Is-sorsi tas-sistema legali Spanjola
Is-sorsi tas-sistema legali Spanjola huma definiti fl-Artikolu 1 tal-Kodiċi Ċivili:
- Is-sorsi tas-sistema legali Spanjola huma l-Liġi, id-drawwa u l-prinċipji ġenerali tal-liġi.
- Kwalunkwe dispożizzjoni li tikkontradixxi dan, ħlief jekk tkun ta’ klassifikazzjoni ogħla, mhijiex valida.
- Id-drawwa tapplika biss fin-nuqqas ta’ kwalunkwe Liġi applikabbli, bil-kundizzjoni li ma tkunx kuntrarja għall-moralità jew l-ordni pubblika u li tkun ġiet ippruvata.
- Użi legali li ma jinterpretawx sempliċement dikjarazzjoni ta’ rieda huma kkunsidrati bħala drawwiet.
- Il-prinċipji ġenerali tal-Liġi japplikaw fin-nuqqas ta’ Liġi jew drawwa, mingħajr preġudizzju għan-natura informattiva tas-sistema legali.
- Ir-regoli legali kontenuti fi trattati internazzjonali ma japplikawx direttament fi Spanja qabel ma jkunu saru parti mir-regola interna tal-liġi billi jiġu ppubblikati sħaħ fil-Gazzetta Uffiċjali tal-Istat.
- Il-każistika tikkumplimenta s-sistema legali bid-duttrina li tiġi stabbilita ripetutament mill-Qorti Suprema meta tinterpreta u tapplika l-Liġi, id-drawwa u l-prinċipji ġenerali tal-liġi.
- L-Imħallfin u l-Qrati għandhom id-dmir inskużabbli li jsolvu l-każijiet li jisimgħu f’kull każ, billi jużaw is-sistema stabbilita tas-sorsi.”
Tipi ta’ regoli
Il-Kostituzzjoni: ir-regola legali Suprema tal-Istat, li għaliha huma suġġetti l-awtoritajiet pubbliċi u ċ-ċittadini kollha. Kwalunkwe dispożizzjoni jew att kuntrarju għall-Kostituzzjoni mhuwiex validu. Hija strutturata f’żewġ partijiet separati distinti fir-rigward tal-kontenut tagħha: a) il-parti dommatika, u b) il-parti organika.
Trattati Internazzjonali: ftehim bil-miktub bejn ċerti suġġetti tal-Liġi internazzjonali u li huwa regolat minnha, li jista’ jikkonsisti minn strument legali relatat wieħed jew aktar, irrispettivament minn dak li jissejjaħ.
Statuti tal-Awtonomija: regola istituzzjonali Spanjola bażika ta’ Komunità Awtonoma, rikonoxxuta mill-Kostituzzjoni Spanjola tal-1978 u li hija approvata mil-Liġi Organika. Hija tinkludi mill-anqas l-isem tal-Komunità, il-limiti territorjali, l-isem, l-organizzazzjoni u s-sede tal-istituzzjonijiet awtonomi u s-setgħat tagħhom.
- Liġi: hemm diversi tipi ta’ liġijiet.
- Liġi Organika: dawk relatati mal-iżvilupp tal-libertajiet fundamentali u ċivili, dawk li japprovaw il-Karta tal-Awtonomija u s-sistema elettorali ġenerali u l-oħrajn speċifikati fil-Kostituzzjoni.
- Liġi Ordinarja. Dawk li jirregolaw kwistjonijiet li tirrigwarda l-liġi organika.
- Digriet Leġislattiv: dawn ifissru d-delegazzjoni mill-Cortes Generales [Qrati Ġenerali] fit-Tmexxija tal-poter sabiex joħorġu regoli bil-klassifikazzjoni ta’ Liġi fir-rigward ta’ ċerti suġġetti.
- Digriet Liġi: dispożizzjonijiet leġislattivi proviżorji maħruġa mill-Gvern f’ċirkustanzi eċċezzjonali u emerġenzi u li ma jistgħux jaffettwaw l-arranġament tal-istituzzjonijiet Statali bażiċi, id-drittijiet, id-dmirijiet u l-libertajiet taċ-ċittadini rregolati fl-Ewwel Titolu tal-Kostituzzjoni, is-sistema tal-Komunitajiet Awtonomi, u lanqas id-dritt elettorali ġenerali. Huma jridu jiġu sottomessi immedjatament għad-diskussjoni u l-votazzjoni mill-Kungress kollu tad-Deputati fi żmien tletin ġurnata minn meta jinħarġu.
- Regolament: regola legali ta’ natura ġenerali maħruġa mill-awtorità eżekuttiva. Hija tikklassifika immedjatament taħt il-liġi fis-sistema ġerarkika u, b’mod ġenerali, tiżviluppaha.
- Drawwa: hija definita bħala "is-sett ta’ regoli derivati ftit jew wisq mir-ripetizzjoni kostanti ta’ azzjonijiet uniformi". Sabiex drawwa tirrappreżenta rieda kollettiva u spontanja, hija trid tkun ġenerali, kostanti, uniformi u li ddum fiż-żmien.
- Prinċipji Ġenerali tal-Liġi: regoli ġenerali elenkati li, mingħajr ma jkunu ġew inkorporati fis-sistema legali bi proċeduri formali, ikunu kkunsidrati li jiffurmaw parti minnha għaliex iservu bħala bażi għal regoli partikolari oħra elenkati jew għaliex jinkorporaw b’manjiera astratta l-kontenut ta’ grupp ta’ regoli simili. Huma jintużaw sabiex ipattu għal nuqqasijiet legali jew biex jiġu interpretati regoli legali.
- Il-każistika: hija bbażata fuq żewġ Sentenzi li jinterpretaw regola bl-istess mod, maħruġa mill-Qorti Suprema u, fil-każ ta’ ċerti suġġetti li l-ġurisdizzjoni għalihom tkun limitata għall-Komunità Awtonoma, mill-Qrati Ogħla tal-Ġustizzja fil-Komunità Awtonoma inkwistjoni. F’każ li Mħallef jew Qorti jiddevjaw mid-dottrina stabbilita mill-Qorti Suprema, id-deċiżjoni ma tiġix awtomatikament invalidata iżda pjuttost isservi bħala l-bażi ta’ appell fuq punti tal-liġi. Madankollu, il-Qorti Suprema tista’ tiddevja mill-każistika konsolidata tagħha fi kwalunkwe ħin.
Il-ġerarkija tar-regoli
L-Artikolu 1.2 tal-Kodiċi Ċivili Spanjol jiddikjara li “mhumiex validi dispożizzjonijiet li jikkontradixxu dawk ta’ klassifikazzjoni ogħla”. Dan ifisser li bilfors trid tiġi stabbilita ġerarkija tar-regoli, u għal dan il-għan il-Kostituzzjoni Spanjola tirregola l-interrelazzjoni bejn id-diversi regoli u r-relazzjonijiet ġerarċiċi u ġurisdizzjonali tagħhom.
Skont il-Kostituzzjoni, il-primat tar-regoli taħt il-liġi Spanjola huwa hekk:
- Il-Kostituzzjoni.
- It-Trattati Internazzjonali.
- Il-Liġi fis-sens dejjaq: il-Liġi Organika, il-Liġi ordinarja u regoli bil-klassifikazzjoni ta’ Liġi (fosthom Digriet-Liġi Irjali u Digriet Leġislattiv Irjali).
- Ir-regoli li joħorġu mill-eżekuttiv, bil-ġerarkija tagħhom stess tiddependi fuq l-organu li joħroġhom (Digriet Irjali, Digriet, Ordni Ministerjali, eċċ.).
Minbarra dan, ġie stabbilit prinċipju ta’ ġurisdizzjoni fir-rigward tar-regoli li joħorġu mill-Komunitajiet Awtonomi permezz tal-Parlamenti tagħhom stess.
Il-qafas istituzzjonali
Istituzzjonijiet responsabbli biex jgħaddu regoli legali.
Il-qafas istituzzjonali fi Spanja huwa bbażat fuq il-prinċipju tas-separazzjoni tal-poter, bil-poter leġislattiv ikun attribwit lill-Cortes Generales u lill-Assembleji Leġislattivi tal-Komunitajiet Awtonomi.
Il-Gvern għandu l-poter eżekuttiv, li jinkludi s-setgħa li jirregola u f’xi okkażjonijiet jeżerċita poter leġislattiv b’delegazzjoni mill-Cortes Generales.
L-Awtoritajiet Lokali ngħataw poter regolatorju pjuttost milli poter leġislattiv.
L-inizjattiva leġislattiva qiegħda f’idejn il-Gvern, il-Kungress u s-Senat, l-Assembleji tal-Komunitajiet Awtonomi u l-inizjattiva popolari.
Il-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet
It-Trattati Internazzjonali: jeżistu tliet mekkaniżmi ta’ approvazzjoni, skont it-tipi ta’ suġġetti li t-Trattat ikun qiegħed jirregola.
- L-ewwel, il-Liġi organika tawtorizza l-konklużjoni ta’ Trattati meta l-eżerċizzju tal-ġurisdizzjoni li jirriżulta mill-Kostituzzjoni jkun attribwit lil organizzazzjoni jew istituzzjoni internazzjonali.
- It-tieni, il-Gvern jista’ jagħti lill-Istat il-kunsens li jkun marbut bi Trattati jew ftehimiet bl-awtorizzazzjoni minn qabel tal-Cortes Generales, fil-każijiet li ġejjin: Trattati ta’ natura politika, Trattati jew Ftehimiet ta’ natura militari, Trattati jew Ftehimiet li jaffettwaw l-integrità territorjali tal-Istat jew id-drittijiet u d-dmirijiet fundamentali stipulati fl-ewwel Titolu, Trattati jew Ftehimiet li jinvolvu obbligi finanzjarji għall-Awtoritajiet tat-Taxxi, Trattati jew Ftehimiet li jeħtieġu modifika jew deroga ta’ kwalunkwe Liġi jew li jeħtieġu miżuri leġislattivi biex jiġu implimentati.
- Fl-aħħar nett, għas-suġġetti l-oħra kollha huwa neċessarju sempliċement li l-Kungress u s-Senat jiġu infurmati immedjatament bl-adeżjoni mat-trattat.
It-Trattati Internazzjonali li tkun saret adeżjoni valida magħhom, ladarba jiġu ppubblikati uffiċjalment fi Spanja, isiru parti mill-ordni intern. Id-dispożizzjonijiet tagħhom jistgħu jiġu derogati, modifikati jew sospiżi biss bil-mod speċifikat fit-Trattati nfushom jew skont ir-regoli ġenerali tal-Liġi Internazzjonali. It-Trattati u l-ftehimiet internazzjonali jiġu mitmuma billi tintuża l-istess proċedura bħal tal-approvazzjoni tagħhom.
Liġi:
L-abbozzi jiġu approvati mill-Kunsill tal-Ministri, li jissottomettihom lill-Kungress, akkumpanjati minn spjegazzjoni tar-raġunijiet u l-isfond li jkunu meħtieġa sabiex tittieħed deċiżjoni dwarhom.
Ladarba abbozz ta’ liġi ordinarja jew organika jiġi approvat mill-Kungress tad-Deputati, il-President tiegħu jirrapporta immedjatament lill-President tas-Senat, li jissottomettih għad-deliberazzjoni mis-Senat. Sa xahrejn mid-data li fiha jirċievi l-abbozz, is-Senat jista’ jeżerċita l-veto tiegħu jew idaħħal emendi fih. Il-veto jrid ikun approvat b’maġġoranza assoluta.
L-abbozz ma jistax jiġi sottomess lir-Re għall-kunsens tiegħu sakemm il-Kungress ma jirratifikax l-abbozz inizjali b’maġġoranza assoluta, fil-każ ta’ veto, jew b’maġġoranza sempliċi ladarba jgħaddu xahrejn minn meta jkun ġie ppreżentat, jew regoli dwar l-emendi, li jaċċettawhom jew le b’maġġoranza sempliċi. Il-perjodu ta’ xahrejn li s-Senat għandu sabiex iwaqqaf jew jemenda l-abbozz jitnaqqas għal għoxrin jum tal-kalendarju fil-każ ta’ abbozzi ta’ liġi li jkunu ddikjarati bħala urġenti mill-Gvern jew mill-Kungress tad-Deputati.
Ir-Re jawtorizza l-Liġijiet approvati mill-Cortes Generales fi żmien ħmistax-il ġurnata, joħroġhom u jordna l-pubblikazzjoni immedjata tagħhom.
- Liġi Organika: L-approvazzjoni, modifika jew deroga tal-Liġijiet organiċi teħtieġ il-maġġoranza assoluta tal-Kungress, waqt vot finali fuq l-abbozz ta’ liġi kollu kemm hu.
Regolament: ir-regolamenti jinħarġu skont il-proċedura li ġejja:
- Ir-regolamenti jinbdew miċ-ċentru rilevanti li jagħmel il-politika billi jipprepara l-abbozz ta’ liġi korrispondenti, li miegħu jiġi mehmuż rapport dwar il-ħtieġa għalih u l-adegwatezza tiegħu, kif ukoll dikjarazzjoni finanzjarja li tinkludi stima tal-ispejjeż previsti.
- Matul il-proċess ta’ preparazzjoni huwa neċessarju li jinkisbu, flimkien mar-rapporti, l-opinjonijiet u l-approvazzjonijiet preskrittivi minn qabel, dawk l-istudji u konsultazzjonijiet meqjusa xierqa sabiex jiġu assigurati l-impatt u l-legalità tal-abbozz ta’ liġi. F’kull każ, ir-regolamenti jridu jkunu akkumpanjati minn rapport dwar l-impatt fuq is-sess tal-persuna fir-rigward tal-miżuri stipulati fih.
- Fejn id-dispożizzjoni taffettwa d-drittijiet u l-interessi leġittimi tan-nies, huma jistgħu jingħataw smigħ, għal perjodu ta’ żmien raġonevoli u għal mhux inqas minn ħmistax-il ġurnata tax-xogħol. Għalhekk, meta n-natura tad-dispożizzjoni titlob dan, hija tiġi sottomessa għal konsultazzjoni pubblika matul l-imsemmi perjodu.
- Fil-każijiet kollha, is-Secretaría General Técnica [segretarjat dipartimentali] trid tirrapporta dwar l-abbozz ta’ regolamenti, mingħajr preġudizzju għad-deċiżjoni tal-Kunsill tal-Istat f’dawk il-każijiet fejn din tkun legalment meħtieġa.
- Huwa neċessarju li meta r-regolament jista’ jaffettwa d-distribuzzjoni tal-ġurisdizzjoni bejn l-Istat u l-Komunitajiet Awtonomi, l-ewwel jiġi infurmat il-Ministerio de Política Territorial [ministeru tal-politika reġjonali].
- Qabel ma r-regolamenti approvati mill-Gvern ikunu jistgħu jidħlu fis-seħħ, huma jridu jiġu ppubblikati b’mod sħiħ fil-Gazzetta Uffiċjali tal-Istat.
Dejtabejżis tal-leġislazzjoni
Il-Gazzetta Uffiċjali tal-Istat fiha dejtabejż li tinkludi l-leġislazzjoni kollha ppubblikata mill-1960 ’l hawn: Iberlex.
L-aċċess għad-dejtabejżis huma mingħajr ħlas?
L-aċċess għal din id-dejtabejż huwa b’xejn.
Deskrizzjoni qasira tal-kontenut
Il-Gazzetti ppubblikati mill-1960 ’l hawn jistgħu jiġu kkonsultati fuq is-sit elettroniku tal-Gazzetta Uffiċjali tal-Istat.
Hemm search engine biex tfittex il-leġislazzjoni u l-avviżi, flimkien ma’ dejtabejżis tal-Każistika Kostituzzjonali mill-1980 ’l hawn, il-Każistika tal-Abogacía del Estado [avukati tal-Istat] (rapporti u deċiżjonijiet mill-1997 ’l hawn) u tal-Kunsill tal-Istat. Fl-aħħar nett, hija toffri servizzi ta’ allerta għal notifiki leġislattivi, avviżi pubbliċi u konsultazzjonijiet u dokumentazzjoni tal-informazzjoni.
Links relatati
IBERLEX/ database of Spanish legislation
