Na tej stronie przedstawiono informacje na temat systemu prawnego w Słowacji.
Wyszukaj informacje według regionu
Informacje na temat porządku prawnego w Słowacji można znaleźć na stronie internetowej Europejska Sieć Sądowa: porządek prawny w sprawach cywilnych.
Terminu „źródła prawa” używa się w trzech znaczeniach:
Ze względu na sposób powstawania norm prawnych i na obowiązujące formy ich wyrażania tradycyjnie rozróżnia się następujące źródła prawa:
Jedną z podstawowych zasad słowackiego porządku prawnego jest hierarchia norm prawnych. Zrozumienie jej właściwego miejsca w praktyce ustawodawczej oraz w stosowaniu prawa ma podstawowe znaczenie z punktu widzenia zgodności z prawem. Hierarchia norm nie jest jednak wyłącznie kwestią zwykłego logicznego pierwszeństwa lub podporządkowania. Dotyczy ona całości kwestii prawowitej władzy i obejmuje również kategoryczny imperatyw, zgodnie z którym przepis może ustanowić wyłącznie organ uprawniony do tego na mocy ustawy – w granicach określonych w tej ustawie oraz w ramach kompetencji ustawodawczych tego organu.
Przepisy klasyfikuje się według tzw. „mocy prawnej”. Moc prawna odnosi się do właściwości przepisów prawa, które przesądzają o tym, że jeden przepis jest podrzędny względem drugiego (tj. przepisu o wyższej mocy prawnej), lub do sytuacji, w której konkretny przepis wyprowadzono z przepisu o wyższej mocy prawnej. W sytuacji, w której występują przepisy o różnej mocy prawnej, przepis o niższej mocy prawnej nie może być sprzeczny z przepisem o wyższej mocy prawnej, natomiast przepis o wyższej mocy prawnej może uchylić przepis o niższej mocy prawnej.
Pod względem poziomów mocy prawnej przepisy można sklasyfikować hierarchicznie w sposób następujący:
Ustawodawstwo pierwotne (ustawy)
Ustawodawstwo wtórne (ustawodawstwo niższego rzędu)
W systemie prawnym nadrzędność aktu oznacza, że wszystkie inne przepisy prawne muszą z niego wypływać, muszą być z nim zgodne i nie mogą być z nim sprzeczne. W praktyce oznacza to, że gdy przepis usytuowany niżej w hierarchii jest sprzeczny z przepisem wyższej rangi, należy przestrzegać przepisu wyższej rangi.
Do przyjmowania przepisów prawa uprawnione są wymienione poniżej organy (organy prawodawcze):
Etapy procesu legislacyjnego:
Wniesienie projektu ustawy – inicjatywa ustawodawcza
Zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy nr 460/1992 (Konstytucja Republiki Słowackiej) projekty ustaw mogą być wnoszone przez:
Zgłoszone projekty ustaw przedstawia się w podziale na artykuły wraz z uzasadnieniem.
Debata nad projektem ustawy
Zgodnie z regulaminem Rady Narodowej Republiki Słowackiej (ustawa nr 350/1996) projekty ustaw rozpatruje się w trzech czytaniach:
Głosowanie (decyzja w sprawie projektu ustawy)
Aby można było uchwalić ustawę, za jej przyjęciem musi zagłosować co najmniej połowa obecnych posłów.
Zmiana konstytucji oraz uchylenie jej poszczególnych artykułów wymagają większości kwalifikowanej, tzn. trzech piątych głosów wszystkich członków Rady Narodowej Republiki Słowackiej (3/5 ze 150).
Do osiągnięcia kworum Rady Narodowej Republiki Słowackiej wymagana jest obecność co najmniej połowy jej członków.
Podpisanie przyjętego projektu ustawy
Przyjęty projekt ustawy podpisuje:
Ten etap procedury obejmuje sprawdzenie treści, poprawności proceduralnej i ostatecznej formy przyjętego projektu ustawy. Podpisując ustawę, wymienieni wyżej urzędnicy najwyżsi rangą według konstytucji zatwierdzają jej treść.
Prezydent ma prawo zgłosić „weto zawieszające” i odmówić podpisania przyjętej ustawy, jeżeli uzna, że jej treść zawiera wady. Prezydent odsyła następnie przyjętą ustawę, wraz ze swoimi uwagami, do Rady Narodowej Republiki Słowackiej do ponownego rozpatrzenia.
Odbywa się wówczas drugie i trzecie czytanie zwróconej ustawy. Na tym etapie Rada Narodowa Republiki Słowackiej może uwzględnić uwagi Prezydenta, choć nie ma takiego obowiązku. Rada Narodowa może odrzucić „weto zawieszające” w ponownym głosowaniu – ustawa zostanie wówczas ogłoszona, nawet bez podpisu Prezydenta.
Ogłoszenie (promulgacja) ustawy
Ostatnim etapem procesu legislacyjnego jest ogłoszenie ustawy. Przepisy mające zastosowanie do całego terytorium państwa podlegają promulgacji w dzienniku urzędowym Republiki Słowackiej (Zbierka zákonov). Za ogłoszenie odpowiada słowackie Ministerstwo Sprawiedliwości. Dziennik urzędowy jest państwowym narzędziem promulgacji Republiki Słowackiej. Ukazuje się on w formie elektronicznej i papierowej. Wersja elektroniczna i papierowa dziennika urzędowego wywołują takie same skutki prawne i mają jednakową zawartość. Wersja elektroniczna dziennika urzędowego jest dostępna nieodpłatnie za pośrednictwem portalu Slov-Lex.
Wejście w życie
Akty ustawodawcze wchodzą w życie z dniem ich ogłoszenia w dzienniku urzędowym.
Akty ustawodawcze zaczynają obowiązywać 15 dnia po ich ogłoszeniu w dzienniku urzędowym, chyba że w treści przepisów określono inną datę.
Inne akty zaczynają obowiązywać z dniem ich ogłoszenia w dzienniku urzędowym.
Akt normatywny o niższej mocy prawnej nie może być sprzeczny z aktem normatywnym o wyższej mocy.
Akt normatywny można zmienić lub uchylić wyłącznie aktem normatywnym o takiej samej lub wyższej mocy prawnej.
W praktyce przy rozstrzyganiu niezgodności między aktami prawnymi o takiej samej mocy prawnej stosuje się zasadę, że późniejszy akt prawny uchyla lub zmienia akt wcześniejszy, a bardziej szczegółowa norma prawna uchyla lub zmienia normę prawną o charakterze ogólnym.
Trybunał Konstytucyjny Republiki Słowackiej orzeka w przedmiocie:
Jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdzi niezgodność między przepisami prawa, przepisy te – ich części lub poszczególne artykuły – tracą moc obowiązującą. W przypadku gdy organy, które wydały przepisy, nie dokonają ich harmonizacji z właściwymi przepisami o wyższej mocy prawnej w przewidzianym ustawowo terminie, którego bieg rozpoczyna się od dnia wydania orzeczenia, przepisy te – ich części lub poszczególne artykuły – tracą moc.
Prowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości portal „Elektroniczna baza aktów prawnych (Slov-Lex)” opiera się na dwóch wzajemnie połączonych systemach informatycznych:
Korzyści dla grup docelowych
Z uwagi na rosnącą liczbę i złożoność przepisów coraz trudniej jest stosować w praktyce podstawową zasadę prawną, zgodnie z którą wszyscy obywatele powinni być zaznajomieni z ważnymi i obowiązującymi przepisami oraz być świadomi swoich praw i obowiązków. Projekt Slov-Lex przyczyni się do poprawy wdrażania tej zasady, zapewniając skuteczny dostęp do obowiązujących przepisów wszystkim:
Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwe państwo członkowskie. Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. Komisja Europejska nie przyjmuje żadnej odpowiedzialności w odniesieniu do danych lub informacji, które niniejszy dokument zawiera, lub do których się odnosi. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.