Għal liema tip ta’ reat nista’ ningħata kumpens?
Tista’ tingħata kumpens jekk inti vittma ta’ reat li jirriżulta f’offiża gravi fuq il-persuna, indeboliment tal-funzjoni ta’ organu tal-ġisem jew indeboliment tas-saħħa, li f’kull każ idum aktar minn sebat ijiem. Huwa irrilevanti jekk ir-reat kienx intenzjonat jew le, jew jekk kienx vjolenti jew mhux vjolenti. Dak li huwa rilevanti huwa jekk kellux l-effett deskritt hawn fuq.
Nista’ ningħata kumpens jekk jien membru tal-familja jew dipendenti ta’ vittma li tkun mietet bħala riżultat ta’ reat? Liema qraba jew dipendenti jistgħu jingħataw kumpens?
Jekk il-vittma ta’ reat tkun mietet, tista’ tfittex kumpens jekk dik il-vittma kienet:
- il-konjuġi jew il-koabitant(a) tiegħek,
- il-ġenitur, in-nannu/a jew il-bużnannu/a tiegħek,
- it-tifel/tifla tiegħek, inkluż wild adottat, neputi(ja) jew pro-neputi(ja) tiegħek.
Huwa irrilevanti jekk kontx dipendenti tal-vittma jew le.
Nista’ ningħata kumpens jekk jien membru tal-familja jew dipendenti ta’ vittma li tkun baqgħet ħajja? Liema qraba jew dipendenti jistgħu jingħataw kumpens f’dan il-każ?
F’każ bħal dan, hija biss il-vittma ta’ reat li tkun intitolata għal kumpens.
Nista’ ningħata kumpens jekk minix ċittadin ta’ pajjiż tal-UE?
Jekk tingħatax kumpens jiddependi mhux fuq in-nazzjonalità tiegħek, iżda fuq il-post tar-residenza permanenti tiegħek. Tista’ tingħata kumpens jekk il-post tar-residenza permanenti tiegħek ikun fil-Polonja jew fi Stat Membru ieħor tal-UE.
Nista nitlob kumpens mingħand dan il-pajjiż jekk noqgħod hawn jew jiena minn hawn (dan huwa l-pajjiż ta’ residenza jew ta’ nazzjonalità tiegħi) anki jekk ir-reat ikun sar f’pajjiż ieħor tal-UE? Nista’ nagħmel dan minflok ma nitlob kumpens fil-pajjiż fejn sar ir-reat? Jekk iva, taħt liema kundizzjonijiet?
Tista’ tfittex kumpens quddiem l-awtorità Pollakka li tiddeċiedi biss jekk ir-reat ikun sar fil-Polonja. Jekk ir-reat ikun sar fi Stat Membru ieħor tal-UE, inti tista’ tfittex kumpens biss f’dak l-Istat. Jekk ikollok bżonn assistenza, tista’ tikkuntattja lill-Prosekutur Pubbliku Reġjonali (Prokurator Okręgowy) li għandu ġurisdizzjoni fuq il-post tar-residenza permanenti tiegħek.
Għandi nkun irrapportajt ir-reat lill-pulizija qabel ikun nista’ nitlob kumpens?
Ir-reat għandu jiġi rrapportat lill-pulizija jew lill-uffiċċju tal-prosekutur, minħabba li għandha tiġi mehmuża kopja tar-rapport mat-talba għal kumpens. Ma għandekx bżonn tagħmel dan personalment. Il-prosekutur pubbliku li jmexxi l-proċedimenti preparatorji jgħinek tikseb il-kumpens. Jekk jogħġbok ftakar li r-rapportar tar-reat ser jagħmel it-talba tiegħek aktar kredibbli f’każijiet fejn l-awtur tar-reat ma jiġix identifikat.
Irrid nistenna r-riżultat ta’ xi investigazzjoni tal-pulizija jew xi proċedimenti kriminali qabel ma nkun nista’ nagħmel it-talba?
Inti tista’ tressaq it-talba għal kumpens qabel ma jiġu konklużi l-proċedimenti mmexxija mill-uffiċċju tal-prosekutur (il-pulizija) jew mill-qorti. Id-deċiżjoni li jingħata kumpens tista’ tittieħed qabel ma jiġu konklużi proċedimenti kriminali.
Huwa mitlub minni li l-ewwel infittex kumpens mingħand l-awtur tar-reat – jekk dan ikun ġie identifikat?
It-tfittxija ta’ kumpens mingħand l-awtur tar-reat tagħmel sens biss meta jkun hemm ċans realistiku li tirċievi tali kumpens mingħandu. Jekk l-awtur tar-reat ma jkunx jista’ jħallas il-kumpens, inti tista’ tapplika għalih mingħajr ma jkollok bżonn li l-ewwel tibda azzjoni kontra l-awtur tar-reat. F’każ bħal dan, se jkollok bżonn turi bil-provi li mintix se tkun qed tirċievi kumpens mingħand l-awtur tar-reat. Dan jista’ jkun il-każ jekk l-awtur tar-reat ma jkollu ebda proprjetà jew jekk jibqa’ fil-ħabs mingħajr ma jaħdem għal ħafna snin.
Jekk l-awtur tar-reat ma jkunx ġie identifikat jew ikkundannat, xorta nista’ nikkwalifika għall-kumpens? Jekk iva, x’evidenza rrid nippreżenta sabiex nappoġġja t-talba tiegħi?
Inti intitolat għal kumpens, irrispettivament minn jekk l-awtur tar-reat kienx identifikat jew ikkundannat. F’każ bħal dan, inti għandek turi bil-provi matul il-proċedimenti għal kumpens li l-inċident li għalih qed titlob kumpens kien reat.
Hemm limitu ta’ żmien li matulu rrid nitlob kumpens?
Meta tfittex kumpens, jekk jogħġbok ftakar li inti trid tressaq it-talba fi żmien ħames snin mid-data tar-reat. It-talbiet imressqa wara din l-iskadenza ma jiġux eżaminati.
Liema telf u spejjeż jiġu koperti mill-kumpens?
Pereżempju, il-kumpens ser ikopri:
(a) Għall-vittma tar-reat:
– Ħsara materjali (mhux psikoloġika):
- l-ispejjeż mediċi tal-ħsara (kura medika - kura ambulanti u fl-isptar, irkupru) iva
- ħtiġijiet jew kostijiet addizzjonali li jinħolqu mill-ħsara (jiġifieri kura u assistenza, kura temporanja jew permanenti, fiżjoterapija tal-edukazzjoni fit-tul, adattament tal-akkomodazzjoni, għajnuniet speċjali, eċċ.) iva
- ħsara permanenti (eż. invalidità u diżabbiltajiet permanenti oħrajn)
- telf ta’ qligħ matul il-kura medika u wara (inkluż il-qligħ mitluf u t-telf ta’ kapaċità li jinkiseb jew jitnaqqas il-manteniment, eċċ.) iva
- telf ta’ opportunità le
- spejjeż marbuta mal-proċedimenti legali relatati mal-inċident li jikkawża l-ħsara, bħal drittijiet legali, spejjeż tal-qorti le
- kumpens għal proprjetà personali misruqa jew li tkun ġarrbet ħsara – le
- oħrajn
- Ħsara psikoloġika (morali):
- uġigħ u tbatija tal-vittma le
(b) Għal persuni intitolati jew qraba ta’ vittma:
- Ħsara materjali (mhux psikoloġika):
- spejjeż tal-funerali, spejjeż mediċi (eż. terapija għal membru tal-familja, kura ambulanti u fl-isptar, rijabilitazzjoni) iva
- telf ta’ manteniment jew ta’ opportunità iva
- Ħsara psikoloġika (morali):
- uġigħ u tbatija tal-qraba jew ta’ persuni intitolati/kumpens lil superstiti jekk il-vittma tkun mietet le
Il-kumpens jitħallas f’pagament uniku jew fi ħlasijiet parzjali fix-xahar?
Il-kumpens jitħallas f’pagament uniku. Dan jitħallas mill-qorti li tkun ħarġet id-deċiżjoni li tagħtih, fi żmien xahar mid-data li fiha dik id-deċiżjoni ssir finali.
B’liema mod l-imġiba tiegħi fir-rigward tar-reat, il-fedina penali tiegħi jew in-nuqqas ta’ koperazzjoni tiegħi matul il-proċedimenti għal kumpens jaffettwaw iċ-ċans tiegħi li ningħata kumpens, u/jew l-ammont li ningħata?
Il-kumpens jitnaqqas b’mod proporzjonali jekk l-imġiba tiegħek tkun ikkontribwixxiet għar-reat.
Inti ma tirċievi ebda kumpens jekk jinstab li kont kompliċi fir-reat jew jekk tkun qbilt li terfa’ l-konsegwenzi tiegħu.
B’liema mod is-sitwazzjoni finanzjarja tiegħi tista’ taffettwa ċ-ċans tiegħi li nirċievi kumpens u/jew l-ammont?
Is-sitwazzjoni finanzjarja tiegħek hija irrilevanti għall-finijiet ta’ kumpens. Meta tiġi eżaminata t-talba tiegħek, l-enfasi primarja tkun fuq id-determinazzjoni ta’ jekk tistax tirċievi kumpens mingħand l-awtur tar-reat, istituzzjoni tal-assistenza soċjali, jew taħt polza ta’ assigurazzjoni. Il-kumpens jingħata jekk il-qorti ssib li inti mhux ser tkun qed tirċievi kumpens minn ebda wieħed mis-sorsi msemmija hawn fuq.
Hemm xi kriterji oħrajn li jistgħu jaffettwaw iċ-ċans tiegħi li ningħata kumpens u/jew l-ammont?
L-unika kundizzjoni għall-għoti ta’ kumpens hija n-nuqqas ta’ possibbiltà li jinkiseb kumpens mingħand l-awtur tar-reat, istituzzjoni tal-assistenza soċjali, jew taħt polza ta’ assigurazzjoni.
Kif jiġi kkalkolat il-kumpens?
Inti ser tintalab turi xi spejjeż ġarrabt b’konnessjoni mar-reat. Jekk tfittex kumpens għall-qligħ mitluf, għandek tippreżenta dokument li juri kemm qlajt. L-ispejjeż assoċjati mal-kura u r-riabilitazzjoni, kif ukoll l-ispejjeż tal-funerali jintwerew l-aħjar permezz tal-preżentazzjoni tal-kambjali. Jekk ma jkollokx kambjali, inti tista’ titlob li jiġu eżaminati x-xhieda jew li jinħatru esperti.
Jekk il-qorti ssib li, fil-każ tiegħek, ma jistax jiġi pprovat b’mod definittiv li inti intitolat li tirċievi l-ammont li tlabt, hija tista’ tagħti ammont li tqis li huwa xieraq, wara li tikkunsidra ċ-ċirkostanzi kollha.
Hemm ammont minimu/massimu li jista’ jingħata?
Il-kumpens ma jistax jaqbeż l-ammont ta’ PLN 25 000 jew PLN 60 000 jekk il-vittma tkun mietet. Ma teżisti ebda dispożizzjoni li tispeċifika ammont minimu ta’ kumpens.
Huwa mistenni minni li nikkwota l-ammont fil-formola tat-talba? Jekk iva, ningħata struzzjonijiet dwar kif nikkalkolah jew dwar aspetti oħrajn?
Iva, għandek tindika l-ammont mitlub fil-formola tat-talba. Ma teżisti ebda struzzjoni speċjali, iżda tista’ ssib xi informazzjoni fit-taqsima ‘Kif jiġi kkalkolat il-kumpens?’.
Jekk nirċievi xi kumpens ieħor għat-telf tiegħi minn sorsi oħrajn (bħal skema ta’ assigurazzjoni privata jew waħda mħallsa mill-impjegatur tiegħi), dan jitnaqqas mill-kumpens imħallas mill-awtorità/korp?
Jekk tkun irċevejt fondi - mingħand l-awtur tar-reat, istituzzjoni tal-assistenza soċjali, jew taħt polza ta’ assigurazzjoni - sabiex ikopru l-ispejjeż tal-funerali, il-qligħ mitluf jew mezzi ta’ għajxien oħrajn (eż. allowance għall-manteniment), jew l-ispejjeż assoċjati mal-kura u r-riabilitazzjoni, il-qorti tnaqqashom mill-kumpens tiegħek.
Nista’ nirċievi ħlas bil-quddiem tal-kumpens? Jekk iva, taħt liema kundizzjonijiet?
Qabel tiġi eżaminata t-talba tiegħek, tista’ tapplika għal somma speċifika (titolu ta’ sigurtà) sabiex jiġu koperti l-ispejjeż meħtieġa assoċjati mal-kura u r-riabilitazzjoni jew l-ispejjeż tal-funerali. Inti tista’ tissottometti din l-applikazzjoni qabel tippreżenta t-talba għal kumpens jew flimkien ma’ din it-talba.
Nista’ ningħata kumpens komplimentari jew addizzjonali (wara, pereżempju, bidla fiċ-ċirkostanzi jew jekk saħħti tmur għall-agħar eċċ.) wara d-deċiżjoni prinċipali?
Bħala regola, il-kumpens jingħata fuq bażi ta’ darba.
Liema dokumenti ta’ sostenn għandi bżonn ninkludi mat-talba tiegħi?
Inti għandek tehmeż mat-talba għal kumpens: kopja tar-rapport tar-reat, kopji ta’ deċiżjonijiet maħruġa fi proċedimenti kriminali (pereżempju, deċiżjoni li jitwaqqfu l-proċedimenti kriminali), kopji ta’ ċertifikati mediċi jew opinjonijiet esperti dwar il-ħsara għas-saħħa, kambjali u dokumenti oħrajn li jikkonfermaw l-informazzjoni pprovduta fit-talba.
Jekk tkun qed titlob kumpens għall-mewt ta’ qarib, inti għandek tehmeż iċ-ċertifikat tal-mewt ta’ dik il-persuna u dokumenti li jikkonfermaw ir-relazzjoni bejnek u l-persuna deċeduta (bħal ċertifikat tat-twelid jew ċertifikat taż-żwieġ). Jekk dik il-persuna kienet il-koabitant tiegħek, għandek tehmeż dikjarazzjoni, soġġetta għal responsabilità penali, li għextu flimkien.
Hemm xi spejjeż amministrattivi jew spejjeż oħrajn li jridu jitħallsu mal-wasla tat-talba u meta din tiġi pproċessata?
Meta tfittex kumpens, inti tiġi eżentat(a) għal kollox mill-ispejjeż tal-qorti. Dan ifisser li inti tħallasx l-ispejjeż assoċjati mas-sottomissjoni jew l-eżami tat-talba (pereżempju, miżati għal perizji).
Liema awtorità tiddeċiedi dwar it-talbiet għal kumpens (f’każijiet nazzjonali)?
F’każijiet nazzjonali, it-talbiet għal kumpens jiġu eżaminati mill-qorti distrettwali (sąd rejonowy) li għandha ġuriżdizzjoni fuq il-post tar-residenza tiegħek. Ġeneralment, din tkun il-qorti distrettwali li tinsab fil-lokalità tiegħek jew l-eqreb għal-lokalità tiegħek.
Fejn għandi nibgħat it-talba (f’każijiet nazzjonali)?
F’każijiet nazzjonali, it-talba għandha tintbagħat fl-indirizz tal-qorti li tkun ser teżamina l-każ.
Għandi bżonn inkun preżenti waqt il-proċedura u/jew meta tkun qed tiġi deċiża t-talba tiegħi?
Il-qorti li teżamina t-talba tiddeċiedi jekk huwiex meħtieġ li inti tkun preżenti waqt is-sessjoni. Il-qorti se tinformak jekk il-preżenza tiegħek hijiex obbligatorja meta tinnotifikak bid-data ta’ meta għandha tiġi eżaminata t-talba.
Kemm tieħu żmien l-awtorità (bejn wieħed u ieħor) sabiex tiddeċiedi dwar talba għal kumpens?
Ma hemm ebda skadenza għat-teħid ta’ deċiżjoni dwar it-talbiet għal kumpens. Kemm tieħu żmien se jiddependi mhux biss fuq kemm ikun kumpless il-każ u x’evidenza għandha tieħu l-awtorità li tiddeċiedi, iżda wkoll fuq l-għadd ta’ każijiet li qegħdin jiġu eżaminati bħalissa mill-awtorità li tiddeċiedi.
Jekk ma nkunx sodisfatt(a) bid-deċiżjoni tal-awtorità, kif nista’ nikkontestaha?
Jekk ma tkunx sodisfatt(a) bid-deċiżjoni tal-qorti, tista’ tappella mal-qorti reġjonali (sąd okręgowy). Jekk ma tkunx irrappreżentat(a) minn avukat quddiem il-qorti, inti tirċievi informazzjoni dwar kif tippreżenta appell.
Minn fejn nista’ nikseb il-formoli neċessarji u informazzjoni oħra dwar kif għandi nippreżenta t-talba?
Il-prosekutur pubbliku li jmexxi l-proċedimenti preparatorji relatati mar-reat li għalih tkun qed tfittex kumpens jagħtik l-informazzjoni meħtieġa dwar il-kumpens, jagħtik formola mudell għat-talba u jispjegalek kif timliha.
Hemm linja telefonika għall-għajnuna jew sit web speċjali li nista’ nuża?
Informazzjoni bażika dwar il-kumpens u l-formola mudell għat-talba jistgħu jinstabu fuq is-sit web tal-Ministeru tal-Ġustizzja.
Nista’ ningħata għajnuna legali (għajnuna mingħand avukat) meta nkun qed inħejji t-talba?
L-għajnuna legali tingħata lin-nies li juru li ma jistgħux jaffordjaw avukat. Jekk jogħġbok ftakar: meta tfittex kumpens, tista’ tistenna li tingħata assistenza mingħand il-prosekutur pubbliku li jmexxi l-proċedimenti relatati mar-reat li għalih tkun qed tfittex kumpens.
Hemm xi organizzazzjonijiet li joffru appoġġ lill-vittmi li jistgħu jgħinuni nitlob kumpens?
Fil-Polonja, hemm il-Fond ta’ Assistenza Post-Penitenzjarja u Appoġġ għall-Vittmi (Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej), li jiġbor il-fondi allokati sabiex, inter alia, tingħata għajnuna lill-vittmi ta’ reati u lill-qraba tagħhom. Il-fond huwa amministrat mill-Ministru tal-Ġustizzja. L-appoġġ huwa organizzat b’tali mod li l-amministratur tal-fond jagħżel, fi proċedura tal-offerti miftuħa, l-organizzazzjonijiet li l-offerti tagħhom iqis li huma l-aħjar u jagħtihom sussidji allokati għal miżuri għall-vittmi ta’ reati. Bħala regola, f’kull provinċja hemm mill-inqas entità waħda li tipprovdi appoġġ lill-vittmi ta’ reati.
Il-fondi jintużaw sabiex jiffinanzjaw l-għajnuna legali, psikoloġika u materjali. L-għajnuna legali tista’ tkopri l-assistenza fit-tfittxija ta’ kumpens.
Jekk tixtieq tibbenifika mill-għajnuna, għandek tikkuntattja organizzazzjoni mhux governattiva li rċeviet sussidju mingħand il-Ministru tal-Ġustizzja għal dan il-għan, u turi li inti vittma ta’ reat. Lista ta’ tali organizzazzjonijiet, flimkien mad-dettalji ta’ kuntatt tagħhom, jistgħu jinstabu fuq is-sit web tal-Ministeru tal-Ġustizzja, fit-taqsima li tittratta l-attivitajiet/appoġġ għall-vittmi ta’ reati u l-qraba tagħhom - lista ta’ entitajiet u organizzazzjonijiet (ikklikkja fuq: działalność / pomoc pokrzywdzonym przestępstwem / pomoc pokrzywdzonym przestępstwem oraz osobom im najbliższym – lista podmiotów i organizacji).
