Πώς και που μπορώ να καταγγείλω ένα αδίκημα;

Πώς μπορώ να ενημερώνομαι για τις ενέργειες των αρχών μετά την καταγγελία του αδικήματος;

Πώς μπορώ να συμμετέχω στη διερεύνηση του αδικήματος;

Ποια είναι τα δικαιώματά μου ως μάρτυρας;

Είμαι ανήλικος. Έχω πρόσθετα δικαιώματα;

Τι είδους πληροφόρηση μπορώ να λάβω από την αστυνομία ή τις οργανώσεις στήριξης θυμάτων κατά τη διερεύνηση του αδικήματος;

Μπορώ να λάβω νομική συνδρομή;

Πώς μπορώ να τύχω προστασίας, σε περίπτωση που διατρέχω κίνδυνο;

Τι είδους υπηρεσίες και βοήθεια μπορώ να λάβω κατά τη διερεύνηση του αδικήματος;

Υπάρχει δυνατότητα εξωδικαστικού/δικαστικού συμβιβασμού ή κίνησης διαδικασίας διαμεσολάβησης μεταξύ εμού και του δράστη;

Πώς θα συνεχισθεί η υπόθεσή μου μετά την ολοκλήρωση της διερεύνησης;

Μπορώ να ασκήσω έφεση εάν η υπόθεσή μου τεθεί στο αρχείο χωρίς να παραπεμφθεί στο ακροατήριο;

Είμαι αλλοδαπός. Πώς προστατεύονται τα δικαιώματα και τα συμφέροντά μου;

Περισσότερες πληροφορίες

Πώς και πού μπορώ να καταγγείλω ένα αδίκημα;

Μπορείτε να καταγγείλετε ένα αδίκημα στην τοπική αστυνομία, κατά προτίμηση στην περιοχή διάπραξης του αδικήματος. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την αστυνομία στον αριθμό 112. Εάν η κατάσταση δεν είναι επείγουσα, μπορείτε να απευθυνθείτε στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα. Οι διευθύνσεις των αστυνομικών τμημάτων δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο της τοπικής αστυνομίας στα ολλανδικά και τα γαλλικά.

Εάν είστε βέλγος πολίτης ή κάτοικος Βελγίου (π.χ. αν σας έχει χορηγηθεί άδεια μόνιμης διαμονής στο Βέλγιο), μπορείτε να καταγγείλετε ορισμένα αδικήματα ήσσονος σημασίας (π.χ. βανδαλισμούς, κλοπές σε καταστήματα και κλοπή ποδηλάτου) μέσω του Διαδικτύου στα ολλανδικά, τα γαλλικά ή τα γερμανικά. Επιπλέον, καθένας, συμπεριλαμβανομένων των τουριστών, μπορεί να καταγγείλει μέσω του Διαδικτύου εγκλήματα στον κυβερνοχώρο μέσω ειδικού δικτυακού τόπου που είναι διαθέσιμος στα ολλανδικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά.

Ορισμένα αδικήματα διώκονται μόνον εάν το θύμα υποβάλει καταγγελία, π.χ. για παρενοχλητική παρακολούθηση («stalking»), δυσφήμηση και εξύβριση (τα λεγόμενα αδικήματα βάσει καταγγελίας).

Δεν είναι αναγκαίο να καταγγείλετε το αδίκημα αμέσως, αλλά είναι προς το συμφέρον σας να το πράξετε ώστε οι αστυνομικές αρχές να διαθέτουν το συντομότερο δυνατόν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα πραγματικά περιστατικά και τις περιστάσεις του αδικήματος, καθώς και σχετικά με οιαδήποτε ζημία ή σωματική βλάβη έχετε υποστεί. Σημειωτέον επίσης ότι, μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα («η παραγραφή»), δεν είναι πλέον δυνατό να ασκήσουν δίωξη οι αρχές. Το εν λόγω χρονικό διάστημα καθορίζεται από τον νόμο, διαφέρει ανάλογα με το αδίκημα και κυμαίνεται από έξι μήνες έως δεκαπέντε έτη.

Η αστυνομία θα σας υποβάλει ερωτήσεις σχετικά με την καταγγελία σας και θα συντάξει επίσημη έκθεση. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης αυτής έχετε διάφορα δικαιώματα τα οποία εξακολουθούν να ισχύουν σε περίπτωση που προβείτε σε άλλη δήλωση αργότερα. Είτε εξετάζεστε ως θύμα είτε ως μάρτυρας, ο αστυνομικός πρέπει να σας εξηγήσει πριν από την εξέταση ότι:

• μπορείτε να ζητήσετε την καταγραφή όλων των ερωτήσεων και των απαντήσεών σας αυτολεξεί
• μπορείτε να ζητήσετε την εκτέλεση μιας συγκεκριμένης ερευνητικής ενέργειας ή την υποβολή ερωτήσεων σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο
• οι δηλώσεις σας είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν στο ακροατήριο ως αποδεικτικά στοιχεία
• μπορείτε να λάβετε αντίγραφο των πρακτικών τής κατάθεσής σας δωρεάν. Πρέπει να ζητήσετε το αντίγραφο μετά την ολοκλήρωση της κατάθεσης. Εκτός από ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις, στις περισσότερες περιπτώσεις το αντίγραφο σάς παραδίδεται αμέσως.

Εάν μιλάτε γλώσσα διαφορετική από αυτήν της διαδικασίας, η αστυνομία θα σας διαθέσει επαγγελματία διερμηνέα, εκτός εάν ο αστυνομικός μπορεί να καταγράψει την κατάθεσή σας στη γλώσσα σας ή σας ζητήσει να συντάξετε εσείς την κατάθεσή σας στη γλώσσα σας.

Η κατάθεσή σας θα συμπεριληφθεί στην επίσημη έκθεση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει π.χ. τις ακόλουθες πληροφορίες:

• ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, αριθμό τηλεφώνου και διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, κατά περίπτωση
• λεπτομερή στοιχεία σχετικά με το αδίκημα – ποια πρόσωπα εμπλέκονται, πού, πότε και τι συνέβη, ποιες είναι οι συνέπειες του αδικήματος
• τα στοιχεία επικοινωνίας τυχόν μαρτύρων
• περιγραφή των εμπλεκόμενων προσώπων, συμπεριλαμβανομένου του ύψους, της διάπλασης και των ρούχων. Επίσης πολύ χρήσιμα είναι στοιχεία όπως η πιθανή ηλικία, το χρώμα και η κόμμωση των μαλλιών, η προφορά και τυχόν διακριτικά χαρακτηριστικά όπως ελιές, ουλές, τατουάζ ή εκ γενετής σημάδια
• τυχόν τραυματισμούς που έχετε υποστεί (ένας γιατρός μπορεί να σας δώσει ιατρική βεβαίωση που μπορείτε να προσκομίσετε στην αστυνομία ακόμη και αρκετές ημέρες μετά την αρχική καταγγελία) μπορείτε επίσης να ζητήσετε από τον γιατρό βεβαίωση ανικανότητας προς εργασία
• οποιεσδήποτε άλλες (υλικές) ζημίες που έχετε υποστεί (καλό είναι να φωτογραφίσετε τις ζημίες).

Κατά την κατάθεσή σας, μπορείτε επίσης να αναφέρετε εάν χρειάζεστε οποιουδήποτε είδους, πρακτική, κοινωνική, ψυχολογική ή νομική συνδρομή.

Είναι σκόπιμο να προσκομίσετε στην αστυνομία αντίγραφα των σχετικών εγγράφων, δεδομένου ότι ενδέχεται να χρειαστείτε τα πρωτότυπα αργότερα, για παράδειγμα εάν αποταθείτε στην ασφαλιστική σας εταιρεία.

Εάν είστε θύμα εγκλήματος σεξουαλικής βίας, όποτε είναι δυνατόν, η εξέτασή σας από την αστυνομία θα πραγματοποιηθεί σε ειδική αίθουσα η οποία προσφέρει την αναγκαία προστασία της ιδιωτικής σας ζωής.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αστυνομία θα στείλει την έκθεση πρακτικών (proces-verbaal/procès-verbal) στην εισαγγελική αρχή (parket/parquet). Στη συνέχεια, η κατηγορούσα αρχή θα αποφασίσει εάν η αστυνομία πρέπει να διεξαγάγει ή όχι την έρευνα. Η έρευνα διεξάγεται είτε από τον Βασιλικό Εισαγγελέα (procureur des Konings/procureur du Roi) (ποινική έρευνα (opsporingsonderzoek/enquête pénale)), είτε – στις πιο σύνθετες υποθέσεις ή όταν χρειάζονται περισσότερο δραστικές εξουσίες έρευνας, όπως κατ’ οίκον έρευνες – από ανακριτή (δικαστική έρευνα (gerechtelijk onderzoek/instruction judiciaire)). Σε ορισμένες υποθέσεις η αστυνομία μπορεί να αποφασίσει τη διενέργεια έρευνας αυτεπαγγέλτως, οπότε διαβιβάζει τον πλήρη φάκελο στην εισαγγελική αρχή για περαιτέρω δράση (αστυνομική έρευνα (ambtshalve politioneel onderzoek/enquête policière d'office)). Για ορισμένα ελαφρά πταίσματα (όπως η κλοπή ποδηλάτου), και αναλόγως των περιστάσεων (π.χ. εφόσον δεν υπάρχουν ίχνη του δράστη), η αστυνομία συντάσσει απλοποιημένη έκθεση πρακτικών (vereenvoudigd proces-verbaal (VPV)/procès-verbal simplifié)). Αυτή η απλοποιημένη επίσημη έκθεση παραμένει στο αστυνομικό τμήμα και δεν διαβιβάζεται στην εισαγγελική αρχή. Κάθε μήνα, διαβιβάζεται στον εισαγγελέα κατάλογος όλων των απλοποιημένων εκθέσεων πρακτικών που συντάχθηκαν. Αυτό σημαίνει ότι η εισαγγελική αρχή θα ενημερωθεί, ως εκ τούτου, σχετικά με την υπόθεσή σας. Εάν προκύψουν νέα στοιχεία τα οποία ενδέχεται να επηρεάζουν την υπόθεση (για παράδειγμα, αν εντοπιστεί ο δράστης του εγκλήματος), η έκθεση πρακτικών διαβιβάζεται στον εισαγγελέα και η αστυνομία θα σας ενημερώσει αναλόγως.

Πώς μπορώ να ενημερώνομαι για τις ενέργειες των αρχών μετά την καταγγελία του αδικήματος;

Αφού υποβάλετε την καταγγελία, θα σας δοθεί βεβαίωση της καταγγελίας σας. Το έγγραφο αυτό θα περιλαμβάνει τον αριθμό αναφοράς της υπόθεσής σας, το όνομα του αστυνομικού που σας εξυπηρέτησε και τα στοιχεία επικοινωνίας της κατηγορούσας αρχής (στην οποία μπορείτε να απευθυνθείτε για να ενημερωθείτε για την πρόοδο της υπόθεσής σας).

Το έγγραφο αυτό θα σας ενημερώνει με σαφήνεια εάν η καταγγελία σας θα εξεταστεί ως τυποποιημένη επίσημη έκθεση, ως αστυνομική έρευνα ή ως απλοποιημένη επίσημη έκθεση.

Πώς μπορώ να συμμετέχω στη διερεύνηση του αδικήματος;

Σε περίπτωση δίωξης, εάν δεν έχετε προβεί σε άλλες ενέργειες πέρα από την καταγγελία σας στην αστυνομία, θα ενημερωθείτε από τον Βασιλικό Εισαγγελέα μόνο σχετικά με την ημερομηνία, την ώρα και τον τόπο της ακροαματικής διαδικασίας.

Αν επιθυμείτε να λαμβάνετε πληροφορίες σχετικά με τυχόν άλλες ενέργειες που πραγματοποιούνται σε σχέση με την καταγγελία σας, ο νόμος σας παρέχει το δικαίωμα να καταχωρηθείτε ως ζημιωθείς (benadeelde persoon/personne lésée). Μπορείτε να υποβάλετε δήλωση ότι είστε ζημιωθείς, είτε αυτοπροσώπως είτε μέσω δικηγόρου, στο αστυνομικό όργανο που συντάσσει την επίσημη έκθεση ή στη γραμματεία της εισαγγελικής αρχής ή στο αστυνομικό τμήμα ή αποστέλλοντας συστημένη επιστολή στη γραμματεία της εισαγγελικής αρχής. Θα λάβετε επίσης ένα υπόδειγμα για την υποβολή της εν λόγω δήλωσης όταν λάβετε το έγγραφο που βεβαιώνει ότι έχετε υποβάλει καταγγελία.

Ως ζημιωθείς θα ενημερώνεστε εγγράφως για τις αποφάσεις του Βασιλικού Εισαγγελέα (π.χ. απόφαση για θέση της υπόθεσης στο αρχείο και τη σχετική αιτιολογία ή απόφαση για κίνηση δικαστικής έρευνας) και για την ημερομηνία της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως ενώπιον του δικαστηρίου. Θα έχετε επίσης το δικαίωμα να προσθέσετε στη δικογραφία οποιαδήποτε έγγραφα θεωρείτε χρήσιμα. Θα έχετε επιπλέον το δικαίωμα να ζητήσετε πρόσβαση στη δικογραφία και να λάβετε αντίγραφό της.

Εάν επιθυμείτε να εγείρετε αξίωση αποζημίωσης, ή να αποκτήσετε περαιτέρω δικαιώματα, πρέπει να ασκήσετε πολιτική αγωγή¹ (burgerlijke partij/partie civile). Μπορείτε να το πράξετε υποβάλλοντας ρητή δήλωση αυτοπροσώπως ή μέσω του δικηγόρου σας σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας. Ως πολιτικώς ενάγων μπορείτε να ζητήσετε πρόσβαση στη δικογραφία και να λάβετε αντίγραφό της, να ζητήσετε τη διενέργεια πρόσθετων ερευνητικών πράξεων, να ζητήσετε αποζημίωση, να προσφύγετε κατά αποφάσεων, να ζητείται η γνώμη σας και να ενημερώνεστε σχετικά με την εκτέλεση της στερητικής της ελευθερίας ποινής.

Ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική δίκη ή ως ζημιωθείς έχετε δικαίωμα να εκπροσωπείστε από δικηγόρο κατά την επικοινωνία σας με τις αρχές. Στο Βέλγιο οι έρευνες έχουν εμπιστευτικό χαρακτήρα, και δεν είναι δυνατόν να παρίστασθε κατά τη διενέργειά τους (π.χ. κατά την ανάκριση του υπόπτου), εκτός εάν πραγματοποιηθεί αναπαράσταση στον τόπο του εγκλήματος, οπότε ο πολιτικώς ενάγων μπορεί να παρίσταται.

Δεν είστε υποχρεωμένος να αποδείξετε ο ίδιος ούτε την τέλεση του εγκλήματος ούτε την ενοχή του δράστη.

Σε αυτό το στάδιο της ποινικής διαδικασίας δεν είναι δυνατόν να αποζημιωθείτε για τις απώλειες ή ζημίες που έχετε υποστεί.

Μόλις η επίσημη έκθεση διαβιβαστεί στην εισαγγελική αρχή και ασκηθεί ποινική δίωξη, δεν μπορείτε αυτοβούλως να θέσετε πέρας στη διαδικασία. Αυτό ισχύει ακόμη και στις περιπτώσεις που τα αδικήματα διώκονται μόνον εφόσον υπάρξει καταγγελία από το θύμα («αδικήματα βάσει καταγγελίας»), όπως π.χ. η παρενοχλητική παρακολούθηση («stalking»).

Ποια είναι τα δικαιώματά μου ως μάρτυρας;

Κατά τη διάρκεια της διερεύνησης, θα εξεταστείτε κατά πάσα πιθανότητα ως μάρτυρας (getuige/témoin).

Αν νομίζετε ότι διατρέχετε κίνδυνο ως μάρτυρας, μπορούν να παρασχεθούν σε εσάς (και στα μέλη της οικογένειάς σας και τους συγγενείς σας), υπό ορισμένες συνθήκες, τα ακόλουθα μέτρα προστασίας μαρτύρων:

• συμβουλές σχετικά με προληπτικά μέτρα και βοήθεια για την εφαρμογή τους,
• προληπτικές αστυνομικές περιπολίες,
• ηχογράφηση εισερχόμενων και εξερχόμενων τηλεφωνικών κλήσεων,
• παροχή μυστικού τηλεφωνικού αριθμού ή κινητού τηλεφώνου για κλήσεις επείγουσας ανάγκης, καθώς και προστατευόμενης πινακίδας κυκλοφορίας για το αυτοκίνητό σας,
• άμεση σωματική προστασία, και
• αλλαγή του τόπου διαμονής για 45 ημέρες το πολύ.

Σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις, για παράδειγμα όταν είστε θύμα ή μάρτυρας αξιόποινης πράξης που έχει διαπραχθεί από εγκληματική οργάνωση ή πολύ σοβαρού αδικήματος, όπως η απαγωγή ανηλίκου ή η ανθρωποκτονία, και τα μέτρα που προαναφέρθηκαν δεν επαρκούν για να εξασφαλιστεί η ασφάλειά σας, είναι δυνατόν να ληφθούν ειδικά μέτρα προστασίας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

• η μέριμνα για την αλλαγή του τόπου διαμονής για περισσότερες από 45 ημέρες, και και
• η αλλαγή ταυτότητας.

Μπορείτε να ζητήσετε την καταβολή αποζημίωσης για τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής στα οποία υποβληθήκατε προκειμένου να καταθέσετε ως μάρτυρας στο πλαίσιο της έρευνας. Επίσης ως μάρτυρας μπορείτε να ζητήσετε αποζημίωση εάν χρειάστηκε να πάρετε άδεια απουσίας μισής ημέρας από την εργασία σας. Αυτά τα έξοδα καταβάλλονται από τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά τελικά επιβαρύνουν τον κατηγορούμενο, εάν κριθεί ένοχος.

Σε περίπτωση που σας έχει παρασχεθεί κάποιο μέτρο προστασίας ή βρίσκεστε στο εξωτερικό, μπορεί να εξεταστείτε μέσω βιντεοδιάσκεψης ή τηλεδιάσκεψης.

Είμαι ανήλικος. Έχω πρόσθετα δικαιώματα;

Εάν είστε ηλικίας κάτω των 18 ετών και είστε θύμα εγκλήματος, έχετε τα εξής πρόσθετα δικαιώματα κατά την κατάθεση που θα δώσετε:

• να συνοδεύεστε από ενήλικα της επιλογής σας, και
• να δώσετε κατάθεση σε κατάλληλο χώρο.

Για να μην χρειαστεί να απαντήσετε σε ερωτήσεις πολλές φορές, η κατάθεσή σας μπορεί να ηχογραφηθεί ή να μαγνητοσκοπηθεί. Εάν είστε ηλικίας κάτω των 12 ετών, η κατάθεσή σας μπορεί να ηχογραφηθεί σε βίντεο. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να ενημερωθείτε εκ των προτέρων. Εάν είστε ηλικίας άνω των 12 ετών, η κατάθεσή σας μπορεί να μαγνητοσκοπηθεί μόνον εάν δώσετε την άδειά σας. Αυτές οι καταθέσεις λαμβάνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους.

Εάν είστε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης, πορνείας ή παιδικής πορνογραφίας, το χρονικό διάστημα της παραγραφής του αξιόποινου αδικήματος αρχίζει να τρέχει μόνο από τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας σας.

Εάν είστε θύμα αδικήματος και ανήλικος, η αστυνομία θα σας παραπέμψει επίσης στις υπηρεσίες παροχής υποστήριξης που παρέχονται από εξειδικευμένο κέντρο για παιδιά θύματα σεξουαλικής κακοποίησης.

Θα προστατευτείτε επίσης από τη δημοσιοποίηση της ταυτότητάς σας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δηλαδή θα απαγορευθεί η δημοσίευση ή διάδοση φωτογραφιών, σκίτσων και άλλων υλικών που είναι δυνατόν να αποκαλύψουν την ταυτότητά σας.

Τι είδους πληροφόρηση μπορώ να λάβω από την αστυνομία ή τις οργανώσεις στήριξης θυμάτων κατά τη διερεύνηση του αδικήματος;

Η αστυνομία θα σας ενημερώσει σχετικά με:

• τις διάφορες υπηρεσίες ή οργανισμούς παροχής υποστήριξης στα θύματα,
• τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν μετά την υποβολή της καταγγελίας σας
• τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για να λάβετε αποζημίωση.

Αυτές οι πληροφορίες μπορεί να σας παρασχεθούν με τη μορφή εντύπων και φυλλαδίων ή προφορικά. Τα φυλλάδια είναι διαθέσιμα στις τρεις επίσημες γλώσσες (ολλανδικά, γαλλικά και γερμανικά). Στην πράξη, η πληροφόρηση που δίνεται προφορικά από τα αστυνομικά όργανα μπορεί να παρασχεθεί και σε άλλες γλώσσες (π.χ. στα αγγλικά).

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι θα τηρείστε ενήμερος για ορισμένες εξελίξεις στην υπόθεσή σας μόνον εάν έχετε καταχωρηθεί ως ζημιωθείς ή έχετε ασκήσει πολιτική αγωγή σε ποινική διαδικασία¹. Αυτό συμβαίνει όταν πρόκειται για τα ακόλουθα:

• την απόφαση της κατηγορούσας αρχής να θέσει την υπόθεση στο αρχείο και την αιτιολογία αυτής της απόφασης,
• την απόφαση της κατηγορούσας αρχής να παραπέμψει την υπόθεσή σας σε ανακριτή για τη διενέργεια δικαστικής έρευνας,
• την απόφαση της κατηγορούσας αρχής να προτείνει στον δράστη φιλικό διακανονισμό ή διαμεσολάβηση, και
• τη δικάσιμο που έχει οριστεί για την εξέταση της υπόθεσής σας από το δικαστήριο.
• Ως ζημιωθείς ή πολιτικώς ενάγων θα έχετε επιπλέον το δικαίωμα να ζητήσετε πρόσβαση στη δικογραφία και να λάβετε αντίγραφό της. Η αίτηση αυτή πρέπει να υποβληθεί στην υπηρεσία της κατηγορούσας αρχής ή του ανακριτή κατά τη διάρκεια της έρευνας.

Μπορείτε να λάβετε αντίγραφα της δικογραφίας, έναντι αντιτίμου για κάθε αντίγραφο (περίπου 0,25 έως 0,50 ευρώ ανά αντίγραφο). Ωστόσο, εάν η υπόθεση παραπεμφθεί προς εκδίκαση από το Κακουργιοδικείο (hof van assisen/cour d'assises), τα αντίγραφα παρέχονται δωρεάν.

Μπορώ να λάβω νομική συνδρομή;

Μπορείτε να ζητήσετε αρχική καθοδήγηση εάν απευθυνθείτε στην πρώτη ‑γραμμή νομικής συνδρομής (juridische eerstelijnsbijstand/aide juridique de première ligne), στην οποία δικηγόροι παρέχουν δωρεάν νομικές συμβουλές σε συγκεκριμένες ώρες και σε συγκεκριμένες ημέρες. Εφόσον είναι αναγκαίο, μπορούν να σας παραπέμψουν σε εξειδικευμένη υπηρεσία ή οργανισμό. Οργανώνονται διαβουλεύσεις σε κτηριακές εγκαταστάσεις δικαστηρίων, ειρηνοδικεία (vredegerecht/justice de paix), γραφεία παροχής νομικών συμβουλών και ορισμένες δημοτικές διοικήσεις, κ.λπ. Μπορείτε να βρείτε γραφείο παροχής νομικών συμβουλών (justitiehuis/maison de justice) σε κάθε δικαστική περιφέρεια (τα στοιχεία επικοινωνίας τους είναι διαθέσιμα στα γαλλικά και τα ολλανδικά) ή μπορείτε να επικοινωνήσετε με μία από τις υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων.

Για λεπτομερείς νομικές συμβουλές, βοήθεια και εκπροσώπηση, θα χρειαστεί να προσλάβετε δικηγόρο. Ανάλογα με το εισόδημα σας, αυτό μπορεί να γίνει εν όλω ή εν μέρει δωρεάν, μέσω του συστήματος νομικής ‑συνδρομής δεύτερης γραμμής (juridische tweedelijnsbijstand/aide juridique de deuxième ligne). Ορισμένες ειδικές κατηγορίες προσώπων, όπως οι ανήλικοι και τα άτομα με διανοητική αναπηρία, έχουν πάντοτε το δικαίωμα απολύτως δωρεάν νομικής εκπροσώπησης.

Για να κάνετε χρήση του συστήματος νομικής συνδρομής δεύτερης‑ γραμμής χρειάζεται να απευθυνθείτε σε ένα Γραφείο Νομικής Συνδρομής (bureau voor juridische bijstand/bureau d’aide juridique) (λεπτομέρειες στα γαλλικά και τα ολλανδικά), το οποίο βρίσκεται σε κάθε δικαστικό κτήριο. Θα πρέπει να προσκομίσετε έγγραφα από τα οποία να προκύπτει είτε ότι ανήκετε σε μία από τις ειδικές κατηγορίες είτε ότι έχετε χαμηλό καθαρό εισόδημα. Το Γραφείο Νομικής Συνδρομής θα αποφασίσει εντός δεκαπέντε ημερών εάν θα εγκρίνει την αίτησή σας και θα σας αποστείλει τα στοιχεία επικοινωνίας του δικηγόρου που θα αναλάβει την υπόθεσή σας. Μπορείτε επίσης να ρωτήσετε κάποιον δικηγόρο της επιλογής σας εάν είναι διατεθειμένος να εργαστεί σύμφωνα με τις ρυθμίσεις που ισχύουν στο πλαίσιο της νομικής συνδρομής δεύτερης γραμμής. Εάν ο δικηγόρος συμφωνεί με αυτό, θα επικοινωνήσει με το Γραφείο Νομικής Συνδρομής για λογαριασμό σας προκειμένου να ζητήσει να εγκριθεί η αίτησή σας.

Εάν τα οικονομικά σας μέσα είναι περιορισμένα, υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορείτε να ζητήσετε απαλλαγή από ορισμένα διαδικαστικά έξοδα (π.χ. έξοδα δικαστικού επιμελητή και έξοδα αντιγράφων από το κατηγορητήριο) στο πλαίσιο των ρυθμίσεων του ευεργετήματος πενίας (rechtsbijstand/assistance judiciaire). Για να τύχετε του ευεργετήματος αυτού, θα πρέπει να υποβάλετε σχετικό αίτημα στο Γραφείο Νομικής Συνδρομής του ποινικού δικαστηρίου που χειρίζεται την υπόθεση. Αν έχετε ήδη την ιδιότητα του πολιτικώς ενάγοντα, μπορείτε να υποβάλετε την αίτηση αυτή, εγγράφως ή προφορικώς, στο ποινικό δικαστήριο που χειρίζεται την υπόθεση.

Σας συνιστούμε επίσης να ελέγξετε προσεκτικά τα ασφαλιστήρια συμβόλαιά σας για να δείτε εάν σας παρέχουν ασφάλιση νομικής προστασίας. Επικοινωνήστε με τον ασφαλιστή σας σχετικά.

Πώς μπορώ να τύχω προστασίας, σε περίπτωση που διατρέχω κίνδυνο;

Η αστυνομία θα μεριμνήσει για την άμεση ασφάλειά σας λαμβάνοντας γενικά μέτρα ασφαλείας. Αν θεωρείτε ότι διατρέχετε κίνδυνο λόγω της κατάθεσης που κάνατε ή προτίθεστε να κάνετε, και είστε διατεθειμένος να επιβεβαιώσετε την κατάθεσή σας στο δικαστήριο, η Επιτροπή Προστασίας Μαρτύρων (Getuigenbeschermingscommissie/ Commission de protection des témoins ) μπορεί να σας παράσχει πρόσθετη προστασία. Εάν ο εισαγγελέας (σε ποινική έρευνα) ή ο ανακριτής (σε δικαστική έρευνα) κρίνει ότι χρειάζεστε τα εν λόγω μέτρα προστασίας, υποβάλλει σχετική αίτηση στην Επιτροπή Προστασίας Μαρτύρων.

Εάν έχετε υπάρξει θύμα βιασμού ή σεξουαλικής κακοποίησης, θα προστατευτείτε από τη δημοσιοποίηση της ταυτότητάς σας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Κάθε δημοσίευση ή διάδοση φωτογραφιών, σκίτσων ή άλλων εγγράφων που ενδέχεται να αποκαλύψουν την ταυτότητά σας συνιστά πάντοτε αδίκημα.

Εάν είστε θύμα ενδοοικογενειακής βίας και δεν επιθυμείτε να επιστρέψετε στο σπίτι σας, η αστυνομία θα αναζητήσει για εσάς (και τα παιδιά σας) ασφαλή τόπο διανομής.

Μπορείτε επίσης να ζητήσετε από το αστυνομικό όργανο να μην συμπεριλάβει τα στοιχεία σας στην επίσημη έκθεση, αν και πρέπει να έχετε υπόψη ότι η αστυνομία είναι υποχρεωμένη να γνωστοποιήσει αυτά τα στοιχεία στον εισαγγελέα, εάν υποβληθεί σχετικό ρητό αίτημα.

Μόνο στην περίπτωση που εσείς ή πρόσωπο που σχετίζεται με εσάς θα μπορούσε να υποστεί δυσμενείς επιπτώσεις εξαιτίας κατάθεσης που δόθηκε, μπορεί ο ανακριτής (η αστυνομία δεν έχει καμία αρμοδιότητα επ’ αυτού), να σας εξασφαλίσει πλήρη ή μερική ανωνυμία. Ο ανακριτής θα αποφασίσει να εξασφαλίσει την ανωνυμία με δική του πρωτοβουλία, αλλά μπορείτε επίσης να το ζητήσετε εσείς. Εάν ο ανακριτής απορρίψει το αίτημά σας δεν έχετε δικαίωμα να προσβάλετε την απόφασή του.

Παροχή μερικής ανωνυμίας σημαίνει ότι η ταυτότητά σας δεν αποκαλύπτεται στα επίσημα πρακτικά της κατάθεσης που δώσατε. Αυτό μπορεί να γίνει τόσο σε μια ποινική όσο και σε μια δικαστική έρευνα.

Παροχή πλήρους ανωνυμίας σημαίνει ότι η ταυτότητά σας παραμένει μυστική καθ’ όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας. Πλήρης ανωνυμία μπορεί να χορηγηθεί μόνον εάν:

• διενεργείται δικαστική έρευνα από ανακριτή,
• η παροχή μερικής ανωνυμίας δεν επαρκεί για την προστασία σας,
• θεωρείτε ότι δίνοντας κατάθεση θα θέσετε τον εαυτό σας και τους συγγενείς σας σε κίνδυνο, και ότι αυτό θα μπορούσε να δικαιολογήσει το να μην δώσετε κατάθεση και
• το αδίκημα έχει διαπραχθεί από εγκληματική οργάνωση ή είναι σοβαρό (π.χ. απαγωγή ανηλίκου ή ανθρωποκτονία).

Τι είδους υπηρεσίες και βοήθεια μπορώ να λάβω κατά τη διερεύνηση του αδικήματος;

Όλοι οι υπάλληλοι της αστυνομίας και των δικαστικών αρχών είναι υποχρεωμένοι να σας προσφέρουν κάθε αναγκαία πληροφορία και, κατά περίπτωση, να σας παραπέμψουν σε εξειδικευμένες υπηρεσίες. Υπάρχουν διάφορες εξειδικευμένες υπηρεσίες που παρέχουν βοήθεια στα θύματα. Κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας της ποινικής διαδικασίας, μπορείτε να προσφύγετε στις ακόλουθες υπηρεσίες:

• Η αστυνομία προσφέρει αρχική υποδοχή, πρακτική βοήθεια, πληροφόρηση, σύνταξη επίσημων εκθέσεων και παραπομπή στις κατάλληλες υπηρεσίες. Εάν ο αστυνομικός που αναλαμβάνει την υπόθεση σας δεν μπορεί να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή στήριξη (π.χ. σε κρίσιμες ή πολύ σοβαρές καταστάσεις), μπορούν να παρέμβουν οι εξειδικευμένες αστυνομικές υπηρεσίες στήριξης θυμάτων (politionele slachtofferbejegening/assistance policière aux victimes) για να παράσχουν την αναγκαία στήριξη.
• Τα γραφεία υποδοχής θυμάτων (slachtofferonthaal/accueil des victimes) που αποτελούν μέρος των γραφείων παροχής νομικών συμβουλών μπορούν να σας παράσχουν εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με την υπόθεσή σας. Υπάρχει γραφείο παροχής νομικών συμβουλών σε κάθε δικαστική περιφέρεια (τα στοιχεία επικοινωνίας τους δημοσιεύονται στα γαλλικά και στα ολλανδικά). Η υπηρεσία αυτή μπορεί να σας προσφέρει την αναγκαία στήριξη και συνδρομή καθ’ όλη τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας. Εφόσον απαιτείται, και αναλόγως του προβλήματος, το προσωπικό του γραφείου υποδοχής θυμάτων θα σας παραπέμψει σε πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες. Το προσωπικό του γραφείου υποδοχής των θυμάτων μπορεί να σας συμπαρασταθεί σε συναισθηματικά δύσκολες στιγμές κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και να σας βοηθήσει να αποκτήσετε πρόσβαση στη δικογραφία σας, να σας συνδράμει κατά την ακροαματική διαδικασία, να σας παράσχει βοήθεια για την επιστροφή των αποδεικτικών εγγράφων ή στήριξη κατά την αναπαράσταση του εγκλήματος. Μπορούν επίσης να σας βοηθήσουν να συντάξετε την κατάθεση θύματος προς χρήση όσον αφορά την εκτέλεση της ποινής.
• Οι υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων (diensten slachtofferhulp/services d'assistance aux victimes) παρέχουν περαιτέρω στήριξη για την αντιμετώπιση των συνεπειών του εγκλήματος: συναισθηματική και ψυχολογική στήριξη και πληροφόρηση (σχετικά με τα δικαιώματά σας, την αποκατάσταση των απωλειών που έχετε υποστεί, τη δίκη και τη διαθεσιμότητα νομικής βοήθειας), καθώς και βοήθεια για να έρθετε σε επαφή με διάφορους φορείς (όπως ασφαλιστικές εταιρείες, την αστυνομία, τις δικαστικές αρχές, δικηγόρους, νοσοκομεία, κ.λπ.). Συνήθως, παραπέμπεστε σε αυτές τις υπηρεσίες από την αστυνομία ή τους δικαστικούς βοηθούς αλλά μπορείτε επίσης να απευθυνθείτε μόνοι σας σε αυτές.

Η πρόσβαση σε όλες αυτές τις υπηρεσίες παρέχεται δωρεάν και είναι απολύτως προαιρετική.

Εάν είστε θύμα εμπορίας ανθρώπων, υπάρχουν διάφορες ιδιωτικές ειδικευμένες υπηρεσίες οι οποίες μπορούν να σας παράσχουν στήριξη. Ο συντονισμός και η συνεργασία μεταξύ αυτών των υπηρεσιών παρέχονται από το Βελγικό Κέντρο για την Ισότητα Ευκαιριών και την Καταπολέμηση του Ρατσισμού (Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding/Centre pour l’Egalité des chances et la lutte contre le racisme ). Θα είστε επίσης επιλέξιμος για ορισμένες ειδικές ρυθμίσεις σχετικά με τον τόπο διαμονής και τις άδειες εργασίας, εάν σας χορηγηθεί προστασία ως θύμα εμπορίας ανθρώπων².

Μπορεί να σας παρασχεθεί ιατρική περίθαλψη, αλλά ενδέχεται να σας ζητηθεί να καταβάλετε τα σχετικά έξοδα, εκτός εάν διαθέτετε έγκυρη ασφάλιση υγείας (αν και μπορείτε να συμπεριλάβετε τα έξοδα αυτά στην αίτησή σας για αποζημίωση). Οι πολίτες των 27 κρατών μελών της ΕΕ, της Ισλανδίας, του Λιχτενστάιν, της Νορβηγίας και της Ελβετίας μπορούν να εξυπηρετούνται με την Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας.

Υπάρχει δυνατότητα εξωδικαστικού/δικαστικού συμβιβασμού ή κίνησης διαδικασίας διαμεσολάβησης μεταξύ εμού και του δράστη;

Η διαμεσολάβηση είναι δυνατή καθ’ όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας: στο στάδιο της αστυνομικής διερεύνησης (διαμεσολάβηση στο επίπεδο της αστυνομίας), στο επίπεδο των δήμων (διαμεσολάβηση στο πλαίσιο διοικητικών κυρώσεων), στο επίπεδο της κατηγορούσας αρχής, πριν από τη λήψη της απόφασης για άσκηση ποινικής δίωξης (διαμεσολάβηση σε ποινικές υποθέσεις) και αφού η κατηγορούσα αρχή έχει αποφασίσει την άσκηση ποινικής δίωξης (διαμεσολάβηση αποκατάστασης). Επίσης, είναι εφικτή η διαμεσολάβηση αποκατάστασης κατά την επιβολή της ποινής και μετά από αυτή.

Διαμεσολάβηση προβλέπεται για όλες τις κατηγορίες εγκλημάτων. Η κατηγορούσα αρχή, ο ανακριτής και ο δικαστής οφείλουν να σας ενημερώσουν για τις δυνατότητες διαμεσολάβησης. Μπορείτε επίσης να ζητήσετε ο ίδιος τη διαμεσολάβηση.

Διαμεσολάβηση στο επίπεδο της αστυνομίας (politionele schadebemiddeling/médiation policière) παρέχεται σε περιπτώσεις πταισμάτων ήσσονος σημασίας (π.χ. γκράφιτι, κλοπές ευτελούς αξίας, και βανδαλισμοί) με σκοπό την αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας. Αυτό το είδος διαμεσολάβησης παρέχεται στα αστυνομικά διαμερίσματα του Leuven, του Mechelen και των Βρυξελλών. Η διαμεσολάβηση πραγματοποιείται προτού διαβιβαστεί η επίσημη έκθεση στην υπηρεσία της κατηγορούσας αρχής. Η κατηγορούσα αρχή ενημερώνεται για τα αποτελέσματα της διαμεσολάβησης και εάν έχει επιτευχθεί συμφωνία, η υπόθεση τίθεται κατά κανόνα στο αρχείο.

Διαμεσολάβηση στο πλαίσιο διοικητικών κυρώσεων³ παρέχεται προτού επιβληθεί διοικητική κύρωση. Είναι υποχρεωτική εάν ο δράστης είναι ηλικίας κάτω των 16 ετών. Η διαμεσολάβηση αποσκοπεί κυρίως σε αποζημίωση για τη ζημία που προκλήθηκε και διενεργείται από υπαλλήλους της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Διαμεσολάβηση σε ποινικές υποθέσεις (bemiddeling in strafzaken/médiation pénale) μπορεί να προταθεί από την κατηγορούσα αρχή εάν θεωρεί ότι το αδίκημα τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο ετών. Αυτό το είδος διαμεσολάβησης λαμβάνει χώρα πριν από τη λήψη απόφασης για ποινική δίωξη του δράστη και διενεργείται από το προσωπικό του γραφείου παροχής νομικών συμβουλών. Ως θύμα αξιόποινης πράξης το κύριο ενδιαφέρον σας θα είναι η διαμεσολάβηση που αποσκοπεί σε αποζημίωση για τη ζημία που έχετε υποστεί. Ο εισαγγελέας μπορεί να προτείνει ένα ή περισσότερα πρόσθετα μέτρα που θα ληφθούν κατά του δράστη (ψυχολογική θεραπεία ή άλλη θεραπεία, κατάρτιση ή παροχή υπηρεσιών). Εάν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ του θύματος και του δράστη σχετικά με την αποκατάσταση των ζημιών, και εφόσον ο δράστης έχει συμμορφωθεί με τα πρόσθετα μέτρα που ενδεχομένως επιβληθούν, η κατηγορούσα αρχή παραιτείται από την άσκηση ποινικής δίωξης (πράγμα που σημαίνει ότι ο εισαγγελέας δεν θα είναι πλέον σε θέση να παραπέμψει την υπόθεση στο ακροατήριο). Εάν ο δράστης δεν συμμορφωθεί με τους όρους, η υπόθεση μπορεί να παραπεμφθεί στο ακροατήριο. Η διαμεσολάβηση αυτού του είδους προϋποθέτει τη συνεργασία σας εάν δεν δεχθείτε να συνεργαστείτε, η υπόθεση αναπέμπεται στην κατηγορούσα αρχή, η οποία θα εκδώσει νέα απόφαση για το εάν θα ασκηθεί δίωξη ή όχι.

Η διαμεσολάβηση αποκατάστασης (herstelbemiddeling/médiation réparatrice) διενεργείται ανεξάρτητα από την ποινική διαδικασία και δεν την υποκαθιστά. Ως εκ τούτου, οι δικαστικές αρχές εξακολουθούν να φέρουν την ευθύνη για κάθε απόφαση που αφορά ποινική δίωξη, καταδίκη και την εφαρμογή ποινών. Ωστόσο, τούτο δεν σας εμποδίζει να προβείτε σε διαμεσολάβηση σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, δηλαδή πριν από την παραπομπή της υπόθεσης στο ακροατήριο, ενώ η υπόθεση εξετάζεται από το δικαστήριο ή μετά την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου. Κάθε πρόσωπο που θίγεται άμεσα από μια ποινική υπόθεση μπορεί να ζητήσει διαμεσολάβηση. Τούτο σημαίνει ότι αίτημα διαμεσολάβησης μπορούν να υποβάλουν όχι μόνο το θύμα ή ο δράστης, αλλά, για παράδειγμα, και ένας σύντροφος, ένα μέλος της οικογένειας ή άλλο συγγενικό πρόσωπο. Η διαμεσολάβηση αποκατάστασης διενεργείται στο Βέλγιο από δύο μη κυβερνητικές οργανώσεις, τη Suggnomè για την περιφέρεια της Φλάνδρας και τη Médiante για την περιφέρεια της Βαλονίας. Οι οργανώσεις αυτές διαθέτουν τοπικά τμήματα σε κάθε δικαστική περιφέρεια. Η συμφωνία που επιτυγχάνεται συνεπεία της διαμεσολάβησης αποκατάστασης είναι εμπιστευτική και διαβιβάζεται στο δικαστήριο μόνο με τη σύμφωνη γνώμη αμφότερων των διαδίκων. Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει να κάνει μνεία της διαμεσολάβησης αποκατάστασης, αλλά δεν χρειάζεται να λάβει υπόψη την επιτευχθείσα συμφωνία.

Η διαμεσολάβηση παρέχεται επίσης και σε υποθέσεις που αφορούν ανηλίκους, ενώ η διαμεσολάβηση αποκατάστασης είναι δυνατή τόσο στο επίπεδο της κατηγορούσας αρχής όσο και στο επίπεδο των ίδιων των δικαστηρίων ανηλίκων. Ομαδική διαβούλευση (herstelgericht groepsoverleg (hergo)/concertation restauratrice en groupe) μπορεί να αποφασιστεί μόνο από το δικαστήριο ανηλίκων. Το δικαστήριο αναμένεται να δώσει προτεραιότητα σε ένα μέτρο διαμεσολάβησης (σε αντίθεση με την καταδίκη ανήλικου δράστη) και να ενημερώσει τα συγκρουόμενα μέρη για τη δυνατότητα αυτή. Εάν η διαμεσολάβηση αποκατάστασης καταλήξει σε συμφωνία μεταξύ του θύματος και του δράστη, ο δικαστής πρέπει κατά κανόνα να εγκρίνει την εν λόγω συμφωνία. Ο δικαστής δεν επιτρέπεται να τροποποιήσει το περιεχόμενο της συμφωνίας, αλλά μπορεί να αρνηθεί την έγκρισή της εάν το περιεχόμενο της συμφωνίας θέτει σαφώς σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια. Διασκέψεις διαμεσολάβησης και ομαδικές διασκέψεις διοργανώνονται από τοπικές μη κερδοσκοπικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παροχής βοήθειας σε νέους.

Πώς θα συνεχισθεί η υπόθεσή μου μετά την ολοκλήρωση της διερεύνησης;

Οι αποφάσεις που λαμβάνονται κατά το πέρας της έρευνας διαφέρουν ανάλογα με το αν πρόκειται για δικαστική έρευνα ή για ποινική έρευνα.

Εάν πρόκειται για ποινική έρευνα, ο εισαγγελέας μπορεί να αποφασίσει:

• να θέσει την υπόθεση στο αρχείο
• να προτείνει φιλικό διακανονισμό (minnelijke schikking/résolution à l’aimable) στον δράστη — εάν αυτός αποδεχτεί την πρόταση και σας αποζημιώσει για τη βλάβη σας, η υπόθεση τίθεται στο αρχείο
• να προτείνει διαμεσολάβηση σε ποινικές υποθέσεις (bemiddeling in strafzaken/médiation dans les affaires pénales)
• να παραπέμψει την υπόθεσή σας στο ακροατήριο.

Ως ζημιωθείς ή ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική διαδικασία, θα ενημερωθείτε για την απόφαση του εισαγγελέα.

Εάν διενεργηθεί δικαστική έρευνα, ο ανακριτής διαβιβάζει τη δικογραφία στο προδικαστικό τμήμα που ονομάζεται δικαστικό συμβούλιο (raadkamer/chambre du conseil). Η ακροαματική διαδικασία στο δικαστικό συμβούλιο πραγματοποιείται κεκλεισμένων των θυρών χωρίς την παρουσία του Τύπου και του κοινού. Εσείς και ο δικηγόρος σας μπορείτε να είστε παρόντες, αλλά δεν θα επιτραπεί να παραστούν οι φίλοι και οι συγγενείς σας. Το δικαστικό συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει:

• να παύσει την ποινική δίωξη, εφόσον κρίνει ότι δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις κατά του υπόπτου ή ότι δεν έχει διαπραχθεί αδίκημα
• να παραπέμψει την υπόθεση στο δικαστήριο για να εκδικαστεί εφόσον κρίνει ότι υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για την παραπομπή του εναγομένου στο δικαστήριο
• να διατάξει την παραμονή του δράστη σε εξειδικευμένο ίδρυμα εφόσον είναι διανοητικά ασθενής ή εμφανίζει σοβαρή νοητική υστέρηση που δεν του επιτρέπει να ελέγχει τις πράξεις του στην περίπτωση αυτή, ο ύποπτος μπορεί να ζητήσει δημόσια ακρόαση
• να αναστείλει την έκδοση απόφασης: το δικαστικό συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει την αναστολή της έκδοσης απόφασης εάν στο παρελθόν δεν έχει επιβληθεί στον δράστη ποινή άνω των έξι μηνών. Ορίζει περίοδο αναστολής έως πέντε ετών, κατά τη διάρκεια της οποίας ο δράστης πρέπει να συμμορφωθεί με ορισμένους όρους. Σε περίπτωση υποτροπής ή μη συμμόρφωσης προς τους όρους εντός της περιόδου αναστολής, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει να επανεξετάσει την υπόθεση.

Εάν το δικαστικό συμβούλιο αποφασίσει την παραμονή του δράστη σε ψυχιατρικό ίδρυμα ή την αναστολή της έκδοσης απόφασης, η απόφασή του θεωρείται ισοδύναμη με απόφαση αρμόδιου ποινικού δικαστηρίου και μπορεί επίσης να αποφανθεί σχετικά με την αστική αξίωσή σας για αποζημίωση.

Ως ζημιωθείς ή ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική διαδικασία¹, θα ενημερωθείτε για την δικάσιμο που έχει οριστεί. Εάν η υπόθεσή σας παραπεμφθεί σε ποινικό δικαστήριο, θα σας γνωστοποιηθεί και στην περίπτωση αυτή η δικάσιμος που έχει οριστεί.

Μπορώ να ασκήσω έφεση εάν η υπόθεσή μου τεθεί στο αρχείο χωρίς να παραπεμφθεί στο ακροατήριο;

Δεν μπορείτε να προσβάλετε την απόφαση της κατηγορούσας αρχής να θέσει την υπόθεση στο αρχείο. Ανάλογα με τα πραγματικά περιστατικά και τις περιστάσεις της υπόθεσης, και τους λόγους για τη θέση της στο αρχείο, ενδέχεται να δυνατό να διεκδικήσετε αποζημίωση στα ποινικά δικαστήρια (ανεξάρτητα από τυχόν διαδικασία ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων):

• Εάν το αδίκημα αποτελεί πταίσμα (contravention/overtreding) ή πλημμέλημα (délit/wanbedrijf), είναι δυνατόν να κληθεί ο δράστης απευθείας ενώπιον του δικαστηρίου. Προς τούτο, πρέπει να ζητήσετε από τον δικαστικό επιμελητή να επιδώσει κλήτευση στον δράστη.
• Μπορείτε επίσης να υποβάλετε μήνυση ενώπιον του ανακριτή, και να ασκήσετε πολιτική αγωγή στην ποινική διαδικασία¹. Στην περίπτωση αυτή, ο δικαστής είναι υποχρεωμένος να κινήσει δικαστική έρευνα. Προς τον σκοπό αυτό, πρέπει να δηλώσετε ρητά στον ανακριτή ότι παρίστασθε ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική διαδικασία. Αυτό μπορεί να γίνει προφορικά ή εγγράφως. Ο ανακριτής καταρτίζει επίσημη έκθεση που επιβεβαιώνει ότι είστε πολιτικώς ενάγων. Σημειωτέον ότι στην περίπτωση αυτή ο ανακριτής μπορεί να σας ζητήσει να συστήσετε εγγύηση για κάλυψη των δικαστικών εξόδων. Το ύψος αυτής της εγγύησης καθορίζεται από τον δικαστή. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζετε ότι το προ‑δικαστικό τμήμα του δικαστηρίου μπορεί κατά το τέλος της έρευνας να αποφασίσει να μην παραπέμψει την υπόθεση σε δίκη, για παράδειγμα, εάν δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις κατά του εναγομένου. Στη δίκη πρέπει να επιβεβαιώσετε την ιδιότητά σας του πολιτικώς ενάγοντος.

Δεν μπορείτε να κλητεύσετε τον δράστη απευθείας στο δικαστήριο ούτε να υποβάλετε μήνυση ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική διαδικασία, αν ο δράστης είναι ανήλικος.

Ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική διαδικασία¹, μπορείτε να προσφύγετε καθ’ οιασδήποτε απόφασης του δικαστικού συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένης οποιασδήποτε απόφασης για μη άσκηση δίωξης κατά του εναγομένου, ενώπιον του ανακριτικού τμήματος του εφετείου (Kamer van inbeschuldigingstelling/Chambre des mises en accusation). Δεν μπορείτε να ασκήσετε έφεση κατά της απόφασης του ανακριτικού τμήματος, ούτε μπορείτε στη συνέχεια να κλητεύσετε ο ίδιος τον δράστη στο δικαστήριο.

Αν το προ‑δικαστικό τμήμα εκδώσει την απόφαση επί της αποζημιώσεως (βάσει της οποίας ο δράστης υποχρεούται να νοσηλευθεί σε ψυχιατρικό ίδρυμα ή εάν η έκδοση απόφασης ανασταλεί) μπορείτε να ασκήσετε προσφυγή (έφεση) όσον αφορά την επιδικασθείσα αποζημίωση, αλλά όχι κατά της ποινικής απόφασης. Η έφεση πρέπει να κατατεθεί εντός δεκαπέντε ημερών (ή τριών ημερών εάν ο δράστης τελεί υπό προ‑σωρινή κράτηση) στη γραμματεία του δικαστηρίου. Στη συνέχεια, το αίτημα αποζημίωσής σας εξετάζεται από το ανακριτικό τμήμα του εφετείου.

Εάν, για οποιονδήποτε λόγο, δεν έχετε λάβει μέρος στην ποινική διαδικασία, μπορείτε να επιλέξετε να ασκήσετε αγωγή ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων. Έχετε αυτή τη δυνατότητα επίσης εάν η εισαγγελική αρχή αποφασίζει να μην συνεχίσει την ποινική υπόθεση. Η άσκηση αγωγής ενώπιον πολιτικού δικαστηρίου πραγματοποιείται με την κλήτευση του προσώπου που προκάλεσε τη ζημία, εκτός αν όλα τα μέρη είναι πρόθυμα να εμφανιστούν οικειοθελώς. Εάν ενέχεται ασφαλιστής (μετά από τροχαίο ατύχημα, για παράδειγμα), μπορείτε επίσης να κλητεύσετε απευθείας τον ασφαλιστή. Η διαδικασία ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων διαφέρει θεμελιωδώς από την ποινική διαδικασία. Εάν επιθυμείτε να ασκήσετε αγωγή ενώπιον πολιτικού δικαστηρίου (burgerlijke rechtbank/tribunal civil) (για παράδειγμα σε περίπτωση που δεν συμμετείχατε στην ποινική διαδικασία ή εάν η υπόθεσή σας τέθηκε στο αρχείο), θα πρέπει να είστε προετοιμασμένος να αποδείξετε την τέλεση της παράνομης πράξης. Εάν η ποινική διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη, το πολιτικό δικαστήριο πρέπει να αναστείλει τη διαδικασία εν αναμονή της αποφάσεως του ποινικού δικαστηρίου. Το πολιτικό δικαστήριο δεσμεύεται από τις πραγματικές διαπιστώσεις που περιλαμβάνονται στην απόφαση του ποινικού δικαστηρίου. Η άσκηση αγωγής ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων επίσης ενέχει δαπάνες.

Είμαι αλλοδαπός. Πώς προστατεύονται τα δικαιώματα και τα συμφέροντά μου;

Ως αλλοδαπός, έχετε όλα τα παραπάνω δικαιώματα. Θα έχετε επίσης ορισμένα πρόσθετα δικαιώματα με σκοπό τη διευκόλυνση της συμμετοχής σας στην ποινική διαδικασία.

Εάν δεν ομιλείτε την επίσημη γλώσσα του τόπου, δικαιούστε να ζητήσετε δωρεάν παροχή διερμηνείας. Επίσης, μπορείτε να συντάξετε ο ίδιος την κατάθεσή σας (ή να ζητήσετε από το αστυνομικό όργανο να συντάξει την κατάθεσή σας στη μητρική σας γλώσσα). Σε περίπτωση που βρίσκεστε στο εξωτερικό, μπορεί να εξεταστείτε από την κατηγορούσα αρχή ή από τον ανακριτή μέσω βιντεοδιάσκεψης ή τηλεδιάσκεψης.

Εάν είστε αιτών άσυλο, έχετε αυτομάτως το δικαίωμα να ζητήσετε τον διορισμό δικηγόρου δωρεάν βάσει του συστήματος νομικής συνδρομής δεύτερης‑γραμμής.

Περισσότερες πληροφορίες:

• Tο Σύνταγμα – στα ολλανδικά και τα γαλλικά
• Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας – στα ολλανδικά και τα γαλλικά
• Κώδικας Ποινικής Δικονομίας – στα ολλανδικά και τα γαλλικά
• Νόμος περί αστυνομίας της 5ης Αυγούστου 1992 – στα ολλανδικά και τα γαλλικά
• Νόμος περί αποζημίωσης από το Δημόσιο της 1ης Αυγούστου 1985 – στα ολλανδικά και τα γαλλικά
• Νόμος περί αναστολής αποφάσεων, αναβολής της εφαρμογής ποινών και αναστολής εκτέλεσης ποινών της 29ης Ιουνίου 1964 στα ολλανδικά
• Εγκύκλιος GPI 58 της 4ης Μαΐου 2007 περί αντιμετώπισης των θυμάτων στην ενιαία αστυνομική δύναμη, η οποία διαρθρώνεται σε δύο επίπεδα — στα ολλανδικά

• Εγκύκλιος COL 5/2009 του Σώματος Γενικών Εισαγγελέων περί χρήσης ενιαίων βεβαιώσεων καταγγελίας, κατευθυντήριων γραμμών για τον χειρισμό των βεβαιώσεων από την αστυνομία και τροποποίησης της COL 8/2005, αναθεωρημένη έκδοση της 20ής Δεκεμβρίου 2012.
• Εγκύκλιος της 26ης Σεπτεμβρίου 2008 περί της εισαγωγής της διεπιστημονικής συνεργασίας σχετικά με την εμπορία θυμάτων σοβαρών μορφών παράνομης διακίνησης ανθρώπων –στα ολλανδικά
• Εγκύκλιος COL 16/2012 της 12ης Νοεμβρίου 2012 — κοινή εγκύκλιος του Υπουργού Δικαιοσύνης, του Υπουργού Εσωτερικών Υποθέσεων και του Σώματος Γενικών Εισαγγελέων σχετικά με την υποδοχή των θυμάτων από τις υπηρεσίες των εισαγγελιών και τα δικαστήρια
• Εγκύκλιος COL 17/2012 της 12ης Νοεμβρίου 2012 — κοινή εγκύκλιος του Υπουργού Δικαιοσύνης, του Υπουργού Εσωτερικών Υποθέσεων και του Σώματος Γενικών Εισαγγελέων σχετικά με σχετικά με τον προσήκοντα χειρισμό του θανόντος, την κοινοποίηση του θανάτου, την από‑τιση φόρου τιμής στον νεκρό και τον καθαρισμό του τόπου του εγκλήματος σε περιπτώσεις στις οποίες εμπλέκονται οι δικαστικές αρχές.
• Εγκύκλιος COL 18/2012 του Δεκεμβρίου 2012 — κοινή εγκύκλιος του Υπουργού Δικαιοσύνης, του Υπουργού Εσωτερικών Υποθέσεων και του Σώματος Γενικών Εισαγγελέων σχετικά με την προσωρινή απαγόρευση εισόδου σε οικία σε περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας
• Βασιλικό Διάταγμα της 18ης Δεκεμβρίου 2003 περί των προϋποθέσεων για την παροχή του ευεργετήματος της ολικής ή μερικής ατέλειας της νομικής συνδρομής και νομικής βοήθειας δεύτερης‑γραμμής, όπως τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2004 – στα ολλανδικά
• Βασιλικό διάταγμα της 16ης Μαΐου 2004 σχετικά με την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και του λαθρεμπορίου – στα ολλανδικά
• Βασιλικό διάταγμα της 13ης Ιουνίου 1999, σχετικά με την οργάνωση του Τμήματος Γραφείων Παροχής Νομικών Συμβουλών του Υπουργείου Δικαιοσύνης – στα ολλανδικά και τα γαλλικά
• Βασιλικό διάταγμα της 28ης Δεκεμβρίου 1950 για τον καθορισμό των γενικών κανόνων σχετικά με τα δικαστικά έξοδα στις ποινικές υποθέσεις
• Συμφωνία συνεργασίας της 7ης Απριλίου 1998 μεταξύ του Κράτους και της Φλαμανδικής Κοινότητας περί μέριμνας για τα θύματα αξιόποινων πράξεων – στα ολλανδικά
• Πρωτόκολλο συμφωνίας της 5ης Ιουνίου 2009 μεταξύ του Κράτους, της Φλαμανδικής Κοινότητας, της Γαλλικής Κοινότητας, της Επιτροπής της Γαλλικής Κοινότητας και της Μεικτής Επιτροπής Κοινοτήτων περί μέριμνας για τα θύματα αξιόποινων πράξεων — στα ολλανδικά και τα γαλλικά
• Πρωτόκολλο συμφωνίας της 5ης Ιουνίου 2009 μεταξύ του Κράτους, της Γαλλικής Κοινότητας, και της Περιφέρειας της Βαλονίας περί μέριμνας για τα θύματα αξιόποινων πράξεων — στα ολλανδικά και τα γαλλικά
• Πρωτόκολλο συμφωνίας της 5ης Ιουνίου 2009 μεταξύ του Κράτους και της Γερμανόφωνης Κοινότητας περί μέριμνας για τα θύματα αξιόποινων πράξεων — στα ολλανδικά και τα γαλλικά

1. Πολιτική αγωγή σε ποινική δίκη

Μπορείτε να παραστείτε ως πολιτικώς ενάγων ενώπιον ποινικού δικαστηρίου ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, ακόμη και εάν δεν έχετε υποβάλει μήνυση στην αστυνομία. Πέραν των δικαιωμάτων που έχετε κανονικά ως θύμα, η ιδιότητά σας του πολιτικώς ενάγοντα σε ποινική δίκη σας παρέχει το δικαίωμα:

να αξιώσετε αποζημίωση

να εξεταστείτε από το δικαστήριο

να σας επιστραφούν τα έξοδα στο τέλος της δίκης και

να ζητήσετε διερμηνέα κατά τη διάρκεια της δίκης.

Αν η παράσταση πολιτικής αγωγής σας κριθεί παραδεκτή και βάσιμη, θα αποκτήσετε επίσης ορισμένα δικαιώματα στο πλαίσιο της ποινικής δίκης, χωρίς να χρειάζεται να υποβάλετε στο δικαστήριο αίτηση αναγνώρισης ως θύμα για την εφαρμογή των ποινών.

Μπορείτε να δηλώσετε προφορικά παράσταση πολιτικής αγωγής στην ποινική διαδικασία, εφόσον η εισαγγελία έχει ήδη κινήσει τις διαδικασίες. Αυτό μπορεί να γίνει καθ’ οιοδήποτε στάδιο της έρευνας και της ίδιας της δίκης, αλλά δεν είναι πλέον δυνατό κατά το στάδιο της εξέτασης στο επίπεδο της έφεσης. Εάν το αδίκημα αποτελεί πταίσμα (contravention/overtreding) ή πλημμέλημα (délit/wanbedrijf), μπορείτε να παραστείτε ως πολιτικώς ενάγων ενώπιον του ανακριτή, ο οποίος υποχρεούται τότε να κινήσει ποινική έρευνα. Επισημαίνεται ότι στο τέλος της έρευνας το προδικαστικό τμήμα μπορεί να αποφασίσει ότι δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για την παραπομπή του φερόμενου ως δράστη στο ακροατήριο.

Εάν επιθυμείτε να λάβει αποζημίωση, θα πρέπει να αποδείξετε τη ζημία που έχετε υποστεί. Το δικαστήριο θα κρίνει αν η αίτησή σας είναι αποδεκτή και είτε θα την κάνει δεκτή είτε θα την απορρίψει.

Με την ιδιότητα του πολιτικώς ενάγοντα στην ποινική διαδικασία, έχετε το δικαίωμα να θέσετε το ζήτημα ενώπιον του ανακριτικού τμήματος του εφετείου εάν η ποινική έρευνα βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, ένα έτος μετά από την έναρξή της. Η δυνατότητα αυτή σας παρέχει έμμεσο έλεγχο επί της προόδου της έρευνας.

2. Προστασία θύματος εμπορίας ανθρώπων

Από την αρχή της δεκαετίας του 1990, το Βέλγιο παρέχει καθεστώς διαμένοντος στα θύματα εμπορίας ανθρώπων. Οι ακόλουθες κατηγορίες θυμάτων απολαύουν καθεστώτος «θύμα εμπορίας ανθρώπων»:

τα θύματα εμπορίας ανθρώπων (π.χ. εμπορία με σκοπό διάφορες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης, εκμετάλλευση επαιτείας, οικονομική εκμετάλλευση, αφαίρεση οργάνων, εξαναγκασμός σε εγκληματικές πράξεις)

τα θύματα λαθραίας διακίνησης ανθρώπων (δηλαδή διευκόλυνσης παράνομης μετανάστευσης με σκοπό το κέρδος) όταν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις. Θύματα τα οποία υφίστανται βία ή κινδυνεύει η ζωή τους έχουν δικαίωμα να υπαχθούν σε αυτό το καθεστώς.

Η αναγνώρισή σας ως θύμα εμπορίας ανθρώπων σας παρέχει το δικαίωμα σε ειδικές ρυθμίσεις σχετικά με τις άδειες διαμονής και εργασίας, εάν:

διακόψετε κάθε επαφή με τους εικαζόμενους δράστες

αποδεχτείτε την υποχρεωτική βοήθεια που προσφέρεται από εγκεκριμένο κέντρο το οποίο εξειδικεύεται στην παροχή εγκαταστάσεων υποδοχής και στην παροχή βοήθειας προς τα θύματα εμπορίας

συνεργασθείτε με τις δικαστικές αρχές προβαίνοντας σε δηλώσεις ή υποβάλλοντας καταγγελία.

3. Διοικητικές κυρώσεις

Οι διοικητικές κυρώσεις επιβάλλονται από τοπικές αρχές και δεν συνιστούν ποινικές κυρώσεις. Οι τοπικές αρχές έχουν εξουσία να επιβάλλουν διοικητικές κυρώσεις για ορισμένα ήσσονος σημασίας αδικήματα και οχλήσεις (πρόστιμα, κλείσιμο κτηρίων ή χώρων ή αναστολή των αδειών ή εγκρίσεων). Ο δήμος μπορεί να επιβάλλει τις εν λόγω κυρώσεις για παραβιάσεις των κανονισμών του, ορισμένες μορφές βανδαλισμών κ.λπ. Η άσκηση δίωξης δεν εξαρτάται άμεσα από τον εισαγγελέα.