Vermogen veiligstellen bij een vordering in EU-landen

1 De verschillende soorten maatregelen

Conservatoir beslag

Conservatoir beslag is een beschermingsmaatregel die wordt genomen gedurende of kort voor aanvang van een gerechtelijke procedure. Hierdoor kan een eiser (crediteur) de activa van de gedaagde bewaren waardoor deze gevolg kan geven aan een veroordeling (beslissing) in een gerechtelijke procedure in het voordeel van de eiser.

Er zijn twee typen conservatoir beslag. Bij het eerste type, derdenbeslag (arrestment on the dependence), kan een eiser die een geldvordering heeft, alle gelden of activa die de gedaagde tegoed heeft van derden en die zij onder zich hebben, in feite blokkeren. Deze derden wordt vervolgens verboden betalingen te doen of activa over te dragen. Met het tweede type, het beslag op onroerende zaken (inhibition on the dependence), kan worden voorkomen dat een gedaagde onroerend erfgoed overdraagt of verkoopt dat hij in eigendom heeft. Met dit type beslag, dat wordt gebruikt in verband met grond of gebouwen, in tegenstelling tot geld of roerende zaken, kan worden voorkomen dat een gedaagde op zodanige wijze met zijn eigendom handelt dat hij niet kan voldoen aan de vordering van een eiser, bijvoorbeeld door het eigendom te verkopen en zich vervolgens van de opbrengst te ontdoen.

Het derdenbeslag en het beslag op onroerende zaken kunnen beide worden omgezet in een normale beslaglegging in uitvoering als de rechterlijke beslissing in het voordeel van de eiser is.

Voorlopig beslag

Het voorlopig beslag is vergelijkbaar met het conservatoir beslag, en geeft een eiser de mogelijkheid in de loop van de procedure beslag te leggen op de roerende zaken van de gedaagde. Op die manier kan een gedaagde in afwachting van de uitkomst van de zaak minder vrij handelen met roerende zaken die in zijn bezit zijn en waarop beslag is gelegd. Voorlopig beslag kan echter niet worden toegepast in een woonhuis, en bepaalde zaken zijn uitgezonderd van dit type beslag. De verkrijging van een rechterlijke beslissing leidt er niet toe dat het voorlopige beslag wordt omgezet in een beslaglegging in uitvoering; voor de veiling van objecten waarop beslag is gelegd, zijn een betalingsbevel en verdere beslaglegging vereist.

Voorlopige voorziening

Een voorziening is een rechterlijke beslissing die een persoon belet iets te doen, zoals afstand doen van goederen, en kan dus worden gebruikt om de bestaande stand van zaken van een gedaagde te bewaren. De voorlopige voorziening heeft dezelfde rechtskracht als een voorziening, maar wordt doorgaans in een vroeg stadium van een gerechtelijke procedure toegewezen nadat een verzoek om een voorziening is ingediend en voordat de feiten worden onderzocht. Hierdoor is de voorlopige voorziening vatbaarder voor beroep of intrekking.

Bewaring van documenten en andere zaken

Een rechter kan bevelen tot de voorlopige bewaring van documenten en andere zaken (met inbegrip van grond) om een partij in staat te stellen materieel bewijs veilig te stellen of bewijs te verkrijgen.

2 De voorwaarden om maatregelen te kunnen treffen

2.1 De procedure

Conservatoir beslag

Conservatoir beslag kan uitsluitend plaatsvinden op basis van een gerechtelijk bevel. Zowel het Hoger gerechtshof voor burgerlijke zaken (Court of Session) als de districtsrechtbank (Sheriff Court) kan een bevel tot derdenbeslag, een beslag op onroerende zaken of een voorlopig beslag afgeven. Een derdenbeslag en voorlopig beslag zijn alleen mogelijk voor vorderingen die de betaling van een geldsom betreffen, uitgezonderd de betaling van kosten. De toestemming voor een beslag op onroerende zaken is mogelijk voor vergelijkbare vorderingen, of vorderingen die de specifieke uitvoering van een verplichting tot doel hebben om onroerend erfgoed over te brengen naar de eiser, of een zakelijk recht als zekerheidsstelling van onroerend erfgoed verlenen.

In een zaak voor het Sheriff Court verzoekt de eiser doorgaans om een bevel tot conservatoir beslag door een verzoek hiertoe op te nemen in de dagvaarding. Een dagvaarding is een document waarin de vordering van de eiser uiteen wordt gezet. Het conservatoir beslag kan van kracht blijven totdat er een definitieve uitspraak is gedaan in het voordeel van de eiser. De betekening van het derdenbeslag of het beslag op onroerende zaken wordt vervolgens normaal gesproken verricht door een sheriff officer (een ambtenaar van het gerecht die bevoegd is om stukken te betekenen en gerechtelijke bevelen uit te voeren).

In het Court of Session (het hoogste civiele gerecht in Schotland) worden bevelen tot conservatoir beslag verkregen door hiertoe een verzoek in te dienen. De Lord Ordinary (een rechter van het Outer House van het Court of Session (hoogste rechter van Schotland die in eerste aanleg uitspraak doet)) kan een dergelijk bevel vervolgens uitvaardigen. De schema’s van het derdenbeslag of het beslag op onroerende zaken worden meestal betekend door een messenger-at-arms (een ambtenaar van het Court of Session die bevoegd is om stukken te betekenen en gerechtelijke bevelen uit te voeren).

Bewaring van documenten en andere zaken

Voordat de rechter een bevel tot bewaring kan afgeven, dient de eisende partij, wanneer de procedure waarmee de documenten of zaken verband houden nog niet is begonnen, aan te tonen dat er een civiele procedure zal worden ingeleid, en dat in een dergelijke procedure vragen kunnen rijzen met betrekking tot de betreffende documenten of andere zaken. Wanneer de procedure reeds is begonnen, zal het bevel alleen worden afgegeven indien de eiser aantoont dat dit noodzakelijk is om hem in staat te stellen het reeds beweerde te specificeren, met andere woorden te bewijzen wat hij in zijn zaak heeft gesteld. Als het verzoek wordt ingewilligd, wordt in het bevel uiteengezet op welke wijze naleving ervan is geboden. Vervolgens moet een gewaarmerkt afschrift van het bevel worden betekend aan de partijen waartegen het gericht is.

2.2 De basisvereisten

Conservatoir beslag

Het conservatoir beslag is discretionair en wordt alleen door gerechten toegestaan als zij zich ervan vergewissen dat aan de bepalingen uit de Debtors (Scotland) Act 1987 (Wet inzake schuldenaars in Schotland) is voldaan, en dat het in alle gevallen redelijk is om dit te doen. De bewijslast om aan te tonen dat het bevel gerechtvaardigd is, rust op de eiser.

Voorlopige voorziening

De sheriff moet overtuigd zijn van de spoedeisende aard van de kwestie en de bewijsbaarheid van de zaak voordat hij een voorlopige voorziening toewijst. Deze moet gelet op de omstandigheden passend zijn, en de sheriff moet ervan overtuigd zijn dat de eiser meer nadeel ondervindt als de voorlopige voorziening niet wordt toegewezen dan de gedaagde ondervindt van toewijzing van de voorziening.

Bewaring van documenten en andere zaken

Voordat de rechter het bevel kan afgeven, dient de eisende partij aan te tonen dat er een civiele procedure zal worden ingeleid, en dat in een dergelijke procedure relevante vragen kunnen rijzen met betrekking tot de betreffende documenten of andere zaken. Wanneer de civiele procedure reeds is begonnen, zal het bevel alleen worden afgegeven indien de eiser aantoont dat dit noodzakelijk is (zie 2.1).

3 Het doel en de aard van dergelijke maatregelen

3.1 Welke goederen kunnen het voorwerp uitmaken van dergelijke maatregelen?

Conservatoir beslag

Bij een derdenbeslag worden goederen of geld die eigendom zijn van de gedaagde, maar die een derde onder zich heeft, als het ware “bevroren”. Deze derde wordt de arrestee genoemd. Middelen of goederen waarop beslag is gelegd, kunnen niet door de crediteur in bezit worden genomen of worden verkocht zolang er nog geen rechterlijke beslissing is uitgevaardigd. Als de rechterlijke beslissing in het voordeel van de eiser is, kunnen de middelen eventueel automatisch worden vrijgegeven; voor de vrijgave van goederen is echter wel een gerechtelijke procedure (action of furthcoming) vereist.

Een beslag op onroerende zaken is een persoonlijk beslag dat voorkomt dat een gedaagde zich ontdoet van of een zekerheid stelt op zijn belang in onroerend erfgoed dat zijn eigendom is en daardoor de belangen van schuldeisers schaadt. Beslagen op onroerende zaken hebben uitsluitend betrekking op onroerende zaken die in het bezit zijn van de gedaagde, en niet op activa die hij tegoed heeft van derden.

Bij een voorlopig beslag kan, behoudens bepaalde uitzonderingen, beslag worden gelegd op lichamelijke roerende goederen. Deze uitzonderingen betreffen onder meer goederen die zich in het woonhuis van de gedaagde bevinden, voorwerpen die de gedaagde nodig heeft voor de uitoefening van zijn beroep of handel, bederfelijke waren en, tegen een voorgeschreven waarde, het voertuig van de gedaagde.

Voorlopige voorziening

Een voorlopige voorziening verhindert met onmiddellijke ingang dat de gedaagde een bepaalde handeling uitvoert.  Zo kan worden voorkomen dat een gedaagde of derde handelingen verricht in verband met bepaalde activa.

Bewaring van documenten en andere zaken

Het Court of Session en het Sheriff Court hebben ruime bevoegdheden om te bevelen tot bewaring, verzekering of beheer van documenten en andere zaken (met inbegrip van grond) die relevant kunnen zijn in lopende of toekomstige procedures. De rechter kan bevelen tot het overleggen en verwerven van dergelijke zaken, alsmede tot het bemonsteren ervan, en kan experimenten hierop uitvoeren.

3.2 Wat zijn de gevolgen van dergelijke maatregelen?

Conservatoir beslag

Bij een derdenbeslag worden goederen of geld die eigendom zijn van de gedaagde, maar die een derde onder zich heeft, als het ware bevroren. Indien de derde zich ontdoet van de activa waarop beslag is gelegd, is hij de eisende partij de waarde ervan verschuldigd. Als de eiser zijn zaak wint, heeft hij een voorkeursrecht op de vermogensbestanddelen waarop beslag is gelegd. Bij een derdenbeslag wordt de eigendom bevroren, maar niet overgedragen aan de eiser.

Een beslag op onroerende zaken geeft de eiser geen zakelijk recht op de goederen, en de eiser kan geen vordering instellen om deze in bezit te krijgen of de goederen verkopen. Met dit beslag blijft het onroerend goed eigendom van de gedaagde en wordt dus voorkomen dat hij zich ontdoet van of een zekerheid stelt op zijn belang in het onroerend goed. Eventuele vrijwillige rechtshandelingen die van invloed zijn op de vermogensbestanddelen nadat het beslag van kracht is geworden, kunnen door de eiser ter zijde worden gesteld in die mate waarin zijn belangen voorrang hebben.

Voorlopige voorziening

Indien een gedaagde verzuimt zich te houden aan een voorziening, kan de eiser een procedure tegen hem inleiden wegens overtreding van de voorziening. Als de aanklacht wordt bewezen, kan de gedaagde onder meer worden veroordeeld tot een boete of gevangenisstraf.

Bewaring van documenten en andere zaken

Niet-naleving van het bevel kan ertoe leiden dat een partij die het bevel niet naleeft in het hoofdgeding bij verstek wordt veroordeeld. Ook kan er een procedure wegens minachting van het gerecht worden ingeleid tegen eenieder die een bepaald document of een bepaalde zaak zoals vermeld in de voorziening onder zich heeft.

3.3 Is de geldigheid van de maatregelen beperkt in de tijd?

Conservatoir beslag

Bij het derdenbeslag is het zo dat als de gedaagde in het gelijk wordt gesteld, het beslag vervalt zodra er een definitieve uitspraak is gedaan.  Als de eiser de zaak wint, is het derdenbeslag tot maximaal drie jaar na de datum van de uitspraak ten uitvoer te brengen.

Een beslag op onroerende zaken voorkomt dat een gedaagde zich ontdoet van of een zekerheid stelt op zijn onroerend erfgoed.  Nadat de uitspraak is gedaan, wordt het beslag op onroerende zaken automatisch omgezet in een beschikkingsverbod.  Het remmende effect blijft vijf jaar behouden, maar kan worden verlengd.

Wanneer een voorlopig beslag ten uitvoer wordt gelegd, blijft dit zes maanden van kracht of totdat het wordt ingetrokken.  Wanneer de vordering tegen de gedaagde niet wordt toegewezen, komt hiermee ook een einde aan het voorlopig beslag.

Voorlopige voorziening

Een voorlopige voorziening duurt voort tot de intrekking ervan of totdat de rechter een definitieve uitspraak heeft gedaan.  Wanneer de voorziening een bepaalde duur heeft, duurt zij voort totdat de vastgestelde termijn afloopt.

Bewaring van documenten en andere zaken

Het bevel vervalt wanneer de rechter een definitieve uitspraak heeft gedaan.

4 Rechtsmiddelen tegen de maatregelen

Conservatoir beslag

Een gedaagde kan de rechter in twee situaties verzoeken een verbod uit te vaardigen op de uitvoering van een derdenbeslag.  Ten eerste, wanneer onmiddellijk kan worden geverifieerd dat het beslag onrechtmatig is, in de zin dat het wordt uitgevoerd zonder dagvaarding, op onregelmatige wijze of opzettelijk zonder kans van slagen. Ten tweede, wanneer de gedaagde de gevorderde hoofdsom bij het gerecht heeft gedeponeerd.

Wanneer een bevel tot conservatoir beslag is uitgevaardigd, kan de gedaagde of ieder ander met een belang de rechter verzoeken dit bevel in te trekken of te beperken.  Bij een intrekking worden het bevel en een eventueel hieruit voortvloeiend beslag geheel opgeheven.  Wanneer een derdenbeslag, beslag op onroerende zaken of voorlopig beslag dat na de uitvaardiging van het bevel ten uitvoer wordt gelegd, onterecht wordt geacht, moet het worden ingetrokken.

Wanneer het bevel wel geldig was, maar het beslag ondoeltreffend of onregelmatig was, kan het beslag worden beperkt.

Wanneer de gedaagde verzoekt om intrekking of beperking van het conservatoir beslag, is het aan de eiser om voor de rechter aan te tonen dat het beslag niet moet worden ingetrokken of beperkt.  De rechter kan ook van de gedaagde verlangen dat hij de verzekering geeft dat, indien hij daartoe wordt veroordeeld, het vermogensbestanddeel waarop beslag is gelegd of de waarde daarvan of – wat gebruikelijker is – de volledige schuld die wordt gevorderd, ter beschikking zal worden gesteld van de eiser.

Voorlopige voorziening

Tegen de toe- of afwijzing van een voorlopige voorziening door het Sheriff Court kan zonder toestemming beroep worden aangetekend bij de Sheriff Principal (de hoogste sheriff in de regio) of met toestemming bij het Court of Session.

Tegen de toe- of afwijzing van een voorlopige voorziening door het Court of Session kan binnen veertien dagen na de beslissing beroep worden aangetekend.

Bewaring van documenten en andere zaken

Tegen de toewijzing van een verzoek tot bewaring van documenten en andere zaken door het Sheriff Court kan binnen veertien dagen na de toewijzing beroep worden aangetekend.

In geval van het Court of Session kan eenieder die het bevel tot bewaring van de documenten of zaken heeft ontvangen desgewenst verschijnen om hiertegen beroep aan te tekenen. Bij de tenuitvoerlegging van het bevel wijst de ambtenaar die door het gerecht met die taak belast is de ontvanger op zijn recht om juridisch advies in te winnen. Indien het doel van dit advies betrekking heeft op het helpen beantwoorden van de vraag of hij of zij het gerecht moet verzoeken het bevel te wijzigen, begint de ambtenaar niet met het zoeken naar, dan wel met het in beslag nemen of in bewaring stellen van de vermelde zaken.

Links

Scottish Courts and Tribunals Service

Accountant in Bankruptcy