W związku z jakiego rodzaju czynem zabronionym mogę otrzymać kompensatę?
Ofierze przysługuje prawo do kompensaty państwowej, jeżeli przestępstwo umyślne doprowadziło do śmierci osoby, jeżeli ofiara poniosła ciężki lub średni uszczerbek na zdrowiu, czyn popełniony na jej szkodę nosił znamiona przestępstwa przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności bądź napaści na tle seksualnym lub handlu ludźmi bądź została zakażona ludzkim wirusem niedoboru odporności lub wirusem zapalenia wątroby typu B lub C.
W związku z jakiego rodzaju uszczerbkiem na zdrowiu mogę otrzymać kompensatę?
Ofiara może otrzymać kompensatę państwową za krzywdę, cierpienie fizyczne i szkodę majątkową wyrządzone umyślnym przestępstwem.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli jestem krewnym lub osobą pozostającą na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego zmarłej w następstwie jego popełnienia? Kto z krewnych lub jakie osoby pozostające na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego mogą otrzymać kompensatę?
Jeżeli wskutek przestępstwa nastąpiła śmierć osoby, ofiarą w postępowaniu karnym może być bliski zmarłego (narzeczony, małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, rodzeństwo, a także osoby, z którymi dana osoba fizyczna zamieszkiwała i prowadziła wspólne gospodarstwo domowe).
Jeżeli wskutek przestępstwa nastąpiła śmierć osoby lub jeżeli ofiara zmarła, a przed śmiercią nie wystąpiła o kompensatę państwową bądź wystąpiła o kompensatę, ale jej nie otrzymała, wnioskodawca ma prawo do otrzymania kompensaty państwowej. Wnioskodawca musi jednak zwrócić się do organu prowadzącego postępowanie (policja, prokuratura, sąd) o przyznanie mu statusu ofiary w postępowaniu karnym dotyczącym przedmiotowego przestępstwa.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli jestem krewnym lub osobą pozostającą na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego, która pozostała przy życiu? Kto z krewnych lub jakie osoby pozostające na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego mogą otrzymać kompensatę w tym przypadku?
Krewni i osoby pozostające na utrzymaniu ofiary, która pozostała przy życiu, nie są uprawnieni do kompensaty państwowej. W takim przypadku kompensata państwowa przysługuje samej ofierze.
Czy mogę otrzymać kompensatę, jeżeli nie jestem obywatelem państwa członkowskiego UE?
Wnioskodawca niebędący obywatelem państwa członkowskiego UE może otrzymać kompensatę państwową.
Czy mogę dochodzić kompensaty od państwa, jeżeli w nim mieszkam lub z niego pochodzę (jest to państwo mojego zamieszkania lub obywatelstwa), nawet jeżeli czyn zabroniony został popełniony w innym państwie członkowskim UE? Czy mogę tak uczynić zamiast dochodzić kompensaty w państwie, w którym doszło do popełnienia czynu zabronionego? Jeżeli tak, na jakich warunkach?
Jeżeli przestępstwo zostało popełnione w innym państwie członkowskim UE, wnioskodawca ma prawo ubiegać się o kompensatę od państwa członkowskiego UE, w którym popełniono przestępstwo, bezpośrednio lub za pośrednictwem Urzędu ds. Pomocy Prawnej (Juridiskās palīdzības administrācija).
Czy aby móc dochodzić kompensaty, muszę zawiadomić policję o popełnieniu przestępstwa?
Wnioskodawca musi złożyć na policji zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
Aby możliwe było dochodzenie kompensaty od państwa, konieczne jest wszczęcie postępowania karnego oraz przyznanie wnioskodawcy statusu ofiary w toku tego postępowania w drodze decyzji organu prowadzącego postępowanie (policji, prokuratury, sądu).
Czy muszę czekać na zakończenie dochodzenia policyjnego lub postępowania karnego, zanim wystąpię o kompensatę?
Aby ubiegać się o kompensatę państwową, wnioskodawca nie musi czekać na wydanie prawomocnej decyzji lub prawomocnego orzeczenia przez organ prowadzący postępowanie (policję, prokuraturę, sąd).
Aby Urząd ds. Pomocy Prawnej mógł podjąć decyzję o wypłacie kompensaty państwowej lub odmowie jej wypłaty, organ prowadzący postępowanie (policja, prokuratura, sąd) musi dostarczyć następujące informacje:
- czas i miejsce popełnienia przestępstwa;
- kwalifikacja prawna czynu, forma winy sprawcy ustalona w momencie wydania zaświadczenia przez organ, data wszczęcia postępowania karnego oraz sygnatura sprawy karnej;
- informacje o osobie, której przyznano status ofiary w postępowaniu karnym;
- informacje o osobie posiadającej status pełnomocnika ofiary w postępowaniu karnym, jeżeli ofiara wykonuje swoje prawa za pośrednictwem pełnomocnika;
- charakter szkody wyrządzonej przestępstwem (śmierć osoby, ciężki uszczerbek na zdrowiu, szkoda wyrządzona przestępstwem przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności bądź napaścią na tle seksualnym, szkoda wyrządzona czynem wypełniającym znamiona handlu ludźmi bądź stwierdzone zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności lub wirusem zapalenia wątroby typu B lub C);
- data wydania opinii przez biegłego, sygnatura dokumentu i dane biegłego, który wydał opinię;
- liczba osób, które uzyskały status ofiary w tym samym postępowaniu karnym dotyczącym śmierci osoby, oraz informacje o takich osobach.
Czy muszę dochodzić najpierw odszkodowania od sprawcy – jeżeli został zidentyfikowany?
Ofiara nie ma obowiązku dochodzenia odszkodowania w pierwszej kolejności od sprawcy. Kompensata państwowa pozostaje bez uszczerbku dla prawa ofiary do dochodzenia odszkodowania w postępowaniu karnym poprzez zgłoszenie roszczenia odszkodowawczego na dowolnym etapie postępowania karnego aż do momentu wszczęcia postępowania przez sąd pierwszej instancji oraz w postępowaniu cywilnym poprzez wytoczenie powództwa cywilnego przed sąd, jeśli ofiara uważa, że poniesiona przez nią szkoda nie została w pełni naprawiona.
Jeżeli sprawca nie został zidentyfikowany lub skazany, czy jestem nadal uprawniony do otrzymania kompensaty? Jeżeli tak, jakie dowody powinienem przedstawić na potwierdzenie mojego roszczenia?
Wnioskodawca ma prawo do kompensaty państwowej również wówczas, gdy nie ustalono sprawcy ani współsprawcy bądź gdy nie zostaną oni pociągnięci do odpowiedzialności karnej.
Do wniosku należy załączyć zaświadczenie wydane przez organ prowadzący postępowanie (policję), zawierające niezbędne informacje.
Czy istnieje termin do wniesienia wniosku o kompensatę?
Wniosek o kompensatę państwową należy złożyć do Urzędu ds. Pomocy Prawnej w terminie roku od dnia, w którym wnioskodawca uzyskał status ofiary lub dowiedział się o okolicznościach faktycznych, które uprawniają go do uzyskania takiego statusu.
Jakie straty i wydatki zostaną pokryte przez kompensatę?
Kompensata państwowa pokrywa krzywdę lub cierpienie fizyczne wyrządzone przestepstwem lub utratę mienia w wyniku przestępstwa, przy czym organ nie rozróżnia poszczególnych rodzajów szkód, z tytułu których wypłaca kompensatę. Wysokość kompensaty państwowej określono w ustawie o kompensatach państwowych dla ofiar przestępstw (Likums par valsts kompensāciju cietušajiem), przy czym jest ona uzależniona od skutków przestępstwa.
Czy kompensata zostanie wypłacona jednorazowo czy będzie wypłacana w miesięcznych ratach?
Kompensatę państwową wypłaca się w formie jednorazowej płatności, którą przelewa się na rachunek instytucji płatniczej wskazany we wniosku.
W jaki sposób moje zachowanie w związku z czynem zabronionym, moja karalność lub brak mojej współpracy w toku postępowania o kompensatę wpływają na otrzymanie kompensaty lub jej wysokość?
Kwalifikacja prawna czynu może mieć wpływ na wysokość kompensaty państwowej, na przykład gdy osoba popełniła przestępstwo w afekcie lub przekraczając niezbędne granice obrony koniecznej bądź wyrządziła szkodę, dokonując ujęcia obywatelskiego sprawcy. W takich przypadkach kwotę kompensaty państwowej, której wysokość jest uzależniona od skutków przestępstwa, zmniejsza się o 50%.
Jeżeli Urząd ds. Pomocy Prawnej nie otrzyma żądanych informacji w terminie 15 dni, może podjąć decyzję o odmowie wypłaty kompensaty państwowej. Wydana w tym przypadku decyzja o odmowie wypłaty kompensaty państwowej pozostaje bez uszczerbku dla przysługującego wnioskodawcy prawa do składania kolejnych wniosków o kompensatę do Urzędu ds. Pomocy Prawnej zgodnie z procedurami ubiegania się o tego rodzaju świadczenie.
W jaki sposób moja sytuacja finansowa może wpłynąć na szansę otrzymania przeze mnie kompensaty lub wysokość kwoty?
Sytuacja finansowa wnioskodawcy nie wpływa na jego szansę na otrzymanie kompensaty państwowej ani na wysokość kompensaty.
Jeśli wnioskodawca otrzymał odszkodowanie za szkody wyrządzone przestępstwem od sprawcy lub innej osoby, która wywiązała się z tego obowiązku zamiast sprawcy, kwotę kompensaty państwowej pomniejsza się o kwotę odszkodowania, którą wnioskodawca już otrzymał.
Czy istnieją jeszcze inne kryteria, które mogłyby wpłynąć na szansę otrzymania przeze mnie kompensaty lub wysokość kwoty?
W ustawie o kompensatach państwowych dla ofiar przestępstw określono inne kryteria, które mogą mieć wpływ na szansę wnioskodawcy na otrzymanie kompensaty lub jej wysokość. Na przykład:
- jeżeli przestępstwo miało jednocześnie szereg następstw, kompensatę państwową wypłaca się z tytułu najpoważniejszego skutku, jakie wywołało;
- jeżeli w wyniku przestępstwa nastąpiła śmierć kilku osób i kilka osób uzyskało status ofiary w postępowaniu karnym, kompensatę państwową na rzecz tych ofiar wypłaca się proporcjonalnie do liczby ofiar;
- jeżeli po wypłaceniu kompensaty organ (policja, prokuratura, sąd) prowadzący to samo postępowanie karne w przedmiocie śmierci osoby na skutek przestępstwa przyzna status ofiary innej osobie, kompensatę państwową wypłaca się w takiej samej wysokości, w jakiej wypłacono ją ofierze lub ofiarom.
W jaki sposób zostanie obliczona kompensata?
Maksymalna kwota kompensaty, którą państwo może wypłacić na rzecz jednej ofiary przestępstwa, jest równa pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia miesięcznego obowiązującego w Republice Łotewskiej. Kwotę kompensaty państwowej oblicza się, uwzględniając kwotę minimalnego miesięcznego wynagrodzenia na dzień, gdy dana osoba uzyskała status ofiary.
Wysokość kompensaty wynosi:
- 100% kwoty, jeżeli nastąpiła śmierć osoby;
- 70% kwoty, jeżeli ofiara doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub przestępstwo popełnione na szkodę ofiary zostało zakwalifikowane jako zgwałcenie lub przemoc seksualna, przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego, napaść na tle seksualnym na małoletniego lub handel ludźmi;
- 50% kwoty, jeżeli ofiara doznała średniego uszczerbku na zdrowiu lub jeżeli czyn popełniony na jej szkodę nosi znamiona przestępstwa przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności bądź napaści na tle seksualnym, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w pkt 2, lub ofiara została zakażona ludzkim wirusem niedoboru odporności lub wirusem zapalenia wątroby typu B lub C.
Czy istnieje kwota minimalna/maksymalna kompensaty?
Maksymalna kwota kompensaty państwowej jest równa pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia miesięcznego obowiązującego w Republice Łotewskiej, zaś minimalna kwota kompensaty wynosi 50% kwoty maksymalnej. Wraz ze zmianą minimalnego wynagrodzenia miesięcznego zmienia się również wysokość kompensaty państwowej.
Czy oczekuje się ode mnie podania we wniosku o kompensatę określonej kwoty? Jeżeli tak, czy dostanę instrukcje dotyczące sposobu jej obliczenia lub innych kwestii?
Wnioskodawca nie musi podawać wnioskowanej kwoty w formularzu wniosku o kompensatę państwową, ponieważ kwotę kompensaty określono w ustawie o kompensatach państwowych dla ofiar przestępstw.
Czy kompensata wypłacana przez właściwy organ zostanie pomniejszona o odszkodowanie, które otrzymam z tytułu poniesienia szkody z innych źródeł (od pracodawcy lub z prywatnego systemu ubezpieczeń)?
Kwoty odszkodowania, którą wnioskodawca otrzyma z innych źródeł (np. od pracodawcy lub w ramach prywatnego systemu ubezpieczeń), nie odlicza się od kwoty kompensaty państwowej.
Czy mogę otrzymać zaliczkę na poczet kompensaty? Jeżeli tak, na jakich warunkach?
Nie istnieje możliwość otrzymania zaliczki na poczet kompensaty państwowej.
Czy po wydaniu przez organ rozstrzygnięcia w sprawie kompensaty mogę otrzymać kompensatę uzupełniającą lub dodatkową (ze względu na zmianę okoliczności lub pogorszenie stanu zdrowia itp.)?
Jeśli wnioskodawca otrzymał kompensatę państwową, a następnie sąd stwierdzi w prawomocnym orzeczeniu, że poniesiona przez niego szkoda wyrządzona przestępstwem była dotkliwsza, może otrzymać różnicę między kwotą wypłaconej kompensaty państwowej a całkowitą kwotą należnej kompensaty.
Jakie dokumenty należy załączyć do wniosku o kompensatę?
Jeżeli w chwili złożenia wniosku o kompensatę państwową przez wnioskodawcę sąd nie wydał jeszcze prawomocnego wyroku w postępowaniu karnym, do wniosku o kompensatę państwową należy dołączyć zaświadczenie wydane przez organ prowadzący postępowanie (policja, prokuratura, sąd), zawierające następujące informacje:
- czas i miejsce popełnienia przestępstwa;
- kwalifikacja prawna czynu, forma winy sprawcy ustalona w momencie wydania zaświadczenia przez organ, data wszczęcia postępowania karnego oraz sygnatura sprawy karnej;
- informacje o osobie, której przyznano status ofiary w postępowaniu karnym;
- informacje o osobie posiadającej status pełnomocnika ofiary w postępowaniu karnym;
- charakter szkody wyrządzonej przestępstwem (śmierć osoby, ciężki uszczerbek na zdrowiu, szkoda wyrządzona przestępstwem przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności bądź napaścią na tle seksualnym, szkoda wyrządzona czynem wypełniającym znamiona handlu ludźmi bądź stwierdzone zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności lub wirusem zapalenia wątroby typu B lub C);
- data wydania opinii przez biegłego, sygnatura dokumentu i dane biegłego, który wydał opinię;
- liczba osób, które uzyskały status ofiary w tym samym postępowaniu karnym dotyczącym śmierci osoby, oraz informacje o takich osobach.
Jeżeli w momencie złożenia wniosku o kompensatę postępowanie karne już się zakończyło, do wniosku o kompensatę państwową należy dołączyć odpis prawomocnej decyzji lub prawomocnego orzeczenia wydanych przez organ prowadzący postępowanie, a także tytuł egzekucyjny, jeżeli odszkodowanie zasądzone w prawomocnym orzeczeniu nie zostało wypłacone lub zostało wypłacone jedynie częściowo.
Czy istnieją opłaty administracyjne lub inne należności, które należy uiścić w chwili wniesienia wniosku oraz w trakcie jego rozpatrywania?
Procedura rozpatrywania wniosków o kompensatę państwową jest nieodpłatna.
Jaki organ wydaje rozstrzygnięcie dotyczące wniosków o kompensatę (w sprawach krajowych)?
O wypłacie kompensaty państwowej lub odmowie jej wypłaty decyduje Urząd ds. Pomocy Prawnej.
Na jaki adres należy wysłać wniosek (w sprawach krajowych)?
Aby otrzymać kompensatę państwową, należy wysłać stosowny wniosek na adres Urzędu ds. Pomocy Prawnej (Juridiskās palīdzības administrācija): Pils laukums 4, Rīgā, LV-1050.
Czy muszę być obecny w trakcie postępowania lub kiedy mój wniosek jest rozpatrywany?
Uczestnictwo wnioskodawcy w procesie rozpatrywania wniosku o kompensatę państwową i podejmowania decyzji o wypłacie lub odmowie wypłaty kompensaty państwowej nie jest wymagane.
Jak długo będę musiał czekać (w przybliżeniu) na decyzję dotyczącą kompensaty?
Urząd ds. Pomocy Prawnej decyduje o wypłacie lub odmowie wypłaty kompensaty państwowej w terminie miesiąca od dnia otrzymania wniosku o kompensatę państwową i wysyła decyzję na adres wskazany we wniosku.
Jeżeli Urząd ds. Pomocy Prawnej zwróci się do wnioskodawcy lub organu prowadzącego postępowanie (policja, prokuratura, sąd) o dodatkowe informacje, bieg terminu wydania decyzji zawieszona się do momentu otrzymania wszystkich wymaganych informacji.
Jeżeli nie zgadzam się z rozstrzygnięciem organu, w jaki sposób mogę je zaskarżyć?
Wnioskodawca może zaskarżyć decyzję Urzędu ds. Pomocy Prawnej w sprawie wypłaty lub odmowy wypłaty kompensaty państwowej w terminie miesiąca od dnia jej wejścia w życie, wnosząc odwołanie do Urzędu ds. Pomocy Prawnej, który przekaże je Ministerstwu Sprawiedliwości.
Gdzie mogę pobrać niezbędne formularze i uzyskać pozostałe informacje dotyczące wnoszenia wniosku o kompensatę?
Formularz wniosku o kompensatę państwową oraz informacje o sposobie jego wypełniania można uzyskać:
- w portalu https://www.latvija.lv/en;
- na stronie internetowej Urzędu ds. Pomocy Prawnej – https://www.jpa.gov.lv/par-mums-eng, sekcja „Services”;
- w Urzędzie ds. Pomocy Prawnej – Pils laukums 4, Ryga (w godzinach pracy);
- od organu prowadzącego postępowanie (policji, prokuratury lub sądu);
- pod numerem bezpłatnej infolinii 800001801 (w godzinach pracy).
Czy istnieje specjalny numer telefonu, pod który mógłbym zadzwonić, lub strona internetowa, z którą mógłbym się zapoznać?
Codziennie w godzinach 07.00–22.00 można zadzwonić pod numer bezpłatnej infolinii (116006) – „Telefon zaufania dla ofiar przestępstw”, aby uzyskać:
- wsparcie emocjonalne i psychologiczne dla ofiar przestępstw;
- informacje o prawach procesowych przysługujących ofiarom (np. o prawach w postępowaniu karnym, prawie do odszkodowania, kompensaty państwowej itp.), dostępnych usługach i istniejących usługach wsparcia dla ofiar.
Można również skorzystać ze strony internetowej https://www.cietusajiem.lv/en/.
Czy w trakcie sporządzania wniosku o kompensatę mogę otrzymać pomoc prawną (pomoc ze strony prawnika)?
Złożenie wniosku o kompensatę państwową nie wymaga korzystania z pomocy prawnej. Urząd ds. Pomocy Prawnej zapewnia niezbędną pomoc w procesie dochodzenia kompensaty państwowej.
Czy istnieją organizacje wspierające ofiary czynów zabronionych, które mogłyby mi pomóc w dochodzeniu kompensaty?
Stowarzyszenie „Skalbes” prowadzi bezpłatną infolinię 116006 „Telefon zaufania dla ofiar przestępstw” (codziennie w godzinach 7.00–22.00) udzielającą emocjonalnego i psychologicznego wsparcia ofiarom przestępstw, informacji o prawach procesowych ofiar (np. o prawach w postępowaniu karnym, prawie do odszkodowania, kompensaty państwowej itp.), dostępnych usługach i istniejących usługach wsparcia dla ofiar.
