Η παρούσα σελίδα παρέχει πληροφορίες σχετικά με το νομικό σύστημα της Σλοβακίας.
Βρείτε πληροφορίες ανά περιφέρεια
Πληροφορίες σχετικά με την έννομη τάξη της Σλοβακίας διατίθενται στη σελίδα του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου: έννομη τάξη πολιτικής δικαιοσύνης.
Ο όρος «πηγές δικαίου» χρησιμοποιείται υπό τρεις έννοιες:
Με βάση τον τρόπο εμφάνισης των νομικών κανόνων και τη δεσμευτική μορφή υπό την οποία εκφράζονται, διακρίνονται παραδοσιακά οι ακόλουθοι τύποι πηγών δικαίου:
Μία από τις βασικές αρχές της σλοβακικής έννομης τάξης είναι η ιεράρχηση των κανόνων δικαίου. Η ορθή κατανόηση της εν λόγω ιεράρχησης τόσο στη νομοθετική πρακτική όσο και στην εφαρμογή της νομοθεσίας είναι ζωτικής σημασίας από την άποψη της νομιμότητας. Ωστόσο, η ιεράρχηση των κανόνων δικαίου δεν αποτελεί απλώς ζήτημα σαφούς λογικής πρόταξης ή υπόταξης. Η ιεράρχηση αφορά το συνολικό ζήτημα της νόμιμης εξουσίας και περιλαμβάνει επίσης την κατηγορική προσταγή ότι ένα νομοθέτημα μπορεί να εκδίδεται μόνο από όργανο εξουσιοδοτημένο προς τούτο από τον νόμο —εντός των ορίων του νόμου και των δικών του νομοθετικών εξουσιών.
Η νομοθεσία κατηγοριοποιείται με βάση τη λεγόμενη «νομική ισχύ». Η νομική ισχύς αναφέρεται στις ιδιότητες της νομοθεσίας, όταν ένα νομοθέτημα υπόκειται σε άλλο νομοθέτημα (ήτοι, σε ένα νομοθέτημα με υπέρτερη νομική ισχύ), ή όταν ένα νομοθέτημα απορρέει από άλλο νομοθέτημα που έχει υπέρτερη νομική ισχύ. Στην περίπτωση νομοθετημάτων με διαφορετική νομική ισχύ, η ασθενέστερη διάταξη δεν μπορεί να αντιβαίνει στην ισχυρότερη διάταξη, ενώ η ισχυρότερη διάταξη μπορεί να παρακάμπτει την ασθενέστερη.
Η νομοθεσία μπορεί να ιεραρχηθεί ως εξής, ανάλογα με το επίπεδο της νομικής ισχύος:
Πρωτογενές δίκαιο (νομοθετικές πράξεις)
Παράγωγο δίκαιο (υποκείμενη νομοθεσία)
Στο σύστημα των νομικών διατάξεων, όπου μια δεδομένη πράξη υπερισχύει, αυτό σημαίνει βασικά ότι όλες οι άλλες νομικές διατάξεις πρέπει να απορρέουν από την εν λόγω πράξη, να είναι συμβατές με αυτήν και να μην αντιβαίνουν σ’ αυτήν. Αυτό σημαίνει ότι, στην πράξη, σε περίπτωση κατά την οποία ιεραρχικά κατώτερη νομική διάταξη αντιβαίνει σε ιεραρχικά ανώτερη διάταξη, πρέπει να εφαρμόζεται η ιεραρχικά ανώτερη διάταξη.
Τα ακόλουθα όργανα και αρχές έχουν την αρμοδιότητα να θεσπίζουν νομοθεσία (νομοθετικά όργανα):
Στάδια της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας:
Υποβολή νομοσχεδίου — νομοθετική πρωτοβουλία
Σύμφωνα με το άρθρο 87 παράγραφος 1 του νόμου 460/1992 (Σύνταγμα της Σλοβακικής Δημοκρατίας), νομοσχέδια μπορούν να υποβάλλονται από τους ακόλουθους φορείς:
Τα νομοσχέδια που υποβάλλονται διαιρούνται σε τμήματα, μαζί με σχετικό προοίμιο.
Συζήτηση επί του νομοσχεδίου
Σύμφωνα με τον εσωτερικό κανονισμό του Εθνικού Συμβουλίου της Σλοβακικής Δημοκρατίας (νόμος 350/1996), τα νομοσχέδια υποβάλλονται σε τρεις αναγνώσεις:
Ψηφοφορία (λήψη απόφασης επί του νομοσχεδίου)
Για την έκδοση νόμου απαιτείται η υπερψήφισή του από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών.
Αναθεώρηση του Συντάγματος και κατάργηση επιμέρους άρθρων του μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ειδική πλειοψηφία των τριών πέμπτων του συνόλου των μελών του Εθνικού Συμβουλίου της Σλοβακικής Δημοκρατίας (3/5 των 150).
Το Εθνικό Συμβούλιο της Σλοβακικής Δημοκρατίας βρίσκεται σε απαρτία όταν είναι παρόντα τουλάχιστον τα μισά μέλη του.
Υπογραφή του εγκριθέντος νομοσχεδίου
Εφόσον εγκριθεί, το νομοσχέδιο υπογράφεται από:
Αυτό το στάδιο της διαδικασίας περιλαμβάνει τον έλεγχο του περιεχομένου, της διαδικαστικής ορθότητας και της τελικής μορφής του εγκριθέντος νομοσχεδίου. Υπογράφοντας, οι εν λόγω ανώτατοι συνταγματικοί αξιωματούχοι επικυρώνουν τη διατύπωση της πράξης.
Ο πρόεδρος έχει το δικαίωμα να ασκήσει «ανασταλτικό βέτο» και να αρνηθεί να υπογράψει εγκριθείσα πράξη λόγω ελαττωμάτων του περιεχομένου της. Στη συνέχεια πρέπει να αναπέμψει την εγκριθείσα πράξη, μαζί με τα σχόλιά του/της, στο Εθνικό Συμβούλιο της Σλοβακικής Δημοκρατίας για να συζητηθεί εκ νέου.
Κατόπιν, η αναπεμφθείσα πράξη περνά από τα στάδια της δεύτερης και τρίτης ανάγνωσης. Στο στάδιο αυτό, το Εθνικό Συμβούλιο της Σλοβακικής Δημοκρατίας μπορεί —αλλά δεν υποχρεούται— να λάβει υπόψη τις παρατηρήσεις του προέδρου. Το Εθνικό Συμβούλιο της Σλοβακικής Δημοκρατίας μπορεί να ανατρέψει το «ανασταλτικό βέτο» με νέα ψηφοφορία, οπότε η πράξη πρέπει να εκδοθεί, ακόμη και χωρίς την υπογραφή του/της προέδρου.
Έκδοση (δημοσίευση) του νομοθετήματος
Η έκδοση είναι το τελικό στάδιο της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας. Η νομοθεσία που εφαρμόζεται στο σύνολο της χώρας δημοσιεύεται επίσημα στη Συλλογή Νομοθετικών Πράξεων (Zbierka zákonov) της Σλοβακικής Δημοκρατίας· η δημοσίευση αυτή αποτελεί αρμοδιότητα του σλοβακικού Υπουργείου Δικαιοσύνης. Η Συλλογή Νομοθετικών Πράξεων είναι το κρατικό μέσο δημοσίευσης της Σλοβακικής Δημοκρατίας. Η Συλλογή Νομοθετικών Πράξεων εκδίδεται σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή. Η ηλεκτρονική και η έντυπη έκδοση της Συλλογής Νομοθετικών Πράξεων έχουν την ίδια νομική ισχύ και το ίδιο περιεχόμενο. Η ηλεκτρονική έκδοση της Συλλογής Νομοθετικών Πράξεων είναι διαθέσιμη δωρεάν μέσω της δικτυακής πύλης «Slovo-Lex».
Έναρξη ισχύος/εφαρμογής
Η νομοθεσία αρχίζει να ισχύει την ημερομηνία της δημοσίευσής της στη Συλλογή Νομοθετικών Πράξεων.
Η νομοθεσία αρχίζει να εφαρμόζεται την 15η ημέρα μετά τη δημοσίευσή της στη Συλλογή Νομοθετικών Πράξεων, εκτός αν η ίδια προβλέπει μεταγενέστερη ημερομηνία έναρξης εφαρμογής της.
Άλλες νομοθετικές πράξεις καθίστανται δεσμευτικές κατά την ημερομηνία της δημοσίευσής τους στη Συλλογή Νομοθετικών Πράξεων.
Κανονιστική πράξη υποδεέστερης νομικής ισχύος δεν μπορεί να αντιβαίνει σε κανονιστική πράξη υπέρτερης νομικής ισχύος.
Κανονιστική πράξη μπορεί να τροποποιείται ή να καταργείται μόνο με κανονιστική πράξη της ίδιας ή υπέρτερης νομικής ισχύος.
Στην πράξη, ο κανόνας για την επίλυση της ασυμβατότητας μεταξύ νομοθετικών πράξεων της ίδιας νομικής ισχύος είναι ότι το νεότερο νομοθέτημα καταργεί ή τροποποιεί το παλαιότερο νομοθέτημα ή ότι ο ειδικός κανόνας καταργεί ή τροποποιεί τον γενικό κανόνα.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Σλοβακικής Δημοκρατίας εξετάζει και αποφασίζει κατά πόσον:
Αν το Συνταγματικό Δικαστήριο κρίνει ότι υπάρχει ασυμβατότητα μεταξύ των νομικών διατάξεων, οι εν λόγω διατάξεις —ή τμήματα ή κανόνες τους— παύουν να ισχύουν. Αν τα όργανα που εξέδωσαν τις διατάξεις αδυνατούν να τις ευθυγραμμίσουν με τις σχετικές ιεραρχικά ανώτερες πράξεις εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας μετά την έκδοση της απόφασης, οι διατάξεις —ή τμήματα ή κανόνες τους— παύουν να ισχύουν.
Η δικτυακή πύλη του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Electronic Collection of Legislative Acts (Ηλεκτρονική Συλλογή Νομοθετικών Πράξεων) (Slov-Lex)» βασίζεται σε δύο διασυνδεδεμένα συστήματα πληροφόρησης:
Οφέλη για τις ομάδες-στόχους:
Η θεμελιώδης αρχή του δικαίου ότι όλοι οι άνθρωποι είναι εξοικειωμένοι με το ισχύον δίκαιο και είναι ενήμεροι για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους είναι όλο και πιο δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη λόγω του αυξανόμενου όγκου και της περιπλοκότητας της νομοθεσίας. Το σχέδιο «Slov-Lex» θα συμβάλει στη βελτίωση της εφαρμογής της εν λόγω αρχής, εξασφαλίζοντας αποτελεσματική πρόσβαση για όλους στην ισχύουσα νομοθεσία:
Slov-Lex legal and information portal (νομική και ενημερωτική δικτυακή πύλη «Slov-Lex»)
Την έκδοση αυτής της σελίδας στην εθνική γλώσσα διαχειρίζεται το εκάστοτε κράτος μέλος. Οι μεταφράσεις έχουν γίνει από την αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι τυχόν αλλαγές που επιφέρει η αρμόδια εθνική αρχή στο πρωτότυπο ενδέχεται να μην έχουν περιληφθεί ακόμα στις μεταφράσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη όσον αφορά τις πληροφορίες ή τα στοιχεία που περιλαμβάνονται ή για τα οποία γίνεται λόγος στο παρόν έγγραφο. Βλ. την ανακοίνωση νομικού περιεχομένου για τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας που ισχύουν στο κράτος μέλος που είναι αρμόδιο για την παρούσα σελίδα.