen van de staat. Voor meer informatie over de mogelijkheden van een schadevergoeding door de Staat kan je de informatiefiches van het Europees Juridisch Netwerk voor schadeloosstelling aan slachtoffers in België raadplegen (deze pagina’s zijn beschikbaar in het Frans, Nederlands, Duits en Engels en in andere talen).
Als de beklaagde schuldig wordt bevonden, zal hij verplicht worden om jou de kosten die je omwille van je burgerlijke partijstelling hebt gemaakt terug te betalen. Deze kosten omvatten een deel van de honoraria die je aan je advocaat hebt betaald. De rechter beslist over het bedrag van deze vergoeding wanneer hij het vonnis uitspreekt.
Als het proces van start is gegaan doordat jij de dader rechtstreeks gedagvaard hebt of de strafvordering op gangIndien je een financiële vergoeding wenst in het kader van de strafprocedure, moet je je burgerlijke partij stellen (de burgerlijke vordering). Je kan alle soorten schade die je hebt geleden opnemen in je vordering zoals fysieke verwondingen en de bijbehorende medische kosten, morele schade, stoffelijke schade (bijvoorbeeld het verlies van loon, het verlies van een schooljaar, het verlies van werk en schade aan voertuigen of kleding), de kosten van een begrafenis…
De strafrechter zal je burgerlijke vordering beoordelen en zal je een schadevergoeding toekennen als de dader schuldig wordt bevonden.
Je kan ervoor kiezen om een vordering instellen voor de burgerlijke rechter indien je, om welke reden ook, niet bent tussengekomen in de strafprocedure. Ook als het parket de zaak heeft geseponeerd, is dit nog steeds mogelijk. De zaak wordt voor de burgerlijke rechter aanhangig gemaakt door middel van dagvaarding van de persoon die de schade heeft veroorzaakt, tenzij alle partijen bereid zouden zijn om vrijwillig te verschijnen. Indien een verzekeraar tussenkomt (bijvoorbeeld na een verkeersongeval) kan deze ook rechtstreeks worden aangesproken. De burgerlijke rechtspleging verschilt grondig van een strafrechtelijke procedure. Zo moet jezelf aantonen dat de tegenpartij aansprakelijk is voor je schade, eventueel aan de hand van een afschrift van het (afgesloten) strafdossier. Indien er tegelijkertijd een strafrechtelijke procedure loopt, moet de burgerlijke rechter de zaak opschorten tot de strafrechter uitspraak heeft gedaan. De burgerlijke rechter is bovendien verplicht om wat op strafrechtelijk gebied beslist is, te volgen. Vergeet niet dat ook aan het opstarten van een vordering voor de burgerlijke rechtbank kosten verbonden zijn. Het kan dus nuttig zijn om hierover een advocaat raad te plegen.
Ingeval de procureur des Konings een procedure tot verval van de strafvordering heeft opgestart (minnelijke schikking of bemiddeling in strafzaken), kan je ook op deze manier een schadevergoeding van de dader verkrijgen.
Het is niet altijd mogelijk om een schadevergoeding te krijgen van de dader (zo kan het bijvoorbeeld zijn dat de dader niet kan geïdentificeerd of gevat worden) of om je geleden schade volledig terug te vorderen van de verzekeringsmaatschappij. Als je slachtoffer bent geworden van een opzettelijk geweldsmisdrijf kan je onder bepaalde omstandigheden en onder bepaalde voorwaarden een schadevergoeding krijgen van de staat. Voor meer informatie over de mogelijkheden van een schadevergoeding door de Staat kan je de informatiefiches van het Europees Juridisch Netwerk voor schadeloosstelling aan slachtoffers in België raadplegen (deze pagina’s zijn beschikbaar in het Frans, Nederlands, Duits en Engels en in andere talen).
Als de beklaagde schuldig wordt bevonden, zal hij verplicht worden om jou de kosten die je omwille van je burgerlijke partijstelling hebt gemaakt terug te betalen. Deze kosten omvatten een deel van de honoraria die je aan je advocaat hebt betaald. De rechter beslist over het bedrag van deze vergoeding wanneer hij het vonnis uitspreekt.
Als het proces van start is gegaan doordat jij de dader rechtstreeks gedagvaard hebt of de strafvordering op gang hebt gebracht door een burgerlijke partijstelling, en de verdachte wordt niet schuldig bevonden, kan de rechter beslissen je te veroordelen in alle of een door hem bepaald deel van de kosten door de Staat en door de beklaagde gemaakt. hebt gebracht door een burgerlijke partijstelling, en de verdachte wordt niet schuldig bevonden, kan de rechter beslissen je te veroordelen in alle of een door hem bepaald deel van de kosten door de Staat en door de beklaagde gemaakt.
Op elk moment van de procedure kan je vragen een slachtoffer-daderbemiddeling op te starten: nog voor de zaak eventueel voor de rechtbank komt, tijdens de behandeling van de zaak voor de rechtbank en nadat de rechter een straf heeft uitgesproken. De slachtoffer-daderbemiddeling verloopt los van de gerechtelijke procedure en vervangt deze niet. De gerechtelijke instanties blijven dus verantwoordelijk voor elke beslissing over de strafrechtelijke vervolging, de bestraffing en de uitvoering van de straffen.
De slachtoffer-daderbemiddeling wordt niet uitgevoerd door de staat maar door twee VZW’s, Moderator in Vlaanderen en Médiante in Wallonië. Ze hebben lokale afdelingen in elk gerechtelijk arrondissement.
De overeenkomst die tijdens de slachtoffer-daderbemiddeling wordt bereikt is vertrouwelijk en zal enkel doorgegeven worden aan het gerecht als beide partijen hiermee instemmen. De rechter is verplicht om in zijn vonnis melding te maken van het feit dat er een slachtoffer-daderbemiddeling heeft plaatsgevonden maar hij is niet verplicht om met de bereikte overeenkomst rekening te houden.
In het jeugdrecht kan de jeugdrechter in zijn vonnis kiezen voor een slachtoffer-daderbemiddeling of Hergo (herstelgericht groepsoverleg).
Wanneer je als burgerlijke partij (1) of als getuige de taal waarin de procedure wordt gevoerd niet verstaat of spreekt, zal er een tolk aangesteld worden. Wanneer je als burgerlijke partij lijdt aan gehoor- of spraakstoornissen, benoemt de rechter ambtshalve een beëdigd tolk. Wanneer je lijdt aan gehoor- of spraakstoornissen, heb je het recht te vragen dat die bijstand wordt aangevuld met de bijstand door de persoon die het meest gewoon is met je om te gaan.
Tenzij je een mondelinge vertaling werd verstrekt, heb je als burgerlijke partij die de taal van de procedure niet verstaat, het recht om een vertaling van de relevante passages van het vonnis of een samenvatting ervan te vragen in een taal die je verstaat. Opdat je effectief je rechten kan uitoefenen als burgerlijke partij moet je worden geïnformeerd over het beschikkend gedeelte van het vonnis en over de motivering ervan. Hiertoe moet je een verzoek neerleggen op de griffie van de bevoegde rechtbank. De vertaling wordt verstrekt binnen een redelijke termijn.
De kosten van vertolking en vertaling zijn ten laste van de Staat.
1. Burgerlijke partij
Als burgerlijke partij kan je niet alleen herstel van de schade vorderen, maar heb je ook een aantal rechten tijdens de hele strafprocedure:
1) Tijdens het gerechtelijk onderzoek
- Je kan de onderzoeksrechter toelating vragen om het strafdossier in te kijken en er een afschrift van te krijgen.
- Je kan de onderzoeksrechter vragen om een bijkomende onderzoekshandeling te stellen.
- Je kan tijdens de procedure, op eenvoudig verzoek, minstens eenmaal gehoord worden door de onderzoeksrechter.
- Indien een wedersamenstelling plaats vindt, kunnen jij en je advocaat deze bijwonen.
2) Tijdens de strafuitvoering
U kan ook een aantal rechten uitoefenen tijdens de strafuitvoering
Hoe kan je je burgerlijke partij stellen?
Er zijn verschillende manieren en momenten waarop je je burgerlijke partij kunt stellen.
1) Tijdens de onderzoeksfase
- Als er geen gerechtelijk onderzoek lopende is, kan je (zelf of via je advocaat) een klacht met burgerlijke partijstelling neerleggen bij de onderzoeksrechter. Je moet dan een bepaalde geldsom in bewaring geven bij de griffie als voorschot op de gerechtskosten. Je krijgt die geldsom terug als de verdachte persoon achteraf schuldig wordt verklaard.
- Als er wel een gerechtelijk onderzoek geopend is:
2) Tijdens de zitting van de rechtbank
Je kan je op de zitting burgerlijke partij stellen door, zelf of via je advocaat, een eenvoudige verklaring af te leggen. Je kan je daarentegen niet voor het eerst burgerlijke partij stellen als de zaak al in behandeling is in hoger beroep.
2. Het hof van assisen
Het Hof van Assisen (de contactinformatie is beschikbaar in het Nederlands en het Frans) is een tijdelijk strafgerecht dat kan samengeroepen worden in elke provincie en het arrondissement Brussel. Het is bevoegd voor politieke misdrijven en drukpersmisdrijven (met uitzondering van deze die door racisme of xenofobie werden ingegeven) en voor misdaden die niet gecorrectionaliseerd werden. In tegenstelling tot permanente strafgerechten, moet het Hof van Assisen voor elke zaak opnieuw samengesteld worden. De voorzitter van een Hof van Assisen is een raadsheer in het hof van beroep. Hij/zij wordt bijgestaan door twee bijzitters of assessoren (dit zijn rechters van de rechtbank van eerste aanleg). De jury bestaat uit 12 burgers, die door het lot worden aangewezen en waarvan initieel maximum twee derde van de leden van hetzelfde geslacht mag zijn. De jury wordt gekozen uit de burgers die stemrecht hebben, burgerlijke en politieke rechten genieten, tussen 28 en 65 jaar oud zijn, kunnen lezen en schrijven en die geen strafrechtelijke veroordeling tot een gevangenisstraf van meer dan vier maanden, tot een straf onder elektronisch toezicht van meer vier maanden, tot een werkstraf van meer dan zestig uur of tot een autonome probatiestraf van een jaar of meer hebben opgelopen. De jury beslist alleen over de schuldvraag. De jury beslist samen met de beroepsrechters over de op te leggen straf. Tegen de arresten van het hof van assisen is enkel een cassatieberoep mogelijk.
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.
Wat zijn mijn rechten van zodra het vonnis is uitgesproken?
Als burgerlijke partij heb je de mogelijkheid om hoger beroep in te stellen indien de rechtbank je vraag om schadevergoeding heeft afgewezen of indien je het toegekende bedrag te laag vindt. Je kan dus geen hoger beroep aantekenen omdat je niet akkoord bent met de opgelegde straf of indien er een vrijspraak is. Deze taak is uitsluitend voorbehouden aan het Openbaar Ministerie.
In principe moet je hoger beroep instellen binnen de 30 dagen na de uitspraak. Binnen deze termijn, moet je een verklaring van hoger beroep neerleggen op de griffie van de rechtbank die de beslissing heeft genomen. Daarnaast moet je ook een verzoekschrift indienen op diezelfde griffie of op de griffie van de rechtbank of het hof dat het hoger beroep zal behandelen. In dit verzoekschrift moeten de redenen staan waarom je hoger beroep instelt (de ‘grieven’). Op de griffie kan je een 'grievenformulier’ verkrijgen dat gebruikt kan worden als verzoekschrift. Dit formulier bevat een lijst van grieven die je dan kan aankruisen (bijvoorbeeld de begroting van uw schade).
Wanneer het beroepsgerecht zijn arrest heeft geveld, kan hiertegen niet meer in beroep worden gegaan.
Tegen een arrest van het hof van assisen kan geen hoger beroep worden ingesteld, maar enkel een voorziening voor het Hof van Cassatie.
Het Hof van Cassatie spreekt zich niet uit over de feiten maar controleert of er geen procedurefouten zijn gemaakt of er een slechte toepassing of uitlegging van de wet heeft plaatsgevonden. Het Hof van Cassatie kan alleen maar het vonnis bevestigen of herroepen. Het Hof van Cassatie kan de zaak niet onderzoeken of een nieuw besluit nemen. Indien het Hof van Cassatie het arrest herroept, stuurt zij de zaak naar een andere rechter op hetzelfde niveau als de rechterlijke instantie waarvan de beslissing werd herroepen.
Het is vooreerst belangrijk om te weten dat je als slachtoffer (met uitzondering van de burgerlijke partij) niet automatisch geïnformeerd zal worden over de uitspraak van de rechter. Als jij of je advocaat niet aanwezig kon zijn tijdens de uitspraak zal je zelf contact moeten opnemen met de griffie van de rechtbank. U kan ook contact opnemen met de dienst slachtofferonthaal van het justitiehuis om informatie te verkrijgen over het vonnis.
Indien de dader wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf, heb je als slachtoffer, onder bepaalde voorwaarden, de volgende rechten in het kader van de uitvoering van deze straf:
Om dit document in te vullen of meer informatie te verkrijgen, kan je terecht bij de dienst slachtofferonthaal van het justitiehuis.
Je kan je, op de zitting van de strafuitvoeringsrechtbank, altijd laten bijstaan of vertegenwoordigen door jouw advocaat. Je kan je ook laten bijstaan door een door de Koning erkende verenigingen, of door de diensten slachtofferonthaal.
Als slachtoffer kan je betrokken worden bij de uitvoering van een interneringsmaatregel. Er bestaan verschillende uitvoeringsmodaliteiten van een internering die onder bepaalde voorwaarden kunnen worden toegekend: uitgaansvergunning, verlof, beperkte detentie, elektronisch toezicht, invrijheidstelling op proef, enz.
De dienst slachtofferonthaal contacteert snel na de beslissing tot internering alle gekende slachtoffers over de uitvoering van de interneringsmaatregel. Deze dienst verstrekt je dan de nodige uitleg om de slachtofferfiche in te vullen, waarin je als slachtoffer:
- kan vragen om geïnformeerd te worden over de beslissingen die zijn genomen
- kan vragen op gehoord te worden door de kamer voor de bescherming van de maatschappij
- voorwaarden kan formuleren die in jouw belang kunnen worden opgelegd bij de toekenning van een uitvoeringsmodaliteit van de internering.
Indien je niet als slachtoffer gekend was, moet je een schriftelijk verzoek sturen naar de rechter voor de bescherming van de maatschappij. Deze beslist dan of je een ‘direct en legitiem belang’ hebt bij de zaak. Je ontvangt samen met de beslissing ook informatie over je rechten en welke stappen je moet ondernemen indien je betrokken wenst te worden bij de uitvoering van de internering. Je ontvangt ook het model van de slachtofferverklaring en de contactgegevens van de diensten slachtofferonthaal.
Je kan hieromtrent meer informatie krijgen bij de diensten slachtofferonthaal of bij jouw advocaat.
Tijdens en na de uitvoering van de (gevangenis)straf of de interneringsmaatregel kan je nog steeds beroep doen op de bemiddeling.
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.
Lokale en federale Politie – Diensten politionele slachtofferbejegening
Diensten voor slachtoffers van kindermishandeling
Commissie voor Financiële Hulp aan Slachtoffers van Opzettelijke Gewelddaden
De lokale en federale politie vallen onder de bevoegdheid van de minister van Binnenlandse Zaken. De lokale politie staat in voor de basispolitietaken en werkt volgens de filosofie van gemeenschapsgerichte politiezorg. De federale politie verzorgt de meer gespecialiseerde politietaken.
De lokale en federale Politie
De slachtoffers kunnen ook beroep doen op de diensten politionele slachtofferbejegening binnen de lokale en federale politie. Deze diensten kunnen hen ondersteuning bieden onmiddellijk na de feiten waarvan ze het slachtoffer zijn geworden, ook als ze geen klacht hebben neergelegd. Deze diensten kunnen de slachtoffers bijvoorbeeld morele steun bieden, een luisterend oor, hulp bij hun praktische en administratieve stappen, informatie over hun rechten, advies,.
CONTACTGEGEVENS:
Je vindt de contactgegevens van de diensten voor politionele slachtofferbejegening op de website: www.politie.be. Voor de lokale politie volstaat het om de postcode in te voeren om doorgestuurd te worden naar de website van de politiezone.
In België zijn er 28 justitiehuizen die elke een dienst slachtofferonthaal hebben (14 vallen onder de bevoegdheid van de Vlaamse gemeenschap, 13 van de federatie Wallonië-Brussel (Franstalig) en 1 van de Duitstalige gemeenschap).
De diensten slachtofferonthaal
CONTACTGEGEVENS:
Vlaamse gemeenschap: http://www.justitiehuizen.be/slachtoffer
Federatie Wallonië-Brussel: http://www.maisonsdejustice.be/index.php?id=4657
Duitstalige gemeenschap: http://www.ostbelgienlive.be/desktopdefault.aspx/tabid-3918/catid-110
De CAW’s helpen mensen met al hun vragen en problemen die te maken hebben met welzijn. Ze bieden onder andere ook slachtofferhulp aan slachtoffers, nabestaanden, naastbestaanden en andere betrokkenen. Er zijn elf erkende CAW’s in Vlaanderen en Brussel.
De CAW’s
CONTACTGEGEVENS:
https://www.caw.be/hoe-wij-helpen/
De diensten slachtofferhulp richten zich tot alle personen die slachtoffer werden van een misdrijf of van een als misdrijf omschreven feit. Ze bieden hen een sociale of psychologische hulp aangepast aan hun noden om hen te helpen het hoofd te bieden aan de gevolgen van het misdrijf.
De diensten slachtofferhulp zijn private diensten die erkend en gesubsidieerd worden door de Federatie Wallonië-Brussel. De diensten slachtofferhulp zijn onafhankelijk van de politie en van justitie.
De medewerkers van de diensten slachtofferhulp bieden een globale aanpak van de verschillende gevolgen van het misdrijf. Ze kunnen aan de slachtoffers, op korte, middellange of lange termijn de volgende hulp verstrekken:
CONTACTGEGEVENS:
http://www.maisonsdejustice.be/index.php?id=4717
De SPZ is een organisatie actief in het Duitstalig deel van het land, die hulp biedt aan slachtoffers van criminaliteit.
De Sozial-Psychologisches Zentrum (SPZ)
CONTACTGEGEVENS:
De Vertrouwenscentra Kindermishandeling (VK) zijn specifieke centra die opgericht zijn door de Vlaamse Gemeenschap. Ze hebben een eigen manier van werken die gericht is op het welzijn en de veiligheid van het kind.
De Vertrouwenscentra Kindermishandeling
CONTACTGEGEVENS:
https://www.vertrouwenscentrum-kindermishandeling.be/onze-centra
Gemandateerde voorzieningen: http://wvg.vlaanderen.be/jongerenwelzijn/professionelen/jeugdhulpaanbieders/omgaan-met-verontrusting/
De ‘Equipes SOS Enfants’ zijn actief in het Franstalig deel van het land en bieden hulp aan slachtoffers van kindermishandeling.
De Equipes SOS Enfants:
CONTACTGEGEVENS:
http://www.one.be/index.php?id=2380
De JHD is actief in het Duitstalig deel van België en biedt gespecialiseerde hulp voor minderjarige slachtoffers van criminaliteit.
De Jugendhilfedienst (JHD)
CONTACTGEGEVENS:
https://ostbelgienlive.be/desktopdefault.aspx/tabid-6204/10670_read-3830/
De Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden werd opgericht door de wet van 1 augustus 1985 en heeft een belangrijke taak bij de financiële hulp door de staat aan slachtoffers van geweldsmisdrijven.
De Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden
Als u slachtoffer bent van een terroristische daad, dan kunt u terecht bij het uniek loket dat door de Commissie werd opgericht voor slachtoffers van terroristische daden. Dit loket is bereikbaar via het volgende emailadres: terrorvictims@just.fgov.be.
CONTACTGEGEVENS:
https://justitie.belgium.be/nl/themas/wat_moet_u_doen_als/slachtoffer/financiele_hulp
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.
(Please delete when inserting data)For example, information on:
(Please delete when inserting data)For example, information on:
(Please delete when inserting data)When? Under what conditions?
(Please delete when inserting data)Please describe how the authority ensures the victims' rights to understand and to be understood (information in Braille, easy-to understand language, child friendly language etc…)
(gelieve te schrappen bij het invoeren van gegevens) gelieve te specificeren of de politie te vernemen of hij of zij slachtoffer wenst te worden geraakt door een dienst voor steun aan slachtoffers of de politie meldt of slachtoffers die het slachtoffer eventueel contact opnemen met een organisatie voor slachtofferhulp
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.
(Please delete when inserting data)For example, information on:
(Please delete when inserting data)For example, information on:
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.
(Please delete when inserting data)For example, information on:
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.
(Please delete when inserting data) (Instruction from validator: please provide basic information on deadlines and procedures on claiming state compensation. Please do not reply by inserting a link to the section on state compensation in the European Judicial Network - Atlas as that link soon will be unavailable)
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.
(Please delete when inserting data)Provide contact details:
(Please delete when inserting data) (Please provide for telephone numbers)
(Please delete when inserting data)For example, information on:
(Please delete when inserting data)For example, information on:
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.