Sib informazzjoni għal kull reġjun
Jekk inti (jew qarib tiegħek) tkun vittma ta’ reat fil-Finlandja, tista’ titħallas kumpens mill-fondi tal-Istat għall-ħsara kkawżata mir-reat. Id-dritt għall-kumpens mhuwiex limitat min-natura tar-reat.
Jekk il-ħsara kriminali kienet ikkawżata mill-użu ta’ vettura bil-mutur fit-traffiku, il-kumpens jitħallas primarjament mill-polza tal-assigurazzjoni fuq il-vettura li kkawżat il-ħsara, skont l-Att dwar l-Assigurazzjoni ta’ Responsabbiltà ta’ Vetturi bil-Mutur (liikennevakuutuslaki).
Il-kumpens jista’ jitħallas għal ħsara fuq il-persuna u tbatija kkawżata minn reat.
“Ħsara fuq il-persuna” tfisser tfixkil tal-istat ta’ saħħa proprja li jista’ jiġi vverifikat permezz ta’ mezzi mediċi. Tfixkil bħal dan jista’ jkun fiżiku jew psikoloġiku.
“Tbatija”, min-naħa l-oħra, tfisser dieqa mentali kkawżata mill-avveniment inkwistjoni u li ma teħtieġx prova medika tat-tfixkil tal-istat ta’ saħħa ta' persuna.
Inti tista’ tkun intitolat/a għal kumpens jekk qarib tiegħek imut bħala riżultat ta’ reat. “Qarib” tfisser il-ġenitur, it-tifel jew tifla jew il-konjuġi tal-mejjet, jew persuna oħra li hija qarib b’mod partikolari tal-mejjet.
Jekk inti ħadt ir-responsabbiltà biex tidfen persuna li mietet bħala riżultat ta’ reat, inti intitolat/a għal kumpens għal kostijiet raġonevoli li kellek għad-dfin.
Jekk persuna li hija partikolarment qrib tiegħek sfat vittma ta’ reat, inti tista’ tiġi kumpensat/a għall-kostijiet essenzjali u raġonevoli u t-telf ta’ qligħ li kellek biex tieħu ħsieb dik il-persuna. “Qarib” tfisser il-ġenitur, it-tifel jew tifla jew il-konjuġi tal-persuna li soffriet ħsara fuq il-persuna, jew persuna qrib simili oħra.
Jekk kont vittma ta’ reat fil-Finlandja, inti ġeneralment għandek id-dritt għal kumpens irrispettivament min-nazzjonalità tiegħek jew fejn tgħix. Il-kumpens jista’ jiġi rifjutat, madankollu, jekk id-dar tiegħek mhijiex f’pajjiż tal-UE fiż-żmien meta jsir ir-reat jew fiż-żmien meta l-kumpens intalab u jekk il-ħsara għandha konnessjoni minuri mal-Finlandja.
Jekk għandek post ta’ residenza fil-Finlandja, inti tista’ tirċievi wkoll kumpens f’ċerti ċirkostanzi għal ħsara fuq il-persuna u tbatija kkawżata minn reat li jkun sar f’pajjiż ieħor.
Jista’ jitħallas kumpens jekk is-soġġorn tiegħek f’pajjiż ieħor kien għal xogħol, studju jew raġuni simili. Jista’ jitħallas kumpens ukoll fuq bażi diskrezjonali f’każijiet oħra li jinvolvu ħsara li sseħħ f’pajjiż ieħor. F’każijiet bħal dawn, il-fatturi li jistgħu jiġu kkunsidrati se jinkludu l-konnessjoni bejn ir-reat u l-Finlandja, il-qrubija tar-relazzjoni bejn l-awtur u l-vittma tar-reat, in-natura tal-ħsara, u l-għażliet tiegħek biex tikseb kumpens x’imkien ieħor.
Inti trid tirrapporta r-reat lill-pulizija. Jekk ir-reat ma ġiex irrapportat jew il-pulizija ma ġewx mgħarrfa b’mod ieħor dwar ir-reat, il-kumpens jista’ jitħallas biss għal raġunijiet speċjali.
Inti tista’ tissottometti talba għal kumpens qabel ma titlesta l-investigazzjoni preliminari jew jintemmu l-proċeduri tal-qorti. Madankollu, it-talba tiegħek tista’ tiġi deċiża biss meta l-investigazzjoni preliminari tkun tlestiet. Jekk jinġiebu akkużi, il-kwistjoni ġeneralment tista’ tiġi deċiża biss meta l-każ kriminali u t-talbiet għal kumpens jiġu deċiżi mill-qorti.
Jekk il-każ kriminali nstema’ minn qorti, jenħtieġ li tfittex li jkollok sentenza mill-qorti favur id-dritt għal kumpens. Dan ifisser li jenħtieġ li inti tippreżenta talba għal kumpens kontra l-awtur tar-reat matul il-proċeduri tal-qorti. Il-kumpens għall-ħsara kriminali ġeneralment mhux se jitħallas jekk inti tonqos milli tissodisfa dan l-obbligu.
Inti tista’ tapplika għal kumpens anki jekk l-awtur tar-reat ma jkunx ġie identifikat. Tista’ tehmeż kopja tar-rapport tal-pulizija mill-investigazzjoni preliminari, jew evidenza oħra affidabbli tal-avvenimenti, mat-talba tiegħek għal kumpens.
Inti trid tapplika għal kumpens fi żmien tliet snin mid-data li fiha tinħareġ sentenza li għandha s-saħħa ta’ titolu eżekuttiv dwar il-każ tal-kumpens. Jekk il-każ ma nstemax fil-qorti, il-kumpens irid jintalab fi żmien 10 snin mid-data li fiha jiġi kommess ir-reat. Dawn id-dati ta’ skadenza huma flessibbli biss f’ċirkostanzi speċjali.
Pereżempju, dan ikopri dan li ġej?
– Ħsara materjali (mhux psikoloġika):
– Ħsara psikoloġika (morali):
– Ħsara materjali (mhux psikoloġika):
– Ħsara psikoloġika:
Il-kumpens ġeneralment jitħallas bħala somma f’daqqa, bl-eċċezzjoni ta’ kumpens kontinwu għal telf ta’ qligħ jew it-telf tal-manteniment. Dawn it-tipi ta’ kumpens jitħallsu l-aktar fil-forma ta’ pagamenti ripetuti, ta’ kull xahar.
L-ammont tal-kumpens li jingħata jista’ jiġi mnaqqas jekk inti tkun ikkontribwixxejt għall-kawża tal-ħsara minħabba l-azzjonijiet tiegħek stess. Pereżempju, jista’ jkun hemm tnaqqis jekk inti bdejt ġlieda li rriżultat fil-korriment tiegħek. Min-naħa l-oħra, kull rekord kriminali li jista’ jkollok mhux se jaffettwa ċ-ċans tiegħek li tingħata kumpens jew l-ammont li tirċievi.
Sabiex tirċievi kumpens, inti trid tibgħat id-dokumenti mitluba mit-Teżor tal-Istat (Valtiokonttori) sabiex il-każ tal-ħsara kriminali tiegħek jista’ jiġi pproċessat. It-talba tiegħek għal kumpens tista’ tiġi miċħuda jekk inti ma tippreżentax l-evidenza meħtieġa.
Bħala regola ġenerali, is-sitwazzjoni finanzjarja tiegħek ma taffettwax jekk inti tingħatax kumpens jew l-ammont ta’ kumpens li jitħallas.
Meta d-deċiżjoni tal-kumpens tittieħed, is-sitwazzjoni finanzjarja tiegħek tingħata kunsiderazzjoni biss jekk inti applikajt għal kumpens għal ħsara konsiderevoli fuq oġġetti jew lill-finanzi tiegħek għar-raġunijiet li inti ma stajtx tevita l-ħsara li seħħet.
Jekk il-każ tal-kumpens jinstema’ l-qorti, il-kumpens ġeneralment jitħallas skont is-sentenza tal-qorti. Jekk it-Teżor tal-Istat jiddevja mis-sentenza li tingħata mill-qorti fil-każ tal-kumpens, inti trid tipprovdi ġustifikazzjoni tar-raġunijiet għat-tali devjazzjoni għalik fid-deċiżjoni tiegħu.
L-awtur tar-reat se jkun obbligat iħallsek il-kumpens ordnat mill-qorti. Id-dritt li tikseb kumpens mill-awtur tar-reat , madankollu, jiġi trasferit lill-Istat sal-limitu li t-Teżor tal-Istat ikun tak kumpens.
Il-kostijiet mediċi u kostijiet oħra jiġu kkumpensati jekk dawn huma essenzjali u għandhom relazzjoni kawżali mal-ħsara jew il-korriment ikkawżat.
Meta jiġi ddeterminat l-ammont tal-kumpens li jrid jitħallas għal uġigħ u problemi temporanji oħra, tingħata kunsiderazzjoni lin-natura u s-severità tal-ħsara jew tal-korriment ikkawżat lilek kif ukoll lill-prattiki ta’ kumpens li jipprevalu. L-ammont tal-kumpens li jrid jitħallas ma jistax jaqbeż il-limitu massimu definit mil-liġi.
“Tbatija” tfisser in-niket personali kkawżat lilek bħala riżultat ta’ reat. Il-kumpens li jrid jitħallas se jiġi ddeterminat fuq il-bażi tan-natura tal-att inkwistjoni. L-ammont tal-kumpens se jkun soġġett ukoll għal-limiti ta’ kumpens definiti mil-liġi.
Stima tal-qligħ li kieku kont tirċievi kieku ma twettaqx ir-reat tittieħed bħala l-punt tal-bidu għad-determinazzjoni ta’ kwalunkwe telf ta’ qligħ. Kull dħul u benefiċċju li inti tista’ tirċievi jew stajt tirċievi irrispettivament mill-ħsara jew korriment jitnaqqsu minn dak l-ammont. L-ammont tal-kumpens li jrid jitħallas ma jistax jaqbeż l-ammont massimu ta’ kuljum definit mil-liġi.
Isir tnaqqis bażiku mill-ammont totali tal-kumpens li jrid jingħata għall-problemi u t-tbatija. L-ammont tat-tnaqqis bażiku huwa ta’ EUR 220 għal reat imwettaq fl-2018.
L-ebda imgħax ma jitħallas fuq il-kumpens mogħti.Ma hemm l-ebda ammont minimu li jista’ jingħata.
L-ammont totali tal-kumpens li inti tista’ titħallas għal korriment u tbatija personali kkawżati minn reat huwa mhux iktar minn EUR 61 500. Barra dan:
Il-kumpens massimu għal kull korriment jew ħsara ma japplikax għall-kumpens għal telf ta’ qligħ jew tal-manteniment meta dak il-kumpens jitħallas fuq bażi kontinwa.
L-ammont massimu ta’ kumpens għal ħsara lill-proprjetà u dannu finanzjarju huwa ta’ EUR 31 000.
L-ammonti massimi ta’ kumpens li jitħallsu lill-vittmi ta’ reati u l-ammont tat-tnaqqis bażiku jiġu kkontrollati f’intervalli ta’ tliet snin. L-ammonti jmisshom jerġgħu jiġu kkontrollati fil-bidu tal-2021.
L-ammont tal-kumpens mogħti ma jistax ikun iktar mill-ammont li titlob. Inti tista’ titlob kumpens raġonevoli fejn dan huwa meħtieġ. Inti tista’ wkoll tirreferi għall-ammonti kkonfermati fis-sentenza tal-qorti li tifforma l-bażi għat-talba għal kumpens tiegħek.
Fejn meħtieġ, inti tista’ tikseb parir dwar il-każ ta’ ħsara kriminali tiegħek mit-tim tas-servizz għall-klijenti tagħna u mill-persuna li qed tipproċessa t-talba għal kumpens tiegħek.
Il-kumpens li jitħallas mill-fondi pubbliċi huwa sekondarju. Dan ifisser li għall-ewwel inti trid tapplika għal kumpens x’imkien ieħor, pereżempju mill-polza tal-assigurazzjoni tas-saħħa u l-kumpanija tal-assigurazzjoni tiegħek. Dan il-kumpens se jitnaqqas mill-kumpens li se jingħata lilek.
Inti tista’ tissottometti applikazzjoni bil-miktub għal pagament tal-kumpens bil-quddiem fejn dan huwa meħtieġ. Pagament tal-kumpens bil-quddiem jista’ jsir jekk l-ipproċessar tal-każ tal-kumpens tiegħek jiġi mdewwem għal raġunijiet lil hinn mill-kontroll tiegħek u inti tkun intitolat/a għal ammont sinifikanti ta’ kumpens.
It-Teżor tal-Istat se jerġa’ jeżamina l-każ jekk toħroġ xi evidenza ġdida. Inti tista’ tingħata kumpens li kien miċħud preċedentement, jew ammont ikbar ta’ kumpens, fuq il-bażi tal-evidenza l-ġdida.
Pereżempju:
Inti mhux se tiġi mitlub tħallas kwalunkwe tariffa għall-ipproċessar tal-każ ta’ kumpens tiegħek.
It-talba għal kumpens tiegħek se tiġi pproċessata mit-Teżor tal-Istat.
Inti tista’ jew tibgħat it-talba tiegħek b’mod elettroniku lil rikosvahingot@valtiokonttori.fi jew tistampa l-formola u tibgħata bil-posta lil:
State Treasury
P.O. Box 50
00054 State Treasury, Finland
Il-każ se jiġi pproċessat mit-Teżor tal-Istat bil-miktub. Inti mhux ser tintalab tidher personalment matul kwalunkwe stadju tal-proċess.
Iż-żmien għall-ipproċessar medju huwa ta’ madwar seba’ xhur. Inti tista' ssib stima aġġornata taż-żminijiet għall-ipproċessar fuq il-website tat-Teżor tal-Istat.
Inti tista’ tappella bil-miktub lill-Qorti tal-Assigurazzjoni (Vakuutusoikeus) kontra deċiżjoni dwar kumpens li tkun irċevejt fi żmien 30 jum mid-data li fiha sirt taf dwar id-deċiżjoni. Il-linji gwida dwar kif tista’ tappella huma mehmużin mad-deċiżjoni dwar il-kumpens tat-Teżor tal-Istat.
Inti tista’ ssib il-formola biex titlob kumpens u iktar informazzjoni dwar kif tagħmel it-talba fuq is-sit web tat-Teżor tal-Istat fuq https://www.valtiokonttori.fi/en/frontpage/. Inti tista’ wkoll tikkuntattja lit-tim tas-servizz għall-klijenti tagħna fuq +358 295 50 2736 or e-mail rikosvahingot@valtiokonttori.fi.
Inti tista’ ssib iktar informazzjoni dwar il-kumpens għal ħsara kriminali fuq https://www.valtiokonttori.fi/en/frontpage/. Jekk ikollok bżonn tista’ wkoll iċċempel lit-Teżor tal-Istat. Inti tista’ tingħata għajnuna billi ċċempel +358 295 50 2736.
Jekk tixtieq inti tista’ tuża avukat biex titlob għall-kumpens. Madankollu, tista’ titħallas kumpens biss għall-kostijiet li jirriżultaw mit-talba għall-kumpens jekk:
Inti tista’ tingħata parir u appoġġ minn Appoġġ għall-Vittmi Finlandja (Rikosuhripäivystys) (RIKU), pereżempju. Inti tista’ ssib id-dettalji tal-kuntatt ta’ din l-organizzazzjoni fuq is-sit web tagħna fuq https://www.riku.fi/en/home/
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.