Huwa importanti ħafna li tikseb pariri indipendenti mingħand avukat meta b’xi mod tkun involut fi proċedura kriminali. L-iskedi ta’ informazzjoni jgħidulek meta u f’liema ċirkostanzi għandek id-dritt li tkun irrappreżentat minn avukat. Huma jgħidulek ukoll kif jgħinek l-avukat. Din l-iskeda ta’ informazzjoni ġenerali tgħidlek kif issib avukat u kif jitħallsu l-kontijiet tal-avukat jekk inti m’intix f’kundizzjoni li tħallashom.
Kull avukat Belġjan jiddependi mill-Avukatura tad-distrett ġudizzjarju fejn jinsab l-uffiċċju tiegħu. Fi Brussell, din hija magħmula minn żewġ ordnijiet, waħda li tiġbor fiha lill-avukati li jitkellmu bil-Franċiż, u l-oħra li tiġbor fiha l-avukati li jitkellmu bl-Olandiż.
Il-Kulleġġ tal-Avukati Frankofoni u Ġermanofoni (Ordre des Barreaux francophones et germanophone - O.B.F.G) jinkludi lill-avukati tar-reġjun tal-Vallonja u lill-avukati Franċiżi ta’ Brussell (ordre français bruxellois).
L-ordni Olandiża tal-kapitali u l-avukati Fjammingi huma miġbura fl-“Orde van de Vlaamse Balies” (O.V.B.)
Il-lista tal-avukati tinsab fuq id-direttorju jew fil-Yellow Pages, jew fuq l-Internet (https://avocats.be jew http://www.advocaat.be/). Tista’ tfittex avukat li normalment jiddefendi persuni mħarrka quddiem il-qrati kriminali billi tfittex taħt “termini preferenzjali” (‘voorkeurmaterië” bl-Olandiż), titlu “liġi kriminali” (“strafrecht” bl-Olandiż).
Tista’ wkoll issib avukat qrib tiegħek, billi tagħmel tfittxija skont il-belt jew id-distrett ġudizzjarju.
Is-segretarjat ta’ kull avukatura jista’ wkoll jagħtik il-lista tal-avukati tagħha.
Tista’ wkoll tikkuntattja direttament avukat li ġie rrakkomandat lilek, permezz tal-posta elettronika, ta' ittra jew bit-telefown.
Normalment inti trid tħallas lill-avukat. Jista’ jitolbok depożitu qabel kwalunkwe intervent. Il-liġi ma tistabbilixxix l-ammont tad-drittijiet tal-avukat. Madankollu, l-avukat għandu jinfurmak dwar kif ser jitħallas: jew ħlas bis-siegħa skont il-ħin li tieħu d-difiża tiegħek jew somma fissa skont l-azzjoni meħtieġa (konsultazzjoni, qari tal-każ, difiża, …).
Ma’ dawn jiżdiedu l-ispejjeż imġarrba mill-uffiċċju tiegħu u l-ispejjeż tal-ġudikatura.
Jekk m’għandekx ir-riżorsi meħtieġa biex tħallas lill-avukat tiegħek, tista’ titlob għajnuna legali bla ħlas lill-Uffiċċju tal-Għajnuna Legali li minnu jiddependi l-avukat tiegħek. Il-lista tal-uffiċċju ta’ kull distrett hija disponibbli fuq l-Internet:
Jekk inti tirċievi għajnuna soċjali mħallsa mis-C.P.A.S (Ċentru Pubbliku tal-Għajnuna Soċjali), dħul garantit lill-anzjani, benefiċċji ta’ sostituzzjoni ta’ dħul għall-persuni b’diżabilità, għandek xi tfal dipendenti minnek li jirċievu benefiċċji tal-familja, inti inkwilin ta’ dar soċjali, għadek taħt l-età, għandek xi dejn (aġġudikazzjoni kollettiva), int ħabsi, akkużat imħarrek b’multa jew għandek xi mard mentali, inti tingħata għajnuna legali ta’ avukat bla ħlas.
Dan japplika wkoll jekk inti tgħix waħdek u għandek dħul fix-xahar ta’ inqas minn €860, jew jekk inti tgħix ma’ xi ħadd ieħor u t-total tad-dħul tal-adulti li jgħixu miegħek huwa ta’ inqas minn €1.104 (flimkien ma’ €145,16 għal kull persuna dipendenti).
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.
Dawn iservu sabiex jinġabru l-provi li jistabbilixxu r-reat, u sabiex ikunu vverifikati l-elementi li jistgħu jeżoneraw lill-persuna ssuspettata jew li permezz tagħhom jintwera li ma seħħx reat.
Il-pulizija tinvestiga r-reati, min iwettaqhom u tiġbor il-provi.
Meta hija tissuspetta l-eżistenza ta’ xi reat, hija tavża lill-Prosekutur tal-Kuruna, li jiddeċiedi:
Il-Prosekutur tal-Kuruna għandu inqas setgħat mill-maġistrat inkwerenti. Il-maġistrat inkwerenti jew il-Prosektur tal-Kuruna jmexxi l-inkjesta u jagħti struzzjonijiet lill-pulizija li jwettqu d-dmirijiet investigattivi bil-mod stipulat (intervisti, perkwiżizzjonijiet, ġbir ta’ kampjuni tad-DNA,…).
Meta tintemm l-inkjesta
Jekk il-każ qiegħed għall-informazzjoni, il- Prosekutur tal-Kuruna jista’:
Jekk il-każ qiegħed għall-investigazzjoni, il-każ jiġi kkomunikat lill-prosektur li jagħmel is-sottomissjonijiet finali. Wara, l-akkużat jista’ jaqra l-fajl tiegħu. Dan jissejjaħ quddiem il-Kamra tal-Kunsill li, wara li tkun semgħet ir-rapport tal-inkjesta tal-maġistrat inkwerenti, il-parti(jiet) ċivili eventwali (vittmi), l-akkuża tal-Prosekutur u d-dikjarazzjoni tad-difiża, jista’:
Id-dritt għall-appell tal-akkużat, ristrett għal ċerti kwistjonijiet ta’ proċedura, jista’ jiġi eżerċitat quddiem x-Chambre des mises en accusation.
Waqt l-inkjesta, l-imħallef inkwerenti jista’ joħroġ mandat ta’ arrest f'ċerti kundizzjonijiet:
Jekk il-massimu tal-piena applikabbli ma jaqbiżx il-ħmistax-il sena priġunerija, il-mandat jista’ jinħareġ biss jekk jeżistu raġunijiet serji li wieħed jinkwieta dwar riskju ta’ ħarba, reċidività, evażjoni mill-ġustizzja, għajbien ta’ provi jew kompliċità ma’ terzi persuni.
L-akkużat jidher quddiem il-Kamra tal-Kunsill fi żmien ħamest ijiem minn meta jinħareġ il-mandat, imbagħad kull xahar, sakemm tingħalaq l-investigazzjoni (kull tliet xhur jekk ir-reat ikun wieħed inqas gravi).
F’liema każijiet u għal kemm żmien nista’ niġi mċaħħad mil-libertà mill-pulizija?
Inti tista’ tiġi mċaħħad mil-libertà f’każ ta’ delitt jew reat ovvju, jew fuq talba tal-Prosekutur tal-Kuruna jew tal-imħallef inkwerenti meta jkun hemm ħjiel serju ta’ ħtija. L-arrest mill-pulizija ma jistax idum iktar minn 24 siegħa.
Nista’ niġi mfittex?
Iva, waqt l-arrest tiegħek jew jekk ikun hemm suspett li għandek xi arma jew oġġett perikoluż, jew jekk ikun hemm theddida għall-ordni pubbliku.
Il-pulizija tista’ tidħol għandi?
Iva, f’każ ta’ delitt ovvju jew bil-kunsens tiegħek.
Tista’ ssir perkwiżizzjoni fl-uffiċċju jew fil-karozza tiegħi?
Iva, bħal fil-każ tad-dar. Madankollu ċerti postijiet huma invjolabbli u oħrajn huma speċifikament protetti: it-tiftix fihom jitlob proċedura partikolari (uffiċċju ta’ diplomatiku, ta’ membru parlamentari, postijiet ta’ kustodja tas-sigriet professjonali, …).
Il-karozza tiegħek tista’ tiġi perkwiżita jekk ikun hemm suspett li din intużat f’xi reat, li ġarret persuni mfittxija, provi jew evidenza, jew oġġetti ta’ periklu għall-ordni pubbliku.
Nista’ nikkuntattja xi membru tal-familja, ħabib, tabib, jew xi membru tal-ambaxxata tiegħi?
Inti tiġi eżaminat minn tabib jekk il-pulizija jqisu li hemm il-ħtieġa jew fuq talba. F’dan l-istadju, il-pulizija jiddeċiedu jekk iħallukx iċċempel jew le. Jekk inti taħt l-età, il-pulizija huma obbligati li jinformaw bil-miktub jew verbalment lill-ġenituri, lit-tutur tiegħek jew lil min jieħu ħsiebek mill-aktar fis possibbli.
X’inhuma d-drittijiet tiegħi waqt l-interrogazzjoni tal-pulizija?
Inti għandek dritt li ma tgħid xejn sabiex ma tinkriminax lilek innifsek, jiġifieri li ma tikkollaborax fil-ġbir ta’ provi kontrik.
Qabel ma tibda l-interrogazzjoni, għandek tiġi infurmat:
Tista’ tuża d-dokumenti fil-pussess tiegħek, mingħajr ma dan iwassal għall-posponiment tal-interrogatorju. Waqt l-interrogatorju jew wara, inti tista’ titlob li dawn id-dokumenti jiġu inklużi mal-proċess verbali tas-smigħ jew ippreżentati fir-Reġistru.
Meta tintemm l-intervista, il-proċess verbali jingħatalek biex taqrah, sakemm ma titlobx li jaqrawhulek. Jistaqsuk ukoll jekk tridx tirranġa jew iżżid xi ħaġa mal-istqarrija tiegħek.
Jekk tixtieq tesprimi ruħek f’lingwa differenti minn dik tal-proċedura, jissejjaħ interpretu marbut b’ġurament, l-istqarrija tiegħek tittieħed fil-lingwa tiegħek, jew tintalab tiktibha inti stess. Jekk l-interrogatorju jsir bl-għajnuna ta’ interpretu, l-identità u l-professjoni tiegħu jiġu msemmija.
Inti tiġi infurmat jekk tistax tingħata kopja tal-istqarrija tiegħek bla ħlas.
Tintalab informazzjoni dwar il-kondotta tiegħi?
Il-pulizija għandhom aċċess għall-uffiċċjuċentrali tal-kondotti.
Nista’ nkun assistit mill-avukat tiegħi?
L-avukat tiegħek ma jistax ikun preżenti waqt is-smigħ tiegħek u ma jistax jiltaqa’ miegħek sakemm tkun miżmum f’dawk l-24 siegħa.
L-inkjesta titmexxa mill-Prosekutur tal-Kuruna. L-informazzjoni preliminari tkun inkwiżitorjali: sigrieta, miktuba u mhux kontenzjuża.
X’jista’ jagħmel il-Prosekutur tal-Kuruna waqt il-fażi ta’ informazzjoni?
Ħlief għal xi eċċezzjoni legali, l-atti ta’ informazzjoni ma jistgħux jinkludu atti ta’ ġegħil u lanqas jippreġudikaw id-drittijiet u l-libertajiet individwali. Il-konfiska tal-proprjetà tista’ ssir taħt ċerti kundizzjonijiet.
Il-Prosekutur tal-Kuruna jista’, inter alia:
X’nista’ nagħmel jekk att ta’ żvelar ta' informazzjoni jikser id-drittijiet tiegħi?
Tista’ titlob li jitneħħa permezz ta’ talba mmotivata, is-sommarju kriminali, pereżempju jekk il-proprjetà tiegħek tinqabad bħala prova. Il-Prosekutur tal-Kuruna ikollu 15-il ġurnata biex jiddeċiedi. F’każ li ma tingħatax tweġiba, jew li tingħata tweġiba negattiva, inti tista’ tippreżenta rikors quddiem x-Chambre des mises en accusation.
Tista’ wkoll, f’dan il-każ, titlob lill-Prosekutur tal-Kuruna biex jawtorizza lill-Uffiċċju ċentrali għall-Qbid u l-Konfiska jbiegħ il-proprjetà, jew li jirritornaha bl-għoti ta' garanzija.
Jista’ jkolli aċċess għall-fajl?
B’differenza mis-sistema ta’ investigazzjoni, m’hemm l-ebda regola partikolari li torganizza l-komunikazzjoni totali jew parzjali tal-fajl lill-partijiet involuti fl-istadju tal-informazzjoni. Inti tista’ titlob l-aċċess għall-fajl lill-Prosekutur tal-Kuruna li għandu s-setgħa diskrezzjonali li jaċċetta jew jirrifjuta.
Nista’ ninfluwenza l-eżitu tal-fajl?
Le. Il-Prosekutur tal-Kuruna jieħu deċiżjoni waħdu rigward jekk jieħux azzjoni, idaħħalx imħallef inkwerenti, iħarrkekx jew iħarrkekx permezz ta’ proċess verbali quddiem il-qorti, jew jipproponilekx alternattiva sabiex iwaqqaf l-azzjoni pubblika (ftehim jew medjazzjoni: f’dan il-każ ma jkunx hemm proċess jekk tħallas il-multa jew jekk tirrispetta l-kundizzjonijiet imposti waqt il-medjazzjoni).
L-investigazzjoni titmexxa taħt id-direzzjoni u l-awtorità tal-maġistrat inkwerenti, imqabbad mill-Prosekutur tal-Kuruna, jew mill- allegata vittma ta’ reat permezz ta’ ilment fi proċedura ta’ azzjoni ċivili.
X’inhuma l-azzjonijiet li jista’ jitlob maġistrat inkwerenti?
Huwa jista’ juża l-atti kollha li jista’ juża l-Prosekutur tal-Kuruna, u mezzi ta’ koerzjoni importanti: joħroġ mandat ta’ arrest, jordna l-interċettazzjoni tat-telefonati, perkwiżizzjonijiet mingħajr kunsens, metodi aktar estensivi ta’ tiftix partikolari,…
Għandi ninstema’ mill-maġistrat inkwerenti?
L-interrogatorju mill-maġistrat inkwerenti huwa obbligatorju biss f’każ li jinħareġ mandat ta’ arrest.
Il-maġistrat għandu jgħidli li jeżisti każ?
Il-maġistrat fil-prinċipju għandu jakkużak jekk jeżistu provi serji kontrik. L-akkuża ssir wara smigħ jew permezz ta’ ittra, u tagħtik id-dritt li titlob l-aċċess għall-fajl kriminali u d-dritt li titlob miżuri ta’ investigazzjoni ulterjuri.
Il-maġistrat jista’ jordna li jinterċettawli t-telefonati li nagħmel jew li nirċievi?
Iva, filwaqt li jirrispetta ċerti kundizzjonijiet legali speċifiċi ħafna.
Nista’ noġġezzjona għal xi perkwiżizzjoni?
Id-dar tiegħek tista’ tiġi mfittxija jekk il-maġistrat jiffirma mandat ta’ tfittxija, u jekk it-tfittxija ssir bejn il-5:00 u d-9:00 ta’ filgħaxija, ħlief għal xi eċċezzjonijiet.
Il-maġistrat jista’ jobbligani fiżikament li jittieħidli kampjun tad-DNA?
Iva, taħt ċerti kundizzjonijiet.
X’nista’ nagħmel kontra xi att fl-investigazzjoni li jikser id-drittijiet tiegħi?
Tista’ tiftaħ proċedura sommarja kriminali (cf. Informazzjoni).
Jista’ jkolli aċċess għall-fajl waqt l-inkjesta?
Jekk inti akkużat mhux arrestat, tista’ titlob l-aċċess għall-fajl permezz ta’ talba indirizzata lill-maġistrat inkwerenti, li jista’ jirrifjutalek l-aċċess iżda għandu jiġġustifika r-rifjut tiegħu. F’każ li l-maġistrat ma jweġibx jew f’każ ta’ tweġiba negattiva, tista’ tappella quddiem x-Chambre des mises en accusation.
Nista’ nitlob li jsiru ċerti atti investigattivi?
Iva, kemm jekk tkun arrestat kif ukoll jekk le. Tista’ tagħmel dan permezz ta’ talba. Il-maġistrat inkwerenti jista’ jirrifjutaha jekk iqis li l-miżura m’hijiex meħtieġa biex tintwera l-verità jew li hija ta’ detriment għall-investigazzjoni. Teżisti l-possibbiltà ta’ appell.
Kif għandha ssir l-interrogazzjoni quddiem l-imħallef?
Interrogazzjoni qabel il-ħruġ ta’ mandat ta’ arrest għandha sseħħ fi żmien 24 siegħa miċ-ċaħda tal-libertà taħt piena ta’ nullità tal-mandat ta’ arrest. L-interrogazzjoni għandha tirrigwarda b’mod partikolari l-possibbiltà ta’ ħruġ ta’ mandat u l-fatti allegati.
L-avukat tiegħek ma jistax ikun preżenti.
Nista’ ninstema’ mill-imħallef aktar tard?
Tista’ titlob interrogazzjoni rikapitulattiva. Din hija l-unika interrogazzjoni fejn l-avukat tiegħek jista’ jkun preżenti.
Meta nista’ nara lill-avukat tiegħi?
Wara l-ewwel smigħ tiegħek mill-maġistrat inkwerenti.
Nista’ nikkontesta l-legalità jew ir-raġunijiet tal-mandat ta’ arrest?
Ma tistax tappella d-deċiżjoni ta’ tqegħid taħt mandat ta’ arrest.
Fi żmien ħamest ijiem minn meta joħroġ il-mandat, inti tidher quddiem il-Kamra tal-Kunsill. Lejliet, jngħatalek aċċess għall-fajl tiegħek. L-avukat tiegħek jew inti stess tistgħu titolbu r-rilaxx tiegħek.
L-avukat tiegħek jista’ jqajjem irregolarità fil-mandat biss waqt din l-ewwel dehra quddiem il-Kamra tal-Kunsill (u fl-appell). Jekk jiġi kkonfermat il-mandat ta’ arrest, inti għandek id-dritt tal-appell. Fi żmien 15-il ġurnata għandek tidher quddiem x-Chambre des mises en accusation. F’każ li din l-iskadenza ma tiġix irrispettata, inti tinħeles minnufih.
Il-konferma tal-arrest hija valida għal xahar (jew tliet xhur). Inti tista’, f’kull seduta, tikkontesta l-adegwatezza tal-mandat ta’ arrest u/jew l-evidenza ta’ ħtija. Il-fajl ikun għad-dispożizzjoni tiegħek jumejn qabel kull seduta.
Nista’ nkellem lil terzi persuni fil-ħabs?
Dejjem tista’ tkellem lill-avukat tiegħek.
Iżda l-maġistrat inkwerenti jista’ ma jħallikx tkellem lil kwalunkwe persuna oħra għal massimu ta’ tlett ijiem.
Meta nista’ ninħeles?
Fi kwalunkwe ħin mill-maġistrat inkwerenti, jew fuq deċiżjoni tal-qrati istruttorji waqt is-smigħ tiegħek. Il-libertà tista’ tkun kundizzjonata jew b’garanzija.
Jien ċittadin ta’ pajjiż ieħor. Għandi nkun preżenti waqt il-kumpilazzjoni?
Jista’ jinħareġ mandat ta’ arrest jekk ikun hemm riskju ta’ evażjoni mill-ġustizzja. Il-maġistrat inkwerenti jew il-qrati istruttorji jistgħu jagħtuk il-libertà fuq garanzija. Inti tista’ tiġbor lura s-somma ta’ flus imħallsa jekk tidher f’kull stadju tal-proċedura.
Jekk tinħeles, inti tintalab tidher għas-smigħ, u fil-prinċipju quddiem qorti tal-prim’istanza. Il-maġistrat inkwerenti jista’ jordnalek, permezz ta’ ordni ta’ libertà kundizzjonata, sabiex ma titlaqx mill-pajjiż. Dawn il-kundizzjonijiet jistgħu jiġu estiżi għal perjodu ta’ tliet xhur. Inti tista’ tikkontestahom quddiem il-Kamra tal-Kunsill.
X’nista’ nagħmel jekk l-inkjesta ddum?
Wara sena, tista’ tagħmel talba mmotivata lix-Chambre des mises en accusationli tikkontrolla l-andament tal-inkjesta.
Il-kapi ta’ akkuża/ta’ ħtija jistgħu jitbiddlu qabel il-proċess?
Il-Prosekutur tal-Kuruna jaqra l-każ mibgħut mill-imħallef u jispeċifika l-akkużi li għalihom l-akkużat għandu jwieġeb quddiem il-qorti. Jista’ wkoll jagħmel talba għal rinunzja għall-kawża, jew inkella jitlob lill-imħallef jagħmel ċerti investigazzjonijiet ulterjuri. Il-piena tista’ wkoll titbiddel mill-Prosekutur tal-Kuruna f’din l-okkażjoni, jew mill-Kamra tal-Kunsill li jiddeċiedi l-futur tal-kawża.
Nista’ nwieġeb ħati tal-akkużi kollha jew xi wħud minnhom qabel il-proċess?
Le, inti titqies innoċenti sal-kundanna definittiva tiegħek minn qorti tal-prim’istanza.
Kif isir l-għeluq tal-kawża?
Il-Kamra tal-Kunsill tiddeċiedi wara li tkun semgħet ir-rapport tal-maġistrat inkwerenti, il-parte civile, il-prosekutur u d-difiża:
X’inhuma d-drittijiet tiegħi f’din il-fażi?
Tista’ taqra l-fajl tiegħek u tieħu kopji tad-dokument qabel is-seduta quddiem il-Kamra tal-Kunsill. Tista’ wkoll titlob inkjesti addizzjonali permezz ta’ mozzjoni. Jekk il-maġistrat inkwerenti jirrifjuta li jwettaqhom, inti għandek id-dritt li tappella quddiem ix-Chambre des mises en accusation.
Nista’ nappella?
Ma tistax tressaq appell kontra ordni ta’ rinviju, ħlief f’każ ta’ irregolarità, ta’ ommissjoni jew ta’ invalidità li jaffettwa att investigattiv, il-kisba tal-provi jew l-ordni ta’ rinviju, jekk tinvoka raġuni għall-inammissibbiltà jew it-terminazzjoni tal-azzjoni pubblika,
Nista’ niġi akkużat b’reat li nkun ġejt mixli bih fi Stat Membru ieħor tal-Unjoni Ewropea?
Fil-prinċipju le.
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.
Fil-prinċipju, il-proċess ikun pubbliku u jsir f’awla aċċessibbli għal kulħadd (spettaturi, ġurnalisti) ħlief jekk is-sigurtà ma tippermettix dan.
Meta inti tkun involut f’każ sesswali (stupru, …), tista’ titlob lill-qorti li tlaqqa’ s-seduta in camera, jiġifieri li tillimita l-aċċess fl-awla għall-persuni involuti fil-proċess.
Jekk il-każ jirrigwarda l-arrest ta’ kriminal li m’huwiex responsabbli tal-azzjonijiet tiegħu minħabba stat gravi ta’ mard mentali, dan jista’ jitlob li l-proċess isir fil-magħluq, u l-prosekutur pubbliku jista’ jopponi.
Imħallfin professjonali quddiem it-tribunal tal-pulizija jew il-qorti kriminali. Iżda, fil-Qorti bil-Ġurija, 12-il ġurat jiddeċiedu huma waħedhom dwar il-ħtija tal-akkużat. Huma jiddeċiedu wkoll il-piena flimkien ma’ tliet maġistrati.
L-akkużi jistgħu jiġu kkunsidrati b’mod differenti mill-prosekuzzjoni u mill-imħallef. Pereżempju, jekk inti kissirt il-ħġieġa ta’ karozza, il-prosekutur jista’ jfittxek għal attentat ta’ serq meta fil-fatt, inti kellek biss l-intenzjoni li tkisser. Il-qorti tista’ tiddeċiedi mod ieħor, u tistma li dan kien dannu. Madankollu għandek tiġi avżat mill-qorti dwar dan biex ikollok il-possibbiltà li tiddefendi ruħek fuq din il-bażi ġdida.
Il-piena ma tiġix imnaqqsa awtomatikament.
Għandi nkun preżenti waqt il-proċess? Għandi nkun preżenti waqt il-proċess kollu?
Dejjem tista’ tkun irrappreżentat minn avukat. B’eċċezzjoni, inti jkollok tidher personalment meta l-qorti tiddeċiedi dan b’ordni li għandha tagħtik qabel is-seduta.
Jista’ jsir mingħajri?
Jekk ma tkunx preżenti jew irrappreżentat minn avukat sabiex twieġeb għall-akkużi, il-proċess isir mingħajrek u inti tiġi ġġudikat in absentia.
Jekk ngħix fi Stat Membru ieħor, nista’ nipparteċipa permezz tal-vidjow?
Le.
Inkun megħjun minn interpretu jekk ma nifhimx il-lingwa tal-imħallef?
Iva.
Għandi bżonn avukat?
Le, għajr quddiem il-qorti bil-ġurija.
Nista’ niġi pprovdut b’avukat?
Iva taħt ċerti kundizzjonijiet (ara skeda 1).
Nista’ nibdel l-avukat?
Iva, anki mingħajr raġuni.
Nista’ nesprimi ruħi waqt il-proċess?
Iva.
Fil-proċess ikolli nitkellem?
M’intix obbligat.
Xijkunu l-konsegwenzi jekk ma ngħidx il-verità waqt il-proċess?
Għandek id-dritt li ma tinkriminax lilek innifsek, u li tiżviluppa l-istrateġija ta’ difiża tiegħek kif tixtieq. Dan jinkludi wkoll id-dritt li tibqa' sieket.
Nista’ niċħad il-provi miġjuba kontrija?
Iva.
Kif?
Billi titlob lill-imħallef biex iwettaq investigazzjonijiet ulterjuri.
Għalfejn?
Sabiex turi l-improbabbiltà tal-akkuża.
Xi provi nista’ nġib favur il-kawża tiegħi?
Preżentazzjoni ta’ kwalunkwe dokument, talba għal opinjoni oħra, smigħ ta’ xhud ġdid, …
Nista’ nuża investigatur privat biex nikseb provi favur tiegħi?
Iva.
Provi bħal dawn ikunu ammissibbli?
Iva.
Nista’ nsejjaħ xhieda biex jitkellmu favur tiegħi?
Iva.
Jien jew l-avukat tiegħi nistgħu nistaqsu mistoqsijiet lix-xhieda l-oħrajn fil-każ?
Iva, permezz tal-pulizija jew l-imħallef.
Jien jew l-avukat tiegħi nistgħu nikkontestaw dak li jgħidu?
Iva.
Tiġi kkunsidrata informazzjoni dwar il-kondotta tiegħi?
Iva.
Il-kundanni preċedenti.
Dawn jistgħu jirduppjaw l-ammont tal-piena massima u jistgħu jostakolaw il-miżuri favur.
Iva, dawn jistgħu jiġu mgħoddija lill-imħallef.
X’inhuma l-eżiti possibbli tal-proċess?
F’każ ta’ kundanna, l-imħallef għandu 5 għażliet, skont it-tip ta’ reat u l-passat legali tiegħek:
Din tista’ tagħti l-verżjoni tagħha dwar il-fatti li jirrigwardawha u titlob kumpens finanzjarju.
Kif?
Verbalment jew billi tippreżenta nota bil-miktub.
F’liema stadju?
Waqt is-smigħ, eżatt wara li tkun ġejt interrogat mill-imħallef.
Għal tagħrif aktar komplut, ara l-iskedi dwar id-drittijiet tal-vittmi.
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.
Nista’ nappella missentenza/id-deċiżjoni fil-proċess kontra l-piena?
Is-sentenza mogħtija fl-assenza tiegħek jew meta ma tkunx ġejt irrappreżentat minn avukat tingħata awtomatikament. Jeżisti rikors speċifiku, biex id-deċiżjoni tiġi revokata, li huwa dejjem previst. Hemm ukoll possibbiltà ta' appell.
Jekk is-sentenza tingħata fil-preżenza tiegħek, id-deċiżjoni hija kontenzjuża. Ir-rimedju huwa l-appell, previst biss meta d-deċiżjoni tkun ittieħdet minn tribunal. L-appell għalhekk ma jeżistix kontra s-sentenzi tal-qorti tal-appell u tal-qorti tal-ġurati.
Kif? Quddiem min?
Jekk inti qed tinżamm taħt arrest, ir-rikors u l-appell jistgħu jiġu ppreżentati lill-uffiċċju tal-ħabs. Jekk inti liberu, r-rikos isir permezz ta’ marixxall tal-ġustizzja, filwaqt li l-appell għandu jiġi ppreżentat fil-qorti li ħadet id-deċiżjoni.
Kemm għandi żmien sabiex nagħmel dan?
Ir-rikors għandu jiġi ppreżentat fi żmien 15-il jum.
X’inhuma r-raġunijiet għar-rikors?
Nuqqas ta’ ftehim dwar il-fatti ddikjarati stabbiliti jew fuq punti ta' liġi.
X’jiġri jekk inkun il-ħabs meta nippreżenta rikors?
Jekk ir-rikors jirrigwarda l-każ li għalih inti qed tkun miżmum u ġejt ikkundannat għal piena ta’ ħabs, inti tibqa’ l-ħabs sakemm ma tingħata deċiżjoni oħra. F’dan il-proċess il-ġdid tista’ ssir talba għal libertà provviżorja.
Jekk inti qed tkun miżmum minħabba każ ieħor, ir-rikors ma jkollu l-ebda effett fuq is-sitwazzjoni ta’ priġunerija tiegħek.
Kemm idum sabiex jinstema’ r-rikors?
Is-smigħ tar-rikors isir fi żmien 15-il jum mill-preżentata tarrikors jekk tkun liberu, jew fi żmien 3 ijiem jekk inti qiegħed f'kustodja. L-appell ma jsirx aktar tard minn 60 jum mir-rikors.
Nista’ nressaq provi ġodda għar-rikors?
Iva.
X’inhuma r-regoli applikabbli?
L-istess regoli bħal dawk ta’ quddiem il-Prim’ Imħallef (ara skeda 3).
L-ewwel l-imħallef jevalwa jekk ir-rikors tressaqx fil-ħin imbagħad jiġġudika mill-ġdid il-fatti mressqa u l-piena eventwali li għandha tingħata.
X’jiġri jekk ir-rikors jiġi aċċettat/irrifjutat?
Jekk ir-rikors għall-oġġezzjoni jew għall-appell jiġi aċċettat, hemm żewġ ipoteżijiet:
Jekk ir-rikors jiġi rrifjutat,
Għandi dritt ta’ rikors kontra awtorità ogħla/awtorità oħra?
L-appell jista’ jsir kontra d-deċiżjoni fir-rikors ta' oġġezzjoni minn tribunal, quddiem il-qorti tal-appell. Appell jista’ jiġi ppreżentat fi żmien 15-il jum quddiem il-Qorti tal-kassazzjoni kontra deċiżjoni fuq appell lill-marixxall tal-qorti. Dan ma jissospendix l-eżekuzzjoni tal-kundanna.
F’liema ċirkostanzi?
Ir-rikors fil-kassazzjoni huwa ġġustifikat biss f’każ ta’ ksur tal-liġi jew tal-proċedura.
Jekk l-ewwel deċiżjoni kienet żbaljata, niġi kkumpensat?
Iva, jekk inti kont arrestat f’dan il-każ.
B’xiex?
Permezz ta’ kumpens għad-dannu li tkun sofrejt minħabba l-arrest.
Kif?
Permezz ta’ applikazzjoni bil-miktub lill-Uffiċċju pubbliku federali tal-Ġustizzja.
Jekk ir-rikors tiegħi jiġi aċċettat, il-fatt li kont misjub ħati jibqa' fil-kondotta tiegħi?
Le.
Meta ma jitressaq l-ebda oġġezzjoni fi żmien 15-il jum min-notifika tas-sentenza mogħtija in absentia.
Meta ma jsir l-ebda appell minnek jew mill-prosekuzzjoni fi żmien 25 jum mill-qari tas-sentenza.
Iva.
It-trasferiment huwa awtomatiku?
Le, dejjem għandu jkun hemm ftehim bejn il-Belġju u l-Istat l-ieħor.
F’liema ċirkostanzi?
a) bil-kunsens tiegħek, jekk ikollok permess ta’ residenza fil-Belġju biss. Ara l-Konvenzjoni Ewropea.
b) mingħajr il-kunsens tiegħek jekk m’għandekx jew skadielek il-permess tar-residenza fil-Belġju (ara l-Konvenzjoni Ewropea) jew jekk inti kont is-suġġett ta’ mandat ta’ arrest Ewropew maħruġ mill-Belġju b’garanzija ta’ ritorn fil-pajjiż tal-oriġini.
Nista’ nappella kontra d-deċiżjoni li nintbagħat lura?
Iva, sakemm ma tkun ingħatajt trasferiment volontarju.
Fil-każ tar-ritorn sabiex tiskonta l-piena mogħtija fil-Belġju fl-Istat tal-oriġini tiegħek (l-ewwel każ), tista’ tressaq rikorsi għall-annullament u għas-sospensjoni fi żmien 60 jum quddiem il-Kunsill tal-Istat, kif ukoll rikors ġudizzjarju quddiem il-president tal-qorti b’urġenza.
Fil-każ tal-eżekuzzjoni ta’ mandat ta’ arrest Ewropew maħruġ mill-pajjiż tal-oriġini tiegħek (it-2 u t-3 każ), il-maġistrat inkwerenti jwettaq verifika inizjali u reviżjoni fi żmien 15 il-jum mill-arrest mill-kamra tal-Kunsill. Jista’ jsir appell fi żmien 24 siegħa tal-pronunzja tal-ordni tal-kamra tal-Kunsill quddiem ix-chambre des mises en accusation (ara skeda 3). Jista’ jsir ukoll appell fi żmien 24 siegħa mid-deċiżjoni tax- chambre des mises en accusation quddiem il-Qorti tal-kassazzjoni.
Le.
It-tagħrif dwar il-kundanna u l-kapi ta’ akkuża relatati jitniżżel fil-kondotta tiegħi?
Iva.
Kif u fejn jinżamm dan it-tagħrif?
Dan jinżamm f’database imsejħa “Kondotti Ċentrali”, amministrat mill-Uffiċċju pubbliku federali tal-Ġustizzja.
Għal kemm żmien jinżamm?
Il-kundanni għal pieni tal-pulizija (1 sa 7 ijiem ta’ priġunerija, 1 sa 25 Euro f’multa, 20 sa 45 siegħa ta’ sentenza ta’ xogħol) jitneħħew mill-kondotta wara 3 snin.
Il-kundanni l-oħrajn jibqgħu miktuba b’mod permanenti. Madankollu dawn jistgħu jitneħħew permezz ta’ proċedura ta’ rijabilitazzjoni.
Jista’ jinżamm mingħajr il-kunsens tiegħi?
Iva
Nista’ noġġezzjona kontra ż-żamma ta’ dan it-tagħrif?
Le.
Min ikollu aċċess għall-kondotta tiegħi?
L-awtoritajiet ġudizzjarji u tal-pulizija ikollhom aċċess mingħajr restrizzjoni.
Ma tridx issir konfużjoni bejn Il-kondotta u l- estratt tal-kondotta, mitlub minn ċerti amministrazzjonijiet pubbliċi jew ċerti individwi (min iħaddem, …), u li ma tkunx tinkludi l-informazzjoni kollha li tidher fil-kondotta. Pereżempju, l-istqarrijiet sempliċi ta’ ħtija, il-pieni ta’ mhux aktar minn 6 xhur ħabs, u multi ta’ mhux aktar minn 500 € jew li jingħataw minħabba ksur tar-regoli tat-traffiku mingħajr ma titlef il-liċenzja tas-sewqan għal iktar minn 3 snin ma jibqgħux jidhru wara 3 snin u 25 jum mid-data tal-għoti tas-sentenza. Is-sospensjoni tal-għoti tas-sentenza, sempliċi jew bi probation, qatt ma tissemma fuq il-kopja.
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.
Jekk il-pulizija lokali tiskopri xi kontravenzjoni tat-traffiku, din tista’ tibgħat formola lil sid il-vettura inkwistjoni sabiex issir taf l-identità tas-sewwieq meta jkun seħħ il-każ. Il-Prosekutur tal-Kuruna mbagħad jista’ jipproponilek ftehim li permezz tiegħu jaqgħu l-akkużi kriminali jekk tħallas, permezz ta’ trasferiment bankarju, somma flus lill-awtoritajiet tat-taxxa fuq il-valur miżjud, tar-reġistrazzjoni tal-artijiet u tal-beni pubbliċi.
Bil-ħlas ta’ din is-somma inti tevita li tissejjaħ sabiex tidher quddiem it-tribunal tal-pulizija, u għalhekk li teħel multa akbar u li tħallas l-ispejjeż addizzjonali tal-qorti.
Il-ftehim madankollu jinvolvi r-rikonoxximent tal-ħtija u r-responsabbiltà tiegħek fir-rigward ta’ vittmi eventwali meta l-kontravenzjoni tiegħek tkun ikkawżat danni lil persuni oħrajn.
Il-prosekuzzjoni tat-tribunal tal-pulizija li jkollu ġuriżdizzjoni tkun inkarigata li tagħmel dawn il-proposti. L-uffiċċju tal-multi kriminali fl-awtoritajiet ta' amministrazzjoni fiskali jamministra l-kontabilità tal-ħlasijiet li jsiru, u jinforma lill-Prosekutur Pubbliku dwarhom.
Il-proposta ta’ ftehim tintbagħat lill-awtur permezz ta’ ittra rreġistrata jew permezz ta’ twissija mogħtija minn aġent tal-pulizija. Iż-żmien tal-ħlas ivarja bejn 15-il jum u 3 xhur, jew f’każijiet eċċezzjonali 6 xhur.
Jekk tonqos milli tħallas jew jekk ma taċċettax il-proposta ta’ ftehim, il-prosekuzzjoni ssejjaħ lill-awtur tal-kontravenzjoni quddiem it-tribunal tal-pulizija sabiex tikseb il-kundanna tiegħu u l-piena (multa, priġunerija, l-irtirar tal-liċenzja tas-sewqan) skont il-liġi.
Iva.
Il-pulizija li jinnota l-kontravenzjoni jipproponi l-ftehim.
F’każ ta’ rifjut, jista’ jitolbok tħallas minnufih l-ammont tal-multa minima legali, inkella l-vettura mwaqqfa tiġi kkonfiskata.
Jekk il-ftehim ma jiġix aċċettat, l-ammont imħallas jista’ jingħata lura jew jitnaqqas wara d-deċiżjoni tat-tribunal tal-pulizija.
L-imġieba mhux ċivili (postijiet ta’ parkeġġ, l-indafa pubblika) hija ġestita mill-amministrazzjoni komunali. F’każ li ma tħallasx, inti tista’ titressaq quddiem il-maġistrat lokali.
Fi kwistjonijiet soċjali, fiskali, ta’ sigurtà waqt il-logħbiet tal-futbol, traffiku ferrovjarju u ta’ trasport pubbliku ieħor,hemm amministrazzjonijiet speċjalizzati tal-gvern huma awtorizzati li jiġbru l-multi amministrattivi. Hemm diversi rimedji legali li jingħataw mill-qorti ċivili.
Is-sentenzi tat-traffiku jitniżżlu fil-kondotta. Il-multi amministrattivi u dawk relatati mal-liġi dwar il-futbol ma jitniżżlux fil-kondotta.
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.