Δικαιώματα των θυμάτων - ανά χώρα

Ποιες πληροφορίες θα μου παράσχει η αρμόδια αρχή (π.χ. αστυνομία, εισαγγελέας) ύστερα από τη διάπραξη της αξιόποινης πράξης, αλλά πριν από την καταγγελία της;

Ο κώδικας ποινικής δικονομίας δεν ορίζει ακριβώς το περιεχόμενο του πληροφοριακού δελτίου που μπορεί να χορηγηθεί στο θύμα ύστερα από τη διάπραξη της αξιόποινης πράξης και πριν από την καταγγελία της. Όλοι έχουν το δικαίωμα και τη δυνατότητα να επικοινωνούν με την εισαγγελία, όπου μπορούν να καταγγείλουν μια αξιόποινη πράξη, να υποβάλουν κατάθεση ή να αναπτύξουν τους ισχυρισμούς τους για ζήτημα που υπάγεται στην αρμοδιότητα της εισαγγελίας. Τα άτομα που επικοινωνούν με την εισαγγελία λαμβάνουν πληροφορίες για τον τρόπο καταγγελίας της αξιόποινης πράξης και άλλες βασικές πληροφορίες για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.

Οι αστυνομικοί οφείλουν να καταχωρίζουν τις καταγγελίες αξιόποινων πράξεων που διώκονται αυτεπαγγέλτως.

Επιπλέον, όλοι δικαιούνται κατάλληλη αστυνομική προστασία, εφόσον αυτή δικαιολογείται από εύλογους λόγους.

Τα τμήματα στήριξης θυμάτων και μαρτύρων που έχουν συσταθεί από επτά περιφερειακά δικαστήρια (županijski sud), παρέχουν στα θύματα ψυχολογική στήριξη και πληροφορίες για τα δικαιώματά τους (περιλαμβανομένων τεχνικών και πρακτικών πληροφοριών). Επίσης παρέχουν στήριξη και πληροφορίες στους μάρτυρες και στα μέλη των οικογενειών τόσο των θυμάτων όσο και των μαρτύρων. Πληροφορίες και στήριξη παρέχονται ανεξάρτητα από το στάδιο της διαδικασίας. Τα θύματα λαμβάνουν πληροφορίες και στήριξη ακόμη κι αν δεν καταγγείλουν την αξιόποινη πράξη. Τα εν λόγω τμήματα παραπέμπουν επίσης τα θύματα και τους μάρτυρες σε ειδικευμένους φορείς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ανάλογα με τις ανάγκες τους.

Δεν διαμένω στη χώρα της ΕΕ όπου διαπράχθηκε η αξιόποινη πράξη (πολίτες της ΕΕ και πολίτες τρίτων χωρών). Πώς προστατεύονται τα δικαιώματά μου;

Οι διατάξεις που διέπουν τα δικαιώματα των θυμάτων και των πολιτικώς εναγόντων ισχύουν ανεξαρτήτως ιθαγένειας, διότι η κροατική ποινική νομοθεσία ισχύει για όποιον διαπράττει αξιόποινη πράξη στην Κροατία. Οι διάδικοι και οι συμμετέχοντες στη δίκη δικαιούνται να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα.

Η αστυνομία, η εισαγγελία και τα δικαστήρια οφείλουν, σύμφωνα με τον κώδικα ποινικής δικονομίας και τον νόμο περί (χρηματικής αποζημίωσης) των θυμάτων αξιόποινων πράξεων, να ενημερώνουν τα θύματα αξιόποινων πράξεων για τα δικαιώματά τους σύμφωνα με τους εν λόγω νόμους. Αυτό σημαίνει ότι η εισαγγελία και τα δικαστήρια πρέπει να εξετάζουν, τόσο πριν από την έναρξη της ποινικής διαδικασίας όσο και σε κάθε στάδιο αυτής, τις δυνατότητες αποζημίωσης του ζημιωθέντος από τον κατηγορούμενο για κάθε τυχόν απώλεια/ζημία που προκλήθηκε από την αξιόποινη πράξη και να ενημερώνουν τον ζημιωθέντα —προφορικά σε γλώσσα που κατανοεί το θύμα και γραπτά στην κροατική ή την αγγλική γλώσσα— για το δικαίωμά του να χρησιμοποιεί τη μητρική του γλώσσα και να ασκήσει αγωγή σύμφωνα με το δίκαιο που ρυθμίζει τις περιουσιακές σχέσεις, καθώς και για το δικαίωμα αποζημίωσής του. Η εισαγγελία και τα δικαστήρια οφείλουν επίσης να παρέχουν στο θύμα, μετά από αίτημά του, γενικές οδηγίες και πληροφορίες για τον τρόπο συμπλήρωσης του εντύπου της αίτησης και για τα δικαιολογητικά έγγραφα που πρέπει να υποβάλει. Πληροφοριακά δελτία για το δικαίωμα του θύματος σε αποζημίωση διατίθενται στην κροατική και την αγγλική γλώσσα, όπως το έντυπο της αίτησης αποζημίωσης. Τα εν λόγω έγγραφα, στην κροατική και την αγγλική τους εκδοχή, μπορούν να μεταφορτωθούν από τον δικτυακό τόπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Κροατίας.

Το θύμα που καταγγέλλει αξιόποινη πράξη ενημερώνεται για τα δικαιώματά του από την αστυνομία. Αρχικά, ο αστυνομικός ενημερώνει προφορικά το θύμα και στη συνέχεια του παρέχει γραπτές πληροφορίες για τα δικαιώματά του και κάθε τυχόν διαθέσιμη πληροφορία για τις υπηρεσίες προστασίας και στήριξης θυμάτων, περιλαμβανομένης της δωρεάν γραμμής βοήθειας για τη στήριξη των θυμάτων αξιόποινων πράξεων.

Για όσους αγνοούν την κροατική γλώσσα, η αστυνομία διαθέτει πληροφοριακά δελτία σε άλλες γλώσσες.

Οι εθελοντές του εθνικού κέντρου κλήσεων για τα θύματα αξιόποινων πράξεων (116-006) παρέχουν ψυχολογική στήριξη, πληροφορίες για τα δικαιώματα και πρακτικές πληροφορίες. Επίσης, παραπέμπουν τα θύματα σε άλλες αρμόδιες υπηρεσίες και οργανώσεις για να διασφαλιστεί ότι θα λάβουν τυχόν άλλες συμπληρωματικές πληροφορίες και άλλες μορφές στήριξης και συνδρομής. Η εν λόγω τηλεφωνική γραμμή βοήθειας είναι δωρεάν, λειτουργεί από τις 8 π.μ. ως τις 8 μ.μ. τις εργάσιμες ημέρες και το προσωπικό εξυπηρετεί τους καλούντες στην κροατική και την αγγλική γλώσσα.

Εάν καταγγείλω μια αξιόποινη πράξη, τι πληροφορίες θα μου παρασχεθούν;

α) Το θύμα και ο πολιτικώς ενάγων δικαιούνται, μέσα σε δύο μήνες από την απαγγελία της κατηγορίας ή την καταγγελία αξιόποινης πράξης, να ζητήσουν πληροφορίες από την εισαγγελία για τις ενέργειες που αναλήφθηκαν κατόπιν της κατηγορίας/καταγγελίας. Η εισαγγελία τους ενημερώνει για τις ενέργειες που αναλήφθηκαν εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, και το αργότερο εντός τριάντα ημερών από την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος, εκτός αν το εν λόγω αίτημα θέτει σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα της ποινικής διαδικασίας. Η απόφαση μη παροχής των εν λόγω πληροφοριών πρέπει να κοινοποιηθεί στο θύμα ή τον πολιτικώς ενάγοντα που υπέβαλε το αίτημα.

β) Ο εισαγγελέας αναστέλλει την έρευνα με απόφασή του εάν:

• το αδίκημα για το οποίο κατηγορείται το οικείο πρόσωπο δεν διώκεται αυτεπαγγέλτως·
• από τις περιστάσεις αποκλείεται η υπαιτιότητα του κατηγορουμένου, εκτός αν η παράνομη πράξη τελέστηκε σε κατάσταση διανοητικής ανικανότητας·
• η αξιόποινη πράξη έχει παραγραφεί ή έχει χορηγηθεί αμνηστία ή χάρη ή συντρέχουν άλλες περιστάσεις που αποκλείουν την ποινική δίωξ珷 και
• δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο κατηγορούμενος τέλεσε πράγματι το αδίκημα.

Η απόφαση αναστολής της έρευνας αποστέλλεται στον πολιτικώς ενάγοντα και στον κατηγορούμενο, ο οποίος και αφήνεται αμέσως ελεύθερος εάν έχει τεθεί υπό κράτηση ή προσωρινή κράτηση. Εκτός από την απόφαση, ο πολιτικώς ενάγων λαμβάνει πληροφορίες, σύμφωνα με το άρθρο 55 του κώδικα ποινικής δικονομίας, για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να κινήσει ο ίδιος την ποινική δίωξη.

γ) Ύστερα από την εξέταση της καταγγελίας και έλεγχο στο πληροφοριακό σύστημα της εισαγγελίας, ο εισαγγελέας απορρίπτει την καταγγελία με αιτιολογημένη απόφασή του, εάν είναι σαφές από το περιεχόμενό της ότι:

• το αδίκημα δεν διώκεται αυτεπαγγέλτως·
• το αδίκημα έχει παραγραφεί ή έχει χορηγηθεί αμνηστία ή χάρη ή έχει ήδη εκδικαστεί με αμετάκλητη απόφαση ή ότι συντρέχουν άλλες περιστάσεις που αποκλείουν την ποινική δίωξη·
• οι περιστάσεις αποκλείουν την υπαιτιότητα·
• δεν υπάρχουν εύλογες υπόνοιες ότι η καταγγελθείσα πράξη έχει διαπραχθεί από τον κατηγορούμενο· ή
• από τα στοιχεία της καταγγελίας προκύπτει ότι η καταγγελία δεν είναι αξιόπιστη.

Δεν επιτρέπεται η άσκηση προσφυγής κατά της απόφασης του εισαγγελέα για την απόρριψη της καταγγελίας.

Ο εισαγγελέας ενημερώνει το θύμα για την απόφαση απόρριψης της καταγγελίας και για τους λόγους της απόρριψης μέσα σε οκτώ ημέρες, εκτός αν ο κώδικας ποινικής δικονομίας ορίζει διαφορετικά. Ο εισαγγελέας ενημερώνει επίσης το θύμα σχετικά με το πώς μπορεί να αναλάβει το ίδιο την άσκηση της ποινικής δίωξης. Ο εισαγγελέας οφείλει να ενημερώσει άμεσα το πρόσωπο που υπέβαλε την καταγγελία και τον κατηγορούμενο σχετικά με την απόφασή του να απορρίψει την καταγγελία, εφόσον ζητηθεί από οποιοδήποτε μέρος.

Εάν ο εισαγγελέας δεν μπορεί να εκτιμήσει την αξιοπιστία των ισχυρισμών από το περιεχόμενο της καταγγελίας ή τα στοιχεία της καταγγελίας δεν δικαιολογούν επαρκώς την έκδοση απόφασης για την έναρξη έρευνας ή τη συλλογή αποδείξεων, ο εισαγγελέας διεξάγει έρευνες ο ίδιος ή δίνει εντολή στην αστυνομία να το πράξει.

δ) Ο υπεύθυνος σωφρονιστικός υπάλληλος πρέπει να αφήσει αμέσως ελεύθερο το πρόσωπο που έχει συλληφθεί ή κρατείται:

• εάν ο εισαγγελέας του δώσει σχετική εντολή·
• εάν ο συλληφθείς δεν ανακρίθηκε μέσα στη νόμιμη προθεσμία· ή
• εάν ακυρώθηκε η κράτηση.

ε) Ο εισαγγελέας μπορεί να κλητεύει μάρτυρες και πραγματογνώμονες προκειμένου να συνδράμουν κατά την αποδεικτική διαδικασία. Την κλήτευση μπορεί επίσης να αποστείλει ο ανακριτικός υπάλληλος, με την άδεια του εισαγγελέα. Το δικαστήριο μπορεί να κλητεύει μάρτυρες και πραγματογνώμονες για να καταθέσουν σε συνεδρίαση διεξαγωγής αποδείξεων ή να εμφανιστούν σε ακροαματική διαδικασία. Το αρμόδιο όργανο ορίζει εκ των προτέρων τον χρόνο και τον τόπο της αποδεικτικής διαδικασίας. Το πρόσωπο που κλητεύεται προειδοποιείται για τις επιπτώσεις της τυχόν μη εμφάνισής του.

Δικαιούμαι δωρεάν υπηρεσίες διερμηνείας ή μετάφρασης (όταν έρχομαι σε επαφή με την αστυνομία ή άλλες αρχές, ή στη διάρκεια της έρευνας και της δίκης);

Θύμα που συμμετέχει στην ποινική διαδικασία ως πολιτικώς ενάγων δικαιούται:

• να χρησιμοποιεί τη μητρική του γλώσσα, περιλαμβανομένης της νοηματικής, και να ζητά τη συνδρομή διερμηνέα, εάν δεν κατανοεί ή δεν γνωρίζει επαρκώς την κροατική γλώσσα, ή τη συνδρομή διερμηνέα νοηματικής γλώσσας αν ο πολιτικώς ενάγων είναι κωφός ή κωφός και τυφλός.

Πώς προτίθεται να εξασφαλίσει η αρμόδια αρχή ότι κατανοώ και γίνομαι κατανοητός (σε περίπτωση παιδιού ή ατόμου με αναπηρία);

Πλην αν προβλέπεται διαφορετικά από ειδικό νόμο, τα παιδιά που δεν έχουν συμπληρώσει το 14ο έτος της ηλικίας τους μπορούν να εξετάζονται ως μάρτυρες από τον ανακριτή-δικαστή. Η κατάθεση διεξάγεται χωρίς την παρουσία του δικαστή ή των διαδίκων στην ίδια αίθουσα με το παιδί, με χρήση οπτικοακουστικών μέσων που χειρίζεται επαγγελματίας χειριστής. Κατά την κατάθεση, το παιδί επικουρείται από ψυχολόγο, ειδικό παιδικής εκπαίδευσης ή άλλον επαγγελματία. Στην κατάθεση μπορεί επίσης να παρίσταται ο γονέας ή ο κηδεμόνας, εκτός αν αυτό αντίκειται στα συμφέροντα της έρευνας ή του παιδιού. Οι διάδικοι μπορούν να θέτουν ερωτήσεις στο παιδί που καταθέτει ως μάρτυρας μέσω ενός επαγγελματία, υπό την προϋπόθεση της έγκρισης του ανακριτή-δικαστή. Η κατάθεση καταγράφεται με οπτικοακουστικά μέσα και η εγγραφή σφραγίζεται και προσαρτάται στα πρακτικά. Το παιδί που καταθέτει ως μάρτυρας μπορεί να κλητευτεί σε δεύτερη κατάθεση μόνον σε εξαιρετικές περιστάσεις, με την ίδια διαδικασία.

Πλην αν προβλέπεται διαφορετικά με ειδικό νόμο, τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 14-18 ετών μπορούν επίσης να εξετάζονται ως μάρτυρες από τον ανακριτή-δικαστή. Ο χειρισμός της εξέτασης των παιδιών, ιδίως εάν είναι θύματα της αξιόποινης πράξης, πρέπει να είναι προσεκτικός ώστε να εξασφαλίζεται ότι η εν λόγω διαδικασία δεν επηρεάζει αρνητικά την ψυχική τους υγεία. Λαμβάνεται ειδική μέριμνα για την προστασία του παιδιού.

Οι μάρτυρες που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην κλήτευση λόγω γήρατος, ασθένειας ή αναπηρίας μπορούν να εξεταστούν στο διαμέρισμά τους ή σε άλλο μέρος στο οποίο διαμένουν. Οι εν λόγω μάρτυρες μπορούν να καταθέσουν με οπτικοακουστικά μέσα που χειρίζεται επαγγελματίας. Εάν το επιβάλλει η κατάσταση του μάρτυρα, η κατάθεση διεξάγεται με τρόπο που παρέχει τη δυνατότητα στους μάρτυρες να υποβάλουν ερωτήσεις, χωρίς να παρευρίσκονται στην ίδια αίθουσα με τον μάρτυρα. Εάν κριθεί αναγκαίο, η κατάθεση καταγράφεται με οπτικοακουστικά μέσα και η εγγραφή σφραγίζεται και προσαρτάται στα πρακτικά. Στην περίπτωση των θυμάτων αξιόποινης πράξης κατά της γενετήσιας ελευθερίας, των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων και των θυμάτων αξιόποινης πράξης που έχει διαπραχθεί ενδοοικογενειακά, μπορεί να ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία εξέτασης μαρτύρων, κατόπιν αιτήματος του θύματος. Σε αυτή την περίπτωση, ο μάρτυρας μπορεί να κλητευτεί για δεύτερη κατάθεση μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις, εάν το δικαστήριο το κρίνει αναγκαίο.

Υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων

Ποιος φορέας παρέχει στήριξη στα θύματα;

Τα τμήματα στήριξης θυμάτων και μαρτύρων που έχουν συσταθεί από επτά περιφερειακά δικαστήρια (Zagreb, Osijek, Split, Rijeka, Sisak, Zadar και Vukovar) παρέχουν στήριξη για τα θύματα και τους μάρτυρες που καταθέτουν στα εν λόγω δικαστήρια και στα δημοτικά δικαστήρια των εν λόγω πόλεων/δήμων. Τα εν λόγω τμήματα παρέχουν επίσης στήριξη στα πλημμελειοδικεία στις υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας και παραπέμπουν τα θύματα και τους μάρτυρες σε ειδικευμένους φορείς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ανάλογα με τις ανάγκες τους.

Πληροφόρηση και στήριξη παρέχονται τηλεφωνικά και όταν το θύμα / ο μάρτυρας προσέρχεται στο δικαστικό μέγαρο. Πληροφορίες παρέχονται επίσης μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλείστε να επισκεφθείτε την παρακάτω σελίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Κροατίας.

Θα παραπεμφθώ αυτόματα από την αστυνομία στις υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων;

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης του θύματος σχετικά με τα δικαιώματά του, ο αστυνομικός παρέχει επίσης γραπτές πληροφορίες στο θύμα για τα δικαιώματά του και κάθε τυχόν διαθέσιμη πληροφορία για τις υπηρεσίες στήριξης θυμάτων, συμπεριλαμβανομένης της δωρεάν γραμμής βοήθειας για την υποστήριξη των θυμάτων αξιόποινων πράξεων. Το πληροφοριακό έντυπο για τα δικαιώματα περιλαμβάνει τα στοιχεία επικοινωνίας:

• του αρμόδιου τμήματος στήριξης θυμάτων και μαρτύρων·
• των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στην οικεία επαρχία·
• του εθνικού κέντρου κλήσεων για τα θύματα αξιόποινων πράξεων (116-006)·

Με ποιον τρόπο προστατεύεται το ιδιωτικό μου απόρρητο;

Οι αρμόδιες αρχές μπορούν να συλλέγουν προσωπικά δεδομένα μόνο για τους σκοπούς που ορίζει ο νόμος, στο πλαίσιο των καθηκόντων τους που ορίζει ο κώδικας ποινικής δικονομίας.

Η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων επιτρέπεται μόνο στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος ή άλλη νομική διάταξη, και πρέπει να περιορίζεται στην εξυπηρέτηση του σκοπού για τον οποίο συλλέχθηκαν τα δεδομένα. Η περαιτέρω επεξεργασία των εν λόγω δεδομένων επιτρέπεται, εκτός αν αντίκειται στον σκοπό για τον οποίο αυτά συλλέχθηκαν και υπό τον όρο ότι τα αρμόδια όργανα έχουν την εξουσία να επεξεργάζονται τα εν λόγω δεδομένα για άλλο σκοπό που ορίζεται από τον νόμο, και η περαιτέρω επεξεργασία είναι αναγκαία και ανάλογη με τον άλλο σκοπό.

Η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων που αφορούν την υγεία ή τον γενετήσιο προσανατολισμό επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν ποινικό αδίκημα που τιμωρείται με πενταετή ή αυστηρότερη ποινή φυλάκισης δεν θα μπορούσε να εξιχνιαστεί ή να διωχθεί με άλλον τρόπο, ή όταν η εξιχνίαση / ποινική δίωξη θα ήταν δυσανάλογα δυσχερής.

Δεν επιτρέπεται η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων που αφορούν τη φυλή ή την εθνοτική καταγωγή, τις πολιτικές, θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις ή τη συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγονται για τους σκοπούς της ποινικής διαδικασίας μπορούν να διαβιβάζονται στα κρατικά όργανα σύμφωνα με ειδικό νόμο, ενώ σε άλλα νομικά πρόσωπα, μόνον εφόσον η εισαγγελία ή το δικαστήριο κρίνει ότι είναι αναγκαία για σκοπό που ορίζει ο νόμος. Όταν διαβιβάζονται τα εν λόγω δεδομένα, γίνεται υπόμνηση στα οικεία νομικά πρόσωπα του καθήκοντός τους να τα προστατεύουν.

Τα προσωπικά δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν, σύμφωνα με την οικεία νομοθεσία, σε άλλη ποινική διαδικασία, σε άλλη διαδικασία που αφορά ποινικά κολάσιμη πράξη που τελέστηκε στην Κροατία, σε διαδικασίες που αφορούν διεθνή δικαστική συνδρομή σε ποινική υπόθεση και σε υποθέσεις διεθνούς αστυνομικής συνεργασίας.

Πρέπει να καταγγείλω πρώτα μια αξιόποινη πράξη προτού αποκτήσω πρόσβαση στις υπηρεσίες στήριξης θυμάτων;

Το θύμα λαμβάνει πληροφόρηση και στήριξη από το τμήμα στήριξης θυμάτων και μαρτύρων του οικείου δικαστηρίου ή την οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών ακόμη κι αν δεν καταγγείλει την αξιόποινη πράξη.

Ατομική προστασία σε περίπτωση κινδύνου

Σύμφωνα με το άρθρο 99 του νόμου για τις αρμοδιότητες και τις εξουσίες της αστυνομίας, η αστυνομία παρέχει, εκτός εάν προβλέπεται διαφορετικά με ειδικό νόμο, για όσο υπάρχουν επαρκείς δικαιολογητικοί λόγοι, κατάλληλη προστασία στο θύμα και σε κάθε άλλο πρόσωπο που έχει παράσχει ή ενδέχεται να παράσχει πληροφορίες σχετικά με ποινική διαδικασία, καθώς και σε κάθε άλλο πρόσωπο που συνδέεται στενά με αυτά, εάν τα εν λόγω πρόσωπα ή τα πρόσωπα που συνδέονται στενά με αυτά διατρέχουν κίνδυνο από τον δράστη ή άλλα πρόσωπα που εμπλέκονται στην ποινική διαδικασία. Ως αστυνομική προστασία των θυμάτων νοείται η παροχή 24ωρης σωματικής προστασίας.

Τι είδη προστασίας είναι διαθέσιμα;

Σύμφωνα με το άρθρο 130 του νόμου περί ποινικών αδικημάτων, η αστυνομία μπορεί να διατάξει, προσωρινά και για μέγιστο διάστημα οκτώ ημερών, προληπτικά μέτρα σε βάρος του προσώπου που εύλογα θεωρείται ύποπτος για την τέλεση του αδικήματος. Στην πράξη, συνήθως πρόκειται για περιοριστικούς όρους που απαγορεύουν στον ύποπτο να μεταβαίνει σε συγκεκριμένο τόπο ή περιοχή (έξωση από την οικία του θύματος), να πλησιάζει συγκεκριμένο πρόσωπο ή να έρχεται σε επαφή ή να διατηρεί επικοινωνία με συγκεκριμένο πρόσωπο. Μέσα σε οκτώ ημέρες η αστυνομία υποβάλλει μηνυτήρια αναφορά ενώπιον του αρμόδιου πλημμελειοδικείου, το οποίο στη συνέχεια αποφασίζει για την αναστολή ή παράταση των προληπτικών μέτρων που διατάχθηκαν. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ενώπιον του πλημμελειοδικείου, το δικαστήριο μπορεί, σύμφωνα με τον νόμο περί (προστασίας έναντι) της ενδοοικογενειακής βίας, να διατάξει τα παρακάτω μέτρα κατά του δράστη:

1. υποχρεωτική ψυχοκοινωνική θεραπεία·
2. περιοριστικούς όρους που απαγορεύουν στον δράστη να πλησιάζει, να παρενοχλεί ή να παρακολουθεί το θύμα της ενδοοικογενειακής βίας·
3. έξωση από την κοινή οικία·
4. υποχρεωτική θεραπεία σε περίπτωση τοξικομανίας.

Σύμφωνα με τον νόμο περί ποινικών αδικημάτων, το δικαστήριο μπορεί επίσης να διατάξει άλλα προστατευτικά και προληπτικά μέτρα με σκοπό την προστασία του θύματος από τυχόν προσέγγιση ή παρενόχληση από τον ύποπτο.

Επιπλέον, σύμφωνα με τον κώδικα ποινικής δικονομίας, το δικαστήριο και ο εισαγγελέας μπορούν, αντί να διατάξουν την προσωρινή κράτηση του κατηγορουμένου, να διατάξουν ένα ή περισσότερα προληπτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων μέτρων απαγόρευσης στον δράστη να μεταβαίνει σε συγκεκριμένο τόπο ή περιοχή, να πλησιάζει συγκεκριμένο πρόσωπο, να έρχεται σε επαφή ή να διατηρεί επικοινωνία με συγκεκριμένο πρόσωπο, ή μέτρων απαγόρευσης στον δράστη να παρακολουθεί ή να παρενοχλεί το θύμα ή άλλο πρόσωπο, ή έξωσης από την οικία του θύματος.

Ποιος φορέας μπορεί να μου προσφέρει προστασία;

Το θύμα μπορεί να λάβει από την αστυνομία πληροφορίες για τα δικαιώματά του, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για το δικαίωμά του σε προστασία, για τα είδη της προσφερόμενης προστασίας και για τα αστυνομικά μέτρα που πρόκειται να ληφθούν για την προστασία του θύματος.

Θα αξιολογηθεί η υπόθεσή μου για να διαπιστωθεί αν βρίσκομαι σε κίνδυνο περαιτέρω ζημίας από τον δράστη;

Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας και την υποβολή των σχετικών εγγράφων στα αρμόδια όργανα της ποινικής δικαιοσύνης, η αστυνομία δεν διενεργεί άλλη αξιολόγηση των αναγκών του θύματος, εκτός αν είναι αναγκαία για την εκτέλεση προστατευτικών ή προληπτικών μέτρων που έχουν διαταχθεί. Εάν καταγγελθούν νέες περιστάσεις από τις οποίες προκύπτει νέα απειλή από τον δράστη, η αστυνομία λαμβάνει περαιτέρω μέτρα για την προστασία του θύματος σύμφωνα με την αξιολόγηση που διενήργησε και τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης.

Θα αξιολογηθεί η υπόθεσή μου για να διαπιστωθεί αν βρίσκομαι σε κίνδυνο περαιτέρω ζημίας από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης (κατά την έρευνα και τη δίκη);

Το σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης (κατά το στάδιο της έρευνας και το στάδιο της δικαστικής διαδικασίας) λειτουργεί με τρόπο που διασφαλίζει τον σεβασμό των δικαιωμάτων του θύματος και της θέσης του στην ποινική διαδικασία, σύμφωνα με τον κώδικα ποινικής δικονομίας. Πριν από την εξέταση του θύματος, η διωκτική αρχή που διενεργεί την ανάκριση πραγματοποιεί ατομική αξιολόγηση της κατάστασης του θύματος σε συνεργασία με τα όργανα, τις οργανώσεις ή τους φορείς που παρέχουν στήριξη και συνδρομή στα θύματα των αξιόποινων πράξεων. Η ατομική αξιολόγηση περιλαμβάνει εξέταση του αν υπάρχει ανάγκη λήψης ειδικών μέτρων προστασίας του θύματος. Εάν διαπιστωθεί ότι υπάρχει τέτοια ανάγκη, η διωκτική αρχή καθορίζει τα μέτρα προστασίας που θα εφαρμοστούν (ειδικά μέτρα για την εξέταση του θύματος, χρήση τεχνολογιών επικοινωνίας για την αποτροπή της οπτικής επαφής του θύματος με τον δράστη και άλλα μέτρα που ορίζει ο νόμος). Όταν το θύμα αξιόποινης πράξης είναι παιδί, υπάρχει τεκμήριο ότι υφίσταται ανάγκη εφαρμογής ειδικών μέτρων προστασίας και καθορίζονται ειδικά μέτρα προστασίας. Για την ατομική αξιολόγηση συνυπολογίζονται ιδιαίτερα τα προσωπικά χαρακτηριστικά του θύματος, το είδος και η φύση του αδικήματος, και οι περιστάσεις τέλεσης του αδικήματος. Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τα θύματα που έχουν υποστεί σημαντική ζημία λόγω της βαρύτητας του αδικήματος, για τα θύματα αδικήματος που τελέστηκε λόγω των ειδικών προσωπικών χαρακτηριστικών του θύματος και για τα θύματα που λόγω της σχέσης τους με τον δράστη είναι ιδιαίτερα ευάλωτα.

Ποια προστασία παρέχεται για πολύ ευάλωτα θύματα;

Το σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης (κατά το στάδιο της έρευνας και το στάδιο της δικαστικής διαδικασίας) λειτουργεί με τρόπο που διασφαλίζει τον σεβασμό των δικαιωμάτων του θύματος και της θέσης του στην ποινική διαδικασία, σύμφωνα με τον κώδικα ποινικής δικονομίας. Πριν από την εξέταση του θύματος, η διωκτική αρχή που διενεργεί την ανάκριση πραγματοποιεί ατομική αξιολόγηση της κατάστασης του θύματος σε συνεργασία με τα όργανα, τις οργανώσεις ή τους φορείς που παρέχουν στήριξη και συνδρομή στα θύματα των αξιόποινων πράξεων. Η ατομική αξιολόγηση περιλαμβάνει εξέταση του αν υπάρχει ανάγκη λήψης ειδικών μέτρων προστασίας του θύματος. Εάν διαπιστωθεί ότι υπάρχει τέτοια ανάγκη, η διωκτική αρχή καθορίζει τα μέτρα προστασίας που θα εφαρμοστούν (ειδικά μέτρα για την εξέταση του θύματος, χρήση τεχνολογιών επικοινωνίας για την αποτροπή της οπτικής επαφής του θύματος με τον δράστη και άλλα μέτρα που ορίζει ο νόμος). Όταν το θύμα αξιόποινης πράξης είναι παιδί, υπάρχει τεκμήριο ότι υφίσταται ανάγκη εφαρμογής ειδικών μέτρων προστασίας και καθορίζονται ειδικά μέτρα προστασίας. Για την ατομική αξιολόγηση συνυπολογίζονται ιδιαίτερα τα προσωπικά χαρακτηριστικά του θύματος, το είδος και η φύση του αδικήματος, και οι περιστάσεις τέλεσης του αδικήματος. Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τα θύματα που έχουν υποστεί σημαντική ζημία λόγω της βαρύτητας του αδικήματος, για τα θύματα αδικήματος που τελέστηκε λόγω των ειδικών προσωπικών χαρακτηριστικών του θύματος και για τα θύματα που λόγω της σχέσης τους με τον δράστη είναι ιδιαίτερα ευάλωτα.

Είμαι ανήλικος —έχω ειδικά δικαιώματα;

Τα παιδιά που είναι θύματα αξιόποινης πράξης έχουν τα ακόλουθα πρόσθετα δικαιώματα:

1. δικαίωμα σε εκπροσώπηση με έξοδα του κράτους·
2. δικαίωμα εμπιστευτικής τήρησης των προσωπικών δεδομένων τους·
3. δικαίωμα σε δίκη κεκλεισμένων των θυρών.

Παιδί θεωρείται κάθε πρόσωπο κάτω των 18 ετών.

Παιδί που καταθέτει ως μάρτυρας ή θύμα, εξετάζεται από τον ανακριτή-δικαστή σε συνεδρίαση διεξαγωγής αποδείξεων και η κλήτευση αποστέλλεται στους γονείς ή στον κηδεμόνα του παιδιού.

Μέλος της οικογένειάς μου απεβίωσε λόγω της αξιόποινης πράξης — ποια είναι τα δικαιώματά μου;

Σύμφωνα με τον νόμο περί (χρηματικής αποζημίωσης) των θυμάτων αξιόποινων πράξεων, εάν το άμεσο θύμα αποβιώσει λόγω εγκλήματος βίας, το έμμεσο θύμα (σύζυγος, σύντροφος, γονέας, ανάδοχο τέκνο, ανάδοχος γονέας, θετή μητέρα, θετός πατέρας ή θετό τέκνο του άμεσου θύματος ή το πρόσωπο με το οποίο συνοικούσε το άμεσο θύμα στο πλαίσιο ομόφυλης σχέσης) δικαιούται χρηματική αποζημίωση, υπό τους όρους του νόμου περί (χρηματικής αποζημίωσης) των θυμάτων αξιόποινων πράξεων.

Εάν το έμμεσο θύμα συντηρούνταν από το (άμεσο) θύμα που έχει αποβιώσει, δικαιούται αποζημίωση έως 70 000 HRK (κούνες Κροατίας) για την απώλεια της νόμιμης διατροφής και αποζημίωση έως 5 000 HRK για τα συνήθη έξοδα κηδείας με τα οποία επιβαρύνθηκε.

Μέλος της οικογένειάς του προσώπου που έχασε τη ζωή του ως θύμα αξιόποινης πράξης δικαιούται να συμμετάσχει ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική δίκη και να ζητήσει αποζημίωση (είτε στην ποινική είτε σε αστική δίκη).

Μέλος της οικογένειάς μου ήταν θύμα αξιόποινης πράξης — ποια είναι τα δικαιώματά μου;

«Έμμεσο θύμα» θεωρείται ο/η σύζυγος, ο/η σύντροφος, το τέκνο, ο γονέας, το ανάδοχο τέκνο, ο ανάδοχος γονέας, η θετή μητέρα, ο θετός πατέρας ή το θετό τέκνο του άμεσου θύματος ή το πρόσωπο με το οποίο συνοικούσε το άμεσο θύμα στο πλαίσιο ομόφυλης σχέσης.

Οι παππούδες/γιαγιάδες και τα εγγόνια μπορούν επίσης να είναι έμμεσα θύματα, εάν κάποιος από αυτούς υπήρξε το άμεσο θύμα, συνοικούσαν μόνιμα και οι παππούδες/γιαγιάδες υποκαθιστούσαν τους γονείς.

Οι σχέσεις εκτός γάμου και οι ομόφυλες σχέσεις αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τους όρους της κροατικής νομοθεσίας.

Εάν το θύμα αξιόποινης πράξης αποβιώσει, τα έμμεσα θύματα δικαιούνται αποζημίωση (για την απώλεια της νόμιμης διατροφής και για τα συνήθη έξοδα κηδείας).

Μπορώ να έχω πρόσβαση σε υπηρεσίες διαμεσολάβησης; Υπό ποιες προϋποθέσεις; Διασφαλίζεται η ασφάλειά μου κατά τη διαμεσολάβηση;

Η Κροατία εφαρμόζει το μοντέλο της διαμεσολάβησης μεταξύ θύματος και δράστη στην ποινική προδικασία που κινείται σε βάρος ανηλίκων και νεαρών δραστών, βάσει της αρχής της υπό όρους παροχής ευκαιριών, σύμφωνα με τον νόμο για τα δικαστήρια ανηλίκων, ο οποίος προβλέπει ειδική υποχρέωση των ανηλίκων και νεαρών δραστών να μετάσχουν στη διαδικασία διαμεσολάβησης μέσω της διαδικασίας εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Αυτό σημαίνει ότι εάν ο ανήλικος δράστης συμμορφωθεί με την εν λόγω υποχρέωση, δεν χρειάζεται να δικαστεί.

Από το 2013 η Κροατία διαθέτει συνολικά 60 διαμεσολαβητές, καταρτισμένους μέσω μονοετούς προγράμματος 170 διδακτικών ωρών (το οποίο περιλαμβάνει διαλέξεις, εργασίες, παιχνίδια ρόλων, πρακτικές ασκήσεις καθοδήγησης και εποπτεία). Πρόκειται για τους μόνους επαγγελματίες στην Κροατία με εξουσία απονομής αποκαταστατικής δικαιοσύνης στις ποινικές υποθέσεις. Έχουν λάβει πιστοποίηση από το Υπουργείο Κοινωνικής Πολιτικής και Νέας Γενιάς της Κροατίας, τον Σύνδεσμο για τον Εξωδικαστικό Συμβιβασμό και τη UNICEF.

Στο πλαίσιο αυτό, η κεντρική πόλη κάθε περιφέρειας της Κροατίας έχει τη δική της υπηρεσία εξωδικαστικού συμβιβασμού.

Πού μπορώ να βρω τη νομοθεσία σχετικά με τα δικαιώματά μου;

Κώδικας ποινικής δικονομίας
Νόμος περί (χρηματικής αποζημίωσης) των θυμάτων αξιόποινων πράξεων