Περιορισμοί στην κληρονομική διαδοχή – ειδικοί κανόνες

1 Περιλαμβάνει το δίκαιο του εν λόγω κράτους μέλους ειδικούς κανόνες οι οποίοι, για λόγους που αφορούν την οικονομική, οικογενειακή ή κοινωνική τους χρήση, θέτουν περιορισμούς που αφορούν ή επηρεάζουν την κληρονομική διαδοχή σε σχέση με ορισμένα ακίνητα, επιχειρήσεις ή άλλες ειδικές κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στο κράτος μέλος αυτό;

1) Γεωργικές και δασικές εκτάσεις

1.1 Γενικά

Το ουγγρικό δίκαιο διαθέτει αυστηρούς κανόνες για την κτήση κυριότητας επί γεωργικών και δασικών εκτάσεων γης. Οι εν λόγω περιορισμοί ισχύουν επίσης για την κτήση με κληρονομική διαδοχή από υπηκόους της Ουγγαρίας, υπηκόους άλλων κρατών μελών ή άλλους αλλοδαπούς. Οι διατάξεις που θέτουν τους περιορισμούς περιλαμβάνονται στους παρακάτω δύο νόμους:

• στον νόμο CXXII του 2013 περί των πράξεων επί γεωργικής και δασικής γης (a mező- és erdőgazdasági földek forgalmáról szóló 2013. évi CXXII. törvény) (νόμος περί κτηματικών πράξεων) και
• στον νόμο CCXII του 2013, ο οποίος θεσπίζει διάφορες διατάξεις και μεταβατικά μέτρα ως προς την εφαρμογή του νόμου CXXII του 2013 για τις πράξεις επί γεωργικής και δασικής γης (a mező- és erdőgazdasági földek forgalmáról szóló 2013. évi CXXII. törvénnyel összefüggő egyes rendelkezésekről és átmeneti szabályokról szóló 2013. évi CCXII. törvény) (νόμος του 2013 περί μεταβατικών μέτρων).

Οι κανόνες είναι ιδιαίτερα περίπλοκοι οι κύριες διατάξεις οι οποίες ορίζουν τις προϋποθέσεις διαδοχής συνοψίζονται ως εξής.

1.2 Ακίνητα περιουσιακά στοιχεία τα οποία εμπίπτουν στο ουσιαστικό πεδίο εφαρμογής των περιορισμών

Οι νόμιμοι περιορισμοί αφορούν την κτήση «γεωργικής και δασικής γης». Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 17 του νόμου περί κτηματικών πράξεων, ο όρος «γεωργική και δασική γη» (γεωργική γη) περιλαμβάνει τα παρακάτω:

• όλα τα αγροτεμάχια τα οποία έχουν καταχωριστεί στο μητρώο ακινήτων για μια από τις παρακάτω χρήσεις: καλλιεργήσιμη γη, άμπελοι, οπωρώνες, κήποι, λιβάδια, βοσκότοποι, καλαμιές, δάση και δασότοποι (ανεξάρτητα από το αν η έκταση βρίσκεται σε αστική ή περιμετρική ζώνη) και
• εκτάσεις γης στις οποίες απαγορεύεται η καλλιέργεια και έχουν καταχωριστεί στο μητρώο ακινήτων ως: «Περιοχή καταχωρισμένη ως δάσος στο Εθνικό Μητρώο Δασών».

1.3 Περιορισμοί στην κτήση κυριότητας με διαδοχή

Ο νόμος περί κτηματικών πράξεων αντιμετωπίζει διαφορετικά την εξ αδιαθέτου διαδοχή από τη διαδοχή εκ διαθήκης ως προς την κτήση κυριότητας επί γεωργικής γης. Οι περιορισμοί που θέτει ο νόμος εφαρμόζονται μόνο στην κτήση με διαδοχή εκ διαθήκης και όχι στην απόκτηση γεωργικής γης με εξ αδιαθέτου διαδοχή.

Υπό την έννοια του άρθρου 8 παράγραφος 1 του νόμου του 2013 περί μεταβατικών μέτρων, αν ένας κληρονόμος εκ διαθήκης μπορεί να είναι και κληρονόμος απευθείας από τον νόμο –αν δεν υπήρχε διαθήκη και οι υπόλοιποι κληρονόμοι αποκλείονται από τη διαδοχή–, θεωρείται ότι αποκτά κυριότητα με διαδοχή εξ αδιαθέτου για τους σκοπούς της εφαρμογής των περιορισμών που αφορούν την κτήση κυριότητας.

1.3.1 Κανόνες που διέπουν την κτήση κυριότητας με διαδοχή εκ διαθήκης

a) απαιτείται έγκριση της δημόσιας αρχής

Εάν ο διαθέτης έχει διαθέσει την κυριότητα επί της γεωργικής γης με διαθήκη, για να αποκτήσει κυριότητα ο κληρονόμος που νομιμοποιείται με τη διαθήκη, απαιτείται η έγκριση της δημόσιας αρχής (αγροτικό διοικητικό όργανο) με τη μορφή άδειας (άρθρο 34 του νόμου περί πράξεων επί κτημάτων). Κατά τη διαδικασία της έγκρισης, το αγροτικό διοικητικό όργανο βεβαιώνει

• ότι ο κληρονόμος νομιμοποιείται να αποκτήσει το ακίνητο και
• ότι η διαθήκη δεν παραβιάζει ούτε καταστρατηγεί τους περιορισμούς στην κτήση κυριότητας.

β) περιορισμοί που αφορούν την απόκτηση γεωργικής γης

Ο νόμος περί κτηματικών πράξεων αντιμετωπίζει διαφορετικά τις επιμέρους κατηγορίες των νομικών προσώπων ως προς την καταλληλότητά τους να αποκτήσουν γεωργική γη. Για τον σκοπό αυτό γίνεται διάκριση μεταξύ των παρακάτω κατηγοριών προσώπων:

i) νομικά πρόσωπα που αποκλείονται από την κτήση κυριότητας επί γεωργικής γης

Περιλαμβάνουν

• αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα (στον εν λόγω ορισμό δεν εμπίπτουν πολίτες κρατών μελών)
• αλλοδαπά κράτη (ή επαρχίες, αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης ή οποιοδήποτε από τα όργανά τους)
• εγχώρια ή αλλοδαπά νομικά πρόσωπα (με ελάχιστες εξαιρέσεις).

Εξαίρεση: η απαγόρευση κτήσης γεωργικής γης από νομικά πρόσωπα αιτία θανάτου δεν ισχύει για τις αναγνωρισμένες εκκλησίες (ή για τους οργανισμούς, τους θεσμούς ή τις μονάδες τους που έχουν νομική προσωπικότητα σύμφωνα με τους εσωτερικούς εκκλησιαστικούς κανόνες της εκάστοτε εκκλησίας»).

ii) πρόσωπα που εμπίπτουν στον ορισμό του «αγρότη»

Ο όρος «αγρότης» προσδιορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 7 του νόμου περί κτηματικών πράξεων. Στον εν λόγω ορισμό εμπίπτουν τα φυσικά πρόσωπα ουγγρικής υπηκοότητας ή υπηκοότητας άλλου κράτους μέλους τα οποία έχουν καταχωριστεί από τις αρμόδιες αρχές σε επίσημο μητρώο που τηρείται για τον εν λόγω σκοπό. Για την καταχώριση στο μητρώο πρέπει να πληρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος (επαγγελματικοί τίτλοι ειδικού στις γεωργικές ή δασικές δραστηριότητες πιστοποιημένες γεωργικές ή δασικές δραστηριότητες και εισοδήματα από τις εν λόγω δραστηριότητες κ.λπ.).

Για την εν λόγω κατηγορία προσώπων, το μέγιστο όριο έκτασης γεωργικής γης που μπορεί να αποκτηθεί από οποιοδήποτε πρόσωπο –το «μέγιστο όριο κτήσης»– είναι 300 εκτάρια στο εν λόγω όριο περιλαμβάνονται οι εκτάσεις που έχει ήδη στην κυριότητά του το υπόψη πρόσωπο και οι εκτάσεις επί των οποίων ασκεί δικαιώματα επικαρπίας (άρθρο 16 παράγραφος 1 του νόμου περί κτηματικών πράξεων).

iii) φυσικά πρόσωπα τα οποία δεν είναι «αγρότες», αλλά είναι υπήκοοι Ουγγαρίας ή άλλου κράτους μέλους

Τα πρόσωπα αυτής της κατηγορίας μπορούν να αποκτήσουν κυριότητα επί γεωργικής γης, αν η έκταση της γεωργικής γης που έχουν στην κατοχή τους –από κοινού με την έκταση αυτής που επιθυμούν να αποκτήσουν– δεν υπερβαίνει το 1 εκτάριο (άρθρο 10 παράγραφος 2 του νόμου περί κτηματικών πράξεων).

Εξαίρεση: ο προαναφερόμενος περιορισμός δεν ισχύει σε αποκτήσεις μεταξύ στενών συγγενών. Ωστόσο, στις εν λόγω περιπτώσεις ισχύει επίσης το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο των 300 εκταρίων (άρθρα 10 παράγραφος 3 και άρθρο 16 παράγραφος 1 του νόμου περί κτηματικών πράξεων).

Για τους σκοπούς των παραπάνω διατάξεων, τα παρακάτω πρόσωπα εμπίπτουν στον ορισμό του «υπηκόου κράτους μέλους» (άρθρο 5 παράγραφος 24 του νόμου περί κτηματικών πράξεων):

• υπήκοος κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εκτός της Ουγγαρίας)
• υπήκοος κράτους που είναι μέρος της συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο
• υπήκοος άλλου κράτους ο οποίος αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο με τα ανωτέρω πρόσωπα βάσει διεθνούς συνθήκης.

1.3.2 Κτήση κυριότητας με διαδοχή εξ αδιαθέτου

Οι περιορισμοί που προεκτέθηκαν (στοιχείο 1.3.1) δεν ισχύουν για κτήση γεωργικής γης με διαδοχή εξ αδιαθέτου. Επομένως, ένα πρόσωπο το οποίο απαγορεύεται να αποκτήσει κυριότητα επί γεωργικής γης στην Ουγγαρία με διαδοχή εκ διαθήκης (ή με κτήση με διάθεση εν ζωή) (για παράδειγμα, ένα πρόσωπο το οποίο δεν είναι υπήκοος κράτους μέλους) θα μπορούσε να αποκτήσει την εν λόγω κυριότητα με διαδοχή εξ αδιαθέτου.

2) Πυροβόλα όπλα και πυρομαχικά

2.1 Γενικά

Κατά το ουγγρικό δίκαιο, πυροβόλα όπλα και πυρομαχικά μπορούν να αποκτηθούν μόνο με άδεια κατοχής πυροβόλου όπλου. Οι παρακάτω νόμοι περιλαμβάνουν τις διατάξεις οι οποίες διέπουν την κατοχή πυροβόλων όπλων:

• νόμος XXIV του 2004 περί πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών (a lőfegyverekről és lőszerekről szóló 2004. évi XXIV. törvény) (νόμος περί πυροβόλων όπλων),
• κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 253/2004, της 31ης Αυγούστου 2004, περί όπλων και πυρομαχικών (a fegyverekről és lőszerekről szóló 253/2004. Korm. rendelet) (κυβερνητικό διάταγμα περί όπλων),
• διάταγμα αριθ. 49/2004, της 31ης Αυγούστου 2004, του υπουργού Εσωτερικών για τα σκοπευτήρια, την αποθήκευση πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών από δημόσιες αρχές και τη θεωρητική γνώση και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την κατοχή πυροβόλων όπλων (a lőterekről, a lőfegyverek, lőszerek hatósági tárolásáról, a fegyvertartáshoz szükséges elméleti és jártassági követelményekről szóló 49/2004. BM rendelet),
• οδηγία αριθ. 2/2016, της 7ης Ιανουαρίου 2016, του Διοικητή της Εθνικής Αστυνομίας για τους κανονισμούς αποθήκευσης από τις δημόσιες αρχές, πώλησης, μεταβίβασης, διάθεσης, παράδοσης χωρίς αντίτιμο και καταστροφής πυροβόλων όπλων (a lőfegyverek hatósági tárolásának, értékesítésének, elidegenítésének, hatástalanításának, érték nélküli leadásának, megsemmisítésének szabályairól szóló 2/2006. ORFK utasítás).

2.2 Περιουσιακό στοιχείο το οποίο εμπίπτει στο ουσιαστικό πεδίο εφαρμογής των περιορισμών

Οι νόμιμοι περιορισμοί αφορούν την κτήση «πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών». Υπό την έννοια του άρθρου 2 παράγραφοι 16 και 22 του νόμου περί πυροβόλων όπλων,

• ως πυροβόλο όπλο νοείται κάθε φορητό όπλο ή αεροβόλο από το οποίο μπορεί να εκτοξευθεί στερεό βλήμα με αρχική ενέργεια άνω των 7,5 τζάουλ
• με το όρο πυρομαχικά νοείται κάθε φυσίγγιο το οποίο αποτελείται από βλήμα, πυρίτιδα και καψύλιο και προσυναρμολογείται σε ενιαίο περίβλημα.

2.3 Περιορισμοί ως προς τη διαδοχή στα όπλα

Σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφοι 1 και 2 του διατάγματος αριθ. 49/2004, της 31ης Αυγούστου 2004, του υπουργού Εσωτερικών, αν ένας κάτοχος αδείας οπλοκατοχής χάσει τη ζωή του, ο κληρονόμος μπορεί να υποβάλει αίτημα –αφού επικυρωθεί τελεσίδικα το κληρονομικό του δικαίωμα– ώστε τα πυροβόλα όπλα και/ή τα πυρομαχικά

• να πωληθούν από έμπορο πυροβόλων όπλων,
• να μεταβιβαστούν σε πρόσωπο ή οργανισμό ο οποίος κατέχει άδεια για την κτήση τους,
• να διατεθούν προς απόρριψη ή να καταστραφούν
• να παραδοθούν χωρίς αντίτιμο.

Εάν ο κληρονόμος δεν κάνει χρήση των επιλογών που περιγράφηκαν παραπάνω, η αστυνομία μπορεί να καταστρέψει τα αποθηκευμένα πυροβόλα όπλα και/ή πυρομαχικά ή μπορεί να τα παραδώσει σε έμπορο πυροβόλων όπλων προς πώληση έπειτα από σχετική εκτίμηση εμπορικού εμπειρογνώμονα. Το ποσό από την πώληση των όπλων και/ή των πυρομαχικών πρέπει να καταβληθεί στον ιδιοκτήτη, αφού αφαιρεθούν τα σχετικά έξοδα.

2 Σύμφωνα με το δίκαιο του εν λόγω κράτους μέλους, είναι οι ειδικοί αυτοί κανόνες εφαρμοστέοι στην κληρονομική διαδοχή σε σχέση με τα προαναφερθέντα περιουσιακά στοιχεία ανεξαρτήτως του δικαίου που διέπει την κληρονομική διαδοχή;

Ναι (ως προς καθένα από τα παραπάνω αναφερόμενα περιουσιακά στοιχεία).

Ως προς τη γεωργική και δασική γη (γεωργική γη), το προοίμιο του νόμου (νόμος περί κτηματικών πράξεων) παραθέτει οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες καθώς και παράγοντες οικογενειακής πολιτικής (όπως η ικανότητα των κοινοτήτων να διατηρούν τον πληθυσμό τους, να βελτιώνουν την ηλικιακή διάρθρωση των πληθυσμών τους, να βελτιώνουν την αγροτική απασχόληση, να διασφαλίζουν τη σταθερή λειτουργία μικρών αγροκτημάτων κ.λπ.), γεγονός που καταδεικνύει σαφώς την πρόθεση του νομοθέτη να εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση οι περιορισμοί που περιλαμβάνονται στον νόμο περί κτηματικών πράξεων, ανεξάρτητα από το δίκαιο του κράτους το οποίο διέπει τη διαδοχή.

3 Προβλέπει το δίκαιο του εν λόγω κράτους μέλους ειδικές διαδικασίες για να διασφαλίζεται η συμμόρφωση προς τους ανωτέρω ειδικούς κανόνες;

1) Γεωργικές και δασικές εκτάσεις

Ναι.

Εάν ο συμβολαιογράφος ο οποίος διενεργεί τη διαδικασία επικύρωσης της διαθήκης λάβει γνώση κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ότι η κληρονομία περιλαμβάνει γεωργικές ή δασικές εκτάσεις (γεωργική γη) τις οποίες έχει διαθέσει ο διαθέτης με τη διαθήκη του, θα αποστείλει τη διαθήκη στο κατά τόπον αρμόδιο αγροτικό διοικητικό όργανο. Το εν λόγω όργανο είναι αρμόδιο να χορηγήσει την επίσημη άδεια για την κτήση κυριότητας επί της γεωργικής γης (άρθρο 34 του νόμου περί κτηματικών πράξεων). Σ’ αυτή την περίπτωση, ο συμβολαιογράφος αναστέλλει τη διαδικασία δημοσίευσης της διαθήκης έως ότου αποφασίσει το αγροτικό διοικητικό όργανο [άρθρο 71 παράγραφος 2 στοιχείο δ) του νόμου XXXVIII του 2010 περί των διαδικασιών διαθηκών].

Στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισης, το αγροτικό διοικητικό όργανο βεβαιώνει

• αν ο κληρονόμος είναι κατάλληλος να αποκτήσει το ακίνητο
• ότι η διαθήκη δεν θα παραβιάσει ούτε θα καταστρατηγήσει τους περιορισμούς απόκτησης κυριότητας.

Το αγροτικό διοικητικό όργανο κοινοποιεί την απόφασή του για το ζήτημα της έγκρισης και στον συμβολαιογράφο. Εάν το αγροτικό διοικητικό όργανο αρνηθεί να χορηγήσει την έγκρισή του για την απόκτηση γης, η εν λόγω διάταξη τελευταίας βούλησης πρέπει να θεωρηθεί άκυρη (άρθρο 34 του νόμου περί κτηματικών πράξεων). Σ’ αυτή την περίπτωση, η επίδικη διάταξη τελευταίας βούλησης είναι άκυρη, γεγονός που πρέπει να ληφθεί υπόψη από τον συμβολαιογράφο, και δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η μεταβίβαση του μέρους της υπόψη κληρονομιαίας περιουσίας (η επίδικη γεωργική γη) στον δικαιούχο κληρονόμο με διαθήκη (άρθρο 71 παράγραφος 6 του νόμου XXXVIII του 2010 περί των διαδικασιών διαθηκών).

Τα καθήκοντα του αγροτικού διοικητικού οργάνου ασκούνται από τις αρχές της περιφερειακής αυτοδιοίκησης.

2) Πυροβόλα όπλα και πυρομαχικά

Ναι.

Σύμφωνα με το άρθρο 13 του διατάγματος αριθ. 49/2004, της 31ης Αυγούστου 2004, του υπουργού Εσωτερικών, σε περίπτωση θανάτου προσώπου που είχε άδεια οπλοκατοχής, τα πυροβόλα όπλα και πυρομαχικά πρέπει να δηλωθούν αμέσως στην αστυνομία από τον κάτοχό τους, ο οποίος πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι φυλάσσονται με ασφάλεια έως ότου φτάσουν τα αστυνομικά όργανα. Τα αστυνομικά όργανα αναλαμβάνουν στην κατοχή τους και αποθηκεύουν τα δηλωθέντα πυροβόλα όπλα και πυρομαχικά και καταρτίζουν αρχείο με τις πράξεις τους.

Σύμφωνα με το κεφάλαιο III της οδηγίας αριθ. 2/2016, της 7ης Ιανουαρίου 2016, του Διοικητή της Εθνικής Αστυνομίας, αφού η αστυνομία αποκτήσει την κατοχή των πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών,

• ενημερώνει γραπτώς τον υπάλληλο του δήμου όπου είχε την κατοικία του ο θανών κάτοχος αδείας ο οποίος (υπάλληλος) συνέταξε την απογραφή της κληρονομίας (υπεύθυνος απογραφής) για το γεγονός ότι τα πυροβόλα όπλα και πυρομαχικά φυλάσσονται από τη δημόσια αρχή,
• ζητά ταυτόχρονα την καταχώριση των πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών στην απογραφή της κληρονομιαίας περιουσίας,
• και ζητά πληροφορίες για το ποιος συμβολαιογράφος θα διενεργήσει τη διαδικασία επικύρωσης της διαθήκης.

Η αστυνομία ενημερώνει γραπτώς τον συμβολαιογράφο ο οποίος διενεργεί τη διαδικασία επικύρωσης της διαθήκης για τον τόπο στον οποίο φυλάσσονται τα πυροβόλα όπλα και τα πυρομαχικά και ζητά να της διαβιβαστεί η τελεσίδικη πράξη επικύρωσης μετά το πέρας της διαδικασίας επικύρωσης της διαθήκης.

Στη συνέχεια, ο συμβολαιογράφος διαβιβάζει στην αστυνομία την πράξη επικύρωσης η οποία εκδόθηκε μετά το πέρας της διαδικασίας επικύρωσης της διαθήκης. Βάσει του εν λόγω εγγράφου, η αστυνομία ενημερώνει τον κληρονόμο ότι εντός 180 ημερών μπορεί να ζητήσει την πώληση των πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών από έμπορο πυροβόλων όπλων ή τη διάθεσή τους σε πρόσωπο ή οργανισμό ο οποίος έχει την άδεια να τα αποκτήσει ή ότι μπορεί να προβεί στη διάθεση προς απόρριψη, την καταστροφή ή την παράδοση χωρίς αντίτιμο των πυροβόλων όπλων και των πυρομαχικών.

Εάν ο κληρονόμος δεν κάνει χρήση των επιλογών που περιγράφηκαν παραπάνω, η αστυνομία μπορεί να καταστρέψει τα αποθηκευμένα πυροβόλα όπλα και πυρομαχικά ή μπορεί να τα παραδώσει σε έμπορο πυροβόλων όπλων προς πώληση έπειτα από σχετική εκτίμηση εμπορικού εμπειρογνώμονα. Το ποσό από την πώληση των όπλων και/ή των πυρομαχικών πρέπει να καταβληθεί στον ιδιοκτήτη, αφού αφαιρεθούν τα σχετικά έξοδα (άρθρα 13 και 14 του διατάγματος αριθ. 49/2004, της 31ης Αυγούστου 2004, του υπουργού Εσωτερικών).