W związku z jakiego rodzaju czynem zabronionym mogę otrzymać kompensatę?
W przepisach przewidziano jednorazową kompensatę dla osób, które poniosły szkodę na osobie wskutek umyślnego przestępstwa z użyciem przemocy; z tytułu innych przestępstw nie wypłaca się kompensaty. Do przestępstw uprawniających do uzyskania kompensaty z tytułu szkody na osobie zalicza się w szczególności zabójstwo i spowodowanie uszczerbku na zdrowiu. Zgodnie z przepisami przestępstwa takie jak handel ludźmi, wykorzystywanie seksualne, przemoc seksualna i zgwałcenie uznaje się za odrębną kategorię przestępstw, z tytułu których przysługuje kompensata za krzywdę.
W związku z jakiego rodzaju uszczerbkiem na zdrowiu mogę otrzymać kompensatę?
Ofiary przestępstw z użyciem przemocy otrzymują wyłącznie kompensatę proporcjonalną do stopnia poniesionej szkody (zadośćuczynienie za ból oraz ograniczenie udziału w życiu społecznym). W przypadku takich przestępstw jak handel ludźmi, zgwałcenie, wykorzystywanie seksualne i przemoc seksualna w przepisach przewidziano kompensatę za doznaną krzywdę.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli jestem bliskim lub osobą pozostającą na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego zmarłej w następstwie jego popełnienia? Kto z bliskich lub jakie osoby pozostające na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego mogą otrzymać kompensatę?
Jeżeli ofiara zmarła wskutek przestępstwa z użyciem przemocy, zgodnie z obowiązującymi przepisami z wnioskiem o przyznanie kompensaty mogą wystąpić również osoby bliskie ofiary – w szczególności pozostający przy życiu małżonek i pozostające przy życiu dzieci zmarłego; jeżeli zmarły nie ma dzieci – jego pozostający przy życiu rodzice; a jeżeli zmarły nie ma rodziców – dowolna inna osoba, wobec której na zmarłym spoczywał obowiązek alimentacyjny.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli jestem bliskim lub osobą pozostającą na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego, która pozostała przy życiu? Kto z bliskich lub jakie osoby pozostające na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego mogą otrzymać kompensatę w tym przypadku?
Nie, w takich przypadkach prawo nie przewiduje możliwości otrzymania kompensaty przez bliskich ofiary przestępstwa.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli nie jestem obywatelem państwa członkowskiego UE?
O przyznanie kompensaty może ubiegać się ofiara przestępstwa z użyciem przemocy, która jest obywatelem Republiki Słowackiej lub obywatelem innego państwa członkowskiego, bezpaństwowcem posiadającym miejsce zamieszkania w Republice Słowackiej lub w innym państwie członkowskim bądź cudzoziemcem na warunkach i w zakresie, które określono w umowie międzynarodowej ratyfikowanej i ogłoszonej zgodnie z przepisami, jeżeli poniosła szkodę w Republice Słowackiej. Ofiara przestępstwa z użyciem przemocy, której udzielono azylu, ochrony uzupełniającej, tymczasowego schronienia, zgody na pobyt lub nadzwyczajnej zgody na pobyt na terytorium Republiki Słowackiej, może ubiegać się o przyznanie kompensaty, jeżeli poniosła szkodę w Republice Słowackiej.
Czy mogę dochodzić kompensaty od państwa, jeżeli w nim mieszkam lub z niego pochodzę (jest to państwo mojego zamieszkania lub obywatelstwa), nawet jeżeli czyn zabroniony został popełniony w innym państwie członkowskim UE? Czy mogę tak uczynić zamiast dochodzić kompensaty w państwie, w którym doszło do popełnienia czynu zabronionego? Jeżeli tak, na jakich warunkach?
Nie, w prawie słowackim nie przewidziano takiej możliwości. Ofiara może ubiegać się o kompensatę wyłącznie wtedy, gdy poniosła szkodę na terytorium Republiki Słowackiej.
Czy aby móc dochodzić kompensaty, muszę zawiadomić policję o popełnieniu przestępstwa?
Ofiara może ubiegać się o kompensatę wyłącznie wtedy, gdy w wyniku postępowania przygotowawczego stwierdzono, że przestępstwo zostało popełnione i że ofiara poniosła w jego wyniku szkodę. Kompensatę można zatem przyznać wyłącznie po zakończeniu postępowania przygotowawczego; to, czy przedmiotowe postępowanie wszczęto na podstawie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa złożonego przez ofiarę czy w inny sposób, nie ma jednak znaczenia.
Czy muszę czekać na zakończenie dochodzenia policyjnego lub postępowania karnego, zanim wystąpię o kompensatę?
Tak, ofiara może złożyć wniosek o przyznanie kompensaty wyłącznie wówczas, gdy w toku postępowania karnego sąd wydał prawomocny wyrok lub wyrok nakazowy stwierdzający, że sprawca jest winny popełnienia przestępstwa, w wyniku którego ofiara poniosła szkodę, lub wyrok uniewinniający oskarżonego z uwagi na jego niepoczytalność lub nieletniość, które stanowią przesłanki wyłączające odpowiedzialność karną, a poniesiona przez ofiarę szkoda nie została zrekompensowana w inny sposób. Jeżeli postępowanie karne zostało zawieszone lub umorzone (bądź odroczone) zgodnie z odpowiednimi przepisami ustawy nr 301/2005 (kodeks karny), ofiara może dochodzić kompensaty na podstawie decyzji właściwego organu, który potwierdził wystąpienie opisanych powyżej okoliczności faktycznych. W takich przypadkach wyniki postępowania przygotowawczego lub postępowania przyspieszonego prowadzonego przez organy ścigania nie mogą jednak wzbudzać żadnych wątpliwości co do tego, czy przestępstwo, wskutek którego ofiara poniosła szkodę, rzeczywiście zostało popełnione.
Czy muszę dochodzić najpierw odszkodowania od sprawcy – jeżeli został zidentyfikowany?
Ofiara przestępstwa z użyciem przemocy, która chce dochodzić kompensaty zgodnie z przedmiotowymi przepisami, jest zobowiązana do wcześniejszego wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym z tytułu poniesionej szkody w toku postępowania karnego. Wymóg ten nie obowiązuje, jeżeli czyn zabroniony doprowadził do śmierci ofiary lub jeżeli ofiara poniosła szkodę wskutek przestępstwa handlu ludźmi, zgwałcenia, napaści na tle seksualnym lub wykorzystywania seksualnego.
Jeżeli sprawca nie został zidentyfikowany lub skazany, czy jestem nadal uprawniony do otrzymania kompensaty? Jeżeli tak, jakie dowody powinienem przedstawić na potwierdzenie mojego roszczenia?
Jeżeli nie ustalono tożsamości sprawcy przestępstwa, w wyniku którego ofiara poniosła szkodę, jego miejsce pobytu jest nieznane lub doszło do wystąpienia przeszkody prawnej, która uniemożliwia wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego, a ofiara nie otrzymała pełnego odszkodowania z tytułu poniesionej szkody z innego źródła, może ubiegać się o kompensatę wyłącznie wówczas, gdy wyniki postępowania przygotowawczego lub postępowania przyspieszonego prowadzonego przez organy ścigania nie wzbudzają uzasadnionych wątpliwości co do tego, czy przestępstwo to rzeczywiście zostało popełnione. Na poparcie wniosku należy przedłożyć prawomocną decyzję organu ścigania lub prawomocny wyrok sądu, który jako ostatni rozpoznawał sprawę, aby potwierdzić wystąpienie wskazanych powyżej okoliczności faktycznych.
Czy istnieje termin do wniesienia wniosku o kompensatę?
Wniosek należy złożyć w terminie roku od dnia uprawomocnienia się wyroku orzekającego o winie sprawcy przestępstwa. Jeżeli tożsamość sprawcy nie została ustalona lub wystąpiła przeszkoda prawna, która uniemożliwia wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego, wniosek należy złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji organu ścigania lub orzeczenia sądu, który jako ostatni rozpoznawał sprawę.
Jeżeli w toku postępowania karnego sąd skieruje ofiarę przestępstwa z użyciem przemocy i wniesione przez nią roszczenie o odszkodowanie z tytułu poniesionej szkody do sądu orzekającego w sprawach cywilnych lub do innego organu, wniosek należy złożyć w terminie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia uznającego prawo ofiary do wszczęcia postępowania cywilnego lub innego postępowania. Po upływie tego terminu prawo do dochodzenia kompensaty zgodnie z obowiązującymi przepisami wygasa.
Jakie straty i wydatki zostaną pokryte przez kompensatę?
Pokryte zostaną na przykład:
Kompensata przysługuje wyłącznie z tytułu poniesionego uszczerbku na zdrowiu (zadośćuczynienie za ból oraz ograniczenie udziału w życiu społecznym), a przypadkach określonych w obowiązujących przepisach – z tytułu doznanej krzywdy. Kompensata nie pokrywa pozostałych strat ani wydatków.
a) w przypadku ofiary czynu zabronionego:
– szkoda majątkowa (niedotycząca kondycji psychicznej):
- koszty opieki medycznej (leczenie: ambulatoryjne i szpitalne, rekonwalescencja);
- potrzeby dodatkowe lub koszty wynikające z uszczerbku na zdrowiu (tj. opieka i pomoc, tymczasowe i stałe leczenie, wydłużenie okresu kształcenia, fizjoterapia, dostosowanie miejsca zamieszkania, specjalne wyposażenie itp.);
- trwały uszczerbek na zdrowiu (np. inwalidztwo lub inna trwała niepełnosprawność);
- utrata zarobków w trakcie leczenia i po jego zakończeniu (w tym utracone zarobki i utrata zdolności do zarobkowania lub obniżenie zdolności do pracy zarobkowej itp.);
- utracone możliwości;
- koszty postępowania sądowego związanego ze zdarzeniem, które spowodowało szkodę, np. koszty obsługi prawnej, koszty sądowe;
- kompensata z tytułu kradzieży lub zniszczenia rzeczy osobistych;
- inne
– nie ma zastosowania
– szkoda niemajątkowa (krzywda):
- ból i cierpienie ofiary – kompensata za krzywdę z tytułu przestępstw takich jak handel ludźmi, zgwałcenie, wykorzystywanie seksualne i przemoc seksualna;
b) w przypadku osób uprawnionych lub bliskich ofiary:
– szkoda majątkowa (niedotycząca kondycji psychicznej):
- koszty pogrzebu;
- koszty opieki medycznej (np. terapia dla członka rodziny, leczenie ambulatoryjne i szpitalne, rehabilitacja);
- utrata zdolności zarobkowania lub utracone możliwości;
– nie ma zastosowania
– szkoda niemajątkowa (krzywda):
- ból i cierpienie bliskich i osób uprawnionych/kompensata dla osób pozostałych przy życiu po śmierci ofiary – osoby pozostałe przy życiu po śmierci ofiary zmarłej w wyniku przestępstwa z użyciem przemocy otrzymują kompensatę w maksymalnej wysokości ustawowej, która jest równa pięćdziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w chwili popełnienia przestępstwa. Kompensatę dzieli się proporcjonalnie między wszystkie uprawnione osoby pozostałe przy życiu.
Czy kompensata zostanie wypłacona jednorazowo czy będzie wypłacana w miesięcznych ratach?
Kompensatę wypłaca się jednorazowo.
W jaki sposób moje zachowanie w związku z czynem zabronionym, moja karalność lub brak mojej współpracy w toku postępowania o kompensatę wpływają na otrzymanie kompensaty lub jej wysokość?
Informacje z rejestru karnego pozostają bez wpływu na możliwość otrzymania kompensaty przyznawanej przez Republikę Słowacką. Organ rozstrzygający może obniżyć kwotę kompensaty, jeżeli ofiara przyczyniła się do szkody, którą poniosła wskutek przestępstwa, lub nie skorzystała z przysługującego jej prawa do dochodzenia odszkodowania bezpośrednio od sprawcy przestępstwa, w wyniku którego poniosła szkodę.
W jaki sposób moja sytuacja finansowa może wpłynąć na szansę otrzymania przeze mnie kompensaty lub wysokość kwoty?
Sytuacja finansowa ofiary nie ma wpływu na decyzję w sprawie kompensaty.
Czy istnieją jeszcze inne kryteria, które mogłyby wpłynąć na szansę otrzymania przeze mnie kompensaty lub wysokość kwoty?
Na kwotę kompensaty może mieć wpływ fakt, że ofiara przyczyniła się do szkody, którą poniosła wskutek przestępstwa, lub fakt, że nie skorzystała z przysługującego jej prawa do dochodzenia odszkodowania bezpośrednio od sprawcy przestępstwa.
W jaki sposób zostanie obliczona kompensata?
Jeżeli sąd stwierdził w wyroku, że ofiara poniosła szkodę, wysokość kompensaty jest proporcjonalna do rozmiaru szkody stwierdzonego w tym wyroku; w innych sytuacjach, w których ofiara poniosła szkodę, zastosowanie mają w stosownych przypadkach przepisy szczególne regulujące kwestie związane z przyznawaniem zadośćuczynienia za ból i ograniczenie udziału w życiu społecznym. Kompensata za krzywdę wyrządzoną przestępstwami handlu ludźmi, zgwałcenia, wykorzystywania seksualnego lub przemocy seksualnej stanowi dziesięciokrotność minimalnego wynagrodzenia (obowiązującego w chwili doznania krzywdy), natomiast kompensata za krzywdę przyznawana osobom pozostającym przy życiu, jeżeli ofiara zmarła wskutek przestępstwa, stanowi pięćdziesięciokrotność minimalnego wynagrodzenia (obowiązującego w chwili doznania krzywdy).
Czy istnieje kwota minimalna/maksymalna kompensaty?
W przepisach nie określono minimalnej kwoty kompensaty. Maksymalna kwota kompensaty jest równa pięćdziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w chwili popełnienia przestępstwa (uwaga: kwota ta wynosi obecnie 29 000 euro).
Czy oczekuje się ode mnie podania we wniosku o kompensatę określonej kwoty? Jeżeli tak, czy dostanę instrukcje dotyczące sposobu jej obliczenia lub innych kwestii?
Jeżeli w prawomocnym wyroku lub w wyroku nakazowym wydanym w toku postępowania karnego sąd zasądził odszkodowanie za szkodę na osobie, kompensatę z tego tytułu oblicza się i przyznaje proporcjonalnie do rozmiaru szkody określonego w wyroku lub wyroku nakazowym. Jeżeli ofiarę i roszczenie wniesione przez nią w toku postępowania karnego skierowano do sądu orzekającego w sprawach cywilnych, procedurę obliczania i przyznawania kompensaty za szkodę przeprowadza się stosownie do rozmiaru szkody określonego w orzeczeniu sądu cywilnego. W przeciwnym wypadku obliczenie kwoty kompensaty będzie wiązało się z koniecznością przedłożenia opinii lekarskiej. Zasady ustalania kwoty kompensaty określono w przepisach regulujących ogólne zasady obliczania odszkodowania z tytułu szkody na osobie, które służą nie tylko do celów ustalania kwoty kompensaty dla ofiar przestępstw z użyciem przemocy.
Czy kompensata wypłacana przez właściwy organ zostanie pomniejszona o odszkodowanie, które otrzymam z tytułu poniesienia szkody z innych źródeł (od pracodawcy lub z prywatnego systemu ubezpieczeń)?
Tak, kompensata przysługuje wyłącznie pod warunkiem, że szkoda nie została naprawiona w inny sposób (np. w ramach systemu ubezpieczeń prywatnych lub bezpośrednio przez sprawcę przestępstwa z użyciem przemocy).
Czy mogę otrzymać zaliczkę na poczet kompensaty? Jeżeli tak, na jakich warunkach?
Nie przewidziano możliwości otrzymania zaliczki na poczet kompensaty.
Czy po wydaniu przez organ rozstrzygnięcia w sprawie kompensaty mogę otrzymać kompensatę uzupełniającą lub dodatkową (ze względu na zmianę okoliczności lub pogorszenie stanu zdrowia itp.)?
Przewidziano taką możliwość: ofiara może ubiegać się o kompensatę wielokrotnie (np. w przypadku zmiany sytuacji lub pogorszenia stanu zdrowia), ale w takim przypadku jest nadal zobowiązana złożyć wniosek w przewidzianym podstawowym terminie (tj. w terminie roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego sprawcę lub – jeżeli tożsamość sprawcy nie została ustalona lub wystąpiła przeszkoda prawna, która uniemożliwia wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego – w terminie roku od dnia uprawomocnienia się decyzji organu ścigania lub wyroku sądu, który jako ostatni rozpoznawał sprawę). Całkowita kwota kompensaty przyznanej w jednej sprawie nie może jednak przekraczać pięćdziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia.
Jakie dokumenty należy załączyć do wniosku o kompensatę?
- prawomocny wyrok lub decyzję organu ścigania, który jako ostatni rozpatrywał sprawę; jeżeli ofiara nie może przedstawić stosownej decyzji, powinna wskazać organ ścigania lub sąd, który jako ostatni rozpoznawał sprawę, i przekazać informacje na temat osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa, wskutek którego ofiara poniosła szkodę, o ile zna tę osobę;
- szczegółowe informacje na temat działań podjętych przez ofiarę w celu wyegzekwowania odszkodowania od sprawcy przestępstwa, wskutek którego doznała ona szkody na osobie (chyba że przestępstwo doprowadziło do śmierci ofiary lub szkoda na osobie została wyrządzona w rezultacie przestępstwa handlu ludźmi, zgwałcenia, napaści na tle seksualnym lub wykorzystywania seksualnego);
- dokument potwierdzający związek pokrewieństwa lub powinowactwa oraz zawierający wykaz osób uprawnionych, jeżeli ofiara zmarła wskutek przestępstwa.
Czy istnieją opłaty administracyjne lub inne należności, które należy uiścić w chwili wniesienia wniosku oraz w trakcie jego rozpatrywania?
Postępowanie w sprawie kompensaty jest nieodpłatne.
Jaki organ wydaje rozstrzygnięcia dotyczące wniosków o kompensatę (w sprawach krajowych)?
Wnioski o przyznanie kompensaty rozpatruje Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Słowackiej.
Na jaki adres należy wysłać wniosek (w sprawach krajowych)?
Wniosek należy przesłać na następujący adres: Ministerstvo spravodlivosti Slovenskej republiky, ul. Račianska 71, 813-11 Bratysława
Czy muszę być obecny w trakcie postępowania lub w czasie rozpatrywania mojego wniosku?
Udział ofiary nie jest wymagany.
Jak długo będę musiał czekać (w przybliżeniu) na wydanie rozstrzygnięcia w sprawie kompensaty przez dany organ?
Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Słowackiej musi rozpatrzyć wniosek o przyznanie kompensaty w terminie 6 miesięcy.
Jeżeli nie zgadzam się z rozstrzygnięciem organu, w jaki sposób mogę je zaskarżyć?
Jeżeli Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Słowackiej nie uwzględni wniosku lub uwzględni go wyłącznie częściowo, ofiara przestępstwa z użyciem przemocy jest uprawniona do wystąpienia o ochronę jej praw podmiotowych w drodze wniesienia skargi do sądu administracyjnego zgodnie z odpowiednimi przepisami ustawy nr 162/2015 (kodeks postępowania sądowoadministracyjnego). Gdzie mogę pobrać niezbędne formularze i uzyskać pozostałe informacje dotyczące wnoszenia wniosku o kompensatę?
Na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Słowackiej
W toku postępowania karnego organy śledcze przekazują ofiarom informacje o możliwości i warunkach wystąpienia o kompensatę wypłacaną przez Republikę Słowacką.
Czy istnieje specjalny numer telefonu, pod który mógłbym zadzwonić, lub strona internetowa, z którą mógłbym się zapoznać?
Informacje na temat kompensaty dla ofiar przestępstw publikuje się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Aby przejść na tę stronę, proszę kliknąć tutaj. Ponadto ofiara przesłuchiwana w toku postępowania karnego otrzymuje informacje na temat organizacji udzielających pomocy i wsparcia ofiarom przestępstw (uwzględniając dane kontaktowe tych organizacji).
Czy w trakcie sporządzania wniosku o kompensatę mogę otrzymać pomoc prawną (pomoc ze strony prawnika)?
Nie przewidziano szczególnej pomocy prawnej do celów ubiegania się o kompensatę. Ofiara może skorzystać z ogólnej pomocy prawnej zapewnianej przez państwo za pośrednictwem Centrum Pomocy Prawnej. Ponadto podstawowe wskazówki na temat sposobów ubiegania się o kompensatę można uzyskać od samego Ministerstwa Sprawiedliwości.
Czy istnieją organizacje wspierające ofiary czynów zabronionych, które mogłyby mi pomóc w dochodzeniu kompensaty?
Tak, na terytorium Republiki Słowackiej funkcjonują organizacje, które zapewniają pomoc i wsparcie ofiarom przestępstw z użyciem przemocy, ale obecnie działają one niezależnie od państwa.
