A) Czy mam prawo do wniesienia odwołania od orzeczenia sądu?

Tak, skazany może zaskarżyć orzeczenie sądu pierwszej instancji w drodze apelacji; apelacja ma skutek zawieszający. Apelację od wyroku, w którym sąd zatwierdził ugodę w przedmiocie winy i kary, można wnieść wyłącznie wówczas, gdy taki wyrok jest sprzeczny z ugodą, którą prokurator przedłożył sądowi do zatwierdzenia.

W apelacji skazany może powołać się na to, że punkty sentencji, które mają na niego bezpośredni wpływ, są nieprawidłowe, o ile jego zarzuty nie dotyczą orzeczenia o winie w zakresie, w jakim sąd uwzględnił jego przyznanie się do winy. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie ośmiu dni od doręczenia odpisu wyroku.

B) Jakie mam inne możliwości zaskarżenia orzeczenia?

W postępowaniu karnym skazany może korzystać ze zwyczajnych środków zaskarżenia (apelacji, zażaleń, sprzeciwów) i nadzwyczajnych środków zaskarżenia (skarg rewizyjnych, skarg o wznowienie postępowania), a także złożyć wniosek o wniesienie skargi na naruszenie prawa.

Zażalenie stanowi środek zaskarżenia na postanowienie sądu i należy je wnieść do organu, który wydał zaskarżone postanowienie, w terminie trzech dni od dnia jego doręczenia. Zażalenie na postanowienia wydawane przez sąd (oraz prokuratora) można wnosić wyłącznie w przypadkach określonych przez prawo. Postanowienie można zaskarżyć ze względu na błąd w którymkolwiek punkcie sentencji lub naruszenie przepisów regulujących postępowanie poprzedzające wydanie postanowienia, jeżeli naruszenie to mogło doprowadzić do błędu w którymkolwiek punkcie sentencji. Zażalenie ma skutek zawieszający wyłącznie wówczas, gdy przepisy wyraźnie tak stanowią.

Sprzeciw od wyroku nakazowego można wnieść do sądu, który wydał ten wyrok, w terminie ośmiu dni od dnia doręczenia wyroku. Jeżeli sprzeciw od wyroku nakazowego wniesiono w wyznaczonym terminie, wyrok nakazowy uchyla się z urzędu, a sędzia orzekający w składzie jednoosobowym zarządza przeprowadzenie rozprawy.

Skargę rewizyjną (rewizję; (w języku czeskim: dovolání) można wnieść wyłącznie od prawomocnego wyroku in rem sądu drugiej instancji w przypadkach, w których jest to dozwolone przez prawo. Podstawą skargi rewizyjnej może być fakt, że określony punkt sentencji orzeczenia sądu bezpośrednio wpływający na skazanego jest nieprawidłowy, ale wyłącznie wówczas, gdy spełniona jest jedna z przesłanek skargi rewizyjnej określona przez prawo. Skargę rewizyjną wnosi się zawsze za pośrednictwem obrońcy – adwokata skazanego. Skargę rewizyjną wnosi się do sądu pierwszej instancji, który wydał orzeczenie in rem, w terminie dwóch miesięcy od doręczenia zaskarżanego orzeczenia. Skarga rewizyjna nie wywiera skutku zawieszającego, chyba że Sąd Najwyższy postanowi inaczej.

Skazany może również wnieść skargę o wznowienie postępowania. Co do zasady wznowienie postępowania zakończonego wydaniem prawomocnego wyroku lub wyroku nakazowego jest możliwe, jeśli wyjdą na jaw fakty lub dowody nieznane uprzednio sądowi, które to fakty lub dowody – albo same w sobie, albo w związku z faktami i dowodami już znanymi – mogłyby stanowić podstawę do wydania innego orzeczenia w przedmiocie winy lub jeśli w ich świetle pierwotnie wymierzona kara byłaby oczywiście nieproporcjonalna w stosunku do charakteru i wagi przestępstwa lub sytuacji osobistej, rodzinnej lub finansowej skazanego i innych okoliczności bądź jeśli rodzaj kary nie odpowiada jej celowi. Rozpoznanie i rozstrzygnięcie skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem lub wyrokiem nakazowym należy do sądu, który wydał orzeczenie w sprawie w pierwszej instancji. W przepisach nie przewidziano terminu na wniesienie skargi o wznowienie postępowania na korzyść skazanego.

Ponadto skazany może złożyć wniosek o wniesienie skargi na naruszenie prawa; ten nadzwyczajny środek zaskarżenia przysługuje jednak wyłącznie Ministrowi Sprawiedliwości i to do ministra należy rozstrzygnięcie, czy należy wnieść taką skargę. Skargę na naruszenie prawa można wnieść od każdego prawomocnego orzeczenia sądu (z wyjątkiem orzeczeń Sądu Najwyższego) lub każdego postanowienia wydanego przez prokuratora, jeśli to orzeczenie lub postanowienie narusza prawo lub zostało wydane na podstawie wadliwej procedury. W przepisach nie przewidziano terminu na wniesienie takiej skargi.

C) Jakie skutki będzie mieć dla mnie wyrok skazujący?

Po uprawomocnieniu się wyroku skazującego za przestępstwo wszczyna się postępowanie wykonawcze; na tym etapie wykonuje się karę lub środek zabezpieczający oraz czynności powiązane.

Jeżeli oskarżonego skazano za przestępstwo prawomocnym wyrokiem, nie można go sądzić ponownie za to samo przestępstwo (nawet w innym państwie członkowskim), chyba że dozwolone jest wznowienie postępowania.

Wyrok skazujący odnotowuje się w rejestrze karnym, a informację o nim umieszcza się w każdym wypisie z rejestru karnego aż do chwili zatarcia skazania. Może to wpłynąć na zdolność skazanego do wykonywania określonego zawodu, uzyskania określonego zezwolenia lub określonej licencji bądź pozwolenia na posiadanie broni itp.

Po zatarciu skazania oskarżonego traktuje się tak, jakby nigdy nie był skazany. Organy ścigania oraz niektóre inne organy mają jednak dostęp do tak zwanej „kopii” rejestru karnego; wyrok skazujący jest odnotowany w kopii nawet po zatarciu skazania.

(i) Wpis w rejestrze karnym

Po uprawomocnieniu się wyroku skazującego dokonuje się jego wpisu w rejestrze karnym, w którym przechowuje się zapisy dotyczące wyroków skazujących oraz innych okoliczności faktycznych istotnych dla postępowania karnego. Takie informacje przechowuje się przez 100 lat od daty urodzenia skazanego bez względu na to, czy wyrazi na to zgodę. Po zatarciu skazania informacji tych nie podaje się już w wypisie z rejestru karnego, ale nadal wykazuje się je w kopii rejestru karnego opisanej powyżej. Zatarcie skazania może nastąpić w terminach określonych przez kodeks karny w zależności od surowości wyroku skazującego. Terminy te wynoszą od roku do piętnastu lat od dnia odbycia kary; po odbyciu niektórych kar sprawcy w ogóle nie uważa się za skazanego.

Jeśli skazany jest obywatelem innego państwa członkowskiego UE, informacje na temat wyroku skazującego udostępnia się właściwemu organowi państwa członkowskiego UE, którego jest obywatelem.

(v) Wykonanie kary, przekazywanie więźniów, probacja i kary alternatywne

Po uprawomocnieniu się wyroku skazującego przewodniczący składu sędziowskiego zarządza jego wykonanie.

Jeśli oskarżony został prawomocnie skazany na bezwarunkową karę pozbawienia wolności, przewodniczący przesyła postanowienie o wykonaniu kary do właściwego zakładu karnego, a jeśli oskarżony nie był zatrzymany, wzywa się go do stawiennictwa w zakładzie karnym w wyznaczonym terminie. Jeśli skazany uchyla się od odbycia kary, policja czeska może doprowadzić go do zakładu karnego.

Jeżeli spełnione są przesłanki ustawowe, sąd może orzec o odroczeniu odbycia kary, zmienić sposób jej odbywania, zawiesić odbywanie kary, orzec o warunkowym zwolnieniu itp. Sąd może także zwolnić skazanego z odbycia kary pozbawienia wolności lub jej pozostałej części, jeśli skazany ma zostać poddany ekstradycji do państwa obcego lub wydalony.

Podobną procedurę stosuje się wówczas, gdy sąd nakazał leczenie sprawcy lub zastosowanie wobec niego środka zabezpieczającego, tj. gdy orzeczenie, na podstawie którego nakazane przez sąd leczenie lub środek zabezpieczający mają zostać wykonane, uprawomocniło się, przewodniczący składu sędziowskiego przesyła postanowienie o wykonaniu orzeczenia do właściwej placówki medycznej lub właściwej instytucji, w której środek zabezpieczający ma być wykonany, oraz wzywa sprawcę do zgłoszenia się do tej placówki/instytucji. Jeżeli sprawca uchyla się od środka zabezpieczającego, policja czeska może doprowadzić go do właściwej instytucji.

Jeżeli spełnione są przesłanki ustawowe lub przesłanki określone w umowie międzynarodowej, skazanego można przekazać do jego kraju pochodzenia lub innego kraju w celu odbycia bezwarunkowej kary pozbawienia wolności lub poddania się środkowi zabezpieczającemu, jeżeli skazany o to wniesie, a zainteresowane państwo wyrazi na to zgodę. W wyroku skazującym sąd może orzec także karę alternatywną. Za karę alternatywną można uznać każdą karę, która nie obejmuje natychmiastowo wykonalnej kary pozbawienia wolności. Sprawcę można także objąć nadzorem kuratora sądowego w celu monitorowania wypełniania nałożonych na niego obowiązków oraz udzielania mu pomocy w powrocie do społeczeństwa i prowadzeniu uporządkowanego życia. Jeżeli sprawcę objęto nadzorem, ma on obowiązek:

• współpracować z kuratorem sądowym w sposób określony przez kuratora
  oraz realizować plan nadzoru kuratorskiego;
• stawiać się przed kuratorem sądowym w wyznaczonych przez niego terminach;
• informować kuratora sądowego o miejscu swojego pobytu, zatrudnieniu i środkach utrzymania, przestrzeganiu ograniczeń i obowiązków nałożonych przez sąd oraz wszelkich innych okolicznościach istotnych dla wykonywania nadzoru przez kuratora sądowego;
• zezwalać kuratorowi sądowemu na wejście do swojego mieszkania.

Jeżeli na mocy orzeczenia sądu na sprawcę nałożono zasadny obowiązek poddania się odpowiedniemu programowi szkolenia społecznego i reedukacji lub obowiązek poddania się odpowiedniemu programowi doradztwa psychologicznego, sprawcę można objąć programem probacji i resocjalizacji. Takim programem można objąć sprawcę także wówczas, gdy spełnia wstępne wymagania wyznaczone przez organizatora programu, nawet jeśli sąd nie nałożył na niego obowiązku uczestnictwa w takim programie; w takim przypadku sprawca może zawrzeć z kuratorem sądowym porozumienie o udziale w takim programie w ramach nadzoru, które można włączyć do planu nadzoru kuratorskiego. Jeśli program jest realizowany w ramach kary pozbawienia wolności, udział sprawcy w programie można uzgodnić ze specjalistą zatrudnionym w czeskiej Służbie Więziennej.

Sprawca może także odbyć niektóre z tych kar alternatywnych w swoim kraju pochodzenia lub innym kraju, z którym łączą go jakieś więzi, pod warunkiem że spełnione są przesłanki ustawowe oraz przesłanki ustalone w umowie międzynarodowej, a wykonanie takich kar można nadzorować lub w inny sposób weryfikować. Zakres tej możliwości różni się w zależności od tego, czy dany kraj jest państwem członkowskim UE (jeśli nie jest, możliwości są bardziej ograniczone).