Για ποια είδη εγκληματικής πράξης μπορώ να λάβω αποζημίωση;
Μπορείτε να λάβετε αποζημίωση αν είστε θύμα εγκληματικής πράξης η οποία σας έχει προκαλέσει σοβαρή σωματική βλάβη, μειωμένη λειτουργία ζωτικού οργάνου ή επιδείνωση της υγείας σας, διάρκειας, σε κάθε περίπτωση, μεγαλύτερης των επτά ημερών. Δεν έχει σημασία αν η εγκληματική πράξη τελέστηκε με πρόθεση ή εξ αμελείας, με χρήση βίας ή όχι. Σημασία έχει αν είχε τις επιπτώσεις που περιγράφονται παραπάνω.
Μπορώ να λάβω αποζημίωση αν είμαι συγγενής ή πρόσωπο εξαρτώμενο από θύμα που έχασε τη ζωή του λόγω εγκληματικής πράξης; Ποιοι συγγενείς ή εξαρτώμενα πρόσωπα μπορούν να λάβουν αποζημίωση;
Μπορείτε να ζητήσετε αποζημίωση αν το θύμα εγκληματικής πράξης το οποίο έχει χάσει τη ζωή του ήταν:
- σύζυγος ή μόνιμος/-η σύντροφός σας,
- γονέας, παππούς/γιαγιά ή προπάππους/προγιαγιά,
- τέκνο, περιλαμβανομένων των υιοθετημένων τέκνων, εγγονός ή δισέγγονος.
Δεν έχει σημασία αν ήσασταν πρόσωπο εξαρτώμενο από το θύμα.
Μπορώ να λάβω αποζημίωση αν είμαι συγγενής ή πρόσωπο εξαρτώμενο από θύμα που επέζησε; Ποιοι συγγενείς ή εξαρτώμενα πρόσωπα μπορούν να λάβουν αποζημίωση στην περίπτωση αυτή;
Σε αυτή την περίπτωση, μόνο το θύμα της εγκληματικής πράξης δικαιούται αποζημίωση.
Μπορώ να λάβω αποζημίωση αν δεν είμαι υπήκοος χώρας της ΕΕ;
Το αν δικαιούστε αποζημίωση δεν εξαρτάται από την ιθαγένειά σας, αλλά από τον τόπο της μόνιμης κατοικίας σας. Μπορείτε να λάβετε αποζημίωση αν έχετε τη μόνιμη κατοικία σας στην Πολωνία ή σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ.
Μπορώ να ζητήσω αποζημίωση από τη χώρα αυτή αν ζω εδώ ή κατάγομαι από εδώ (αυτή είναι η χώρα κατοικίας μου ή εθνικότητάς μου) έστω και αν η εγκληματική πράξη τελέστηκε σε άλλη χώρα της ΕΕ; Μπορώ να επιλέξω αυτή τη λύση αντί της διεκδίκησης αποζημίωσης στη χώρα στην οποία τελέστηκε η εγκληματική πράξη; Αν ναι, υπό ποιους όρους;
Μπορείτε να ζητήσετε αποζημίωση από την πολωνική αρχή απόφασης μόνο αν η εγκληματική πράξη τελέστηκε στην Πολωνία. Αν η εγκληματική πράξη τελέστηκε σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, μπορείτε να ζητήσετε αποζημίωση μόνο στο εν λόγω κράτος. Αν χρειάζεστε βοήθεια, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον αρμόδιο εισαγγελέα (Prokurator Okręgowy) του τόπου της μόνιμης κατοικίας σας.
Πρέπει να έχω καταγγείλει προηγουμένως την εγκληματική πράξη στην αστυνομία για να μπορώ να ζητήσω αποζημίωση;
Η εγκληματική πράξη θα πρέπει να έχει καταγγελθεί στην αστυνομία ή την εισαγγελία, διότι αντίγραφο της έκθεσης πρέπει να επισυναφθεί στην αίτηση αποζημίωσης. Η καταγγελία δεν χρειάζεται να υποβληθεί αυτοπροσώπως. Ο εισαγγελέας ο οποίος διεξάγει την προδικασία θα σας παράσχει συνδρομή για τη λήψη της αποζημίωσης. Επιπλέον, έχετε υπόψη ότι η καταγγελία της εγκληματικής πράξης θα καταστήσει πιο αξιόπιστη την αίτησή σας αν ο δράστης δεν έχει ταυτοποιηθεί.
Υποχρεούμαι να αναμείνω το αποτέλεσμα της αστυνομικής έρευνας ή της ποινικής διαδικασίας προτού ζητήσω αποζημίωση;
Μπορείτε να υποβάλετε την αίτηση αποζημίωσης πριν από την περάτωση της διαδικασίας που διεξάγει η εισαγγελία (αστυνομία) ή το δικαστήριο. Η απόφαση χορήγησης της αποζημίωσης μπορεί να ληφθεί πριν από την ολοκλήρωση της ποινικής διαδικασίας.
Υποχρεούμαι να επιδιώξω πρώτα αποζημίωση από τον δράστη — αν έχει ταυτοποιηθεί;
Η επιδίωξη αποζημίωσης από τον δράστη έχει νόημα μόνο αν υπάρχει όντως πιθανότητα να σας αποζημιώσει. Εάν ο δράστης δεν μπορεί να καταβάλει αποζημίωση, μπορείτε να υποβάλετε αίτηση αποζημίωσης χωρίς προηγουμένως να έχετε ασκήσει αγωγή σε βάρος του. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να αποδείξετε ότι δεν θα αποζημιωθείτε από τον δράστη. Αυτό μπορεί να ισχύει αν ο δράστης δεν έχει στην κυριότητά του περιουσιακά στοιχεία ή θα παραμείνει για πολλά έτη φυλακισμένος, χωρίς να εργάζεται.
Αν ο δράστης δεν έχει ταυτοποιηθεί ή καταδικαστεί, εξακολουθώ να δικαιούμαι να ζητήσω αποζημίωση; Αν ναι, τι είδους αποδεικτικά στοιχεία πρέπει να υποβάλω για τη θεμελίωση της αίτησής μου;
Δικαιούστε αποζημίωση ανεξάρτητα από το αν ο δράστης έχει ταυτοποιηθεί ή καταδικαστεί. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να αποδείξετε στο πλαίσιο της διαδικασίας αποζημίωσης ότι το συμβάν για το οποίο ζητάτε αποζημίωση αποτελεί εγκληματική πράξη.
Υπάρχει προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να ζητήσω αποζημίωση;
Για να ζητήσετε αποζημίωση, πρέπει να υποβάλετε την αίτησή σας εντός πέντε ετών από την ημερομηνία τέλεσης της εγκληματικής πράξης. Οι αιτήσεις που υποβάλλονται εκπρόθεσμα δεν εξετάζονται.
Ποιες ζημίες και έξοδα καλύπτονται από την αποζημίωση;
Για παράδειγμα, η αποζημίωση θα καλύψει:
α) Για το θύμα της εγκληματικής πράξης:
— Υλική (μη ψυχική) ζημία:
- Ιατρικές δαπάνες λόγω σωματικής βλάβης (ιατρική περίθαλψη — νοσηλεία σε εξωτερικό ιατρείο ή νοσοκομείο, αποκατάσταση) ναι
- πρόσθετες ανάγκες ή δαπάνες που οφείλονται σε σωματική βλάβη (π.χ. φροντίδα και βοήθεια, προσωρινή και μόνιμη περίθαλψη, παρατεταμένη φυσιοθεραπεία, προσαρμογή κατοικίας, ειδικά βοηθήματα κ.λπ.) ναι
- μόνιμη βλάβη (π.χ. αναπηρία ή άλλη μόνιμη υστέρηση)
- διαφυγόντα εισοδήματα κατά τη διάρκεια της ιατρικής περίθαλψης και ύστερα από αυτήν (συμπεριλαμβανομένων των διαφυγόντων εισοδημάτων και της απώλειας ή της μείωσης της ικανότητας βιοπορισμού κ.λπ.) ναι
- απώλεια ευκαιρίας όχι
- δαπάνες που συνδέονται με νομικές διαδικασίες σχετικές με το συμβάν που προκάλεσε τη ζημία (όπως δικηγορικές αμοιβές, δικαστικά έξοδα) όχι
- αποζημίωση για κλοπή ή βλάβη περιουσιακών στοιχείων όχι
- άλλη
— Ψυχική (ηθική) ζημία:
- πόνος και ταλαιπωρία του θύματος όχι
β) Για δικαιούχα πρόσωπα ή συγγενείς θύματος:
— Υλική (μη ψυχική) ζημία:
- έξοδα κηδείας, ιατρικές δαπάνες (π.χ., θεραπεία μέλους της οικογένειας, νοσηλεία σε εξωτερικό ιατρείο ή νοσοκομείο, αποκατάσταση) ναι
- απώλεια διατροφής ή ευκαιρίας ναι
— Ψυχική (ηθική) ζημία:
- πόνος και ταλαιπωρία των συγγενών ή άλλων δικαιούχων προσώπων / αποζημίωση σε επιζώντες σε περίπτωση θανάτου του θύματος όχι
Η αποζημίωση καταβάλλεται εφάπαξ ή σε μηνιαίες δόσεις;
Η αποζημίωση καταβάλλεται εφάπαξ από το δικαστήριο το οποίο την επιδίκασε, εντός ενός μήνα από την ημερομηνία κατά την οποία η εν λόγω απόφαση κατέστη τελεσίδικη.
Με ποιον τρόπο θα μπορούσε η δική μου συμπεριφορά σε σχέση με την εγκληματική πράξη, το ποινικό μου μητρώο ή η μη συνεργασία μου κατά τη διάρκεια της διαδικασίας για τη λήψη αποζημίωσης να επηρεάσει τις πιθανότητές μου να λάβω αποζημίωση και/ή το ποσό που θα μου καταβληθεί;
Η αποζημίωση θα μειωθεί αναλογικά αν είχατε συμβάλει με τη συμπεριφορά σας στην εγκληματική πράξη.
Δεν θα λάβετε αποζημίωση αν ήσασταν συνεργός στην εγκληματική πράξη ή είχατε συναινέσει να υποστείτε τις συνέπειές της.
Με ποιον τρόπο θα μπορούσε η οικονομική μου κατάσταση να επηρεάσει τις πιθανότητές μου να λάβω αποζημίωση και/ή το ποσό που θα μου καταβληθεί;
Η οικονομική σας κατάσταση δεν λαμβάνεται υπόψη για τον σκοπό της αποζημίωσης. Όταν εξετάζεται η αίτησή σας, κύριο μέλημα θα είναι να προσδιοριστεί το αν μπορείτε να λάβετε αποζημίωση από τον δράστη, από οργανισμό κοινωνικής πρόνοιας ή βάσει ασφαλιστικής σύμβασης. Το δικαστήριο θα σας επιδικάσει αποζημίωση αν κρίνει ότι δεν θα λάβετε αποζημίωση από καμία από τις παραπάνω πηγές.
Υπάρχουν άλλα κριτήρια τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις πιθανότητές μου να λάβω αποζημίωση και/ή το ποσό που θα μου καταβληθεί;
Μόνη προϋπόθεση για τη χορήγηση της αποζημίωσης είναι η μη δυνατότητα λήψης αποζημίωσης από τον δράστη, από οργανισμό κοινωνικής πρόνοιας ή βάσει ασφαλιστικής σύμβασης.
Πώς θα υπολογιστεί η αποζημίωση;
Θα κληθείτε να τεκμηριώσετε τα έξοδα με τα οποία επιβαρυνθήκατε λόγω της εγκληματικής πράξης. Εάν διεκδικείτε διαφυγόντα εισοδήματα, θα πρέπει να προσκομίσετε έγγραφο που να αποδεικνύει τα εισοδήματά σας. Τα έξοδα θεραπείας και αποκατάστασης, καθώς και τα έξοδα κηδείας αποδεικνύονται κατά τον πληρέστερο τρόπο με τις σχετικές αποδείξεις πληρωμής. Εάν δεν έχετε αποδείξεις πληρωμής, μπορείτε να ζητήσετε την εξέταση μαρτύρων ή τον διορισμό πραγματογνωμόνων.
Εάν το δικαστήριο κρίνει ότι στην υπόθεσή σας δεν μπορεί να αποδειχθεί με βεβαιότητα ότι δικαιούστε να λάβετε το ποσό που έχετε ζητήσει, μπορεί να επιδικάσει το ποσό που κρίνει κατάλληλο, αφού συνεκτιμήσει όλες τις περιστάσεις.
Υπάρχει ανώτατο και/ή κατώτατο ποσό που μπορεί να χορηγηθεί;
Η αποζημίωση δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των 25 000 PLN (ζλότι Πολωνίας) ή το ποσό των 60 000 PLN σε περίπτωση θανάτου του θύματος. Δεν ορίζεται κατώτατο ποσό αποζημίωσης με διάταξη νόμου.
Χρειάζεται να αναφέρω το ποσό στο έντυπο της αίτησής μου αποζημίωσης; Αν ναι, θα μου δοθούν οδηγίες σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού του ή σχετικά με άλλες πτυχές του ζητήματος;
Ναι, θα πρέπει να προσδιορίσετε το ποσό που ζητάτε στο έντυπο της αίτησης αποζημίωσης. Δεν δίνονται ειδικές οδηγίες, αλλά μπορείτε να βρείτε ορισμένες πληροφορίες στην ενότητα «Πώς θα υπολογιστεί η αποζημίωση;.
Θα αφαιρεθεί από το ποσό της αποζημίωσης που θα καταβληθεί από την αρχή / το όργανο τυχόν αποζημίωση που θα λάβω για τη ζημία μου από άλλες πηγές (π.χ. από φορέα ασφάλισης του εργοδότη μου ή από φορέα ιδιωτικής ασφάλισής μου);
Εάν έχετε λάβει χρηματικά ποσά —από τον δράστη, οργανισμό κοινωνικής πρόνοιας ή βάσει ασφαλιστικής σύμβασης— έναντι εξόδων κηδείας, διαφυγόντων εισοδημάτων ή άλλων μέσων βιοπορισμού (π.χ., επιδόματος διατροφής) ή έναντι εξόδων θεραπείας και αποκατάστασης, το δικαστήριο θα τα αφαιρέσει από την αποζημίωσή σας.
Μπορώ να εισπράξω προκαταβολή έναντι της αποζημίωσής μου; Αν ναι, υπό ποιους όρους;
Πριν από την εξέταση της αίτησης αποζημίωσής σας, μπορείτε να υποβάλετε αίτηση να λάβετε ένα συγκεκριμένο ποσό (εξασφάλιση) για να καλύψετε τα αναγκαία έξοδα θεραπείας και αποκατάστασης ή τα έξοδα κηδείας. Η εν λόγω αίτηση μπορεί να υποβληθεί πριν από την αίτηση αποζημίωσης ή μαζί με αυτή.
Μπορώ να λάβω συμπληρωματική ή πρόσθετη αποζημίωση (για παράδειγμα, σε περίπτωση μεταβολής των συνθηκών ή επιδείνωσης της υγείας μου κ.λπ.) μετά την κύρια απόφαση;
Κατά κανόνα, η αποζημίωση καταβάλλεται εφάπαξ.
Ποια δικαιολογητικά έγγραφα πρέπει να επισυνάψω στην αίτησή μου;
Στην αίτηση αποζημίωσης θα πρέπει να επισυνάψετε: αντίγραφο της καταγγελίας της εγκληματικής πράξης, αντίγραφα των αποφάσεων που έχουν εκδοθεί στο πλαίσιο της ποινικής δίκης (π.χ., απόφαση διακοπής της ποινικής δίκης), αντίγραφα ιατρικών πιστοποιητικών ή γνωμοδοτήσεων εμπειρογνωμόνων για τη βλάβη της υγείας σας, αποδείξεις και λοιπά έγγραφα που επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες οι οποίες περιέχονται στην αίτηση.
Εάν διεκδικείτε αποζημίωση λόγω θανάτου συγγενή σας, πρέπει να επισυνάψετε το πιστοποιητικό θανάτου του εν λόγω προσώπου και τα έγγραφα που βεβαιώνουν τη σχέση που είχατε μαζί του (π.χ. πιστοποιητικό γέννησης ή πιστοποιητικό γάμου). Εάν το εν λόγω πρόσωπο αποτελούσε τον/τη μόνιμο/-η σύντροφό σας, πρέπει να επισυνάψετε δήλωση στην οποία να δηλώνετε υπεύθυνα, επ' απειλή ποινικών κυρώσεων σε περίπτωση ψευδούς δήλωσης, ότι συμβιώνατε με το εν λόγω πρόσωπο.
Πρέπει να καταβληθούν διοικητικά τέλη ή άλλα έξοδα κατά την παραλαβή και διεκπεραίωση της αίτησης;
Όταν διεκδικείτε αποζημίωση, δεν επιβαρύνεστε με δικαστικά έξοδα. Αυτό έχει την έννοια ότι δεν θα επιβαρυνθείτε με έξοδα για την κατάθεση ή την εξέταση της αίτησης (π.χ., αμοιβές πραγματογνωμόνων για τις γνωμοδοτήσεις τους).
Ποια αρχή αποφαίνεται επί των αιτήσεων αποζημίωσης (στις εθνικές υποθέσεις);
Στις εθνικές υποθέσεις, οι αιτήσεις αποζημίωσης εξετάζονται από το αρμόδιο πρωτοδικείο (sąd rejonowy) του τόπου κατοικίας σας. Συνήθως πρόκειται για το πρωτοδικείο του τόπου κατοικίας σας ή το πλησιέστερο σε αυτόν πρωτοδικείο.
Πού πρέπει να αποστείλω την αίτησή μου (στις εθνικές υποθέσεις);
Στις εθνικές υποθέσεις, η αίτηση θα πρέπει να αποσταλεί στη διεύθυνση του δικαστηρίου που θα επιληφθεί της υπόθεσης.
Χρειάζεται να είμαι παρών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και/ή κατά την εξέταση της αίτησής μου;
Το δικαστήριο που θα επιληφθεί της υπόθεσης θα αποφασίσει αν χρειάζεται να είστε παρών στη συνεδρίαση. Το δικαστήριο θα σας ενημερώσει για το αν είναι υποχρεωτική η παρουσία σας όταν σας γνωστοποιήσει την ημερομηνία εξέτασης της αίτησής σας.
Πόσος χρόνος απαιτείται (κατά προσέγγιση) για να εκδοθεί απόφαση από την αρμόδια αρχή σχετικά με αίτηση αποζημίωσης;
Η έκδοση της απόφασης επί της αίτησης αποζημίωσης δεν υπόκειται σε προθεσμία. Ο χρόνος που εκάστοτε απαιτείται εξαρτάται όχι μόνο από το πόσο σύνθετη είναι η υπόθεση και ποιες αποδείξεις πρέπει να διεξαγάγει η αρχή λήψης της απόφασης, αλλά και από τον αριθμό των υποθέσεων που εξετάζει τη συγκεκριμένη περίοδο η εν λόγω αρχή.
Αν δεν ικανοποιηθώ με την απόφαση της αρχής, πώς μπορώ να την προσβάλω;
Εάν δεν ικανοποιηθείτε με τη δικαστική απόφαση, μπορείτε να την προσβάλετε με έφεση ενώπιον του εφετείου (sąd okręgowy). Εάν στο δικαστήριο δεν εκπροσωπείστε από δικηγόρο, θα ενημερωθείτε για τον τρόπο άσκησης έφεσης.
Πού μπορώ να βρω τα αναγκαία έντυπα και άλλες πληροφορίες για την υποβολή αίτησης αποζημίωσης;
Ο εισαγγελέας που διεξάγει την προδικασία για την εγκληματική πράξη λόγω της οποίας ζητάτε αποζημίωση θα σας παράσχει τις αναγκαίες πληροφορίες για την αποζημίωση, θα σας χορηγήσει ένα έντυπο αίτησης και θα σας εξηγήσει τον τρόπο που πρέπει να το συμπληρώσετε.
Υπάρχει ειδική τηλεφωνική γραμμή βοήθειας ή ιστοσελίδα στην οποία μπορώ να απευθυνθώ;
Οι βασικές πληροφορίες για την αποζημίωση και το έντυπο της αίτησης διατίθενται στον δικτυακό τόπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Μπορώ να λάβω δωρεάν νομική συνδρομή (βοήθεια από δικηγόρο) κατά την κατάρτιση της αίτησης;
Νομική συνδρομή παρέχεται στα πρόσωπα που αποδεδειγμένα δεν μπορούν να προσλάβουν δικηγόρο. Επισημαίνεται ότι για να ζητήσετε αποζημίωση, μπορείτε να λάβετε τη συνδρομή του εισαγγελέα ο οποίος διεξάγει τη διαδικασία που έχει κινηθεί για την εγκληματική πράξη για την οποία ζητάτε αποζημίωση.
Υπάρχουν οργανισμοί στήριξης θυμάτων που μπορούν να με βοηθήσουν να ζητήσω αποζημίωση;
Στην Πολωνία λειτουργεί το Ταμείο Στήριξης Θυμάτων και Συνδρομής μετά τον Σωφρονισμό (Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej), το οποίο συγκεντρώνει κεφάλαια, μεταξύ άλλων, για να συνδράμει τα θύματα εγκληματικών πράξεων και τους συγγενείς τους. Το ταμείο υπάγεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης. Η υποστήριξη οργανώνεται ούτως ώστε ο διαχειριστής του ταμείου να επιλέγει, με ανοικτό διαγωνισμό, τους οργανισμούς των οποίων τις προσφορές κρίνει βέλτιστες και να τους χορηγεί ειδικά κεφάλαια που προορίζονται για τη στήριξη των θυμάτων εγκληματικών πράξεων. Κατά κανόνα, σε κάθε περιφέρεια υπάρχει τουλάχιστον μία οντότητα η οποία παρέχει συνδρομή σε θύματα εγκληματικών πράξεων.
Τα κεφάλαια χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση νομικής, ψυχολογικής και υλικής συνδρομής. Η νομική συνδρομή μπορεί να καλύψει την παροχή βοήθειας για τη διεκδίκηση αποζημίωσης.
Εάν θέλετε να επωφεληθείτε από τη συνδρομή, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με κάποιον μη κυβερνητικό οργανισμό ο οποίος έχει επιδοτηθεί από τον Υπουργό Δικαιοσύνης για τον σκοπό αυτό και να αποδείξετε ότι είστε θύμα εγκληματικής πράξης. Κατάλογος των εν λόγω οργανισμών, με τα στοιχεία επικοινωνίας τους, διατίθεται στον δικτυακό τόπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, στην ενότητα που αφορά τις δραστηριότητες / στήριξη θυμάτων εγκληματικών πράξεων / στήριξη θυμάτων εγκληματικών πράξεων και των συγγενών τους – κατάλογος οντοτήτων και οργανισμών (κάντε κλικ: działalność / pomoc pokrzywdzonym przestępstwem / pomoc pokrzywdzonym przestępstwem oraz osobom im najbliższym – lista podmiotów i organizacji).
