Na tej stronie przedstawiono informacje na temat hiszpańskiego systemu prawnego oraz zarys porządku prawnego tego państwa.
Wyszukaj informacje według regionu
Źródła prawa hiszpańskiego określono w art. 1 kodeksu cywilnego (Código Civil):
Konstytucja: najwyższy rangą akt prawny w Hiszpanii, który jest wiążący dla wszystkich organów publicznych i obywateli. Wszelkie przepisy lub akty sprzeczne z konstytucją są pozbawione mocy prawnej. Konstytucja dzieli się na dwie wyraźnie wyodrębnione części: a) część dogmatyczną i b) część organiczną.
Umowy międzynarodowe: umowy pisemne zawierane między określonymi podmiotami prawa międzynarodowego i podlegające temu prawu. Mogą one obejmować jeden akt prawny lub większą liczbę powiązanych aktów prawnych, niezależnie od ich nazwy. Po podpisaniu i ogłoszeniu w Hiszpanii umowy międzynarodowe stają się częścią krajowego porządku prawnego.
Statuty autonomii: podstawowe hiszpańskie zasady organizacji poszczególnych wspólnot autonomicznych, uznane na mocy konstytucji hiszpańskiej z 1978 r. Uchwala się je w drodze ustawy organicznej. Zawierają one przynajmniej informację o nazwie wspólnoty autonomicznej, granicach jej terytorium, nazwach, strukturze organizacyjnej i siedzibach instytucji autonomicznych oraz o kompetencjach danej wspólnoty. Statuty autonomii nie są przejawem suwerenności ani nie są równoważne konstytucji, ponieważ nie zostały uchwalone przez organ dysponujący uprawnieniami ustawodawczymi (uprawnień takich nie powierzono terytoriom, które przekształciły się we wspólnoty autonomiczne). Zawdzięczają one swoje istnienie temu, że zostały uznane przez państwo – zasada autonomii nie może w żadnym przypadku być wykorzystywana do podważania zasady jedności państwa.
Art. 1 ust. 2 hiszpańskiego kodeksu cywilnego stanowi, że „przepisy, które są sprzeczne z przepisami wyższej rangi, są pozbawione mocy prawnej”. Stosowanie tego przepisu wiąże się z koniecznością ustalenia hierarchii norm prawnych. Dlatego też w konstytucji hiszpańskiej uregulowano kwestie związane z zależnościami między różnego rodzaju normami i określono zachodzące między nimi relacje hierarchiczne i dotyczące kompetencji.
Zgodnie z przepisami konstytucji hierarchia norm prawnych w prawie hiszpańskim przedstawia się następująco:
Ponadto ustanowiono zasadę kompetencji w odniesieniu do przepisów wydawanych przez parlamenty poszczególnych wspólnot autonomicznych (dekrety rządów regionalnych, rozporządzenia rządów regionalnych itp.).
Sędziowie i sądy nie stosują przepisów ani innych postanowień, które są sprzeczne z konstytucją, prawem lub zasadą hierarchii norm prawnych.
Struktura instytucjonalna w Hiszpanii opiera się na zasadzie trójpodziału władzy. Władzę ustawodawczą powierzono hiszpańskiemu parlamentowi i zgromadzeniom ustawodawczym wspólnot autonomicznych.
Rząd, zarówno na szczeblu krajowym, jak i na szczeblu każdej wspólnoty autonomicznej, sprawuje władzę wykonawczą, w tym przysługują mu uprawnienia regulacyjne, a niekiedy również uprawnienia ustawodawcze przekazane przez parlament.
Organy samorządu terytorialnego nie posiadają uprawnień ustawodawczych, ale przysługują im uprawnienia regulacyjne, które wykonują, głównie wydając akty prawa miejscowego.
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje rządowi, Kongresowi Deputowanych i Senatowi, zgromadzeniom ustawodawczym wspólnot autonomicznych oraz – w określonych przypadkach – obywatelom.
Umowy międzynarodowe: dostępne są trzy mechanizmy ich ratyfikacji w zależności od kwestii, której dotyczy umowa.
Po podpisaniu i ogłoszeniu w Hiszpanii umowy międzynarodowe stają się częścią krajowego porządku prawnego. Ich postanowienia mogą zostać uchylone lub zmienione lub ich obowiązywanie może zostać zawieszone wyłącznie w trybie przewidzianym w samych umowach lub zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego. Przy wypowiadaniu traktatów i umów międzynarodowych stosuje się taką samą procedurę, jak przy ich ratyfikacji.
Ustawy
Projekty ustaw zatwierdza Rada Ministrów (Consejo de Ministros), która przekazuje je Kongresowi Deputowanych wraz z uzasadnieniem i informacjami prawnymi niezbędnymi do podjęcia decyzji.
W przypadku wspólnot autonomicznych projekty ustaw są zatwierdzane przez odpowiednie rady ministrów i przedkładane, na takich samych warunkach, zgromadzeniu ustawodawczemu danej wspólnoty autonomicznej.
Po zatwierdzeniu projektu ustawy zwykłej lub organicznej przez Kongres Deputowanych przewodniczący Kongresu niezwłocznie przekazuje ten projekt przewodniczącemu Senatu, który następnie przedkłada go pod obrady Senatu. Senat może, w terminie dwóch miesięcy od daty otrzymania projektu, skorzystać z przysługującego mu prawa zawetowania projektu ustawy lub zgłoszenia do niego poprawek. Weto musi zostać zatwierdzone bezwzględną większością głosów.
Projekt ustawy nie może zostać przedłożony Królowi do zatwierdzenia, dopóki Kongres Deputowanych nie zatwierdzi jego wstępnej wersji (bezwzględną większością głosów w przypadku weta lub zwykłą większością głosów po upływie dwóch miesięcy od jego przedłożenia) lub nie przeprowadzi głosowania nad zgłoszonymi poprawkami, przyjmując je lub odrzucając zwykłą większością głosów. Przysługujący Senatowi dwumiesięczny termin na zawetowanie projektu ustawy lub zgłoszenie do niego poprawek skraca się do dwudziestu dni kalendarzowych w przypadku projektów ustaw uznanych za pilne przez rząd lub Kongres Deputowanych.
Ustawy uchwalone przez parlament przedkłada się Królowi, który – w terminie piętnastu dni od ich uchwalenia – zatwierdza je, ogłasza i zarządza ich promulgację.
Rozporządzenia: proces uchwalania rozporządzeń przebiega następująco:
Na stronie internetowej dziennika urzędowego znajduje się baza danych zawierająca wszystkie akty prawne ogłoszone od 1960 r.: Iberlex.
Dostęp do tej bazy danych jest nieodpłatny.
Z wszystkimi wydaniami dziennika urzędowego od 1960 r. można się zapoznać na oficjalnej stronie internetowej dziennika urzędowego.
Na stronie znajduje się wyszukiwarka internetowa, która pozwala wyszukiwać akty prawne i obwieszczenia, jak również bazy danych orzecznictwa konstytucyjnego (od 1980 r.), sprawozdania i opinie Państwowej Służby Prawnej (Abogacía del Estado) (od 1997 r.) oraz opinie Rady Państwa. Na stronie internetowej można również znaleźć wersje skonsolidowane aktów prawnych uwzględniające najistotniejsze wprowadzone w nich zmiany. Strona oferuje również możliwość skorzystania z usługi powiadamiania o nowych aktach prawnych, a także zapoznania się z opublikowanymi informacjami i dokumentami.
Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwe państwo członkowskie. Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. Komisja Europejska nie przyjmuje żadnej odpowiedzialności w odniesieniu do danych lub informacji, które niniejszy dokument zawiera, lub do których się odnosi. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.