Źródła prawa
Krajowe źródła prawa
Źródła prawa to:
- konstytucja Republiki Bułgarskiej (opublikowana w SG 56/13 lipca 1991 r., zmieniona w SG 85/26 września 2003 r., SG 18/25 lutego 2005 r, SG 27/31 marca 2006 r., SG 78/26 września 2006 – wyrok Trybunału Konstytucyjnego nr 7/2006, SG 12/6 lutego 2007 r.),
- akty prawne i
- rozporządzenia.
Orzecznictwo nie stanowi oficjalnego źródła prawa, ale jest zbiorem precedensów.
Europejskie i międzynarodowe źródła prawa
Jednym z najważniejszych źródeł prawa w Bułgarii jest prawo Unii Europejskiej.
Traktaty międzynarodowe wynegocjowane przez Bułgarię z państwami trzecimi należą do krajowego porządku prawnego.
Traktaty międzynarodowe, które zostały ratyfikowane zgodnie z procedurą konstytucyjną, zostały opublikowane i weszły w życie w Bułgarii, stanowią część ustawodawstwa w tym państwie. Takie prawo jest nadrzędne nad wszelkimi przepisami kolizyjnymi w ustawodawstwie krajowym.
Wszystkie akty prawne muszą zostać opublikowane i wejść w życie po upływie trzech dni od daty ich publikacji, chyba że przewidziano inaczej w samych aktach.
Rodzaje instrumentów prawnych - opis
Instrumenty pisemne obejmują konstytucję Republiki Bułgarskiej, traktaty międzynarodowe, instrumenty ustawodawcze i regulacje (dekrety, rozporządzenia, zarządzenia, zasady, wytyczne i nakazy).
Konstytucja Republiki Bułgarskiej jest najwyższą normą. Ustanawia organizację, zasady, uprawnienia i obowiązki instytucji państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli.
Ustawa to akt normatywny, który reguluje lub interpretuje (na podstawie konstytucji) stosunki społeczne podlegające trwałym regulacjom, zgodnie z zakresem działalności co najmniej jednej instytucji prawnej lub jej departamentów. Więcej informacji znajduje się w art. 3 ustawy o aktach normatywnych w Republice Bułgarskiej.
Wszystkie akty ustawodawcze muszą zostać opublikowane i wejść w życie po upływie trzech dni od daty ich publikacji, chyba że przewidziano inaczej w samych aktach.
Rada Ministrów wydaje dekrety, gdy zatwierdza rozporządzenia, zarządzenia lub wytyczne lub gdy wydaje rozporządzenia na temat ustaleń społecznych nieuregulowanych w ramach jej działalności wykonawczej lub organizacyjnej. Więcej informacji znajduje się w art. 6 ustawy o aktach normatywnych w Republice Bułgarskiej.
Rozporządzenie to akt normatywny wydawany w celu wdrożenia całości ustawy. Dotyczy organizacji organów państwowych i lokalnych lub ich wewnętrznej działalności.
Zarządzenie to akt normatywny wydawany w celu wdrożenia niektórych przepisów lub sekcji aktu normatywnego większej wagi.
Wytyczne to akt normatywny, w którym wyższy organ instruuje organy mu podlegające, jak wdrażać akt normatywny, i którego wypełnienie musi zostać zapewnione.
Znaczenie mają także inne, niepisane źródła, takie jak prawo zwyczajowe i ogólne zasady prawa.
Za dodatkowe źródło prawa można uznać wykładnie przedstawiane przez sądy najwyższe.
Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego muszą być publikowane w dzienniku urzędowym w terminie 15 dni od ich wydania. Orzeczenie musi wejść w życie po upływie trzech dni od opublikowania. Wszelkie akty uznane za niezgodne z konstytucją przestają obowiązywać w dniu wejścia w życie orzeczenia Trybunału. Wszelkie przepisy, których nie uznano za niezgodne z konstytucją, pozostaną w mocy.
Hierarchia norm
Konstytucja Republiki Bułgarskiej jest najwyższym prawem. Nadrzędność prawa UE nie została konkretnie stwierdzona w konstytucji, ale uznaje się je za ważniejsze względem prawa krajowego.
Zgodnie z art. 5 ust. 4 konstytucji, traktaty międzynarodowe, które zostały ratyfikowane zgodnie z procedurą konstytucyjną, zostały opublikowane i weszły w życie w Bułgarii, stanowią część ustawodawstwa w tym państwie. Są one nadrzędne względem wszelkich przepisów kolizyjnych w ustawodawstwie krajowym.
Na kolejnym poziomie znajdują się instrumenty ustawodawcze.
Władza wykonawcza ma prawo do uchwalania regulacji, takich jak dekrety, zarządzenia, rezolucje, zasady, rozporządzenia, wytyczne i nakazy.
Struktura instytucjonalna
Instytucje odpowiedzialne za przyjmowanie regulacji prawnych
Zgromadzeniu Narodowemu przyznano władzę ustawodawczą. Może przyjmować, zmieniać, uzupełniać i uchylać ustawy.
Aby wdrożyć ustawę, Rada Ministrów przyjmuje dekrety, zarządzenia i rezolucje. Ministrowie wydają zasady, rozporządzenia, wytyczne i nakazy.
Jeżeli chodzi o instrumenty międzynarodowe, Rada Ministrów zawiera traktaty międzynarodowe, gdy jest do tego upoważniona na mocy prawa. Zgromadzenie Narodowe ratyfikuje (lub odrzuca) traktaty międzynarodowe, które:
- mają charakter polityczny lub wojskowy
- dotyczą udziału Republiki Bułgarskiej w organizacjach międzynarodowych
- przewidują zmianę granic Republiki Bułgarskiej
- zawierają obowiązki nakładane na Skarb Państwa
- przewidują udział państwa w sporach międzynarodowych lub postępowaniach prawnych
- dotyczą podstawowych praw człowieka
- mają wpływ na działanie prawa lub wymagają nowych przepisów umożliwiających ich wykonanie
- wyraźnie wymagają ratyfikacji
- przyznają Unii Europejskiej uprawnienia wynikające z konstytucji.
Proces decyzyjny
Przyjęcie konstytucji
Wielkie Zgromadzenie Narodowe, w skład którego wchodzi 400 członków, przyjmuje w razie konieczności nową konstytucję.
Więcej informacji znajduje się w art. 158 ust. 1 konstytucji Republiki Bułgarskiej.
Zgromadzenie Narodowe może zmieniać wszelkie przepisy konstytucji z wyjątkiem tych, które wchodzą w zakres kompetencji Wielkiego Zgromadzenia Narodowego. Zmiana konstytucji wymaga większości trzech czwartych głosów wszystkich członków Zgromadzenia Narodowego w trzech głosowaniach odbywających się w różnych dniach. Zmianę w konstytucji podpisuje przewodniczący Wielkiego Zgromadzenia Narodowego i publikuje ją w dzienniku urzędowym w terminie siedmiu dni od przyjęcia zmiany.
Legislacyjny proces decyzyjny
Zgodnie z art. 87 konstytucji każdy członek Zgromadzenia Narodowego lub Rady Ministrów ma prawo zgłosić projekt ustawy.
Projekt ustawy jest przyjmowany przez Zgromadzenie Narodowe w dwóch czytaniach. W pierwszym czytaniu omawiana jest jego całość. Członkowie Zgromadzenia mogą przedstawić pisemne wnioski o zmianę projektu ustawy, który został przyjęty w pierwszym czytaniu, w terminie określonym przez Zgromadzenie Narodowe. Zgromadzenie Narodowe omawia projekt ustawy szczegółowo i przyjmuje je w drugim czytaniu. Przyjęty projekt jest przekazywany prezydentowi Republiki Bułgarskiej, który podpisuje dekret o opublikowaniu ustawy. Akt zostaje ogłoszony w dzienniku urzędowym i wchodzi w życie po trzech dniach, chyba że w akcie określono inny termin.
Prawne bazy danych
Dziennik urzędowy jest dostępny bezpłatnie na stronie internetowej dziennika urzędowego. Wydanie internetowe zawiera projekty ustaw ogłoszone przez Zgromadzenie Narodowe, dekrety wydane przez Radę Ministrów, traktaty międzynarodowe, inne akty prawne, a także ogłoszenia o zamówieniach publicznych i koncesjach.
Komercyjne prawne bazy danych, takie jak Apis, Ciela oraz Encyklopedia Prawnicza, oferują pełen zakres informacji prawnych, lecz nie są bezpłatne.
