Rechtsbronnen

Nationale rechtsbronnen

Rechtsbronnen zijn onder meer:

• de grondwet van de Republiek Bulgarije (afgekondigd in staatsblad nr. 56 van 13 juli 1991, gewijzigd in staatsblad nr. 85 van 26 september 2003, staatsblad nr. 18 van 25 februari 2005, staatsblad nr. 27 van 31 maart 2006, staatsblad nr. 78 van 26 september 2006 – Besluit van het grondwettelijk hof nr. 7/2006, staatsblad nr. 12 van 6 februari 2007, staatsblad nr. 100 van 18 december 2015 [DB1]);
• primaire wetgeving; en
• afgeleide wetgeving.

De jurisprudentie is geen formele rechtsbron, maar is wel bindend voor de rechtshandhavingsinstanties.

Europese en internationale rechtsbronnen

De geschreven regelgeving omvat de grondwet van de Republiek Bulgarije, internationale verdragen, wetten en afgeleid recht (decreten, verordeningen, uitvoeringsvoorschriften, instructies en dienstvoorschriften).

De grondwet van de Republiek Bulgarije (Konstitutsiata na Republika Balgaria) is de hoogste rechtshandeling. Hij regelt de organisatie, de beginselen, de bevoegdheden en taken van de staatsinstellingen, en de rechten en plichten van de burger.

Een wet (zakon) is een normatieve handeling die maatschappelijke betrekkingen ab initio of op basis van de grondwet regelt door middel van vaste regelingen, die afhankelijk van het onderwerp of de betrokken personen door een of meer wetgevende organen of onderdelen daarvan wordt bekrachtigd.

Alle wetgevingshandelingen worden drie dagen na de datum van bekendmaking bekrachtigd en treden daarmee in werking, tenzij in de handelingen anders is bepaald.

Bij decreet (postanovlenie) van de ministerraad worden uitvoeringsvoorschriften, verordeningen of instructies goedgekeurd, en conform de wetgeving maatschappelijke regelingen vastgesteld die niet in deze wetgeving worden geregeld, overeenkomstig zijn uitvoerende en bestuurlijke bevoegdheid.

Uitvoeringsvoorschriften (pravilnik) zijn normatieve handelingen waarbij een wet in zijn geheel wordt uitgevoerd. Zij voorzien in de inrichting van de staat en de lokale overheden of regelen hun interne werking.

Een verordening (naredba) is een normatieve handeling waarbij uitvoering wordt gegeven aan bepaalde artikelen of andere onderdelen van een hogere normatieve handeling.

Een instructie (instruktsia) is een normatieve handeling waarbij een hogere instantie lagere instanties voorschrijft hoe zij een normatieve handeling ten uitvoer moeten leggen die de hogere instantie heeft uitgevaardigd of moet toepassen.

Andere, ongeschreven rechtsbronnen, zoals gewoonterecht (pravniyat obichay) en algemene rechtsbeginselen (obshtite printsipi na pravoto), zijn eveneens belangrijk.

De interpretatieve uitspraken van de hoogste rechtscolleges kunnen worden beschouwd als subsidiaire rechtsbron.

Het grondwettelijk hof (Konstitutsionen sad) doet uitspraken en neemt beslissingen.
Het hof neemt beslissingen ten principale.
De beslissingen van het grondwettelijk hof worden binnen 15 dagen in het staatsblad bekendgemaakt en worden drie dagen na de uitvaardiging van kracht.

Hiërarchie van normen

De grondwet van de Republiek Bulgarije is de hoogste rechtsnorm. Het EU-recht krijgt in de grondwet niet expliciet het primaat toebedeeld, maar heeft wel een hogere status dan het nationale recht.

Artikel 5, lid 4, van de grondwet bepaalt dat internationale verdragen die volgens de grondwettelijke procedure zijn geratificeerd en die bekendgemaakt en in de Republiek Bulgarije in werking getreden zijn, deel uitmaken van de nationale wetgeving. Zij hebben voorrang boven elke ermee strijdige binnenlandse wetsbepaling.

In de ranglijst van normatieve handelingen staan wetten op de tweede plaats. De uitvoerende macht stelt bestuursrechtelijke regelgeving vast, zoals decreten, verordeningen, besluiten, uitvoeringsvoorschriften, instructies en dienstvoorschriften.

Institutioneel kader

Instellingen belast met de vaststelling van rechtsvoorschriften

De wetgevende macht berust bij de nationale vergadering (Narodno sabranie). Zij kan wetten aannemen, wijzigen, aanvullen en intrekken.

Op basis van en ter uitvoering van de wet worden door de ministerraad (Ministerski savet) decreten, beschikkingen en besluiten aangenomen. Via decreten neemt de ministerraad ook uitvoeringsvoorschriften en verordeningen aan.

De ministers stellen uitvoeringsvoorschriften, verordeningen, instructies en dienstvoorschriften vast.

De ministerraad sluit, indien daartoe bij de wet gemachtigd, internationale verdragen. De nationale vergadering ratificeert (of verwerpt) verdragen:

• die een politiek of militair karakter dragen;
• die betrekking hebben op de medewerking van Bulgarije aan een internationale organisatie;
• waarbij de staatsgrenzen van de Republiek Bulgarije worden gewijzigd;
• waarbij de schatkist verplichtingen worden opgelegd;
• op grond waarvan de staat kan deelnemen aan een internationale arbitrage of gerechtelijke procedure;
• die betrekking hebben op de fundamentele rechten van de mens;
• die van invloed zijn op de werking van de wet of die niet zonder nieuwe wetgeving kunnen worden uitgevoerd;
• ten aanzien waarvan ratificatie uitdrukkelijk is voorgeschreven;
• waarbij grondwettelijke bevoegdheden aan de Europese Unie worden overgedragen.

Wetgevende procedure

Vaststelling van de grondwet

Een nieuwe grondwet wordt vastgesteld door de grote nationale vergadering (Veliko narodno sabranie), die 400 leden telt.

De nationale vergadering kan elke bepaling van de grondwet wijzigen, met uitzondering van die welke onder het prerogatief van de grote nationale vergadering vallen. Grondwetswijzigingen worden aangenomen met een drievierdemeerderheid van de stemmen van alle leden van de nationale vergadering, in drie stemronden op drie verschillende dagen. De voorzitter van de grote nationale vergadering ondertekent de grondwetswijziging en laat ze binnen zeven dagen na aanneming in het staatsblad bekendmaken.

Wetgevingsinitiatief

Overeenkomstig artikel 87 van de grondwet hebben alle leden van de nationale vergadering en van de ministerraad initiatiefrecht.

Een wetsvoorstel wordt door de nationale vergadering in twee lezingen aangenomen. Tijdens de eerste lezing wordt het voorstel in zijn geheel behandeld. De leden kunnen, binnen de door de nationale vergadering bepaalde termijn, schriftelijk wijzigingen voorstellen op een voorstel dat in eerste lezing is aangenomen. Tijdens de tweede lezing wordt het voorstel in detail besproken en wordt erover gestemd. Na aanneming wordt het aan de president van de Republiek Bulgarije toegezonden, die bij decreet tot bekendmaking ervan besluit. De wet wordt bekendgemaakt in het staatsblad en treedt, tenzij daarin anders is bepaald, na drie dagen in werking.

Juridische gegevensbanken

Het staatsblad (Darzhaven vestnik) is kosteloos te raadplegen op de website van het staatsblad. In de online-editie worden de door de nationale vergadering aangenomen wetten, de decreten van de ministerraad, de internationale verdragen, alle andere wetgeving, alsook alle overheidsopdrachten en concessies enz. bekendgemaakt.

Commerciële juridische gegevensbanken, zoals Apis, Ciela en de juridische encyclopedie, bieden – zij het tegen betaling – complete juridische informatie.