Gdzie odbędzie się rozprawa główna?

Sprawę będzie rozpoznawał sąd rejonowy/miejski, a w przypadku ciężkiego przestępstwa – sąd okręgowy. Zwykle miejscem rozprawy jest sąd właściwy dla miejsca popełnienia przestępstwa. Otrzymasz stosowne wezwanie na piśmie.

Sąd rozpoznaje sprawę na rozprawie jawnej, z pewnymi wyjątkami (przestępstwa na tle seksualnym; konieczność ochrony tajemnicy państwowej itp.).

W pierwszej instancji sprawę rozpoznaje sąd w składzie jednego sędziego, choć prezes sądu może zdecydować, że sprawę będzie rozpoznawał sąd w składzie trzech sędziów zawodowych. W sprawie orzeka sędzia/sąd w składzie kolegialnym.

Czy zarzuty mogą ulec zmianie w toku rozprawy głównej?

W toku rozprawy prokurator może zmienić zarzuty na cięższe/lżejsze.

Jeśli prokurator zmienia zarzuty na lżejsze, lecz fakty dowodowe pozostają bez zmian, to treść nowych zarzutów umieszcza się w protokole rozprawy.

W razie zmiany zarzutów na lżejsze przy zmianie faktów dowodowych lub na cięższe bez zmiany faktów dowodowych treść nowych zarzutów należy umieścić w protokole rozprawy. Możesz zażądać przedstawienia zarzutów na piśmie.

Jeśli prokurator zmienia zarzuty na cięższe, ponieważ stwierdzono nowe fakty dowodowe w związku z przestępstwem, sąd może zarządzić odroczenie rozprawy, a wówczas prokurator ma miesiąc na przedstawienie sądowi nowych zarzutów.

Ty, twój adwokat, pokrzywdzony i jego przedstawiciel zostaniecie powiadomieni o treści nowych zarzutów oraz o dacie podjęcia rozprawy.

Co stanie się, kiedy przyznam się do wszystkich lub niektórych zarzutów?

Przyznanie się do winy oskarżonego może wpłynąć na złagodzenie wymiaru kary. Dotyczy to również sytuacji, w której przyznanie się do winy dotyczy części zarzutów.

Jeśli przyznasz się do wszystkich zarzutów, rozprawa może odbyć się z pominięciem postępowania dowodowego i obejmować ocenę tylko tych dowodów, które dotyczą ciebie osobiście oraz naprawienia szkody w formie odszkodowania. W takim przypadku możliwości wniesienia apelacji od orzeczenia sądu są ograniczone.

Czy podczas rozprawy muszę być obecny?

Musisz być obecny na wszystkich terminach rozprawy aż do wydania wyroku. Możesz wystąpić o przeprowadzenie rozprawy bez twojego udziału, lecz w takim przypadku powinien być na niej obecny twój przedstawiciel.

Jeśli przebywasz w innym państwie/miejsce twojego pobytu jest nieznane/stawiennictwo w sądzie nie jest możliwe, rozprawa może odbyć się w trybie zaocznym (tj. bez twojego udziału).

Nie przewidziano prawa do uczestnictwa w rozprawie za pośrednictwem wideokonferencji z innego państwa członkowskiego.

Czy podczas rozprawy otrzymam pomoc tłumacza?

Tłumacza zapewni ci sąd.

Czy podczas rozprawy otrzymam pomoc adwokata?

O tym, czy potrzebujesz adwokata, decydujesz sam. Przymus adwokacki istnieje w następujących przypadkach:

• jeśli jesteś nieletni/ubezwłasnowolniony/masz trudności poznawcze;
• jeśli ma zapaść postanowienie w sprawie zastosowania środków przymusu o charakterze medycznym;
• jeśli nie jesteś w stanie korzystać ze swoich praw procesowych ze względu na niepełnosprawność fizyczną/umysłową;
• jeśli jesteś analfabetą/posiadasz na tyle niskie wykształcenie, że uniemożliwia ci to korzystanie z twoich praw procesowych;
• jeśli rozpoczęto negocjacje w sprawie ugody z oskarżeniem;
• jeśli rozprawa toczy się pod twoją nieobecność.

W takich przypadkach zostanie ci wyznaczony obrońca. Możesz z niego zrezygnować, z wyjątkiem przypadków zastosowania środków przymusu o charakterze medycznym. Masz prawo wystąpić o innego adwokata.

Czy mogę zabierać głos na rozprawie?

Masz prawo składać wyjaśnienia i wyrażać swoje opinie przed sądem. Nie masz obowiązku składania wyjaśnień – nie może być to poczytywane jako odmowa współpracy z sądem. Masz prawo złożyć wyjaśnienia przed sądem w formie pisemnej; sąd odczyta je na rozprawie. Nie masz obowiązku składania obciążających cię wyjaśnień; obowiązek udowodnienia twojej winy spoczywa na prokuratorze.

Nie masz obowiązku mówienia prawdy; w razie rozmyślnego składania fałszywych wyjaśnień/odmowy składania wyjaśnień nie możesz zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Twoje zachowanie może zostać wzięte pod uwagę przy wymierzaniu kary, lecz nie może stanowić okoliczności obciążającej.

Jakie przysługują mi prawa w związku z obciążającymi mnie dowodami?

W toku postępowania sądowego możesz przedstawić nowe dowody na poparcie swojego alibi/w celu wyłączenia odpowiedzialności karnej/złagodzenia winy i podważenia dowodów oskarżenia.

Masz prawo do: zadawania pytań świadkom i pokrzywdzonemu; powoływania świadków, w tym świadków, którzy nie byli przesłuchiwani wcześniej; przedkładania dokumentów, przedstawiania dowodów rzeczowych/elektronicznych, zwrócenia się do sądu o skierowanie wniosku o pozyskanie przedmiotów/dokumentów.

Masz prawo do składania wniosków dowodowych przez cały czas trwania postępowania przed sądem – aż do chwili zamknięcia przewodu sądowego.

Masz prawo korzystać z usług prywatnego detektywa. Orzekając w sprawie, sąd ocenia całość materiału dowodowego.

Sąd podejmuje decyzję o powołaniu świadków na twój wniosek po uzyskaniu opinii pozostałych stron postępowania. W razie odrzucenia wniosku możesz złożyć go ponownie.

Ty i twój obrońca macie prawo zadawać pytania wszystkim świadkom w sprawie. Ich zeznania zostają podsumowane w mowie końcowej obrony, którą wygłosicie ty lub twój obrońca.

Czy zostaną uwzględnione pochodzące z rejestru karnego informacje na mój temat?

Uwzględnione zostaną informacje o twoich niezatartych skazaniach. Wpisy o skazaniu wykreślone z rejestru karnego z powodu przedawnienia wykonania kary mogą być brane pod uwagę jako okoliczności charakteryzujące twoją osobowość. Wyroki skazujące są brane pod uwagę podczas wymierzania kary, w tym kary pozbawienia wolności.

Wniosek o udzielenie informacji z rejestru karnego składany jest na etapie dochodzenia i przygotowania aktu oskarżenia; informacje te mogą zostać przedłożone w postępowaniu sądowym. Pochodzące z rejestru karnego informacje na twój temat sąd uwzględni przy wydawaniu wyroku.

Przepisy prawa dopuszczają kontakt z właściwymi organami innych państw członkowskich oraz występowanie do nich o informacje o uprzednich wyrokach skazujących.

Co następuje na końcu rozprawy głównej?

Sąd wydaje wyrok uniewinniający lub skazujący bądź postanawia o umorzeniu postępowania, jeżeli zachodzą okoliczności wyłączające dalsze prowadzenie postępowania. Może to nastąpić, jeśli nie ma wystarczających dowodów na poparcie zarzutów lub oskarżyciel publiczny odstąpi od zarzutów.

Możliwe kary:

• kara pozbawienia wolności (od 3 miesięcy do 15 lat, a za ciężkie przestępstwa do 20 lat/kara dożywotniego pozbawienia wolności);
• praca na cele społeczne (40–280 godzin);
• grzywna (3–200 stawek minimalnego miesięcznego wynagrodzenia);
• przepadek przedmiotów (przedmioty zostają zatrzymane bez odszkodowania i przechodzą na własność skarbu państwa);
• wydalenie z Łotwy (kara dodatkowa: zakaz wjazdu na terytorium Łotwy przez okres od 3 do 10 lat);
• ograniczenie praw (kara dodatkowa: zakaz prowadzenia określonej/jakiejkolwiek działalności gospodarczej; określonej działalności zawodowej/innej działalności; zajmowania określonego stanowiska; uzyskiwania określonych zezwoleń/pozwoleń – na okres od 1 roku do 5 lat);
• dozór (na okres od 1 roku do 3 lat).

Jaka jest rola pokrzywdzonego w rozprawie głównej?

Oficer śledczy/prokurator uznaje daną osobę za pokrzywdzonego na pisemny wniosek tej osoby. Sąd może uznać daną osobę za pokrzywdzonego do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego.

Pokrzywdzony może wystąpić o odszkodowanie, składać wnioski dowodowe, wpływać na bieg sprawy (pojednanie z oskarżonym, wyrażenie zgody na ugodę z oskarżycielem w sprawie wymiaru kary itp.).

Na rozprawie pokrzywdzony wyraża opinię o karze oraz o wnioskowanym odszkodowaniu. Pokrzywdzony może zaskarżyć wyrok sądu pierwszej instancji oraz wyrok sądu apelacyjnego.

Ciekawe strony

Ustawa o postępowaniu karnym

Ustawa – Prawo karne

Ustawa o rejestrze skazanych

Ustawa o procedurach zatrzymania

Ustawa o działalności detektywistycznej

Łotewskie sądy