W związku z jakiego rodzaju czynem zabronionym mogę otrzymać kompensatę?
W przepisach przewidziano jednorazową kompensatę dla osób, które poniosły szkodę wskutek umyślnego przestępstwa z użyciem przemocy; z tytułu innych przestępstw nie wypłaca się kompensaty. Do przestępstw uprawniających do uzyskania kompensaty zalicza się w szczególności zabójstwo i spowodowanie uszczerbku na zdrowiu. Zgodnie z przepisami przestępstwa takie jak niegodziwe traktowanie w celach seksualnych, przemoc seksualna i zgwałcenie uznaje się za szczególną kategorię przestępstw, z tytułu których przysługuje kompensata za krzywdę.
W związku z jakiego rodzaju uszczerbkiem na zdrowiu mogę otrzymać kompensatę?
Ofiary przestępstw z użyciem przemocy otrzymują wyłącznie kompensatę proporcjonalną do stopnia poniesionego uszczerbku na zdrowiu (zadośćuczynienie za ból i cierpienie oraz ograniczenie udziału w życiu społecznym). W przypadku takich przestępstw jak zgwałcenie, niegodziwe traktowanie w celach seksualnych i przemoc seksualna w przepisach przewidziano kompensatę za doznaną krzywdę.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli jestem krewnym lub osobą pozostającą na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego zmarłej w następstwie jego popełnienia? Kto z krewnych lub jakie osoby pozostające na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego mogą otrzymać kompensatę?
Jeżeli na skutek przestępstwa z użyciem przemocy osoba zmarła, zgodnie z prawem jej bliscy również mogą ubiegać się o przyznanie kompensaty – do uprawnionych należą pozostały przy życiu małżonek i pozostałe przy życiu dzieci zmarłego, a jeżeli nie posiadał on dzieci, pozostali przy życiu rodzice zmarłego, zaś jeżeli rodzice nie żyją – osoba, na której utrzymanie zmarły był zobowiązany łożyć.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli jestem krewnym lub osobą pozostającą na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego, która pozostała przy życiu? Kto z krewnych lub jakie osoby pozostające na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego mogą otrzymać kompensatę w tym przypadku?
Nie, w takim przypadku prawo nie przewiduje możliwości otrzymania kompensaty przez bliskich ofiary przestępstwa.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli nie jestem obywatelem państwa członkowskiego UE?
O przyznanie kompensaty może ubiegać się ofiara, która jest obywatelem Republiki Słowackiej lub obywatelem innego państwa członkowskiego, bezpaństwowcem posiadającym miejsce zamieszkania na terytorium Republiki Słowackiej lub innego państwa członkowskiego bądź cudzoziemcem na warunkach i w zakresie, które określono w umowie międzynarodowej ratyfikowanej i ogłoszonej zgodnie z przepisami, jeżeli poniosła uszczerbek na zdrowiu na terytorium Republiki Słowackiej.
Czy mogę dochodzić kompensaty od państwa, jeżeli w nim mieszkam lub z niego pochodzę (jest to państwo mojego zamieszkania lub obywatelstwa), nawet jeżeli czyn zabroniony został popełniony w innym państwie członkowskim UE? Czy mogę tak uczynić zamiast dochodzić kompensaty w państwie, w którym doszło do popełnienia czynu zabronionego? Jeżeli tak, na jakich warunkach?
Nie, słowacki porządek prawny nie przewiduje takiej możliwości. Ofiara może ubiegać się o kompensatę wyłącznie wtedy, gdy poniosła uszczerbek na zdrowiu na terytorium Republiki Słowackiej.
Czy aby móc dochodzić kompensaty, muszę zawiadomić policję o popełnieniu przestępstwa?
Ofiara może ubiegać się o kompensatę wyłącznie wtedy, gdy w wyniku postępowania przygotowawczego stwierdzono, że przestępstwo na jej szkodę zostało popełnione i że spowodowało ono uszczerbek na jej zdrowiu. W związku z tym ofiara może otrzymać kompensatę wyłącznie w przypadku uprzedniego wszczęcia przez organ postępowania karnego – nie ma natomiast znaczenia, czy postępowanie wszczęto w oparciu o zawiadomienie ofiary o popełnieniu przestępstwa czy też na innej podstawie.
Czy muszę czekać na zakończenie dochodzenia policyjnego lub postępowania karnego, zanim wystąpię o kompensatę?
Tak, ofiara może złożyć wniosek o przyznanie kompensaty wyłącznie wówczas, gdy sąd wydał prawomocny wyrok stwierdzający, że sprawca jest winny popełnienia przestępstwa, które spowodowało uszczerbek na zdrowiu ofiary, lub wyrok uniewinniający oskarżonego z uwagi na jego niepoczytalność, która stanowi przesłankę wyłączającą odpowiedzialność karną. Jeżeli nie ustalono sprawcy przestępstwa, które spowodowało uszczerbek na zdrowiu ofiary, jego miejsce pobytu jest nieznane lub istnieje przeszkoda prawna, która uniemożliwia wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego, ofiara może ubiegać się o kompensatę na podstawie decyzji właściwego organu, w której stwierdzi on powyższe fakty. W takim przypadku wyniki postępowania przygotowawczego lub postępowania przyspieszonego prowadzonego przez organy ścigania nie mogą jednak wzbudzać uzasadnionych wątpliwości co do tego, czy przestępstwo, wskutek którego ofiara poniosła uszczerbek na zdrowiu, rzeczywiście zostało popełnione.
Czy muszę dochodzić najpierw odszkodowania od sprawcy – jeżeli został zidentyfikowany?
Wcześniejsze dochodzenie odszkodowania od sprawcy przez ofiarę nie jest warunkiem ubiegania się o kompensatę, ale jeżeli ofiara nie podejmie starań w celu uzyskania odszkodowania od sprawcy, organ rozstrzygający może obniżyć kwotę przyznanej kompensaty.
Jeżeli sprawca nie został zidentyfikowany lub skazany, czy jestem nadal uprawniony do otrzymania kompensaty? Jeżeli tak, jakie dowody powinienem przedstawić na potwierdzenie mojego roszczenia?
Jeżeli nie ustalono sprawcy przestępstwa, które spowodowało uszczerbek na zdrowiu ofiary, jego miejsce pobytu jest nieznane lub istnieje przeszkoda prawna, która uniemożliwia wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego, a ofiara nie otrzymała pełnego odszkodowania z tytułu poniesionego uszczerbku na zdrowiu z innego źródła, może ubiegać się o kompensatę, o ile wyniki postępowania przygotowawczego lub postępowania przyspieszonego prowadzonego przez organy ścigania nie wzbudzają uzasadnionych wątpliwości co do tego, czy przestępstwo to rzeczywiście zostało popełnione. Wniosek musi być poparty prawomocną decyzją organu ścigania lub prawomocnym wyrokiem sądu, który jako ostatni rozpatrywał sprawę, w których stwierdzone zostaną wskazane powyżej fakty.
Czy istnieje termin do wniesienia wniosku o kompensatę?
Wniosek należy złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego sprawcę. Jeżeli sprawca nie został ustalony lub istnieje przeszkoda prawna, która uniemożliwia wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego, wniosek należy złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji organu ścigania lub orzeczenia sądu, który jako ostatni rozpatrywał sprawę.
Jakie straty i wydatki zostaną pokryte przez kompensatę?
Na przykład:
Kompensata przysługuje wyłącznie w wysokości proporcjonalnej do stopnia poniesionego uszczerbku na zdrowiu (zadośćuczynienie za ból i cierpienie oraz ograniczenie udziału w życiu społecznym), a w przypadkach określonych w ustawie również do stopnia doznanej krzywdy. Kompensata nie pokrywa pozostałych strat ani wydatków.
a) w przypadku ofiary czynu zabronionego:
– szkoda majątkowa (niedotycząca kondycji psychicznej):
- koszty związane z leczeniem (leczenie – ambulatoryjne i szpitalne, rekonwalescencja)
- dodatkowe potrzeby lub koszty wynikające z uszczerbku na zdrowiu (tj. opieka i pomoc, tymczasowe i stałe leczenie, długotrwała fizjoterapia, dostosowanie miejsca zamieszkania, specjalne wyposażenie itp.)
- trwały uszczerbek na zdrowiu (np. kalectwo i inna trwała niepełnosprawność)
- utrata zarobków w trakcie leczenia oraz po jego zakończeniu (w tym utracone zarobki i utrata zdolności do pracy zarobkowej lub obniżenie standardu życia itp.)
- utracone możliwości
- koszty postępowania sądowego związanego ze zdarzeniem, które spowodowało szkodę, np. koszty obsługi prawnej, koszty sądowe
- kompensata z tytułu kradzieży lub zniszczenia rzeczy osobistych
- inne
– nie ma zastosowania – szkoda niemajątkowa (krzywda):
- ból i cierpienie ofiary – kompensata za krzywdę z tytułu przestępstw, takich jak zgwałcenie, niegodziwe traktowanie w celach seksualnych i przemoc seksualna
b) w przypadku osób uprawnionych lub krewnych ofiary:
– szkoda majątkowa (niedotycząca kondycji psychicznej):
- koszty pogrzebu
- koszty leczenia (np. terapia dla członka rodziny, leczenie ambulatoryjne i szpitalne, rehabilitacja)
- utrata środków utrzymania lub utracone możliwości
– nie ma zastosowania
– szkoda niemajątkowa (krzywda):
- ból i cierpienie krewnych lub osób uprawnionych/kompensata dla osób pozostałych przy życiu po śmierci ofiary – osoby pozostałe przy życiu po śmierci ofiary zmarłej w wyniku przestępstwa z użyciem przemocy otrzymują kompensatę w maksymalnej wysokości ustawowej, która jest równa pięćdziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w chwili popełnienia przestępstwa. Kompensata ta jest dzielona proporcjonalnie między wszystkie uprawnione osoby pozostałe przy życiu.
Czy kompensata zostanie wypłacona jednorazowo czy będzie wypłacana w miesięcznych ratach?
Kompensatę wypłaca się jednorazowo.
W jaki sposób moje zachowanie w związku z czynem zabronionym, moja karalność lub brak mojej współpracy w toku postępowania o kompensatę wpływają na otrzymanie kompensaty lub jej wysokość?
Uprzednia karalność ofiary nie ma wpływu na możliwość otrzymania kompensaty od Republiki Słowackiej. Organ rozstrzygający może obniżyć kwotę kompensaty, jeżeli ofiara przyczyniła się do uszczerbku na zdrowiu, który poniosła wskutek przestępstwa, lub nie podejmuje żadnych starań, aby otrzymać odszkodowanie bezpośrednio od sprawcy.
W jaki sposób moja sytuacja finansowa może wpłynąć na szansę otrzymania przeze mnie kompensaty lub wysokość kwoty?
Sytuacja finansowa ofiary nie ma wpływu na decyzję w sprawie kompensaty.
Czy istnieją jeszcze inne kryteria, które mogłyby wpłynąć na szansę otrzymania przeze mnie kompensaty lub wysokość kwoty?
Na kwotę kompensaty może mieć wpływ fakt, że ofiara przyczyniła się do uszczerbku na zdrowiu, który poniosła wskutek przestępstwa, lub fakt, że nie podjęła starań, aby otrzymać odszkodowanie bezpośrednio od sprawcy.
W jaki sposób zostanie obliczona kompensata?
Jeżeli sąd stwierdził w wyroku, że ofiara poniosła uszczerbek na zdrowiu, wysokość kompensaty jest proporcjonalna do stopnia uszczerbku na zdrowiu stwierdzonego w tym wyroku; w braku takiego wyroku do obliczenia kompensaty stosuje się odpowiednio przepisy szczególne dotyczące wypłaty zadośćuczynienia za ból i cierpienie oraz ograniczenie udziału w życiu społecznym. Kompensata za krzywdę wyrządzoną przestępstwami zgwałcenia, niegodziwego traktowania w celach seksualnych lub przemocy seksualnej stanowi dziesięciokrotność minimalnego wynagrodzenia (obowiązującego w chwili doznania krzywdy) i – w stosownych przypadkach – kompensaty za krzywdę dla bliskich.
Czy istnieje kwota minimalna/maksymalna kompensaty?
W przepisach nie określono minimalnej kwoty kompensaty. Maksymalna kwota kompensaty jest równa pięćdziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w chwili popełnienia przestępstwa (obecnie 21 750 euro).
Czy oczekuje się ode mnie podania we wniosku o kompensatę określonej kwoty? Jeżeli tak, czy dostanę instrukcje dotyczące sposobu jej obliczenia lub innych kwestii?
Jeżeli sąd stwierdził w wyroku skazującym, że ofiara poniosła uszczerbek na zdrowiu, kwotę kompensaty ustala się w oparciu o ten wyrok. W braku takiego wyroku wymagany jest raport lekarski, który również zawiera dane niezbędne do określenia konkretnej kwoty kompensaty. Zasady ustalania kwoty kompensaty określono w przepisach regulujących ogólne zasady obliczania ekwiwalentu uszczerbku na zdrowiu, które służą nie tylko do celów ustalania kwoty kompensaty dla ofiar przestępstw z użyciem przemocy.
Czy kompensata wypłacana przez właściwy organ zostanie pomniejszona o odszkodowanie, które otrzymam z tytułu poniesienia szkody z innych źródeł (od pracodawcy lub z prywatnego systemu ubezpieczeń)?
Tak, kompensata przysługuje wyłącznie pod warunkiem, że szkoda nie została naprawiona w inny sposób (np. w ramach systemu ubezpieczeń prywatnych lub bezpośrednio przez sprawcę przestępstwa z użyciem przemocy).
Czy mogę otrzymać zaliczkę na poczet kompensaty? Jeżeli tak, na jakich warunkach?
Nie przewidziano możliwości wypłaty zaliczki na poczet kompensaty.
Czy po wydaniu przez organ rozstrzygnięcia w sprawie kompensaty mogę otrzymać kompensatę uzupełniającą lub dodatkową (ze względu na zmianę okoliczności lub pogorszenie stanu zdrowia itp.)?
Istnieje taka możliwość; ofiara może ponownie ubiegać się o kompensatę (np. w przypadku zmiany sytuacji lub pogorszenia stanu zdrowia), ale w takim przypadku również musi złożyć wniosek w przewidzianym podstawowym terminie (tj. w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego sprawcę, a jeżeli sprawca nie został ustalony lub istnieje przeszkoda prawna, która uniemożliwia wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego – w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji organu ścigania lub wyroku sądu, który jako ostatni rozstrzygał sprawę). Całkowita kwota kompensaty przyznanej w jednej sprawie nie może jednak przekraczać pięćdziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia.
Jakie dokumenty należy załączyć do wniosku o kompensatę?
- prawomocny wyrok lub decyzję organu ścigania, który jako ostatni rozpatrywał sprawę; jeżeli ofiara nie może załączyć decyzji, powinna wskazać organ ścigania lub sąd, który jako ostatni rozpatrywał sprawę, i jednocześnie udzielić informacji na temat osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa, wskutek którego ofiara poniosła uszczerbek na zdrowiu, o ile zna tę osobę
- dokumentację potwierdzającą uszczerbek na zdrowiu, który ofiara poniosła wskutek przestępstwa, w tym szczegółowe informacje na temat zakresu, w jakim szkoda została już naprawiona, lub zakresu, w jakim można racjonalnie zakładać, że szkoda zostanie naprawiona, bądź dowody potwierdzające, że decyzje o przyznaniu odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu nie zostały dotychczas wykonane, a także informacje na temat działań, które ofiara podjęła w celu uzyskania odszkodowania od sprawcy przestępstwa, wskutek którego poniosła uszczerbek na zdrowiu
- dokument potwierdzający związek pokrewieństwa oraz grupę osób uprawnionych, jeżeli ofiara zmarła wskutek przestępstwa
- dokument potwierdzający obowiązek alimentacyjny spoczywający na zmarłym lub wypłatę świadczeń alimentacyjnych przez zmarłego, jeżeli wnioskodawcą jest osoba, na której utrzymanie zmarły był zobowiązany łożyć
Czy istnieją opłaty administracyjne lub inne należności, które należy uiścić w chwili wniesienia wniosku oraz w trakcie jego rozpatrywania?
Postępowanie w sprawie kompensaty jest nieodpłatne.
Jaki organ wydaje rozstrzygnięcia dotyczące wniosków o kompensatę (w sprawach krajowych)?
Wnioski o przyznanie kompensaty rozpatruje Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Słowackiej.
Na jaki adres należy wysłać wniosek (w sprawach krajowych)?
Wniosek należy wysłać na adres: Ministerstvo spravodlivosti Slovenskej republiky, Župné námestie 13, 813 11 Bratislava
Czy muszę być obecny w trakcie postępowania lub w czasie rozpatrywania mojego wniosku?
Udział ofiary nie jest wymagany.
Jak długo będę musiał czekać (w przybliżeniu) na wydanie decyzji dotyczącej kompensaty przez dany organ?
Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Słowackiej musi rozpatrzyć wniosek o przyznanie kompensaty w terminie 6 miesięcy.
Jeżeli nie zgadzam się z rozstrzygnięciem organu, w jaki sposób mogę je zaskarżyć?
Jeżeli Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Słowackiej nie uwzględni wniosku lub uwzględni go jedynie częściowo, ofiara może dochodzić kompensaty od Republiki Słowackiej, reprezentowanej przez Ministerstwo Sprawiedliwości, na drodze sądowej. Termin wytoczenia takiego powództwa wynosi jeden rok od dnia doręczenia decyzji w sprawie wniosku.
Gdzie mogę pobrać niezbędne formularze i uzyskać pozostałe informacje dotyczące wnoszenia wniosku o kompensatę?
Na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Słowackiej: http://www.justice.gov.sk/Stranky/default.aspx. Każda ofiara zostaje pouczona przez organy śledcze o możliwościach i warunkach otrzymania kompensaty od Republiki Słowackiej w toku postępowania karnego.
Czy istnieje specjalny numer telefonu, pod który mógłbym zadzwonić, lub strona internetowa, z którą mógłbym się zapoznać?
Informacje na temat kompensaty dla ofiar przestępstw publikuje się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Słowackiej (http://www.justice.gov.sk/Stranky/Nase-sluzby/Trestne-pravo/Informacie-pre-obete-trestnych-cinov.aspx). Jednocześnie podczas przesłuchania w toku postępowania karnego organ śledczy udziela ofierze informacji na temat organizacji, które zapewniają pomoc i wsparcie ofiarom przestępstw (wraz z danymi kontaktowymi).
Czy w trakcie sporządzania wniosku o kompensatę mogę otrzymać pomoc prawną (pomoc ze strony prawnika)?
Nie przewidziano szczególnej pomocy prawnej do celów ubiegania się o kompensatę. Ofiara może skorzystać z ogólnej pomocy prawnej zapewnianej przez państwo za pośrednictwem Centrum Pomocy Prawnej. Ponadto podstawowe wskazówki na temat sposobów ubiegania się o kompensatę można uzyskać od samego Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Słowackiej.
Czy istnieją organizacje wspierające ofiary czynów zabronionych, które mogłyby mi pomóc w dochodzeniu kompensaty?
Tak, istnieją organizacje, które zapewniają pomoc i wsparcie ofiarom przestępstw z użyciem przemocy, ale obecnie działają one niezależnie od państwa.
