Op deze pagina vindt u informatie over het Spaanse rechtsstelsel en een overzicht van de Spaanse rechtsorde.
Informatie zoeken per regio
De Spaanse rechtsbronnen zijn vastgelegd in artikel 1 van het burgerlijk wetboek (Código Civil):
Grondwet: Hoogste rechtsorde van de Spaanse staat waaraan alle publieke machten en burgers onderworpen zijn. Alle bepalingen of handelingen die in strijd met de grondwet zijn, zijn niet rechtsgeldig. De grondwet is onderverdeeld in twee inhoudelijk duidelijk onderscheiden delen: a) het dogmatische gedeelte en b) het organieke gedeelte.
Internationale verdragen: Schriftelijke overeenkomsten tussen bepaalde volkenrechtelijke subjecten die door het volkenrecht worden beheerst en die kunnen bestaan uit een of meerdere met elkaar samenhangende rechtsinstrumenten, ongeacht de benaming daarvan. Na ondertekening en officiële bekendmaking in Spanje worden internationale verdragen onderdeel van de interne rechtsorde.
Autonomiestatuten: Spaanse institutionele basiswetgeving van afzonderlijke autonome gemeenschappen, erkend door de Spaanse grondwet van 1978 en goedgekeurd bij organieke wet. Hierin zijn ten minste de naam van de autonome gemeenschap, de territoriale begrenzing, de naam, organisatie en zetel van de instellingen van de autonome gemeenschap en alle hun toekomende bevoegdheden opgenomen. Autonomiestatuten zijn geen uitdrukking van soevereiniteit en vormen geen grondwet, daar zij niet zijn opgesteld door een grondwettelijke macht (in de gebieden die autonome gemeenschappen werden, bestond geen dergelijke macht). Zij hebben hun bestaan te danken aan de erkenning door de staat, waarbij het autonomiebeginsel het eenheidsbeginsel in alle gevallen onverlet laat.
Volgens artikel 1, lid 2, van het Spaans burgerlijk wetboek zijn bepalingen niet rechtsgeldig als zij strijdig zijn met bepalingen van een hogere rang. Dit betekent dat er noodzakelijkerwijs een hiërarchie tussen de verschillende soorten normen moet worden vastgesteld, en met dit doel worden in de Spaanse grondwet de onderlinge samenhang tussen de verschillende normen en hun hiërarchische en bevoegdheidsrelaties gereguleerd.
Volgens de grondwet is in het Spaanse recht de volgende rangorde van toepassing:
Daarnaast is er een bevoegdheidsbeginsel vastgelegd met betrekking tot de wetten en regels uitgevaardigd door de parlementen van de autonome gemeenschappen (regionale verordeningen, regionale regeringsdecreten enz.).
Rechters en rechtbanken passen geen wettelijke of andere bepalingen toe die in strijd zijn met de grondwet, de wet of het beginsel van een hiërarchie van normen.
Het institutioneel kader van Spanje is gebaseerd op het beginsel van de scheiding der machten, waarbij de wetgevende macht ligt bij het Spaanse parlement en wetgevende vergaderingen van de autonome gemeenschappen.
De uitvoerende macht ligt bij de regering, zowel op nationaal niveau als in de verschillende autonome gemeenschappen, met inbegrip van de regelgevende bevoegdheid, en de regering oefent soms ook de wetgevende macht uit, wanneer het parlement deze macht aan de regering heeft gedelegeerd.
Aan lokale entiteiten is geen wetgevende macht toegekend, maar wel een regelgevende bevoegdheid, die voornamelijk wordt uitgeoefend middels gemeentelijke verordeningen.
Het initiatiefrecht ligt bij de regering, het congres en de senaat, de wetgevende vergaderingen van de autonome gemeenschappen en in bepaalde gevallen bij het volk (door middel van het volksinitiatief).
Internationale verdragen: er zijn drie goedkeuringsmechanismen, waarbij het van het soort onderwerpen dat in het verdrag wordt gereguleerd, afhangt welk mechanisme van toepassing is.
Na ondertekening en officiële bekendmaking in Spanje worden internationale verdragen onderdeel van de interne rechtsorde. De bepalingen van internationale verdragen kunnen alleen worden ingetrokken, gewijzigd of opgeschort op een wijze waarin het verdrag voorziet of in overeenstemming met de algemene regels van het internationaal recht. Voor de beëindiging van internationale verdragen wordt dezelfde procedure gebruikt als voor de goedkeuring ervan.
Wetten:
Wetsontwerpen worden aangenomen door de ministerraad (Consejo de Ministros), die ze vervolgens voorlegt aan het congres, onder bijvoeging van een toelichting van de redenen voor hun invoering en een uiteenzetting van het wettelijke kader, die nodig zijn om een besluit over de wetsontwerpen te kunnen nemen.
In autonome gemeenschappen worden wetsontwerpen aangenomen door de respectieve ministerraden en onder dezelfde voorwaarden voorgelegd aan de wetgevende vergadering van de betreffende autonome gemeenschap.
Wanneer een gewoon of organiek wetsontwerp door het congres is aangenomen, doet de voorzitter van het congres hiervan mededeling aan de voorzitter van de senaat, die het wetsontwerp ter beoordeling aan de senaat voorlegt. De senaat kan binnen twee maanden na de datum van ontvangst van het wetsontwerp zijn veto hierover uitspreken of amendementen hierop indienen. Een veto kan alleen worden uitgesproken met een absolute meerderheid van de stemmen.
Het wetsontwerp kan niet voor bekrachtiging aan de koning worden voorgelegd zonder dat het congres het oorspronkelijke wetsontwerp heeft geratificeerd (met een absolute meerderheid in het geval van een veto, of met een eenvoudige meerderheid wanneer er twee maanden zijn verstreken na de indiening van het wetsontwerp), of zich heeft uitgesproken over de amendementen, die met een eenvoudige meerderheid kunnen worden aangenomen of verworpen. De termijn van twee maanden waarover de senaat beschikt om het wetsontwerp te verwerpen of te amenderen, wordt teruggebracht tot twintig kalenderdagen bij wetsontwerpen die door de regering of door het congres tot urgent zijn verklaard.
Wetten die door het parlement zijn aangenomen, worden voorgelegd aan de koning, die deze binnen vijftien dagen na aanneming bekrachtigt, uitvaardigt en de onmiddellijke bekendmaking ervan verordent.
Verordeningen: het opstellen van verordeningen geschiedt aan de hand van de volgende procedure:
Het Spaanse staatsblad beschikt over een gegevensbank met alle wetgeving die sinds 1960 is gepubliceerd: Iberlex.
De toegang tot deze gegevensbank is kosteloos.
Op de website van het Spaanse staatsblad kunnen alle sinds 1960 verschenen staatsbladen worden geraadpleegd.
De website heeft een zoekmachine waarmee wetgeving en bekendmakingen kunnen worden opgezocht, en beschikt over gegevensbanken van de constitutionele jurisprudentie sinds 1980, rapporten en adviezen van de landsadvocatuur (Abogacía del Estado) (vanaf 1997) en van de Spaanse raad van state. De website omvat tevens de herschikte versies met de belangrijkste wijzigingen van de wetgeving. Tot slot biedt de website een waarschuwingsdienst voor nieuwe wetgeving aan, een dienst voor gepubliceerde kennisgevingen en een dienst voor raadpleging van informatie en documentatie.
De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken lidstaten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. De Europese Commissie aanvaardt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid met betrekking tot informatie of gegevens in dit document. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.