Α. Πού διεξάγεται η δίκη;

Ανάλογα με τη σοβαρότητα της αξιόποινης πράξης, η δίκη διεξάγεται είτε σε τοπικό δικαστήριο είτε σε περιφερειακό δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου διαπράχθηκε το έγκλημα. Εάν δεν μπορεί να προσδιοριστεί ο τόπος τέλεσης της αξιόποινης πράξης ή εάν η αξιόποινη πράξη τελέστηκε στο εξωτερικό, η διαδικασία διεξάγεται στο δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου ζείτε, εργάζεστε ή διαμένετε· εάν οι τόποι αυτοί δεν μπορούν να προσδιοριστούν ή βρίσκονται εκτός της επικράτειας της Τσεχικής Δημοκρατίας, η δίκη διεξάγεται από το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου αποκαλύφθηκε η πράξη (εξακριβώθηκε).

Β. Μπορεί να τροποποιηθεί το κατηγορητήριο; Εάν ναι, έχω δικαίωμα πρόσβασης σε σχετικές πληροφορίες;

Μοναδικός σκοπός της δίκης είναι να αποφασιστεί ποια πράξη αποτελεί το αντικείμενο της κατηγορίας. Μετά την απαγγελία της κατηγορίας, ο εισαγγελέας δεν μπορεί να την αλλάξει· μπορεί μόνο να αποσυρθεί.

Εάν από τα αποτελέσματα της δίκης προκύψει ουσιαστική μεταβολή των περιστάσεων της υπόθεσης ή εάν απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την αποσαφήνιση της υπόθεσης ή εάν αποδειχθεί ότι έχετε διαπράξει άλλη πράξη που συνιστά αξιόποινη πράξη και ο εισαγγελέας ζητήσει την αναπομπή της υπόθεσης λόγω της ανάγκης για συνεκδίκαση, το δικαστήριο αναπέμπει την υπόθεση στην προκαταρκτική εξέταση. Στη συνέχεια, ο εισαγγελέας θα απαγγείλει νέα κατηγορία, η οποία θα αντικατοπτρίζει τις μεταβολές που έχουν επέλθει. Νέο αντίγραφο του κατηγορητηρίου θα επιδίδεται πάντα σε εσάς και στον συνήγορο υπεράσπισής σας, το αργότερο με την κλήτευση ή την κοινοποίησή του. Θα σας επιδοθεί αντίγραφο του κατηγορητηρίου μαζί με την ενημέρωση από τον πρόεδρο του τμήματος σχετικά με το δικαίωμά σας να σχολιάσετε τα πραγματικά περιστατικά που αναφέρονται στην κατηγορία εντός της προθεσμίας που ορίζει ο πρόεδρος, και συγκεκριμένα:

• αν αισθάνεστε αθώος ή ένοχος για την τέλεση της πράξης ή κάποιας από τις πράξεις που αναφέρονται στο κατηγορητήριο και για ποιους λόγους·
• αν επιθυμείτε να συνάψετε συμφωνία με τον εισαγγελέα σχετικά με την ενοχή και την επιβολή ποινής ή αν θέλετε να δηλώσετε ένοχος στη δίκη·
• αν συμφωνείτε με την περιγραφή της πράξης και τον νομικό χαρακτηρισμό της, καθώς και με την προτεινόμενη ποινή ή προληπτικό μέτρο· και
• ποια πραγματικά περιστατικά θεωρείτε ότι δεν αμφισβητούνται.

Ο πρόεδρος του τμήματος θα σας ενημερώσει επίσης για τις συνέπειες των εν λόγω δηλώσεων, καθώς και για το ότι ο συνήγορος υπεράσπισής σας μπορεί επίσης να υποβάλει δηλώσεις σχετικά με την κατηγορία για λογαριασμό σας, εκτός εάν πρόκειται για ομολογία ή δήλωση ενοχής.

Ο πρόεδρος θα σας καλέσει επίσης να ενημερώσετε το δικαστήριο σε εύθετο χρόνο σχετικά με τα αιτήματα για περαιτέρω διεξαγωγή αποδείξεων κατά τη δίκη και να αναφέρετε τις περιστάσεις που πρόκειται να διευκρινιστούν με τα εν λόγω αποδεικτικά στοιχεία.

Ωστόσο, το δικαστήριο δεν δεσμεύεται από τον νομικό χαρακτηρισμό της πράξης όπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο και μπορεί να χαρακτηρίσει την πράξη ως άλλο έγκλημα (λιγότερο ή περισσότερο σοβαρό), ή μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πράξη δεν συνιστά έγκλημα αλλά μικρής σημασίας αδίκημα. Εάν το δικαστήριο κρίνει ότι η πράξη είναι αξιόποινη πράξη αυστηρότερα κολάσιμη από εκείνη για την οποία απαγγέλθηκε η κατηγορία, το δικαστήριο πρέπει να σας ενημερώσει για τη μεταβολή και να διασφαλίσει ότι έχετε τη δυνατότητα να απαντήσετε στη μεταβολή με την υπεράσπισή σας και ότι έχετε επαρκή χρόνο για να αλλάξετε την υπεράσπισή σας.

Γ. Ποια δικαιώματα έχω κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας;

Έχετε δικαίωμα:

• να ενημερώνεστε από τις αρχές επιβολής του νόμου για τα δικαιώματά σας και να μπορείτε να ασκείτε πλήρως τα εν λόγω δικαιώματα·
• να ομολογήσετε, να δηλώσετε την ενοχή σας ή να υποβάλετε πρόταση για συμφωνία σχετικά με την ενοχή και την επιβολή ποινής πριν από τη διεξαγωγή των αποδείξεων·
• να σχολιάσετε τις κατηγορίες που σας έχουν απαγγελθεί·
• να αρνηθείτε να καταθέσετε·
• να λάβετε γνώση της δικογραφίας, να λάβετε αποσπάσματα και σημειώσεις από τη δικογραφία και να λάβετε αντίγραφα της δικογραφίας ή τμημάτων της με δικά σας έξοδα·
• να συμμετάσχετε στην εκδίκαση της υπόθεσης κατά τη διάρκεια της δίκης και κατά τη διάρκεια δημόσιων ακροάσεων·
• να προβείτε σε τελική δήλωση κατά τη διάρκεια της δίκης και κατά τη δημόσια ακρόαση της έφεσης·
• να έχετε τον τελευταίο λόγο στη δίκη·
• να παρουσιάσετε πραγματικά περιστατικά και να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της υπεράσπισής σας·
• να σχολιάσετε κάθε αποδεικτικό στοιχείο που έχει ληφθεί και να προσβάλλετε τον τρόπο λήψης του·
• να θέσετε ερωτήσεις στα πρόσωπα που εξετάζονται·
• να υποβάλετε αιτήματα και προτάσεις (όσον αφορά τη διεξαγωγή αποδείξεων και τον τρόπο με τον οποίο θα ληφθεί η απόφαση)·
• να ασκήσετε ένδικα μέσα τόσο τακτικά (δηλαδή προσφυγές, εφέσεις, δηλώσεις αντιρρήσεων) όσο και έκτακτα (δηλαδή αιτήσεις αναθεώρησης, αιτήσεις αναίρεσης) ή να προτείνετε την υποβολή προσφυγής για παράβαση του νόμου·
• να επιλέξετε συνήγορο υπεράσπισης (εάν δεν επιλέξετε ο ίδιος συνήγορο, μπορεί να επιλεγεί συνήγορος υπεράσπισης για εσάς, π.χ. από μέλος της οικογένειάς σας) και να ζητήσετε συμβουλές από τον συνήγορο και κατά τη διάρκεια των πράξεων που διενεργούνται από την αρχή επιβολής του νόμου·
• να μιλήσετε με τον συνήγορο υπεράσπισής σας χωρίς την παρουσία τρίτου·
• να ζητήστε να υποβληθείτε σε ανάκριση παρουσία του συνηγόρου υπεράσπισής σας και να ζητήσετε από τον συνήγορό σας να συμμετέχει σε κάθε πράξη της ποινικής διαδικασίας·
• να χρησιμοποιείτε τη μητρική σας γλώσσα ή άλλη γλώσσα που γνωρίζετε καλά ενώπιον των αρχών επιβολής του νόμου, εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε καλά την τσεχική γλώσσα.

i. Πρέπει να εμφανιστώ στο δικαστήριο; Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορώ να είμαι απών από το δικαστήριο;

Η δίκη μπορεί να διεξαχθεί ερήμην σας μόνον εάν το δικαστήριο κρίνει ότι η υπόθεση μπορεί να κριθεί αξιόπιστα και ότι ο σκοπός της ποινικής διαδικασίας θα επιτευχθεί ακόμα και σε περίπτωση απουσίας σας· και

• σας έχει επιδοθεί δεόντως το κατηγορητήριο και έχετε κληθεί δεόντως και εγκαίρως στη δίκη· και
• έχετε ήδη υποβληθεί σε εξέταση από την αρχή επιβολής του νόμου για την πράξη που αποτελεί το αντικείμενο της κατηγορίας, έχει τηρηθεί η νομική διάταξη σχετικά με την άσκηση ποινικής δίωξης και έχετε ενημερωθεί για τη δυνατότητα να λάβετε γνώση της δικογραφίας και να υποβάλετε αιτήματα για τη συμπλήρωση της ανάκρισης.

Η κλήτευση πρέπει να περιέχει ενημέρωση σχετικά με τις συνέπειες της μη παράστασης στη δίκη.

Ως εκ τούτου, η δίκη μπορεί να διεξαχθεί ερήμην σας, αλλά όχι εάν

• τελείτε υπό προσωρινή κράτηση·
• εκτίετε περιοριστική της ελευθερίας ποινή·
• η υπόθεση αφορά αξιόποινη πράξη που τιμωρείται με φυλάκιση άνω των πέντε ετών.

Ωστόσο, ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν χρειάζεται να είστε παρών στη δίκη, εάν ζητήσετε ρητά από το δικαστήριο να διεξαγάγει τη δίκη ερήμην σας, εκτός εάν το δικαστήριο κρίνει αναγκαία την αυτοπρόσωπη παρουσία σας.

Σε περιπτώσεις υποχρεωτικής υπεράσπισης, η δίκη δεν μπορεί να διεξαχθεί χωρίς την παρουσία του συνηγόρου υπεράσπισής σας.

ii. Έχω δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση των εγγράφων; Αν ναι, σε ποιον βαθμό;

Εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε καλά την τσεχική γλώσσα, δικαιούστε να χρησιμοποιείτε κατά την επικοινωνία σας με τις αρχές επιβολής του νόμου τη μητρική σας γλώσσα ή τη γλώσσα που ισχυρίζεστε ότι γνωρίζετε καλά.

Εάν χρειαστεί να γίνει διερμηνεία του περιεχομένου εγγράφου, μαρτυρίας ή άλλης διαδικαστικής πράξης, ή εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε καλά την τσεχική γλώσσα, θα διοριστεί διερμηνέας για να κάνει διερμηνεία των πράξεων της ποινικής διαδικασίας. Κατόπιν αιτήματός σας, ο διερμηνέας που έχει διοριστεί μπορεί επίσης να κάνει διερμηνεία των διαβουλεύσεών σας με συνήγορο υπεράσπισης, εάν η διαβούλευση συνδέεται άμεσα με διαδικαστικές πράξεις· ο διερμηνέας μπορεί επίσης να κάνει διερμηνεία κάθε διαβούλευσης κατά τη διάρκεια διαδικαστικών πράξεων.

Στην περίπτωση αυτήν, οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να παρέχουν γραπτή μετάφραση των εγγράφων που ορίζονται από τον νόμο (π.χ. διαταγή προσωρινής κράτησης, δικαστική απόφαση, ποινική διάταξη, απόφαση επί έφεσης κ.λπ.)· μπορείτε να παραιτηθείτε από το εν λόγω δικαίωμα μετάφρασης.

Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε από το δικαστήριο να μεταφράσει ή να κάνει διερμηνεία επιπλέον κάθε άλλου εγγράφου που είναι σχετικό με την άσκηση του δικαιώματος υπεράσπισής σας.

iii. Έχω δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης;

• Εάν κατηγορηθείτε για την τέλεση αξιόποινης πράξης, έχετε δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης. Εάν δεν επιλέξετε ο ίδιος συνήγορο υπεράσπισης, ένα μέλος της οικογένειάς σας μπορεί να επιλέξει συνήγορο για εσάς ή μπορείτε να υπερασπιστείτε μόνος σας τον εαυτό σας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης (η απαίτηση αυτή είναι γνωστή ως «υποχρεωτική υπεράσπιση»)· στην περίπτωση αυτήν, ο δικαστής θα διορίσει συνήγορο υπεράσπισης για εσάς, εκτός εάν επιλέξετε έναν από τους δικούς σας συνηγόρους εντός καθορισμένης προθεσμίας. Πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης στη δικαστική διαδικασία έως ότου η απόφαση με την οποία περατωθεί η διαδικασία καταστεί τελεσίδικη:
  • εάν έχετε τεθεί υπό προσωρινή κράτηση, εκτίετε ποινή φυλάκισης ή υπόκεισθε σε προληπτικό μέτρο ασφαλείας που συνδέεται με στέρηση της ελευθερίας ή είστε υπό παρακολούθηση σε ιατρικό ίδρυμα·
  • εάν η δικαιοπρακτική σας ικανότητα έχει περιοριστεί (π.χ. λόγω ψυχικής διαταραχής)·
  • σε διαδικασίες κατά φυγόδικου (εάν έχετε διαφύγει και η διαδικασία διεξάγεται ερήμην σας)·
  • εάν η διαδικασία αφορά αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση με ανώτατο όριο που υπερβαίνει τα πέντε έτη·
  • εάν το δικαστήριο το κρίνει αναγκαίο διότι, υπό το πρίσμα της τρέχουσας κατάστασής σας, το δικαστήριο έχει αμφιβολίες ως προς την ικανότητά σας να υπερασπίζεστε σωστά τον εαυτό σας·
  • εάν είστε νεαρός δράστης (μεταξύ 15 και 18 ετών)·
  • στη δίκη, εάν έχετε τεθεί υπό κράτηση·
  • σε διαδικασίες που αφορούν την επιβολή ή την τροποποίηση των όρων της προληπτικής κράτησης ασφαλείας ή την επιβολή ή την τροποποίηση των όρων ιατρικής θεραπείας, με εξαίρεση την ιατρική αντιμετώπιση του αλκοολισμού σε ίδρυμα.

• Πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης στη διαδικασία εκτέλεσης στην οποία το δικαστήριο αποφασίζει σε δημόσια συνεδρίαση, εάν:
  • η δικαιοπρακτική σας ικανότητα έχει περιοριστεί·
  • τελείτε υπό προσωρινή κράτηση·
  • υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητά σας να υπερασπίζεστε σωστά τον εαυτό σας.

• Σε διαδικασίες που αφορούν έκτακτα ένδικα μέσα (προσφυγές σχετικά με παραβάσεις του νόμου, αιτήσεις αναίρεσης, αιτήσεις αναθεώρησης), πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης:
  • εάν έχετε τεθεί υπό προσωρινή κράτηση, εκτίετε ποινή φυλάκισης ή υπόκεισθε σε προληπτικό μέτρο ασφαλείας που συνδέεται με στέρηση της ελευθερίας ή είστε υπό παρακολούθηση σε ιατρικό ίδρυμα·
  • εάν η δικαιοπρακτική σας ικανότητα έχει περιοριστεί·
  • εάν πρόκειται για αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση με ανώτατο όριο που υπερβαίνει τα πέντε έτη·
  • εάν υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητά σας να υπερασπίζεστε σωστά τον εαυτό σας.

• Σε διαδικασίες που αφορούν αξιόποινη πράξη που τιμωρείται με φυλάκιση με ανώτατο όριο που υπερβαίνει τα πέντε έτη, μπορείτε να παραιτηθείτε από το δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης, εκτός εάν το αδίκημα τιμωρείται με κατ’ εξαίρεση ποινή (ισόβια κάθειρξη ή φυλάκιση άνω των 20 ετών έως 30 ετών). Μπορείτε επίσης να παραιτηθείτε από το δικαίωμά σας σε συνήγορο υπεράσπισης εάν έχετε τεθεί υπό κράτηση και η δίκη πρόκειται να διεξαχθεί.

iv. Ποια άλλα δικονομικά δικαιώματα θα πρέπει να γνωρίζω (π.χ. παρουσίαση υπόπτων ενώπιον του δικαστηρίου);

Καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης όλοι κάθονται στις θέσεις τους. Ερωτήσεις και δηλώσεις μπορούν να υποβάλλονται μόνο με τη συγκατάθεση του προέδρου του τμήματος (ή του μόνου δικαστή)· πρέπει να σηκώνεστε όρθιος όταν απευθύνεστε στον δικαστή, ακόμα και όταν μιλάτε για μικρό χρονικό διάστημα (ωστόσο, ο πρόεδρος μπορεί να επιτρέψει σε άτομα των οποίων η ηλικία ή η υγεία το απαιτεί να παραμείνουν καθισμένα τόσο για να μιλήσουν όσο και για να καταθέσουν). Ο πρόεδρος του τμήματος (ή ο μόνος δικαστής) καλεί όλους τους παριστάμενους να σηκωθούν όρθιοι για να ακούσουν το διατακτικό της απόφασης. Στην τσεχική γλώσσα, τόσο οι δικαστές όσο και τα λοιπά πρόσωπα που παρίστανται πρέπει να επικοινωνούν μεταξύ τους προσθέτοντας τις λέξεις pane/paní/slečno (κύριος/κυρία/δεσποινίς) πριν από την ιδιότητα ή τη θέση του προσώπου στο οποίο απευθύνονται (π.χ. pane předsedo, pane přísedící, pane doktore, paní státní zástupkyně, pane znalče, pane svědku κ.λπ. όταν απευθύνονται στον πρόεδρο του τμήματος, στον ένορκο, στον συνήγορο υπεράσπισης, σε δικηγόρο/ιατρό, στον εισαγγελέα, στον πραγματογνώμονα, αντίστοιχα). Δεν επιτρέπεται να μιλάτε στην αίθουσα του δικαστηρίου χωρίς τη συγκατάθεση του προέδρου του τμήματος (ή του μόνου δικαστή) ή να τρώτε, να πίνετε ή να καπνίζετε, ακόμα και κατά τη διάρκεια διαλείμματος. Τα πρόσωπα που παρίστανται στην αίθουσα του δικαστηρίου πρέπει να απέχουν από οτιδήποτε θα μπορούσε να διαταράξει την πορεία ή την αξιοπρέπεια της ακροαματικής διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της έκφρασης ικανοποίησης ή δυσαρέσκειας σχετικά με την πορεία της ακροαματικής διαδικασίας, των μαρτυριών, των αποφάσεων που ανακοινώνονται κ.λπ. Όλες οι συσκευές (ιδίως τα κινητά τηλέφωνα) θα πρέπει επίσης να απενεργοποιούνται εάν θα μπορούσαν να διαταράξουν την πορεία και την αξιοπρέπεια της ακροαματικής διαδικασίας.

Οι μεταδόσεις εικόνας ή ήχου μπορούν να πραγματοποιούνται και οπτικές εγγραφές μπορούν να πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια ακροαματικής διαδικασίας μόνο με προηγούμενη συγκατάθεση του προέδρου του τμήματος (ή του μόνου δικαστή). Μπορούν να πραγματοποιούνται ηχογραφήσεις εν γνώσει του προέδρου του τμήματος ή του μόνου δικαστή· σε περίπτωση που ο τρόπος πραγματοποίησής τους θα μπορούσε να διαταράξει την πορεία ή την αξιοπρέπεια της ακροαματικής διαδικασίας, ο πρόεδρος του τμήματος ή ο μόνος δικαστής μπορεί να απαγορεύσει την ηχογράφηση.

Δεν επιτρέπονται όπλα στην αίθουσα του δικαστηρίου.

Δ. Πιθανές ποινές

• κατ’ οίκον περιορισμός·
• κοινωφελής εργασία·
• δήμευση περιουσιακών στοιχείων·
• πρόστιμο·
• κατάσχεση πράγματος·
• απαγόρευση δραστηριοτήτων·
• απαγόρευση κατοχής και εκτροφής ζώων·
• απαγόρευση εισόδου στην εθνική επικράτεια·
• απαγόρευση συμμετοχής σε αθλητικές, πολιτιστικές και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις·
• απώλεια τίτλων τιμής ή βραβείων·
• απώλεια στρατιωτικού βαθμού·
• απέλαση.

Τα προληπτικά μέτρα είναι μέτρα προληπτικού χαρακτήρα και, σε αντίθεση με τις ποινές, μπορούν επίσης να επιβληθούν π.χ. για πράξεις που διαφορετικά θα τιμωρούνταν στην περίπτωση προσώπων που δεν υπέχουν ποινική ευθύνη λόγω ψυχικής πάθησης ή νεαρής ηλικίας. Προληπτικά μέτρα μπορούν να επιβληθούν είτε χωριστά είτε συμπληρωματικά προς την ποινή, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που προβλέπει ο νόμος. Τα μέτρα προστασίας περιλαμβάνουν:

• ιατρική θεραπεία·
• προληπτική κράτηση ασφαλείας·
• δήμευση πραγμάτων·
• δήμευση μέρους περιουσιακών στοιχείων·
• προληπτική εκπαίδευση.