Αξίωση αποζημίωσης από τον δράστη

Πώς μπορώ να αξιώσω αποζημίωση ή άλλη έννομη προστασία/ικανοποίηση από τον δράστη στο πλαίσιο δίκης (ποινικής διαδικασίας) και σε ποιον θα πρέπει να απευθύνω τη σχετική αξίωσή μου;

Μόνη προϋπόθεση για την άσκηση της αξίωσης είναι η υποβολή αντίστοιχης αίτησης, στην οποία προσδιορίζονται με ακρίβεια το αντικείμενο και οι λόγοι της αίτησης. Η αίτηση μπορεί να υποβληθεί στην αστυνομία, την εισαγγελία ή το αρμόδιο δικαστήριο (βλ. ερώτηση 2).

Σε ποιο στάδιο της ποινικής διαδικασίας θα πρέπει να εγείρω την αξίωσή μου;

Μια τέτοια αίτηση μπορεί να υποβληθεί εγγράφως ήδη με την υποβολή της έγκλησης στην αστυνομία. Μπορεί, ωστόσο, να υποβληθεί εγγράφως και αργότερα στην εισαγγελία ή το δικαστήριο, ή με δήλωση για την οποία συντάσσεται πρακτικό στη γραμματεία του δικαστηρίου (στο λεγόμενο γραφείο κατάθεσης δικογράφων - Rechtsantragsstelle). Η αίτηση μπορεί ακόμη να υποβληθεί προφορικά κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο.

Τι μπορώ να ζητήσω με την αξίωσή μου και πώς πρέπει να την παρουσιάσω (να δηλώσω ένα συνολικό ποσό και/ή να προσδιορίσω τις επιμέρους ζημίες, τα διαφυγόντα κέρδη και τους τόκους);

Στην αίτηση θα πρέπει να προσδιορίζετε με σαφήνεια τι επιθυμείτε από τον καθού και για ποιους λόγους. Κατά κανόνα, το αιτούμενο χρηματικό ποσό ως αντιστάθμιση οικονομικής ζημίας (π.χ. διαφυγόντα κέρδη, φθορά ιδιοκτησίας) πρέπει να προσδιορίζεται επακριβώς. Αντιθέτως, το ποσό της χρηματικής ικανοποίησης για ηθική βλάβη μπορεί να τεθεί στη διακριτική ευχέρεια του δικαστηρίου. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση αυτή, πρέπει τουλάχιστον να προσδιορίζεται κατά προσέγγιση μια τάξη μεγέθους και να παρατίθενται οι βάσεις για τον υπολογισμό ή την εκτίμηση της χρηματικής ικανοποίησης για την ηθική βλάβη. Τα πραγματικά περιστατικά στα οποία θεμελιώνεται η αίτηση (π.χ. η περιγραφή της αξιόποινης πράξης, στοιχεία σχετικά με την προκληθείσα σωματική βλάβη και περιουσιακή ζημία) πρέπει να δηλώνονται όσο το δυνατόν πληρέστερα.

Προβλέπεται συγκεκριμένο έντυπο για τις αξιώσεις αυτές;

Όχι.

Τι είδους αποδεικτικά στοιχεία πρέπει να υποβάλω για τη θεμελίωση της αξίωσής μου;

Πρέπει να επικαλεστείτε ή να επισυνάψετε στην αίτησή σας όλα τα διαθέσιμα αποδεικτικά μέσα τα οποία είναι σημαντικά για την άσκηση της αξίωσής σας (π.χ. τιμολόγια, πιστοποιητικά). Μπορείτε όμως επίσης να παραπέμψετε ρητώς στα στοιχεία που υποβάλατε στην αστυνομία (έγκληση, μαρτυρικές καταθέσεις) ή στο κατηγορητήριο.

Προβλέπεται η καταβολή δικαστικών τελών ή άλλων εξόδων σε σχέση με την αξίωση μου;

Αν η αιτηθείσα από εσάς αποζημίωση σάς επιδικαστεί, δεν υποχρεούστε να καταβάλετε δικαστικά τέλη οι αναγκαίες δαπάνες σας, π.χ. η απώλεια εσόδων λόγω της συμμετοχής σας στη δίκη, βαρύνουν τον/την κατηγορούμενο/-η.

Αν η αίτησή σας απορριφθεί ή γίνει μόνο εν μέρει δεκτή, ή αν το δικαστήριο απόσχει από την έκδοση απόφασης, απόκειται στη διακριτική ευχέρεια του δικαστηρίου να αποφασίσει ποιον βαρύνουν οι πραγματοποιηθείσες δαπάνες του δικαστηρίου και των διαδίκων (π.χ. αμοιβές δικηγόρων).

Σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στην πολιτική δίκη, ακόμη και αν η αίτησή σας για αποζημίωση απορριφθεί, εσείς ως θύμα της σωματικής βλάβης δεν πληρώνετε δικαστικά τέλη σε καμία περίπτωση.

Μπορώ να λάβω δωρεάν νομική συνδρομή πριν και/ή κατά τη διάρκεια της διαδικασίας; Μπορώ να λάβω τέτοια συνδρομή αν δεν κατοικώ στη χώρα στην οποία διεξάγεται η δίκη;

Η εκπροσώπηση από δικηγόρο δεν είναι υποχρεωτική, αλλά μπορεί να ενδείκνυται σε ορισμένες περιπτώσεις. Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, όταν πρόκειται για σύνθετα πραγματικά περιστατικά με πολλούς/-ές δράστες/-ριες, όταν τίθενται δύσκολα ζητήματα αστικής ευθύνης ή όταν, μετά την έκδοση δικαστικής απόφασης, επιδικασθείσες απαιτήσεις (π.χ. ένα χρηματικό ποσό) πρέπει να εισπραχθούν μέσω της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης. Αν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις (ιδίως η απορία), μπορεί να χορηγηθεί δικαστική αρωγή για την πρόσληψη δικηγόρου.

Σε ποιες περιπτώσεις το ποινικό δικαστήριο θα απέρριπτε ή θα αρνούνταν να αποφανθεί επί της αξίωσής μου κατά του δράστη;

Το δικαστήριο δεν λαμβάνει απόφαση επί της αίτησης αποζημίωσης, αν ο/η κατηγορούμενος/-η αθωωθεί ή αν παύσει η ποινική δίωξη, αν η αίτηση είναι απαράδεκτη ή φαίνεται στο δικαστήριο αβάσιμη ή εάν η αίτηση —κατ’ εξαίρεση— είναι ακατάλληλη για εξέταση στο πλαίσιο της ποινικής δίκης.

Μπορώ να ασκήσω ένδικα μέσα κατά μιας τέτοιας απόφασης ή να επιδιώξω άλλα μέσα έννομης προστασίας/ικανοποίησης;

Κατά της διάταξης με την οποία το δικαστήριο απέχει από την έκδοση απόφασης επί της αίτησης, επειδή κρίνει ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για την έκδοση απόφασης επ’ αυτής, μπορεί να ασκηθεί το ένδικο μέσο της άμεσης ή παρά χρήμα προσφυγής.

Αν το δικαστήριο μου επιδικάσει αποζημίωση, πώς μπορώ να διασφαλίσω ότι η απόφαση θα εκτελεστεί κατά του δράστη και τι βοήθεια μπορώ να λάβω για να το διασφαλίσω αυτό;

Οι (καταψηφιστικές) αποφάσεις σε δίκες κατά προσχώρηση και οι συμβιβασμοί που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο δίκης κατά προσχώρηση μπορούν να εκτελεστούν βάσει των γενικών διατάξεων για την αναγκαστική εκτέλεση. Η αναγκαστική εκτέλεση διενεργείται με βάση εκτελεστό απόγραφο της απόφασης ή του επιτευχθέντος συμβιβασμού, το οποίο χορηγεί ο/η γραμματέας του ποινικού δικαστηρίου.