Zabezpieczenie aktywów w toku postępowania w państwach członkowskich UE

Estonia
Autor treści:
European Judicial Network
Europejska sieć sądowa (w sprawach cywilnych i handlowych)

1 Jakie wyróżnia się rodzaje środków?

Środki zabezpieczające roszczenie:

  1. obciążenie nieruchomości, statku lub statku powietrznego należącego do pozwanego hipoteką przymusową;
  2. zajęcie składnika majątku pozwanego znajdującego się w posiadaniu pozwanego lub innej osoby oraz sporządzenie, na podstawie tego zajęcia, adnotacji o zakazie rozporządzania nim w rejestrze gruntów, dzięki czemu zakaz zostaje ujawniony, lub dokonanie wpisu w innym rejestrze, dzięki czemu zakaz rozporządzania zostaje ujawniony;
  3. ustanowienie zakazu wykonywania przez pozwanego określonych transakcji lub podejmowania określonych czynności, w tym również poprzez wydanie nakazu sądowego;
  4. ustanowienie zakazu przenoszenia składników majątku na pozwanego przez inne osoby lub wykonywania innych zobowiązań w odniesieniu do pozwanego, co może również obejmować obowiązek przeniesienia składniku majątku na komornika lub wpłaty określonej kwoty na wyznaczony w tym celu rachunek bankowy;
  5. zobowiązanie pozwanego do złożenia rzeczy do depozytu u komornika;
  6. zawieszenie postępowania egzekucyjnego, dopuszczenie możliwości kontynuowania postępowania egzekucyjnego wyłącznie w przypadku wniesienia zabezpieczenia lub cofnięcie decyzji o wszczęciu postępowania egzekucyjnego w przypadku zakwestionowania tytułu wykonawczego poprzez wniesienie powództwa lub w przypadku wniesienia przez osobę trzecią powództwa o zwolnienie zajętego majątku lub o uznanie przymusowej egzekucji za niedopuszczalną z innego względu;
  7. zakazanie pozwanemu opuszczania jego miejsca zamieszkania, zatrzymanie lub aresztowanie pozwanego;
  8. zobowiązanie pozwanego oraz, przede wszystkim, ubezpieczyciela do dokonania płatności równych kwocie minimalnej, która prawdopodobnie stanie się należna w toku postępowania dotyczącego szkód wynikających z przestępstwa lub umowy ubezpieczeniowej;
  9. zobowiązanie pozwanego do zaprzestania stosowania niesprawiedliwego standardowego warunku umownego lub zobowiązanie osoby zalecającej stosowanie takiego warunku do odwołania lub wycofania zalecenia w ramach powództwa o zaprzestanie stosowania niesprawiedliwego standardowego warunku umownego lub powództwa o odwołanie i wycofanie zalecenia stosowania warunku umownego przez osobę zalecającą jego stosowanie;
  10. wszelkie inne środki, które sąd uzna za konieczne.

Aby zabezpieczyć roszczenie z tytułu naruszenia majątkowych praw autorskich lub pokrewnych lub praw własności przemysłowej, sąd może między innymi zająć rzeczy w przypadku podejrzenia naruszenia praw własności intelektualnej lub nałożyć obowiązek przekazania takich rzeczy w celu uniemożliwienia ich wprowadzenia do obrotu lub dystrybucji. Jeżeli zajęcie rachunku bankowego lub innych składników majątku pozwanego jest konieczne w celu zabezpieczenia roszczenia z tytułu naruszenia majątkowych praw autorskich lub pokrewnych lub praw własności przemysłowej w celach komercyjnych, sąd może nałożyć obowiązek przekazania dokumentów bankowych, finansowych lub handlowych lub umożliwienia ich zbadania.

W celu zabezpieczenia roszczenia z tytułu bezprawnego pozyskania, wykorzystywania lub ujawnienia tajemnicy handlowej sąd może między innymi zająć rzeczy w przypadku podejrzenia, że pozwany odnosi znaczne korzyści z bezprawnie pozyskanej, wykorzystywanej lub ujawnionej tajemnicy handlowej w odniesieniu do wzoru, charakterystyki, funkcjonowania, produkcji lub wprowadzania do obrotu tych rzeczy lub nałożyć obowiązek przekazania takich rzeczy w celu uniemożliwienia ich wprowadzenia do obrotu lub dystrybucji.

W sprawie małżeńskiej, sprawie dotyczącej alimentów lub innej sprawie rodzinnej sąd może również uregulować następujące kwestie na czas prowadzenia postępowania:

  1. prawa rodzicielskie względem wspólnego dziecka;
  2. kontakty rodzica z dzieckiem;
  3. przekazanie dziecka drugiemu z rodziców;
  4. wywiązywanie się z obowiązków alimentacyjnych wynikających z przepisów prawa, a także między innymi zobowiązanie pozwanego do zapewnienia wsparcia finansowego lub wniesienia zabezpieczenia na czas postępowania;
  5. prawo do korzystania z wszelkich przedmiotów znajdujących się we wspólnym gospodarstwie domowym i prawo do korzystania ze wspólnego miejsca zamieszkania małżonków;
  6. przekazanie lub korzystanie z wszelkich przedmiotów przeznaczonych do osobistego użytku przez małżonka lub dziecko;
  7. inne kwestie dotyczące małżeństwa lub rodziny, które wymagają szybkiego uregulowania z uwagi na zaistniałe okoliczności.

2 Jakie są warunki orzeczenia takich środków?

2.1 Postępowanie

Sąd rozpoznaje wnioski o ustanowienie zabezpieczenia nie później niż w następnym dniu roboczym po dniu złożenia wniosku. Sąd może wydać postanowienie w sprawie wniosku o ustanowienie zabezpieczenia w późniejszym terminie, jeżeli uzna, że należy najpierw przesłuchać pozwanego.

Sąd nie powiadamia pozwanego ani innych uczestników postępowania o rozpoznaniu wniosku o ustanowienie zabezpieczenia. Jeżeli jest to wyraźnie uzasadnione oraz przede wszystkim jeżeli we wniosku zwrócono się o tymczasowe uregulowanie spornego stosunku prawnego, sąd może najpierw przesłuchać pozwanego.

Sąd może również ustanowić zabezpieczenie na podstawie złożonego wniosku przed wniesieniem powództwa. We wniosku należy wskazać przyczyny, dla których powództwo nie zostało wniesione bezzwłocznie. Wniosek należy złożyć do właściwego sądu zgodnie z przepisami w zakresie właściwości. Jeżeli sąd ustanowi zabezpieczenie przed wniesieniem powództwa, sąd wyznaczy wnioskodawcy termin na wniesienie powództwa. Termin ten nie powinien być dłuższy niż jeden miesiąc. Jeżeli powództwo nie zostanie wniesione w wyznaczonym terminie, sąd uchyli zabezpieczenie.

W razie konieczności sąd może zastosować środek zabezpieczający, jeżeli dany składnik majątku znajduje się na obszarze jego właściwości miejscowej, nawet jeżeli powództwo zostało wniesione lub powinno zostać wniesione do innego sądu estońskiego, sądu w państwie trzecim lub organu arbitrażowego. w odniesieniu do składnika majątku wpisanego do rejestru publicznego środek zabezpieczający może również zastosować sąd właściwy dla miejsca prowadzenia rejestru, a w przypadku statku – sąd właściwy dla miejsca, w którym położony jest port macierzysty statku.

Sąd może uzależnić ustanowienie zabezpieczenia lub jego kontynuowanie od ustanowienia innego zabezpieczenia w celu pokrycia wszelkich możliwych szkód wyrządzonych stronie przeciwnej lub osobie trzeciej.

Sąd orzeka o zabezpieczeniu powództwa obejmującego roszczenie pieniężne wyłącznie w przypadku wniesienia zabezpieczenia w kwocie co najmniej 5% kwoty roszczenia, przy czym kwota ta nie może być niższa niż 32 euro ani wyższa niż 32 000 euro. Jeżeli wnioskowane zabezpieczenie obejmuje zatrzymanie pozwanego lub objęcie pozwanego zakazem opuszczania miejsca zamieszkania, kwota wniesionego zabezpieczenia nie może być niższa niż 3200 euro ani wyższa niż 32 000 euro.

Jeżeli warunki konieczne do ubiegania się o zabezpieczenie są spełnione, sąd może mimo to odmówić uwzględnienia żądania ustanowienia zabezpieczenia w całości lub w części lub może nakazać jego wniesienie w ratach, jeżeli nie można racjonalnie oczekiwać ustanowienia zabezpieczenia przez powoda ze względów ekonomicznych lub z innych względów, a jego brak może mieć poważne konsekwencje dla powoda, lub jeżeli żądanie ustanowienia zabezpieczenia byłoby z innego powodu niesprawiedliwe w stosunku do powoda.

2.2 Najważniejsze warunki

Sąd może zabezpieczyć powództwo na wniosek powoda, jeżeli istnieje powód by przypuszczać, że brak zabezpieczenia może utrudnić lub uniemożliwić wykonanie wyroku sądu. Jeżeli jest oczywiste, że wyrok sądu ma zostać wykonany poza terytorium Unii Europejskiej oraz że wykonanie wyroku nie zostało zagwarantowane na mocy umowy międzynarodowej, domniemywa się, że niezabezpieczenie powództwa może utrudnić lub uniemożliwić wykonanie takiego wyroku.

Aby zabezpieczyć powództwo, którego przedmiotem nie jest roszczenie pieniężne wobec pozwanego, sąd może tymczasowo uregulować sporny stosunek prawny oraz, przede wszystkim, sposób korzystania z rzeczy, jeżeli jest to konieczne, aby zapobiec wystąpieniu poważnych szkód lub podjęciu arbitralnych działań, lub jeżeli jest to konieczne z innego powodu. Sąd może podjąć takie działanie niezależnie od tego, czy istnieje powód by przypuszczać, że nieudzielenie zabezpieczenia może utrudnić lub uniemożliwić wykonanie wyroku sądu. w sprawie małżeńskiej, sprawie dotyczącej alimentów lub innej sprawie rodzinnej sąd może również stosować środki zabezpieczające z urzędu.

Powództwo obejmujące roszczenie przyszłe lub warunkowe lub powództwo o ustalenie również może podlegać zabezpieczeniu. Roszczenie warunkowe nie podlega zabezpieczeniu w przypadku domniemania, że dany warunek nie zaistnieje w trakcie postępowania.

Sąd może również zastosować środek zabezpieczający w związku z postępowaniem sądowym lub arbitrażowym prowadzonym za granicą.

Środek zabezpieczający powództwo może również zostać zastosowany w przypadku, gdy powód dąży do zabezpieczenia szeregu roszczeń wobec tego samego pozwanego.

Środek zabezpieczający powództwo należy wybrać w taki sposób, aby jego zastosowanie stanowiło dla pozwanego obciążenie wyłącznie w takim stopniu, w jakim można uznać to za zasadne, biorąc pod uwagę uzasadnione interesy powoda i okoliczności danej sprawy. Przy zabezpieczaniu powództwa obejmującego roszczenie pieniężne należy wziąć pod uwagę wartość przedmiotu sporu. Sąd może zastosować jednocześnie kilka środków zabezpieczających powództwo.

Środek polegający na zatrzymaniu osoby lub ustanowieniu zakazu opuszczania przez nią jej miejsca zamieszkania można zastosować w celu zabezpieczenia powództwa wyłącznie w przypadku, gdy jest to konieczne do zapewnienia wykonania wyroku sądu oraz gdy inne środki zabezpieczające powództwo byłyby wyraźnie niewystarczające do zabezpieczenia roszczenia, przede wszystkim jeżeli istnieją podstawy by przypuszczać, że dana osoba może wyjechać do państwa trzeciego lub przenieść składniki swojego majątku do państwa trzeciego. Zatrzymania dokonuje policja na podstawie nakazu sądowego.

Środek polegający na zatrzymaniu osoby lub ustanowieniu zakazu opuszczania przez nią jej miejsca zamieszkania można zastosować w celu zabezpieczenia roszczenia majątkowego wyłącznie w przypadku, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 32 000 euro.

Jeżeli sąd wyda nakaz zatrzymania osoby lub ustanowi zakaz opuszczania przez nią jej miejsca zamieszkania w drodze postanowienia w sprawie zabezpieczenia powództwa obejmującego roszczenie pieniężne lub postanowienia o zabezpieczeniu powództwa, sąd określa kwotę pieniężną, którą należy wpłacić na rachunek bankowy prowadzony w tym celu lub w odniesieniu do której należy przedstawić gwarancję bankową. Po wpłaceniu odpowiedniej kwoty lub przedstawieniu gwarancji wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu powództwa zostaje wstrzymane. w takich przypadkach oraz na wniosek pozwanego sąd uchyli środek zabezpieczający powództwo i zastąpi go kwotą pieniężną lub gwarancją bankową.

Tymczasową ochronę prawną można przyznać w postępowaniu na wniosek wyłącznie w przypadkach, w których jest to przewidziane w przepisach prawa. Jeżeli zgodnie z przepisami istnieje możliwość przyznania tymczasowej ochrony prawnej w sprawie na wniosek, ochrona taka może zostać przyznana, jeżeli jest to konieczne do utrzymania lub tymczasowego uregulowania istniejącej sytuacji lub stanu rzeczy, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej. Przepisy dotyczące zabezpieczenia powództwa mają również zastosowanie do tymczasowej ochrony prawnej, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej. Jeżeli postępowanie wszczyna się wyłącznie na wniosek, sąd może zastosować tymczasową ochronę prawną i uchylić lub zmienić postanowienie o przyznaniu tymczasowej ochrony prawnej wyłącznie na wniosek, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej.

3 Przedmiot i charakter takich środków

3.1 Jakie składniki majątku mogą podlegać takim środkom?

W zależności od charakteru i celu środka może on mieć zastosowanie zarówno w odniesieniu do ruchomości, jak i nieruchomości, uwzględniając środki pieniężne, a także statki i statki powietrzne.

3.2 Jakie skutki mają te środki?

  • Zajęcie mienia

W przypadku zajęcia mienia pozwany nie może rozporządzać tym mieniem. Poza zajęciem innych ruchomości, z wyjątkiem statku wpisanego do rejestru statków lub statku powietrznego wpisanego do rejestru cywilnych statków powietrznych, powstaje tytuł zabezpieczenia na podstawie zajęcia.

W przypadku zajęcia nieruchomości lub zarejestrowanej ruchomości lub innego przedmiotu w rejestrze gruntów lub innym rejestrze należy wprowadzić adnotację dotyczącą zakazu rozporządzania danym składnikiem majątku na podstawie wniosku złożonego przez powoda oraz postanowienia o zabezpieczeniu powództwa. Na wniosek powoda sąd samodzielnie przekazuje postanowienie o wprowadzeniu adnotacji dotyczącej zakazu do rejestru.

Na wniosek powoda lub pozwanego sąd może wydać nakaz sprzedaży zajętego przedmiotu oraz zdeponowania zysków ze sprzedaży takiego przedmiotu na wyznaczonym do tego celu rachunku bankowym, jeżeli wartość danego przedmiotu mogłaby znacznie się zmniejszyć lub jeżeli dalsze przechowywanie tego przedmiotu wiązałoby się z koniecznością ponoszenia nieuzasadnionych kosztów.

Zajęcia mienia dokonuje komornik. Obejmuje on nadzorem zajęty przedmiot na wniosek osoby, która złożyła wniosek o zabezpieczenie powództwa. w takim przypadku komornik zakazuje używania danego przedmiotu w części lub w całości i może rozporządzać takim przedmiotem, w tym również podejmować decyzje dotyczące sposobu jego przechowywania.

  • Hipoteka przymusowa

Hipoteka przymusowa ustanowiona na nieruchomości, statku wpisanym do rejestru statków lub statku powietrznym wpisanym do rejestru cywilnych statków powietrznych przyznaje osobie, która złożyła wniosek o zabezpieczenie powództwa, takie same prawa w stosunku do innych praw obciążających dany składnik majątku, jakie przysługują wierzycielowi hipotecznemu z tytułu ustanowienia hipoteki lub hipoteki morskiej lub jakie przysługują zastawnikowi z tytułu zastawu rejestrowego, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej.

Suma hipoteki jest równa kwocie zabezpieczonego roszczenia, które wpisano do rejestru gruntów, rejestru statków lub rejestru cywilnych statków powietrznych. Jeżeli kwota roszczenia głównego jest niższa niż 640 euro, nie ustanawia się hipoteki przymusowej, o ile możliwe jest zastosowanie innych środków zabezpieczających powództwo, które są mniej uciążliwe dla pozwanego.

Hipotekę przymusową wpisuje się do rejestru gruntów, rejestru statków lub rejestru cywilnych statków powietrznych na rzecz powoda na podstawie złożonego przez niego wniosku oraz postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa. Na wniosek powoda sąd samodzielnie przekazuje postanowienie o wpisaniu hipoteki przymusowej do rejestru. Hipoteka powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Po obciążeniu statku lub statku powietrznego hipoteką przymusową komornik obejmuje dany statek lub statek powietrzny swoim nadzorem na wniosek osoby, która złożyła wniosek o zabezpieczenie powództwa. w takim przypadku komornik ustanawia częściowy lub całkowity zakaz korzystania z danego statku i jest uprawniony do wydawania innych poleceń dotyczących tego statku.

  • Zakaz opuszczania miejsca zamieszkania

Na mocy zakazu opuszczania miejsca zamieszkania osoba nim objęta nie może opuścić swojego miejsca zamieszkania na okres dłuższy niż dwadzieścia cztery godziny bez zgody sądu. Aby wydać zakaz opuszczania miejsca zamieszkania, sąd wzywa pozwanego do stawienia się przed sądem, jeżeli pozwany jest osobą fizyczną, lub członka organu zarządzającego pozwanego, jeżeli pozwany jest osobą prawną, oraz uzyskuje jego podpis.

3.3 Jak długo obowiązują takie środki?

Jeżeli sąd wyda nakaz zatrzymania osoby lub ustanowi zakaz opuszczania przez nią jej miejsca zamieszkania w drodze postanowienia w sprawie zabezpieczenia powództwa obejmującego roszczenie pieniężne lub postanowienia o zabezpieczeniu powództwa, sąd określa kwotę pieniężną, którą należy wpłacić na wyznaczony do tego celu rachunek bankowy lub w odniesieniu do której należy przedstawić gwarancję bankową. Po wpłaceniu odpowiedniej kwoty lub przedstawieniu gwarancji wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu powództwa zostaje wstrzymane.

Na wniosek strony sąd może, w drodze postanowienia, zastąpić jeden środek zabezpieczający powództwo innym.

W przypadku obciążenia szeregu nieruchomości, statków lub statków powietrznych hipoteką przymusową sąd określa w postanowieniu o zabezpieczeniu powództwa, w odniesieniu do każdej obciążonej rzeczy, kwotę pieniężną, którą należy wpłacić na wyznaczony do tego celu rachunek bankowy lub w odniesieniu do której należy przedstawić gwarancję bankową. Po wpłaceniu odpowiedniej kwoty lub przedstawieniu gwarancji uchyla się zabezpieczenie powództwa. Jeżeli zabezpieczenie powództwa zostanie uchylone lub środek zabezpieczający powództwo zostanie zastąpiony innym środkiem, właściciel nieruchomości, statku lub statku powietrznego staje się właścicielem hipoteki. Na wniosek właściciela hipoteka przymusowa zostaje usunięta z rejestru gruntów, rejestru statków i rejestru cywilnych statków powietrznych na podstawie postanowienia sądu uchylającego zabezpieczenie powództwa.

Sąd może uchylić zabezpieczenie powództwa na wniosek strony jeżeli okoliczności ulegną zmianie oraz, przede wszystkim, jeżeli ustanie przyczyna ustanowienia zabezpieczenia powództwa lub wniesione zostanie zabezpieczenie albo z innego powodu przewidzianego przepisami prawa. Zabezpieczenie roszczeń niepieniężnych można uchylić lub zmienić poprzez ich zastąpienie płatnością pieniężną wyłącznie za zgodą powoda lub w przypadku, gdy jest to należycie uzasadnione.

W przypadku nieuwzględnienia powództwa sąd uchyla zabezpieczenie powództwa w drodze wyroku sądowego, natomiast w przypadku oddalenia powództwa lub umorzenia postępowania w sprawie sąd uchyla zabezpieczenie powództwa w drodze postanowienia. Sąd uchyla również zabezpieczenie powództwa, jeżeli inny sąd wydał postanowienie o zabezpieczeniu powództwa, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej.

W sprawach małżeńskich, sprawach dotyczących alimentów lub innych sprawach rodzinnych sąd może zmienić lub uchylić postanowienie o zabezpieczeniu powództwa z urzędu.

4 Czy istnieje możliwość odwołania od takiego środka?

Strona może wnieść zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu powództwa, zastąpieniu jednego środka zabezpieczającego powództwo innym lub uchyleniu zabezpieczenia powództwa wydane przez sąd rejonowy lub sąd okręgowy. Postanowienie dotyczące zażalenia na postanowienie sądu rejonowego wydane przez sąd okręgowy podlega zaskarżeniu do Sądu Najwyższego (Riigikohus) wyłącznie w przypadku, gdy wartość zabezpieczonego powództwa przekracza 100 000 euro lub w przypadku, gdy w ramach środka zabezpieczającego doszło do zatrzymania osoby lub ustanowiono zakaz opuszczania przez nią jej miejsca zamieszkania.

Na postanowienie w sprawie tymczasowej ochrony prawnej przysługuje zażalenie. O ile ustawa nie stanowi inaczej, orzeczenia sądu okręgowego w sprawie takiego zażalenia nie można zaskarżyć do Sądu Najwyższego.

Ostatnia aktualizacja: 22/02/2024

Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwy punkt kontaktowy Europejskiej Sieci Sądowej (EJN). Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. ESS ani Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za wszelkie informacje, dane lub odniesienia zawarte w tym dokumencie. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.