Επιχειρήσεις και ανθρώπινα δικαιώματα

1. Τι δικαστική προστασία έχω στη χώρα σας ως θύμα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις; Στην προστασία αυτή περιλαμβάνεται αποζημίωση;

Ο νόμος του 1998 για τη Σκωτία (Scotland Act 1998), απαιτεί όλοι οι νόμοι που ψηφίζονται από το Κοινοβούλιο της Σκωτίας και όλες οι πράξεις των μελών της κυβέρνησης της Σκωτίας να συνάδουν με τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Σύμφωνα με τον νόμο για τα ανθρώπινα δικαιώματα του 1998 (Human Rights Act 1998), είναι παράνομο για τις δημόσιες αρχές της Σκωτίας να ενεργούν κατά τρόπο που έρχεται σε σύγκρουση με τα δικαιώματα της Σύμβασης. Σε περιπτώσεις παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα δικαστήρια της Σκωτίας είναι αρμόδια να εκδικάζουν τις σχετικές υποθέσεις και να διατάζουν μέτρα επανόρθωσης.

Ο νόμος περί εταιρειών του 2006 (Companies Act 2006) καθορίζει τη νομική βάση για τη σύσταση και τη λειτουργία των εταιρειών. Η Εισαγγελία της Σκωτίας (Crown Office and Procurator Fiscal Service) μπορεί να κινήσει διαδικασίες κατά σκωτικών επιχειρήσεων ενώπιον των δικαστηρίων της Σκωτίας σε περιπτώσεις στις οποίες υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι έχει διαπραχθεί αδίκημα.

O σκωτικός νόμος του 2015 για την εμπορία και την εκμετάλλευση ανθρώπων [Human Trafficking and Exploitation (Scotland) Act 2015] ενοποίησε και ισχυροποίησε την ήδη ισχύουσα ποινική νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου για την καταπολέμηση της εμπορίας και της εκμετάλλευσης ανθρώπων, βελτίωσε το καθεστώς των θυμάτων και ενίσχυσε τη στήριξη προς αυτά.

Ο εν λόγω νόμος περιλαμβάνει διατάξεις με τις οποίες θεσπίζεται ενιαίο αδίκημα εμπορίας ανθρώπων, το οποίο καλύπτει όλα τα είδη εκμετάλλευσης τόσο ενηλίκων όσο και παιδιών προβλέπει επιβαρυντικές περιστάσεις για την εμπορία ανθρώπων οι οποίες συντρέχουν στην περίπτωση συρροής με άλλο έγκλημα και επαναπροσδιορίζει το έως τότε ιδιώνυμο έγκλημα της δουλείας, ειλωτείας και αναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας.

Στον νόμο του 2015, το άρθρο 4 προβλέπει το αδίκημα της δουλείας, ειλωτείας και αναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας, το οποίο πρέπει να ερμηνεύεται σύμφωνα με το άρθρο 4 της ΕΣΔΑ.

Νομικά πρόσωπα (για παράδειγμα εταιρείες), ενώσεις χωρίς νομική προσωπικότητα και προσωπικές εταιρείες χωρίς νομική προσωπικότητα είναι δυνατόν να κριθούν ένοχα για το αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων ή το αδίκημα του άρθρου 4 του νόμου του 2015. Το άρθρο 39 του νόμου του 2015 προβλέπει ότι τα αδικήματα που περιγράφονται ανωτέρω μπορούν να τελεστούν από φυσικά πρόσωπα ενεργούντα στο πλαίσιο των εν λόγω νομικών προσώπων και ενώσεων (για παράδειγμα, ως μέλη του διοικητικού συμβουλίου).

Όπως επιβάλλει ο νόμος του 2015, ο Γενικός Εισαγγελέας (Lord Advocate) εξέδωσε οδηγίες προς τους εισαγγελείς σχετικά με την άσκηση δίωξης σε βάρος προσώπων που εικάζεται ή έχει επιβεβαιωθεί ότι αποτελούν θύματα του αδικήματος της εμπορίας ανθρώπων ή του αδικήματος του άρθρου 4 (δουλεία, ειλωτεία και αναγκαστική ή υποχρεωτική εργασία). Η Εισαγγελία της Σκωτίας (COPFS) εξακολουθεί να εφαρμόζει τις εν λόγω οδηγίες προκειμένου να διασφαλίσει ότι δεν ασκείται δίωξη κατά των θυμάτων για τυχόν αξιόποινες πράξεις που τέλεσαν ως συνέπεια του γεγονότος ότι αποτέλεσαν θύματα.

Ο θεσμός του Διαμεσολαβητή Δημοσίων Υπηρεσιών της Σκωτίας (Scottish Public Services Ombudsman — SPSO) έχει ευρύ πεδίο αρμοδιοτήτων. Αποτελεί το τελικό στάδιο για καταγγελίες όσον αφορά τις περισσότερες αποκεντρωμένες δημόσιες υπηρεσίες στη Σκωτία. Στο πλαίσιο του εν λόγω οργάνου λειτουργεί επίσης ανεξάρτητη υπηρεσία αρμόδια για την επανεξέταση υποθέσεων που αφορούν το Ταμείο Πρόνοιας της Σκωτίας (Scottish Welfare Fund), με την εξουσία να ακυρώνει και να αντικαθιστά τις αποφάσεις που λαμβάνονται από συμβούλια επί αιτήσεων επιχορήγησης για υπηρεσίες φροντίδας σε κοινοτικό επίπεδο και επιχορήγησης για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Ο ρόλος του Διαμεσολαβητή Δημοσίων Υπηρεσιών της Σκωτίας όσον αφορά τις αποζημιώσεις είναι πολύ περιορισμένος. Οι αποφάσεις του έχουν κατά κανόνα τη μορφή συστάσεων προς δημόσιες υπηρεσίες σε βάρος των οποίων υποβλήθηκαν καταγγελίες. Οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντά του καθορίζονται στον νόμο του 2002 για τον Διαμεσολαβητή Δημοσίων Υπηρεσιών της Σκωτίας (Scottish Public Services Ombudsman Act 2002).

Εάν ένα άτομο θεωρεί ότι έχουν παραβιαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματά του, μπορεί να επιδιώξει να λάβει ανεξάρτητες νομικές συμβουλές.

2. Έχετε ειδικούς κανόνες για κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Οι κανόνες αυτοί ισχύουν και για περιβαλλοντικά εγκλήματα ή περιπτώσεις σοβαρής εργασιακής εκμετάλλευσης;

Η δήλωση περί δικαιωμάτων και υποχρεώσεων εγγείου ιδιοκτησίας (Scottish Land Rights and Responsibilities Statement), η οποία δημοσιεύθηκε από την κυβέρνηση της Σκωτίας σύμφωνα με τον σκωτικό νόμο του 2016 περί μεταρρύθμισης της εγγείου ιδιοκτησίας [Land Reform (Scotland) Act 2016], καθορίζει έξι αρχές επί των οποίων στηρίζεται η διαμόρφωση της πολιτικής σχετικά με τα ζητήματα εγγείου ιδιοκτησίας στη Σκωτία. Σύμφωνα με την πρώτη αρχή: «Το γενικό πλαίσιο των δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και δημόσιων πολιτικών που αφορούν την έγγειο ιδιοκτησία θα πρέπει να προάγει, να προασπίζεται και να σέβεται τα οικεία ανθρώπινα δικαιώματα που συναρτώνται με την έγγειο ιδιοκτησία, να εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και να συμβάλλει στην ευημερία καθώς και στην ισορροπία μεταξύ των δημόσιων και ιδιωτικών συμφερόντων. Το πλαίσιο θα πρέπει να στηρίζει τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, να προστατεύει και να βελτιώνει το περιβάλλον και να συμβάλλει στην επίτευξη της κοινωνικής δικαιοσύνης και την οικοδόμηση μιας πιο δίκαιης κοινωνίας.»

Ο νόμος του 2016 επιβάλλει στους υπουργούς της κυβέρνησης της Σκωτίας να επανεξετάζουν τακτικά τη δήλωση και να υποβάλλουν εκθέσεις στο Κοινοβούλιο.

Η απάντηση στην ερώτηση 1 περιέχει πληροφορίες σχετικά με την εμπορία και την εκμετάλλευση ανθρώπων.

3. Είμαι θύμα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων η οποία προκλήθηκε από δραστηριότητες μιας ευρωπαϊκής διεθνικής εταιρείας που έλαβαν χώρα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχω πρόσβαση στα δικαστήρια της χώρας σας εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ ή δεν ζω στην ΕΕ; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να κάνω προσφυγή για παραβίαση των δικαιωμάτων μου; Πού μπορώ να βρω επιπλέον πληροφορίες;

Τα ειδικά ένδικα βοηθήματα που παρέχονται σε περίπτωση παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαφέρουν ανάλογα με το αν το επίμαχο δικαίωμα κατοχυρώνεται στο κοινοδίκαιο ή σε νόμο ψηφισμένο από το κοινοβούλιο.

Το άρθρο 2 του σκωτικού νόμου του 2015 για την εμπορία και την εκμετάλλευση ανθρώπων προβλέπει τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος της εμπορίας ανθρώπων στην περίπτωση πράξεων που τελούνται τόσο εντός όσο και εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι η εμπορία ανθρώπων ενδέχεται να συνίσταται και σε δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα εξ ολοκλήρου ή εν μέρει εκτός Σκωτίας.

Ο νόμος του 2015 προβλέπει επίσης ότι στοιχειοθετείται το αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων, ανεξάρτητα από τον τόπο στον οποίο έλαβε χώρα η σχετική πράξη, όταν αυτή τελείται από βρετανό υπήκοο, από πρόσωπο που κατά τον χρόνο τέλεσης του αδικήματος είχε τη συνήθη διαμονή του στη Σκωτία ή από ένωση χωρίς νομική προσωπικότητα που έχει συσταθεί δυνάμει του δικαίου που ισχύει σε οποιοδήποτε τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Το αν το πρόσωπο έχει τη συνήθη διαμονή του στη Σκωτία καθορίζεται βάσει των γεγονότων και των περιστάσεων της εκάστοτε υπόθεσης. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις ατόμων που δεν εμπίπτουν στις ανωτέρω κατηγορίες, το αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων στοιχειοθετείται μόνο εάν κάποιο από τα στοιχεία της σχετικής πράξης λαμβάνει χώρα εντός του Ηνωμένου Βασιλείου ή η σχετική πράξη αφορά πρόσωπο που φθάνει, εισέρχεται, αποχωρεί ή ταξιδεύει εντός του Ηνωμένου Βασιλείου.

4. Μπορούν θεσμικά όργανα όπως ο Διαμεσολαβητής/Συνήγορος του Πολίτη, οι φορείς ισότητας ή οι εθνικοί φορείς για τα ανθρώπινα δικαιώματα να υποστηρίξουν τα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται από ευρωπαϊκές διεθνικές εταιρείες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Μπορούν οι φορείς αυτοί να διερευνήσουν την υπόθεσή μου εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ και δεν ζω στην ΕΕ; Υπάρχουν στη χώρα σας άλλες δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. επιθεωρήσεις εργασίας ή περιβάλλοντος) που μπορούν να διερευνήσουν την υπόθεσή μου; Πού μπορώ να βρω πληροφορίες για τα δικαιώματά μου;

Το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τις επιχειρήσεις στη Σκωτία είναι από πολλές απόψεις παρόμοιο με αυτό που ισχύει στο υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ευρώπη, και υπάρχουν διάφορες ρυθμιστικές αρχές που επικεντρώνονται στις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Οι εξουσίες επιβολής του νόμου των αρχών αυτών στοχεύουν περισσότερο στην επιβολή κυρώσεων στις επιχειρήσεις και όχι τόσο στη στήριξη των θυμάτων, ωστόσο σε περίπτωση που η επίμαχη δραστηριότητα ενέχει στοιχεία εγκληματικής πράξης θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν μηχανισμοί μέσω της αστυνομίας και άλλων κρατικών φορέων.

Στη Σκωτία υπάρχουν δύο εθνικοί φορείς για τα ανθρώπινα δικαιώματα:

• Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Σκωτίας (Scottish Human Rights Commission — SHRC)
• Η Επιτροπή Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Equality and Human Rights Commission — EHRC):

H Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Σκωτίας και η Επιτροπή Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν και οι δύο αρμοδιότητες στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διαδραματίζουν εξίσου σημαντικούς, αν και διαφορετικούς, ρόλους όσον αφορά την προαγωγή και την εποπτεία της εφαρμογής των διεθνώς κατοχυρωμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εθνικό επίπεδο. Οι αρμοδιότητες κάθε επιτροπής περιγράφονται στον ιστότοπό της.

Ο Διαμεσολαβητής Δημοσίων Υπηρεσιών της Σκωτίας επιλαμβάνεται του τελικού σταδίου στον χειρισμό καταγγελιών που αφορούν τις περισσότερες αποκεντρωμένες δημόσιες υπηρεσίες στη Σκωτία. Ο Διαμεσολαβητής είναι ανεξάρτητος φορέας και στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων του δεν υπόκειται ούτε σε εντολές ούτε στον έλεγχο των μελών της κυβέρνησης ή του Κοινοβουλίου της Σκωτίας. Στο πλαίσιο της εξέτασης των καταγγελιών, ο Διαμεσολαβητής μπορεί να εξετάσει εικαζόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δύσκολα μπορεί να υποστηριχθεί ότι μια εταιρεία που έχει συσταθεί ως ευρωπαϊκή διεθνική εταιρεία περιλαμβάνεται μεταξύ των οργανισμών σε βάρος των οποίων προβλέπεται η δυνατότητα υποβολής καταγγελίας στον Διαμεσολαβητή. Ο Διαμεσολαβητής μπορεί να εξετάσει καταγγελίες σχετικά με υπηρεσίες που παρέχονται από τον ιδιωτικό τομέα ή τον τομέα του εθελοντισμού, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται για λογαριασμό φορέα που υπάγεται στη δικαιοδοσία του.

Επιπλέον, το άρθρο 9 παράγραφοι 4 και 5 του νόμου του 2002 για τον Διαμεσολαβητή Δημοσίων Υπηρεσιών της Σκωτίας καθορίζει ποιος μπορεί να υποβάλει καταγγελία στον Διαμεσολαβητή. Ο ενδιαφερόμενος πρέπει να διαμένει στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τον χρόνο υποβολής της καταγγελίας, ειδάλλως οι καταγγελλόμενες πράξεις πρέπει να έχουν λάβει χώρα ενόσω το εν λόγω πρόσωπο βρισκόταν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

5. Υποχρεώνει η χώρα σας τις ευρωπαϊκές διεθνικές εταιρείες να διαθέτουν μηχανισμούς υποβολής καταγγελιών ή υπηρεσίες διαμεσολάβησης για παραβιάσεις που προκαλούνται από τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες; Οι υποχρεώσεις αυτές ισχύουν και για παραβιάσεις που διαπράχθηκαν εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ποιος είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση αυτών των δραστηριοτήτων στη χώρα σας; Υπάρχουν διαθέσιμες δημόσιες εκθέσεις που να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος;

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει συστήσει εθνικό σημείο επαφής για τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ σχετικά με τις πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες αποτελούν μια δέσμη συστάσεων σχετικά με την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά και καλύπτουν, μεταξύ άλλων, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το εθνικό σημείο επαφής του Ηνωμένου Βασιλείου, που υπάγεται στο Υπουργείο Διεθνούς Εμπορίου, είναι αρμόδιο για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ και για την εφαρμογή του σχετικού μηχανισμού υποβολής καταγγελιών. Εάν μια εταιρεία παραβιάζει τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ, μπορεί να υποβληθεί καταγγελία στο εθνικό σημείο επαφής από οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο, συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων της εταιρείας και των συνδικαλιστικών οργανώσεων των οποίων είναι μέλη, καθώς και των κοινοτήτων που θίγονται από τις δραστηριότητες της εταιρείας. Το εθνικό σημείο επαφής επιδιώκει την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των μερών εάν αυτό δεν είναι εφικτό, εκδίδει και δημοσιοποιεί απόφαση σχετικά με τη συμμόρφωση ή μη της εταιρείας προς τις κατευθυντήριες γραμμές. Πληροφορίες σχετικά με την υποβολή καταγγελίας διατίθενται στον ιστότοπο του εθνικού σημείου επαφής.

Άλλες πηγές παροχής συμβουλών και υπηρεσιών διαμεσολάβησης στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν τα Γραφεία Συμβουλών για τους Πολίτες (Citizens Advice Bureaux) και η Υπηρεσία Συμβουλών, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας (Advisory, Conciliation and Arbitration Service).

6. Έχω ειδικά δικαιώματα εάν είμαι ευάλωτο θύμα που ζητά αποκατάσταση για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις; Μπορώ να έχω πρόσβαση σε νομική συνδρομή και υπό ποιους όρους; Ποιες δαπάνες καλύπτονται από τη νομική συνδρομή; Έχω πρόσβαση σε νομική συνδρομή υπό τους ίδιους όρους εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ ή δεν ζω στην ΕΕ;

Η νομική συνδρομή που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους επιτρέπει σε άτομα τα οποία δεν θα είχαν διαφορετικά την οικονομική δυνατότητα, να προβούν σε ενέργειες για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων τους ή να υπερασπιστούν νομικά τον εαυτό τους.

Η διαμονή στη Σκωτία δεν αποτελεί προϋπόθεση για την υποβολή αιτήματος νομικής συνδρομής σύμφωνα με τον σκωτικό νόμο περί νομικής συνδρομής του 1986 [Legal Aid (Scotland) Act 1986]. Προβλέπονται δύο είδη νομικής συνδρομής σε αστικές υποθέσεις:

i. Μέσω του συστήματος παροχής συμβουλών και συνδρομής, δικηγόρος μπορεί να παράσχει συμβουλές και να προβεί σε έρευνες και σε επικοινωνία με τρίτους για λογαριασμό του πελάτη. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται για ζητήματα που άπτονται της εφαρμογής του δικαίου της Σκωτίας (καθώς και του δικαίου του Ηνωμένου Βασιλείου που ισχύει στη Σκωτία), αλλά γενικά δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εισαγωγή και εκδίκαση υποθέσεων ενώπιον δικαστηρίου.

ii. Νομική συνδρομή σε αστικές υποθέσεις για διαδικασίες ενώπιον των δικαστηρίων της Σκωτίας.

Και τα δύο είδη νομικής συνδρομής υπόκεινται σε κριτήρια επιλεξιμότητας, τα οποία προβλέπονται από τον νόμο. Η παροχή συμβουλών και συνδρομής υπόκειται σε κριτήρια οικονομικής επιλεξιμότητας. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας για την παροχή νομικής συνδρομής σε αστικές υποθέσεις χαρακτηρίζονται από συνέπεια και διαφάνεια, ενώ τα αιτήματα υποβάλλονται σε ελέγχους που προβλέπονται από τον νόμο. Οι πρώτοι δύο έλεγχοι αφορούν το νόμω βάσιμο του αιτήματος. Πρέπει να αποδεικνύεται ότι η υπόθεση για την οποία ζητείται νομική συνδρομή στηρίζεται σε νομική βάση («βάσιμο λόγο») και ότι είναι εύλογη η χρήση δημόσιων πόρων για τη στήριξη της υπόθεσης. Ο τρίτος έλεγχος αφορά την οικονομική κατάσταση του αιτούντος.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο του Συμβουλίου Νομικής Συνδρομής της Σκωτίας (Scottish Legal Aid Board).

Το άρθρο 9 του σκωτικού νόμου του 2015 για την εμπορία και την εκμετάλλευση ανθρώπων αναθέτει στους υπουργούς της Σκωτίας την εξουσία να καθορίσουν την περίοδο κατά την οποία πρέπει να παρέχεται στήριξη και συνδρομή σε ενηλίκους, όταν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρείται ότι είναι θύματα του αδικήματος της εμπορίας και εκμετάλλευσης ανθρώπων. Κανονισμοί που τέθηκαν σε ισχύ από την 1η Απριλίου 2018 προβλέπουν ότι η εν λόγω περίοδος παροχής στήριξης είναι 90 ημέρες, ενώ η παρεχόμενη στήριξη και συνδρομή αφορά (ενδεικτικά):

• την παροχή στέγης
• την καθημερινή διαβίωση
• ιατρικές συμβουλές και ιατρική περίθαλψη (συμπεριλαμβανομένης ψυχολογικής αξιολόγησης και περίθαλψης)
• μετάφραση και διερμηνεία
• την παροχή συμβουλών
• την παροχή νομικών συμβουλών
• την ενημέρωση σχετικά με άλλες υπηρεσίες που έχει στη διάθεσή του ο ενήλικος
• τον επαναπατρισμό.

Το άρθρο 10 του νόμου του 2015 προβλέπει αρμοδιότητες των υπουργών της Σκωτίας όσον αφορά τη θέσπιση κανονισμών σχετικά με τη στήριξη και τη συνδρομή που μπορούν να παρασχεθούν σε ενήλικο ο οποίος είναι ή εικάζεται ότι είναι θύμα δουλείας, ειλωτείας και αναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας. Την 1η Απριλίου 2018 τέθηκαν σε ισχύ κανονισμοί που προβλέπουν ότι η διαδικασία μέσω της οποίας καθορίζεται το αν ο ενήλικος αποτελεί θύμα αυτού του αδικήματος, η παρεχόμενη στήριξη και συνδρομή, καθώς και το χρονικό διάστημα για το οποίο παρέχονται θα πρέπει να είναι τα ίδια με αυτά που προβλέπονται για τα θύματα εμπορίας και εκμετάλλευσης ανθρώπων.

Η κυβέρνηση της Σκωτίας έχει συνάψει συμφωνίες χρηματοδότησης με τον φιλανθρωπικό οργανισμό Migrant Help (που παρέχει στήριξη σε ενήλικα θύματα εμπορίας και εκμετάλλευσης ανθρώπων, πλην των γυναικών θυμάτων εμπορίας για σκοπούς εμπορικής σεξουαλικής εκμετάλλευσης) και την οργάνωση Trafficking Awareness Raising Alliance (η οποία παρέχει στήριξη σε γυναίκες θύματα εμπορίας για σκοπούς εμπορικής σεξουαλικής εκμετάλλευσης).Επίσης, χρηματοδοτείται η υπηρεσία Anchor, η οποία υπάγεται στο εθνικό σύστημα υγείας της ευρύτερης περιοχής Γλασκώβης και Κλάιντ, για την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης σε όλους τους ενήλικους που αναγνωρίζονται στη Σκωτία ως θύματα εμπορίας και εκμετάλλευσης ανθρώπων.