Επιχειρήσεις και ανθρώπινα δικαιώματα

1. Τι δικαστική προστασία έχω στη χώρα σας ως θύμα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις; Στην προστασία αυτή περιλαμβάνεται αποζημίωση;

Η δικαστική προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρέχεται μέσω των εθνικών δικαστηρίων, ανάλογα με το θέμα το οποίο αφορά η πράξη που προκάλεσε την παραβίαση του σχετικού δικαιώματος. Ως εκ τούτου, ενδέχεται να προκύψουν καταστάσεις, λόγω επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, οι οποίες οδηγούν σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αστικές ή ποινικές υποθέσεις και, συνεπώς, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της υπόθεσης και τη φύση της πράξης που οδήγησε στην παραβίαση του δικαιώματος, ο ζημιωθείς μπορεί να προσφύγει στη δικαιοσύνη ή να υποβάλει καταγγελία στα όργανα που είναι αρμόδια για τη διεξαγωγή έρευνας —την αστυνομία ή την εισαγγελία.

Η προστασία αυτή μπορεί να οδηγήσει στη χορήγηση αποζημίωσης για υλική και/ή ηθική βλάβη, αν διαπιστωθεί ότι η συμπεριφορά / οι πρακτικές μιας επιχείρησης έχουν οδηγήσει σε παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

2. Έχετε ειδικούς κανόνες για κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Οι κανόνες αυτοί ισχύουν και για περιβαλλοντικά εγκλήματα ή περιπτώσεις σοβαρής εργασιακής εκμετάλλευσης;

Διάφορες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο επιχειρηματικών δραστηριοτήτων συνεπάγονται αστική, διοικητική ή πειθαρχική ευθύνη.

Τα περιβαλλοντικά εγκλήματα προβλέπονται τόσο στην ειδική νομοθεσία (π.χ. έκτακτο διάταγμα αριθ. 195/2005 για την προστασία του περιβάλλοντος) όσο και στον ποινικό κώδικα μεταξύ των εγκλημάτων κατά της δημόσιας ασφάλειας (εξάπλωση ασθενειών σε ζώα ή φυτά, μόλυνση των υδάτων, διακίνηση τοξικών προϊόντων ή ουσιών, παραβίαση του καθεστώτος πυρηνικών υλικών ή άλλων ραδιενεργών υλικών, εκρηκτικών υλών ή απαγορευμένων πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών κ.λπ.).

Η σοβαρή εργασιακή εκμετάλλευση μπορεί να θεωρηθεί ως παραβίαση του ποινικού κώδικα (εγκλήματα όπως η δουλεία, η εμπορία ανθρώπων, η εμπορία παιδιών, ο εξαναγκασμός σε καταναγκαστική ή υποχρεωτική εργασία, η μαστροπεία, η χρήση υπηρεσιών προσώπου που αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης) ή των ποινικών διατάξεων του εργατικού κώδικα.

3. Είμαι θύμα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων η οποία προκλήθηκε από δραστηριότητες μιας ευρωπαϊκής διεθνικής εταιρείας που έλαβαν χώρα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχω πρόσβαση στα δικαστήρια της χώρας σας εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ ή δεν ζω στην ΕΕ; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να κάνω προσφυγή για παραβίαση των δικαιωμάτων μου; Πού μπορώ να βρω επιπλέον πληροφορίες;

A. Στις αστικές υποθέσεις

• Οι διεθνείς αστικές διαδικασίες ρυθμίζονται στο βιβλίο VII του κώδικα πολιτικής δικονομίας, το οποίο αποτελεί το σχετικό κοινό δίκαιο και εφαρμόζεται σε διαδικασίες ιδιωτικού δικαίου με διασυνοριακές επιπτώσεις, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά στις διεθνείς συνθήκες στις οποίες είναι συμβαλλόμενο μέρος η Ρουμανία, βάσει του δικαίου της ΕΕ ή ειδικών νόμων.
• Η διεθνής δικαιοδοσία των ρουμανικών δικαστηρίων βάσει του κοινού δικαίου βασίζεται στην ύπαρξη της έδρας του εναγομένου ή, ελλείψει αυτής, του υποκαταστήματος ή της επιχειρηματικής περιουσίας του στη Ρουμανία κατά την ημερομηνία κατάθεσης της αγωγής.
• Επιπλέον, σε συμφωνία παρέκτασης της δικαιοδοσίας, τα μέρη μπορούν να συμφωνήσουν να επιλέξουν τα ρουμανικά δικαστήρια ως αρμόδια για την εκδίκαση διαφορών που έχουν προκύψει σε σχέση με διασυνοριακές επιπτώσεις.
• Όσον αφορά ορισμένες αγωγές για αποζημίωση για υλικές ζημίες, τα ρουμανικά δικαστήρια έχουν αποκλειστική δικαιοδοσία, όπως σε διαφορές με διασυνοριακές επιπτώσεις που αφορούν:
  • ακίνητα που βρίσκονται εντός της Ρουμανίας·
  • συμβάσεις που έχουν συναφθεί με καταναλωτές που έχουν την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή τους στη Ρουμανία για καθημερινές υπηρεσίες προς τον καταναλωτή για προσωπική ή οικογενειακή χρήση των καταναλωτών και οι οποίες δεν σχετίζονται με την επαγγελματική ή επιχειρηματική δραστηριότητα των καταναλωτών, εάν:
    • ο πάροχος έχει λάβει την παραγγελία στη Ρουμανία·
    • πριν από τη σύναψη της σύμβασης υπήρξε, στη Ρουμανία, προσφορά ή διαφήμιση και ο καταναλωτής έχει ολοκληρώσει όλες τις διατυπώσεις που απαιτούνται για τη σύναψη της σύμβασης.
• Επίσης, κατά παρέκκλιση από τους κανόνες του κοινού δικαίου, ο ενάγων μπορεί να επιλέξει τα ρουμανικά δικαστήρια (υπερέχουσα δικαιοδοσία) για διαφορές, όταν:
  • ο τόπος όπου γεννήθηκε ή έπρεπε να εκπληρωθεί συμβατική υποχρέωση, έστω και εν μέρει, βρίσκεται στη Ρουμανία·
  • ο τόπος στον οποίο συνάφθηκε ή παράγει έννομα αποτελέσματα η δικαιοπραξία από την οποία απορρέουν εξωσυμβατικές ενοχές βρίσκεται στη Ρουμανία·
  • ο σιδηροδρομικός ή οδικός σταθμός ή ο λιμένας ή ο αερολιμένας επιβίβασης/φόρτωσης ή αποβίβασης/εκφόρτωσης επιβατών ή εμπορευμάτων βρίσκεται στη Ρουμανία·
  • το ασφαλισμένο περιουσιακό στοιχείο ή ο τόπος όπου συνέβη το ασφαλιζόμενο συμβάν βρίσκεται στη Ρουμανία.
• Τα ρουμανικά δικαστήρια είναι επίσης αρμόδια να εκδικάζουν:
  • υποθέσεις που αφορούν τη διασυνοριακή προστασία διανοητικής ιδιοκτησίας προσώπου που κατοικεί στη Ρουμανία, είτε Ρουμάνου πολίτη είτε ανιθαγενούς, με την επιφύλαξη συμφωνίας παρέκτασης της δικαιοδοσίας·
  • υποθέσεις μεταξύ αλλοδαπών, εάν το έχουν συμφωνήσει ρητά και οι έννομες σχέσεις αφορούν δικαιώματα που μπορεί να έχουν όσον αφορά περιουσιακά στοιχεία ή συμφέροντα προσώπων από τη Ρουμανία·
  • υποθέσεις που αφορούν συγκρούσεις στη θάλασσα ή αεροσκαφών και υποθέσεις που αφορούν την παροχή βοήθειας ή τη διάσωση προσώπων ή εμπορευμάτων στην ανοικτή θάλασσα ή σε περιοχή εκτός της κυριαρχίας οποιουδήποτε κράτους, υπό ειδικές περιστάσεις·
  • υποθέσεις που αφορούν αστική ευθύνη για ζημίες που προκλήθηκαν από προϊόντα καταγωγής Ρουμανίας, ανεξάρτητα από την ιθαγένεια του θύματος, τον τόπο του ατυχήματος ή τον τόπο όπου προκλήθηκε η ζημία.

Όσον αφορά το καθεστώς αλλοδαπού στις διεθνείς αστικές διαδικασίες, τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που είναι αλλοδαποί έχουν, βάσει του νόμου, τα ίδια δικονομικά δικαιώματα και υποχρεώσεις ενώπιον των ρουμανικών δικαστηρίων με τους πολίτες και νομικά πρόσωπα της Ρουμανίας.

Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες εδώ:

Β. Στις ποινικές υποθέσεις:

Σύμφωνα με το άρθρο 9, σε συνδυασμό με το άρθρο 12 του ποινικού κώδικα, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά σε διεθνή συνθήκη στην οποία η Ρουμανία είναι συμβαλλόμενο μέρος, το ρουμανικό ποινικό δίκαιο εφαρμόζεται σε πράξεις που έχουν διαπραχθεί εκτός Ρουμανίας βάσει της αρχής της δωσιδικίας του δράστη που προβλέπεται στο ποινικό δίκαιο (άρθρο 9 του ποινικού κώδικα), ανεξάρτητα από το αν ο ζημιωθείς είναι αλλοδαπός, Ρουμάνος πολίτης ή ανιθαγενής ή αν βρίσκεται στη Ρουμανία, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις: ο δράστης είναι νομικό πρόσωπο της Ρουμανίας· η ποινή που προβλέπεται στο ρουμανικό δίκαιο για την τελεσθείσα πράξη είναι ισόβια κάθειρξη ή φυλάκιση άνω των 10 ετών (ακόμα και αν η πράξη δεν θεωρείται ποινικό αδίκημα από το δίκαιο του κράτους στο οποίο διαπράχθηκε) —όταν προβλέπονται άλλες ποινές, η πράξη πρέπει να χαρακτηρίζεται ως ποινικό αδίκημα και βάσει του ποινικού δικαίου της χώρας όπου διαπράχθηκε (διττό αξιόποινο) ή πρέπει να έχει διαπραχθεί σε τόπο εκτός της δικαιοδοσίας οποιουδήποτε κράτους. Η απαγγελία κατηγορίας υπόκειται σε προηγούμενη έγκριση από τον γενικό εισαγγελέα της εισαγγελίας του εφετείου το οποίο έχει κατά τόπον αρμοδιότητα σε σχέση με την εισαγγελία που έχει επιληφθεί για πρώτη φορά ή, κατά περίπτωση, του γενικού εισαγγελέα της εισαγγελίας του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποινικό αδίκημα θεωρείται ότι έχει διαπραχθεί στην επικράτεια της Ρουμανίας ακόμα και όταν η διάπραξη, η ηθική αυτουργία ή η συνέργεια έχουν πραγματοποιηθεί, ή τα προϊόντα του εγκλήματος έχουν παραχθεί, έστω και εν μέρει, στην εν λόγω επικράτεια ή σε πλοίο υπό ρουμανική σημαία ή σε αεροσκάφος νηολογημένο στη Ρουμανία. Στις περιπτώσεις αυτές, το ρουμανικό ποινικό δίκαιο εφαρμόζεται βάσει της αρχής της εδαφικότητας.

Όσον αφορά τη δικαιοδοσία των ποινικών δικαστηρίων για ποινικά αδικήματα που διαπράττονται εκτός της επικράτειας της Ρουμανίας, ο κώδικας ποινικής δικονομίας (άρθρο 42) ορίζει ότι τα ποινικά αδικήματα που διαπράττονται εκτός της επικράτειας της Ρουμανίας εκδικάζονται από δικαστήρια που έχουν δικαιοδοσία σε σχέση με την καταστατική έδρα του νομικού προσώπου υπό την ιδιότητα του κατηγορουμένου. Εάν ο κατηγορούμενος δεν έχει καταστατική έδρα στη Ρουμανία και το ποινικό αδίκημα εμπίπτει στη δικαιοδοσία του ειρηνοδικείου, η υπόθεση εκδικάζεται από το Ειρηνοδικείο του Βουκουρεστίου περιοχή 2 και, στις άλλες περιπτώσεις, από το δικαστήριο που είναι αρμόδιο ανάλογα με την υπόθεση ή το καθεστώς του προσώπου από το Βουκουρέστι, εκτός εάν προβλέπεται διαφορετικά από τον νόμο.

Για ποινικά αδικήματα για τα οποία η απαγγελία κατηγορίας εξαρτάται από την προηγούμενη υποβολή έγκλησης από τον ζημιωθέντα, η έγκληση πρέπει να υποβάλλεται εντός 3 μηνών από την ημέρα κατά την οποία ο ζημιωθείς έλαβε γνώση της πράξης.

Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες εδώ, εδώ και εδώ.

4. Μπορούν θεσμικά όργανα όπως ο Διαμεσολαβητής / Συνήγορος του Πολίτη, οι φορείς ισότητας ή οι εθνικοί φορείς για τα ανθρώπινα δικαιώματα να υποστηρίξουν τα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται από ευρωπαϊκές διεθνικές εταιρείες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Μπορούν οι φορείς αυτοί να διερευνήσουν την υπόθεσή μου εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ ή δεν ζω στην ΕΕ; Υπάρχουν στη χώρα σας άλλες δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. επιθεωρήσεις εργασίας ή περιβάλλοντος) που μπορούν να διερευνήσουν την υπόθεσή μου; Πού μπορώ να βρω πληροφορίες για τα δικαιώματά μου;

Σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 1 του νόμου αριθ. 35, της 13ης Μαρτίου 1997, σχετικά με την οργάνωση και τη λειτουργία του διαμεσολαβητή (Instituția Avocatul Poporului): «Ο διαμεσολαβητής επιδιώκει να διαφυλάττει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των φυσικών προσώπων στις σχέσεις τους με τις δημόσιες αρχές»· ως εκ τούτου, η αρμοδιότητά του δεν καλύπτει τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σχετίζονται με τις επιχειρήσεις.

Οι καταγγελίες καταναλωτών που υποβάλλονται κατά εταιρειών εντός της ΕΕ μπορούν να αναληφθούν από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτών στη Ρουμανία (ΕΚΚ Ρουμανίας) μόνον εάν οι εν λόγω καταναλωτές είναι κάτοικοι ή πολίτες κράτους μέλους της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της Ισλανδίας και της Νορβηγίας) και εάν εφαρμόζεται η νομοθεσία της ΕΕ.

Η Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας (Inspecția Muncii), η Εθνική Αρχή για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, τα Παιδιά και τις Υιοθεσίες (Autoritatea Națională pentru Drepturile Persoanelor cu Dizabilități, Copii și Adopții), η Εθνική Υπηρεσία για την Ισότητα των Φύλων (Agenția Națională pentru Egalitatea de Șanse între Femei și Bărbați), η Εθνική Περιβαλλοντική Φρουρά (Garda Națională de Mediu), η Εθνική Αρχή Προστασίας των Καταναλωτών (Autoritatea Națională pentru Protecția Consumatorului) και η Εθνική Ρυθμιστική και Διαχειριστική Αρχή Επικοινωνιών [Autoritatea Națională pentru Administrare și Reglementare în Comunicații (ANCOM)] είναι δημόσιες αρχές που δεν έχουν αρμοδιότητα σε διασυνοριακές υποθέσεις.

Πρόσθετες πληροφορίες είναι διαθέσιμες εδώ και εδώ.

5. Υποχρεώνει η χώρα σας τις ευρωπαϊκές διεθνικές εταιρείες να διαθέτουν μηχανισμούς υποβολής καταγγελιών ή υπηρεσίες διαμεσολάβησης για παραβιάσεις που προκαλούνται από τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες; Οι υποχρεώσεις αυτές ισχύουν και για παραβιάσεις που διαπράχθηκαν εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ποιος είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση αυτών των δραστηριοτήτων στη χώρα σας; Υπάρχουν διαθέσιμες δημόσιες εκθέσεις που να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος;

Όσον αφορά τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκύπτουν από δραστηριότητες ευρωπαϊκών διεθνικών εταιρειών, δεν υπάρχουν συστήματα υποχρεωτικής διαμεσολάβησης στη Ρουμανία, ωστόσο η διαμεσολάβηση είναι δυνατή ως επιλογή, όταν επιλέγεται από τα μέρη. Ως εκ τούτου, το πρόσωπο του οποίου τα δικαιώματα έχουν παραβιαστεί μπορεί να τύχει δικαστικής προστασίας βάσει του κοινού δικαίου, μέσω αστικού ή ποινικού δικαστηρίου, ανάλογα με τη φύση του παραβιασθέντος δικαιώματος, ή τα μέρη μπορούν να συμφωνήσουν να αναζητήσουν τις υπηρεσίες διαμεσολαβητή, το επάγγελμα του οποίου ρυθμίζεται από τον νόμο αριθ. 192/2006 για τη διαμεσολάβηση και την οργάνωση του επαγγέλματος του διαμεσολαβητή.

Επιπλέον, το διάταγμα αριθ. 38/2015 για την εναλλακτική επίλυση διαφορών μεταξύ καταναλωτών και εμπόρων δημιουργεί το νομικό πλαίσιο που επιτρέπει στους καταναλωτές να παραπέμπουν, σε εθελοντική βάση, αξιώσεις που υποβάλλονται κατά επαγγελματία/επιχείρησης σε φορείς που εφαρμόζουν διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης διαφορών με ανεξάρτητο, αμερόληπτο, διαφανή, αποτελεσματικό, ταχύ και δίκαιο τρόπο, προκειμένου να διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών και η ομαλή λειτουργία της αγοράς.

6. Έχω ειδικά δικαιώματα εάν είμαι ευάλωτο θύμα που ζητά αποκατάσταση για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις; Μπορώ να έχω πρόσβαση σε νομική συνδρομή και υπό ποιους όρους; Ποιες δαπάνες καλύπτονται από τη νομική συνδρομή; Έχω πρόσβαση σε νομική συνδρομή υπό τους ίδιους όρους εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ και δεν ζω στην ΕΕ;

Η πρόσβαση σε νομική συνδρομή είναι δικαίωμα που αναγνωρίζεται και διασφαλίζεται από το ρουμανικό δίκαιο. Το δικαίωμα αυτό βασίζεται στην έννοια της καθολικής υπεράσπισης και αναγνωρίζεται σε όλα τα πρόσωπα, ανεξάρτητα από την κατοικία ή την ιθαγένεια, σε περιστασιακή βάση, ως εξής:

I. Στις αστικές υποθέσεις, σύμφωνα με το έκτακτο κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 51/2008 σχετικά με τη δημόσια νομική συνδρομή σε αστικές υποθέσεις:

α) Για τους πολίτες της ΕΕ: σε όλες τις περιπτώσεις στις οποίες οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο που έχει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του στη Ρουμανία ή σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ (άρθρο 2 του έκτακτου κυβερνητικού διατάγματος αριθ. 51/2008) υποβάλει αίτηση για δημόσια νομική συνδρομή ενώπιον δικαστηρίων ή άλλων αρχών της Ρουμανίας που έχουν δικαιοδοτική εξουσία·

β) Για πολίτες τρίτων χωρών και ανιθαγενείς: όταν οι αιτήσεις υποβάλλονται από φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή τους στην επικράτεια της Ρουμανίας ή άλλου κράτους μέλους της ΕΕ, εφόσον υπάρχει συμφωνία μεταξύ της Ρουμανίας και του κράτους ιθαγένειας ή κατοικίας του αιτούντος, η οποία περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τη διεθνή πρόσβαση στη δικαιοσύνη (άρθρο 21^1 του έκτακτου κυβερνητικού διατάγματος αριθ. 51/2008).

Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 1084 παράγραφος 2 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, οι αλλοδαποί πολίτες δικαιούνται, στα ρουμανικά δικαστήρια, σε διεθνείς αστικές διαδικασίες, απαλλαγές και μειώσεις φόρων και άλλων δικαστικών εξόδων, καθώς και δωρεάν νομική συνδρομή στον ίδιο βαθμό και με τις ίδιες προϋποθέσεις με τους Ρουμάνους πολίτες, με την επιφύλαξη της αμοιβαιότητας με το κράτος ιθαγένειας ή κατοικίας του αιτούντος.

Ως εκ τούτου, το πρόσωπο που υπήρξε θύμα παραβίασης των νόμιμων δικαιωμάτων του μπορεί να ζητήσει νομική συνδρομή εάν δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να καταβάλει τα δικαστικά έξοδα, όπως προβλέπεται στο άρθρο 6 του έκτακτου κυβερνητικού διατάγματος αριθ. 51/2008 — Η δημόσια νομική συνδρομή μπορεί να χορηγηθεί υπό τις ακόλουθες μορφές:

α) καταβολή των αμοιβών για την εκπροσώπηση, τη νομική βοήθεια και, κατά περίπτωση, την υπεράσπιση από δικηγόρο διορισμένο από δικαστήριο ή δικηγόρο της επιλογής του, για την άσκηση ή την προστασία δικαιώματος ή έννομου συμφέροντος στο δικαστήριο ή για την αποφυγή διαφοράς (συνδρομή από δικηγόρο)·

β) πληρωμή του πραγματογνώμονα, του μεταφραστή ή του διερμηνέα που χρησιμοποιείται στη διαδικασία, με τη συγκατάθεση του δικαστηρίου ή της αρχής που έχει δικαιοδοτική εξουσία, εάν η πληρωμή αυτή βαρύνει το πρόσωπο που ζητεί δημόσια νομική συνδρομή δυνάμει του νόμου·

γ) καταβολή της αμοιβής του δικαστικού επιμελητή·

δ) απαλλαγές, μειώσεις, πληρωμή με δόσεις ή αναβολές καταβολής των νομικών εξόδων που προβλέπονται από τον νόμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που πρέπει να καταβληθούν κατά το στάδιο της αναγκαστικής εκτέλεσης.

Ωστόσο, το δικαίωμα σε νομική συνδρομή δεν είναι απόλυτο και ο αιτών τη νομική συνδρομή πρέπει να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για την οικονομική του κατάσταση, τα οποία αποδεικνύουν ότι δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να πληρώσει για τις υπηρεσίες δικηγόρου της επιλογής του ή ότι δεν μπορεί να επιβαρυνθεί με τα δικαστικά έξοδα, όπως τέλη χαρτοσήμου, αμοιβές πραγματογνωμόνων, πραγματογνωμοσύνες κ.λπ. Στο πλαίσιο αυτό, το άρθρο 16 παράγραφος 1 του έκτακτου κυβερνητικού διατάγματος αριθ. 51/2008 ορίζει ότι: η δημόσια νομική συνδρομή μπορεί να απορριφθεί όταν ζητείται μη νομίμως, όταν το εκτιμώμενο κόστος της είναι δυσανάλογο σε σχέση με την αξία της υπόθεσης και όταν δεν υποβάλλεται αίτηση για δημόσια νομική συνδρομή για τη διασφάλιση έννομου συμφέροντος ή ζητείται για πράξη που είναι αντίθετη προς τη δημόσια ή τη συνταγματική τάξη.

Η δημόσια νομική συνδρομή που αναφέρεται στο εν λόγω έκτακτο διάταγμα παρέχεται σε αστικές, εμπορικές, διοικητικές, εργατικές υποθέσεις και υποθέσεις κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και σε άλλες υποθέσεις, εξαιρουμένων των ποινικών υποθέσεων.

Στις ποινικές υποθέσεις, είναι υποχρεωτική η παροχή νομικής συνδρομής στον ζημιωθέντα όταν το εν λόγω πρόσωπο/πολιτικώς ενάγων είναι ανίκανο ή έχει περιορισμένη ικανότητα για δικαιοπραξία (σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 4 του κώδικα ποινικής δικονομίας). Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 5, όταν το δικαιοδοτικό όργανο κρίνει ότι, για ορισμένους λόγους, ο ζημιωθείς, ο πολιτικώς ενάγων [...] δεν θα ήταν σε θέση να αμυνθεί, μεριμνά για τον διορισμό δικηγόρου από το δικαστήριο.

Το άρθρο 29 παράγραφος 1 στοιχείο στ) του έκτακτου κυβερνητικού διατάγματος αριθ. 80/2013 σχετικά με το δικαστικό τέλος χαρτοσήμου, όπως τροποποιήθηκε στη συνέχεια, προβλέπει απαλλαγή από την καταβολή του τέλους για αγωγές και ανταγωγές, συμπεριλαμβανομένων των τακτικών ή έκτακτων ενδίκων μέσων, που ασκούνται σε σχέση με την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών, όταν τα φυσικά πρόσωπα και οι ενώσεις προστασίας των καταναλωτών έχουν την ιδιότητα του ενάγοντος κατά οικονομικών φορέων που έχουν παραβιάσει δικαιώματα και έννομα συμφέροντα καταναλωτών.

Τέλος, τα θύματα εγκληματικών πράξεων επωφελούνται από την εφαρμογή του νόμου αριθ. 211/2004 σχετικά με ορισμένα μέτρα για τη διασφάλιση της ενημέρωσης, της υποστήριξης και της προστασίας θυμάτων εγκληματικών πράξεων, ο οποίος, όπως προκύπτει από τον τίτλο του, προβλέπει μέτρα ενημέρωσης, υποστήριξης, προστασίας, αναγνώρισης και αξιολόγησης που διατίθενται σε θύματα αξιόποινων πράξεων, χωρίς τα μέτρα αυτά να εξαρτώνται από την υποβολή καταγγελίας στις διωκτικές αρχές.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη νομική συνδρομή στη Ρουμανία διατίθενται εδώ.