Προσαρμογή εμπράγματων δικαιωμάτων

1 Ποια είναι τα εμπράγματα δικαιώματα που θα μπορούσαν να απορρέουν από κληρονομική διαδοχή σύμφωνα με το δίκαιο του εν λόγω κράτους μέλους;

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Πρώτον, επισημαίνεται ότι τα εμπράγματα δικαιώματα μπορούν να είναι δικαιώματα χρήσης (direitos reais de gozo) ή δικαιώματα εξασφάλισης (direitos reais de garantia).

Δεύτερον, μερίδα της θεωρίας υποστηρίζει ότι τα εμπράγματα δικαιώματα καταλαμβάνουν και τα άυλα περιουσιακά στοιχεία εκτός από τα υλικά.

Τέλος, το πορτογαλικό δίκαιο κατοχυρώνει την αρχή του κλειστού αριθμού (numerus clausus), ή τον εξαντλητικό χαρακτήρα των εμπράγματων δικαιωμάτων [άρθρο 1306 του Αστικού Κώδικα (Código Civil)].

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΟΥΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΑΔΟΧΗΣ

Το σύνολο των δικαιωμάτων που δεν αποσβένονται με τον θάνατο του δικαιούχου τους και εξακολουθούν μετά από αυτόν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διαδοχής.

Το άρθρο 2025 του Αστικού Κώδικα (Código Civil) της Πορτογαλίας ορίζει τα εξής ως προς τα δικαιώματα που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διαδοχής:

«1 - Οι έννομες σχέσεις που αποσβένονται με τον θάνατο του εκάστοτε δικαιούχου, λόγω της φύσης τους ή σύμφωνα με τον νόμο, δεν υπόκεινται σε διαδοχή.

2 - Τα δικαιώματα από τα οποία χωρεί παραίτηση μπορούν επίσης να αποσβεστούν με τον θάνατο του δικαιούχου εφόσον αυτό είχε ορίσει ο δικαιούχος».

Για παράδειγμα, η ψιλή κυριότητα και το εμπράγματο δικαίωμα χρήσης και οίκησης αποτελούν εμπράγματα δικαιώματα τα οποία αποσβένονται αυτοδίκαια με τον θάνατο του δικαιούχου, δυνάμει του νόμου [άρθρα 1476 παράγραφος 1 στοιχείο a) και άρθρο 1485 του Αστικού Κώδικα (Código Civil)].

Η ισχύουσα έκδοση του Αστικού Κώδικα είναι διαθέσιμη στα πορτογαλικά στη διεύθυνση

http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=775&tabela=leis&so_miolo=&

Με την εξαίρεση της ψιλής κυριότητας (άρθρο 1443 του Αστικού Κώδικα), του εμπράγματου δικαιώματος χρήσης και οίκησης (άρθρο 1485 του Αστικού Κώδικα), των εμπράγματων δικαιωμάτων που εμπίπτουν στις περιπτώσεις οι οποίες προβλέπονται στο άρθρο 2025 του Αστικού Κώδικα, ή σε άλλες περιπτώσεις που ορίζονται ειδικά σε άλλες νομικές διατάξεις, τα υπόλοιπα εμπράγματα δικαιώματα κατά κανόνα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διαδοχής.

Ορισμένα δικαιώματα υπόκεινται σε περιορισμούς, όπως τα εμπράγματα δικαιώματα σε δηλωμένα όπλα, τα οποία μπορούν να μεταβιβαστούν με διαδοχή μόνο αν πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 37 του νόμου που διέπει το νομικό πλαίσιο ως προς τα όπλα και τα πυρομαχικά (Regime Jurídico das armas e munições), οι οποίες έχουν ως εξής:

«1 – Η κτήση με κληρονομική διαδοχή δηλωμένου όπλου του θανόντος επιτρέπεται με άδεια του αρχηγού της αστυνομίας (polícia de segurança publica).

2 – Για τους σκοπούς της προηγούμενης παραγράφου, το όπλο πρέπει να δηλωθεί στην αστυνομία εντός 90 ημερών από τον θάνατο του προκατόχου ή μόλις βρεθεί από οποιονδήποτε το έχει στην κατοχή του.

3 – Ο αρχηγός της αστυνομίας μπορεί να επιτρέψει την καταχώριση του όπλου στο όνομα του διαχειριστή κληρονομιάς έως τη διανομή της περιουσίας του θανόντος σ' αυτή την περίπτωση το όπλο πρέπει να ανατεθεί στη φύλαξη της αστυνομίας.

4 – Εάν ο διαχειριστής κληρονομίας ή άλλος κληρονόμος πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις κατοχής του όπλου, μπορεί να ζητηθεί η καταχώριση του όπλου στο όνομά του, εφόσον αυτό παραμένει στην κατοχή του.

5 – Με αίτηση του διαχειριστή κληρονομίας, το όπλο μπορεί να μεταβιβαστεί σε πρόσωπο που πληροί τα κριτήρια κατοχής του, το οποίο έχει επιλεγεί από τον ενδιαφερόμενοή να πωληθεί σε πλειστηριασμό από την αστυνομία, οπότε και η αξία εκποίησης περιέρχεται στην κληρονομιαία περιουσία, αφού αφαιρεθούν από αυτήν τυχόν επιβαρύνσεις.

6 – Μετά την ολοκλήρωση της διανομής, το όπλο παραδίδεται στον δικαιούχο κληρονόμο, εφόσον αυτός πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για την κατοχή του.

7 – Αν παραμείνει αζήτητο για 10 έτη, περιέρχεται στο Δημόσιο».

Το νομικό πλαίσιο για τα όπλα και τα πυρομαχικά έχει εγκριθεί με τον νόμο 5/2006 της 23ης Φεβρουαρίου 2006 και είναι διαθέσιμο στα πορτογαλικά στη διεύθυνση http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=692&tabela=leis&so_miolo=

ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ

Ο νόμος ορίζει τα παρακάτω εμπράγματα δικαιώματα χρήσης [άρθρα 1302 ως 1575 του Αστικού Κώδικα και νομικό πλαίσιο για τη χρονομεριστική μίσθωση (Regime Jurídico da Habitação Periódica) που αναφέρονται παρακάτω]:

• Δικαίωμα κυριότητας (άρθρο 1302 του Αστικού Κώδικα)
• Συγκυριότητα (άρθρο 1403 του Αστικού Κώδικα)
• Οριζόντια ιδιοκτησία (άρθρο 1414 του Αστικού Κώδικα)
• Επικαρπία (άρθρο 1439 του Αστικού Κώδικα)
• Εμπράγματο δικαίωμα χρήσης και οίκησης (άρθρο 1484 του Αστικού Κώδικα)
• Εμπράγματο δικαίωμα χρονομεριστικής μίσθωσης (direito real de habitação periódica)
• Δικαίωμα επιφανείας (direito de superficie) (άρθρο 1524 του Αστικού Κώδικα)
• Δουλείες (servidões prediais) (άρθρο 1543 του Αστικού Κώδικα)

Το νομικό πλαίσιο για τη χρονομεριστική μίσθωση εγκρίθηκε με το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 275/93 της 5ης Αυγούστου 1993, το οποίο είναι διαθέσιμο στα πορτογαλικά στη http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=648&tabela=leis

ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

Ο Αστικός Κώδικας ορίζει τα παρακάτω εμπράγματα δικαιώματα εξασφάλισης:

• Εκχώρηση μισθώματος (Consignação de rendimentos) (άρθρο 656)
• Ενέχυρο (Penhor) (άρθρο 666)
• Υποθήκη (Hipoteca) (άρθρο 686)
• Προνόμιο επί ακινήτου (Privilégios imobiliários) (άρθρα 743 και 744)
• Δικαίωμα επίσχεσης (Direito de retenção) (άρθρα 754 και 755).

ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΕ ΥΛΙΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

Το άρθρο 1302 του Αστικού Κώδικα ορίζει ότι μόνο κινητά ή ακίνητα (περιλαμβανομένου του νερού) μπορούν να υπόκεινται στο δικαίωμα κυριότητας το οποίο διέπεται από τον εν λόγω κώδικα.

ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΕ ΑΥΛΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

Το άρθρο 1303 του Αστικού Κώδικα αναφέρεται στη διανοητική ιδιοκτησία η οποία διέπεται από τον κώδικα βιομηχανικής ιδιοκτησίας (Código da Propriedade Industrial). Μερίδα της θεωρίας υποστηρίζει ότι στην έννοια της διανοητικής ιδιοκτησίας περιλαμβάνονται τα δικαιώματα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα και η βιομηχανική ιδιοκτησία. Στην πορτογαλική νομοθεσία χρησιμοποιούνται δύο όροι: διανοητική ιδιοκτησία (στον Αστικό Κώδικα) και βιομηχανική ιδιοκτησία (στον κώδικα βιομηχανικής ιδιοκτησίας που δημοσιεύθηκε στο παράρτημα του νομοθετικού διατάγματος αριθ. 110/2018 της 10ης Δεκεμβρίου 2006).

Σύμφωνα με το άρθρο 2 του κώδικα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, η αλιεία, η γεωργία, η δασοκομία, η κτηνοτροφία και οι εξαγωγικές δραστηριότητες, η βιομηχανία και το εμπόριο με τη στενή έννοια, καθώς και όλα τα φυσικά ή μεταποιημένα προϊόντα και οι υπηρεσίες εμπίπτουν στο πεδίο της βιομηχανικής ιδιοκτησίας.

Δεν υπάρχει ομοφωνία στη θεωρία ως προς το αν το εθνικό δίκαιο κατοχυρώνει το δικαίωμα κυριότητας και λοιπά εμπράγματα δικαιώματα επί άυλων αγαθών, λ.χ., κυριότητα εμπορικής εγκατάστασης ή διανοητικής ιδιοκτησίας. Το εν λόγω ζήτημα ερμηνεύεται από τα δικαστήρια.

Ο κώδικας βιομηχανικής ιδιοκτησίας διέπει τις άδειες ευρεσιτεχνίας, τα υποδείγματα χρησιμότητας, τα προϊόντα ημιαγωγών, τα σχέδια και υποδείγματα, τα εμπορικά σήματα, τα δικαιώματα ανταμοιβής, τα λογότυπα, τις ονομασίες προέλευσης και τους γεωγραφικούς προσδιορισμούς, καθώς και την τροποποίηση και τη μεταβίβασή τους.

Τα δικαιώματα από τις άδειες ευρεσιτεχνίας και τα υποδείγματα χρησιμότητας, καθώς και τα αρχεία τοπογραφιών προϊόντων ημιαγωγών, τα σχέδια, τα υποδείγματα και τα εμπορικά σήματα, και λοιπά διακριτικά εμπορικά σήματα μπορούν να ενεχυράζονται – άρθρο 6 του κώδικα βιομηχανικής ιδιοκτησίας.

Η επικαιροποιημένη έκδοση του κώδικα βιομηχανικής ιδιοκτησίας είναι διαθέσιμη στα πορτογαλικά στη διεύθυνση

http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=2979&tabela=leis&ficha=1&pagina=1

Ως προς τις εμπορικές εταιρείες, η διαδοχή στα δικαιώματα επί μεριδίων ή μερίδων συμμετοχής λόγω θανάτου εταίρου και οι σχετικές απαιτήσεις ρυθμίζονται από τον κώδικα εταιρειών (Código das Sociedades Comerciais), και ειδικότερα από τα ακόλουθα άρθρα:

• το άρθρο 184, που αφορά τη διαδοχή αιτία θανάτου εταίρου ομόρρυθμης εταιρείας
• τα άρθρα 198, 225 και 252, για τη διαδοχή αιτία θανάτου εταίρου εταιρείας περιορισμένης ευθύνης
• τα άρθρα 469 και 475, για τη διαδοχή αιτία θανάτου εταίρου ετερόρρυθμης εταιρείας

Η επικαιροποιημένη έκδοση του κώδικα εταιρειών είναι διαθέσιμη στα πορτογαλικά στη διεύθυνση

http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=524&tabela=leis&so_miolo=&

2 Καταχωρίζονται τα εν λόγω εμπράγματα δικαιώματα σε μητρώο δικαιωμάτων επί ακίνητης ή κινητής περιουσίας και, σε καταφατική περίπτωση, είναι η εν λόγω καταχώριση υποχρεωτική; Σε ποιο/-α μητρώο/-α καταχωρίζονται και ποιες είναι οι προϋποθέσεις και η διαδικασία της καταχώρισης;

Ναι, κατά κανόνα τα εν λόγω δικαιώματα καταχωρίζονται σε μητρώο, όπως εξηγείται παρακάτω.

ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Στα κτηματολόγια (Conservatórias do Registo Predial) καταχωρίζονται τα γεγονότα που αφορούν το νομικό καθεστώς των κτιρίων, περιλαμβανομένων των παρακάτω εμπράγματων δικαιωμάτων [άρθρα 1 και 2 του κτηματολογικού κώδικα (Código de Registo Predial)]:

• Τα νομικά γεγονότα που καθορίζουν τη σύσταση, αναγνώριση, κτήση ή τροποποίηση των δικαιωμάτων κυριότητας, επικαρπίας, χρήσης και οίκησης, επιφανείας ή δουλείας
• Τα νομικά γεγονότα σύστασης ή τροποποίησης οριζόντιας ιδιοκτησίας και δικαιωμάτων χρονομεριστικής μίσθωσης
• Οι πράξεις μεταβολής της κυριότητας ακινήτων οι οποίες απορρέουν από την κατάτμηση της γης, τη μετατροπή του καθεστώτος συγκυριότητας και τον αναδασμό, καθώς και οι αντίστοιχες τροποποιήσεις τους
• Η πρόταση εκποίησης ή σύστασης βάρους, τα σύμφωνα προτίμησης και οι προτιμησιακές διατάξεις διαθήκης, εφόσον έχουν τεθεί σε ισχύ, καθώς και εκχώρηση της συμβατικής θέσης η οποία απορρέει από τα εν λόγω γεγονότα
• Εκχώρηση περιουσίας σε πιστωτές
• Σύσταση, εκχώρηση ή τροποποίηση υποθήκης, εκχώρηση της τάξης προτεραιότητας της εκάστοτε εγγραφής και εκχώρηση μισθωμάτων
• Μεταβίβαση εισπρακτέων απαιτήσεων οι οποίες είναι εξασφαλισμένες με υποθήκη ή εκχώρηση μισθώματος, όταν πρέπει να διενεργηθεί μεταβίβαση της εγγύησης
• Μίσθωση άνω των έξι ετών, η μεταβίβαση αυτής και η υπομίσθωση εκτός από τις αγρομισθώσεις
• Ενεχύραση απαίτησης που εξασφαλίζεται με υποθήκη ή εκχώρηση μισθώματος, και κάθε άλλη πράξη ή διακανονισμός που αφορά τις ίδιες εισπρακτέες απαιτήσεις
• Τυχόν άλλοι περιορισμοί του δικαιώματος κυριότητας, οι οποίοι πρέπει να εγγραφούν σύμφωνα με τον νόμο
• Τα νομικά γεγονότα με τα οποία επέρχεται απόσβεση δικαιωμάτων, επιβαρύνσεων ή εγεγγραμμένων βαρών.

Τα ως άνω γεγονότα πρέπει να εγγράφονται, με εξαίρεση όσα παρατίθενται στο άρθρο 8.º του κτηματολογικού κώδικα.

Δυνάμει του άρθρου 687 του Αστικού Κώδικα, η υποθήκη πρέπει να εγγραφεί, διαφορετικά δεν θα δεσμεύει τα μέρη.

Οι προϋποθέσεις κτηματογράφησης ορίζονται στις παρακάτω νομικές διατάξεις του κτηματολογικού κώδικα:

• Οι πράξεις που πρέπει να μεταγράφονται, οι προθεσμίες και η νομιμοποίηση δικαιωμάτων επί ακινήτων ορίζονται στα άρθρα 8-B, 8-C, 8-D και 9.
• Η προεγγραφή, η εξακολουθητική εγγραφή –ιδίως, η αρχή της νόμιμης διαδοχής και η απαλλαγή από την υποχρέωση προεγγραφής στο εμπορικό βιβλίο αγορών βάσει της διανομής/διαδοχής– ορίζονται στα άρθρα 34 ως 35.
• Η νομιμοποίηση υποβολής της αίτησης καταχώρισης και η δυνατότητα εκπροσώπησης ορίζονται στα άρθρα 36 ως 39.
• Ο τύπος και ο τρόπος υποβολής της αίτησης καταχώρισης – ιδίως το δικαίωμα ηλεκτρονικής καταχώρισης – ορίζονται στα άρθρα 41 έως 42-Α
• Τα έγγραφα που πρέπει να υποβληθούν είναι όσα ορίζονται στα άρθρα 43 ως 46.

Ο κτηματολογικός κώδικας είναι διαθέσιμος στα πορτογαλικά στη διεύθυνση http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=488&tabela=leis

Πιο αναλυτικές πληροφορίες για τις αιτήσεις καταχώρισης στο κτηματολόγιο, το εμπορικό μητρώο και το μητρώο οχημάτων, όπως και για τον τρόπο αποστολής της αίτησης, τις προϋποθέσεις και τις υπηρεσίες είναι διαθέσιμες ηλεκτρονικά στη διεύθυνση https://justica.gov.pt/

ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΜΗΤΡΩΑ

Στα εμπορικά μητρώα καταχωρίζονται οι πράξεις δημοσιότητας που αφορούν το νομικό καθεστώς εμπόρων, εμπορικών εταιρειών, αστικών εταιρειών με εμπορική μορφή και των ατομικών επιχειρήσεων περιορισμένης ευθύνης. Συγκεκριμένες πράξεις που αφορούν το καθεστώς συνεταιρισμών, δημόσιων επιχειρήσεων, ομίλων οικονομικού σκοπού και ευρωπαϊκών ομίλων οικονομικού σκοπού καταχωρίζονται στα εμπορικά μητρώα [άρθρο 1 του κώδικα εμπορικού μητρώου (Código de Registo Comercial)].

Καταχωρίζονται υποχρεωτικά στο εμπορικό μητρώο οι πράξεις που καθορίζονται στο άρθρο 15 του κώδικα εμπορικού μητρώου, το οποίο παρατίθεται στη συνέχεια:

«άρθρο 15 (Πράξεις οι οποίες υπόκεινται σε υποχρεωτική καταχώριση)

1 – Η καταχώριση των πράξεων που αναφέρονται στο άρθρο 3 παράγραφοι 1 και 2 στοιχεία a) έως c και e) έως z), στο άρθρο 4 στοιχείο a), e) και f), στα άρθρα 5, 6, 7 και 8 και στο άρθρο 10 στοιχεία c) και d) είναι υποχρεωτική.

2 – Εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στις παρακάτω παραγράφους, το αίτημα καταχώρισης των πράξεων της προηγούμενης παραγράφου πρέπει να υποβληθεί σε διάστημα δύο μηνών από την ημερομηνία έκδοσης.

3 – Οι πράξεις του άρθρου 5 στοιχεία a), e) και f) πρέπει να ζητιούνται σε διάστημα δύο μηνών από την ημερομηνία δημοσίευσης του διατάγματος που τις καθορίζει.

4 – Η αίτηση καταχώρισης εταιρικών λογαριασμών και η αίτηση καταχώρισης των λογαριασμών των ατομικών επιχειρήσεων περιορισμένης ευθύνης πρέπει να υποβάλλονται την 15η ημέρα του έβδομου μήνα που έπεται τους τέλους της οικονομικής χρήσης.

5 – Οι αγωγές, οι αποφάσεις, οι διαδικασίες και τα ασφαλιστικά μέτρα που ορίζονται στο άρθρο 9 επίσης υπόκεινται σε υποχρεωτική καταχώριση.

6 – Η καταχώριση απόφασης ασφαλιστικών μέτρων δεν είναι υποχρεωτική αν αίτηση καταχώρισης του ασφαλιστικού μέτρου έχει ήδη υποβληθεί και η καταχώριση αυτή δεν είναι υποχρεωτική αν έχει ήδη υποβληθεί η αίτηση καταχώρισης της κύριας αγωγής.

7 – Η καταχώριση των αγωγών και των αποφάσεων ασφαλιστικών μέτρων για την αναστολή των αποφάσεων της εταιρείας πρέπει να ζητηθεί σε διάστημα δύο μηνών από την ημερομηνία πρότασής τους.

8 – Το αίτημα καταχώρισης των οριστικών αποφάσεων οι οποίες αναφέρονται στις αγωγές και τις διαταγές της προηγούμενης παραγράφου πρέπει να υποβληθεί σε διάστημα δύο μηνών από τη στιγμή που θα καταστεί τελεσίδικη και ανέκκλητη η απόφαση.

Οι προϋποθέσεις καταχώρισης στο εμπορικό μητρώο ορίζονται στα άρθρα 28 ως 53 του κώδικα εμπορικού μητρώου.

Δυνάμει του άρθρου 32 παράγραφοι 1 και 2 του κώδικα εμπορικού μητρώου:

• Καταχωρίζονται μόνο τα στοιχεία τα οποία περιέχονται στα σχετικά δικαιολογητικά έγγραφα.
• Έγγραφα που έχουν καταρτιστεί σε ξένη γλώσσα γίνονται δεκτά μόνον αν μεταφραστούν, εκτός αν αναφέρονται σε γεγονότα τα οποία υπόκεινται σε καταχώριση με μεταγραφή και έχουν συνταχθεί στα αγγλικά, στα γαλλικά ή στα ισπανικά και ο αρμόδιος υπάλληλος μιλά άπταιστα την εκάστοτε γλώσσα.

Ως προς τις φορολογικές υποχρεώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 51 παράγραφος 1 του κώδικα εμπορικού μητρώου, καμία πράξη η οποία υπόκειται σε φορολογικά τέλη δεν μπορεί να καταχωριστεί οριστικά χωρίς την καταβολή ή την εξασφάλιση των φορολογικών επιβαρύνσεων.

Ο κώδικας εμπορικού μητρώου είναι διαθέσιμος στα πορτογαλικά στη διεύθυνση http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=506&tabela=leis

ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΚΙΝΗΤΩΝ ΑΞΙΩΝ

Τα ακόλουθα, μεταξύ άλλων που προβλέπονται από τον νόμο, αποτελούν κινητές αξίες:

• Μετοχές
• Ομόλογα
• Μερίδες συμμετοχής
• Μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων
• Αυτοτελή δικαιώματα επί των κινητών αξιών που αναφέρονται στα προηγούμενα σημεία, με τον όρο ότι η αυτοτέλειά τους καταλαμβάνει την πλήρη έκδοση ή σειρά ή παρέχεται κατά τον χρόνο έκδοσης
• Αυτοτελή δικαιώματα προαίρεσης
• Άλλα έγγραφα τα οποία αφορούν ομοιογενείς νομικές καταστάσεις, εφόσον μπορούν να μεταβιβαστούν στην αγορά

[άρθρο 1 του κώδικα κινητών αξιών (Código de Valores Mobiliário)].

Οι κινητές αξίες είναι ονομαστικές (άρθρο 52 του κώδικα κινητών αξιών).

Η απόκτηση των κινητών αξιών, καθώς και η σύσταση, η τροποποίηση ή η εξάλειψη της επικαρπίας, του ενεχύρου ή άλλων νομικών καταστάσεων με τις οποίες επιβαρύνονται οι κινητές αξίες καταχωρίζονται (κατά κανόνα στην εκδούσα αρχή ή την αρχή διαχείρισης) και μπορούν να μεταβιβαστούν με διαδοχή.

Η καταχώριση των κινητών αξιών, οι αρχές καταχώρισης, οι απαιτήσεις καταχώρισης, τα αποτελέσματα της καταχώρισης για τη σύσταση, τη μεταβίβαση και την άσκηση δικαιωμάτων και τη διαδοχή στα εν λόγω δικαιώματα, ποικίλλουν ανάλογα με τις κατηγορίες των ως άνω κινητών αξιών.

Το εν λόγω ζήτημα διέπεται από τον πορτογαλικό κώδικα κινητών αξιών, ο οποίος έχει εγκριθεί από το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 486/99 της 13.11.1999, και του οποίου η επικαιροποιημένη έκδοση είναι διαθέσιμη στα πορτογαλικά στη διεύθυνση

http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=450&so_miolo=&tabela=leis&nversao

ΜΗΤΡΩΑ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ

Τα στοιχεία που αφορούν το νομικό καθεστώς των μηχανοκίνητων οχημάτων και των ρυμουλκούμενών τους καταχωρίζονται στο μητρώο μηχανοκίνητων οχημάτων (Conservatórias do Registo Automóvel).

Για τον σκοπό της καταχώρισης, ως οχήματα θεωρούνται τα μηχανοκίνητα οχήματα και τα ρυμουλκούμενά τους, τα οποία υπόκεινται σε καταχώριση σύμφωνα με τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας (Código da Estrada).

Το άρθρο 117 του κώδικα οδικής κυκλοφορίας καθορίζει τα οχήματα και τα ρυμουλκούμενα τα οποία υπόκεινται σε υποχρεωτική καταχώριση. Ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας ο οποίος έχει εγκριθεί από το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 114/94 της 3.5.1994, στην επικαιροποιημένη έκδοσή του, είναι διαθέσιμος στα πορτογαλικά στη διεύθυνση:

http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_estrutura.php?tabela=leis&artigo_id=&nid=349&nversao=&tabela=leis&so_miolo

Το άρθρο 5 του κώδικα μητρώου μηχανοκίνητων οχημάτων (Código de Registo Automóvel) ορίζει τα εξής ως προς την υποχρεωτική καταχώριση των μηχανοκίνητων οχημάτων:

«Άρθρο 5

1 – Σε καταχώριση υπόκεινται τα παρακάτω:
α) Το δικαίωμα κυριότητας και επικαρπίας
β) Η παρακράτηση κυριότητας που ορίζεται στις συμβάσεις πώλησης μηχανοκίνητων οχημάτων
γ) Η σύσταση, τροποποίηση και εκχώρηση υποθήκης, καθώς και η εκχώρηση της τάξης προτεραιότητας της εκάστοτε καταχώρισης
δ) Η χρηματοδοτική μίσθωση και η μεταβίβαση των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτή
ε) Η μίσθωση για διάστημα άνω του έτους, όταν η αντίστοιχη σύμβαση δημιουργεί την προσδοκία μεταβίβασης κυριότητας
στ) Η μίσθωση οχήματος χωρίς οδηγό
ζ) Η μίσθωση των ονομαστικών δικαιωμάτων ή των πιστώσεων και του ενεχύρου, η συντηρητική και η αναγκαστική κατάσχεση των εν λόγω πιστώσεων
η) Η ενεχυρίαση και κάθε διοικητικό μέτρο που επηρεάζει την ελεύθερη διάθεση των οχημάτων
θ) Τα βάρη της απαγόρευσης της μεταβίβασης και της φορολόγησης της υπολειμματικής αξίας που προβλέπονται στη φορολογική νομοθεσία·
ι) Ο χρήστης που δεν είναι ιδιοκτήτης·
ια) Η κήρυξη αφερεγγυότητας·
ιβ) Η παραγραφή ή τροποποίηση των δικαιωμάτων ή των ήδη καταχωρισμένων βαρών, η μεταβολή στη σύνθεση της επωνυμίας ή της ονομασίας και η μεταβολή του τόπου συνήθους διαμονής ή της έδρας των ιδιοκτητών, των επικαρπωτών και των μισθωτών των οχημάτων
ιγ) Η ανάκληση της άδειας κυκλοφορίας, στις περιπτώσεις που αυτή κοινοποιείται από διοικητικές και αστυνομικές υπηρεσίες, καθώς και η αίτηση κατάσχεσης και η κατάσχεση του οχήματος που προβλέπεται στην ειδική διαδικασία για τη διευθέτηση περιουσιακών στοιχείων·
ιδ) Η κατάσχεση στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας·
ιε) Η κατάσχεση οχήματος σε συνέχεια διοικητικής απόφασης, σύμφωνα με το άρθρο 147 παράγραφος 3 του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, που εγκρίθηκε με το νομοθετικό διάταγμα 114/94, της 3ης Μαΐου 1994, όπως έχει τροποποιηθεί·
ιστ) Η οριστική κατακύρωση της κυριότητας οχήματος υπέρ του Δημοσίου με απόφαση που έχει ισχύ δεδικασμένου·
ιζ) Κάθε άλλο νομικό γεγονός που υπόκειται σε καταχώριση κατά τον νόμο.
2 – Είναι υποχρεωτική η καταχώριση των πράξεων που αναφέρονται στα στοιχεία α), β), δ), ε), στ) και θ) της προηγούμενης παραγράφου, καθώς και η καταχώριση της αλλαγής ονόματος ή επωνυμίας και του τόπου συνήθους διαμονής ή της έδρας των ιδιοκτητών, των επικαρπωτών ή μισθωτών των οχημάτων.
3 – Η καταχώριση της κυριότητας, σε περίπτωση κληρονομικής διαδοχής, δεν απαιτείται όταν το όχημα πρόκειται να μεταβιβαστεί από τον κληρονόμο ή τους κληρονόμους».

Τα μηχανοκίνητα οχήματα δεν μπορούν να ενεχυραστούν – άρθρο 8 του κώδικα μητρώου μηχανοκίνητων οχημάτων.

Οι προϋποθέσεις για την καταχώριση οχημάτων στο μητρώο είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση https://justica.gov.pt/Registos/Veiculos/Documentos-do-veiculo

Το μητρώο οχημάτων ρυθμίζεται από το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 54/75 της 12ης Φεβρουαρίου 1975, το οποίο είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση

http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=598&tabela=leis

Είναι χρήσιμη επίσης η αναφορά στον κανονισμό για το μητρώο οχημάτων, που ρυθμίζεται από το διάταγμα αριθ. 55/75, της 12ης Φεβρουαρίου 1975, και είναι διαθέσιμος στον σύνδεσμο http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=606&tabela=leis

ΕΘΝΙΚΟ ΝΗΟΛΟΓΙΟ ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ

Τα σκάφη ή ο επιμέρους εξοπλισμός (μηχανή, στροφείο, έλικας) καταχωρίζονται στο εθνικό νηολόγιο αεροσκαφών.

Η αίτηση καταχώρισης υποβάλλεται με χρήση του εντύπου στο οποίο επισυνάπτονται τα παρακάτω δικαιολογητικά:

1. Η σύμβαση πώλησης ή άλλο αποδεικτικό έγγραφο της πώλησης («Bill of Sale»)·
2. Το πιστοποιητικό απόσυρσης από το νηολόγιο αεροσκαφών της χώρας της προηγούμενης καταχώρισης ή το πιστοποιητικό μη καταχώρισης
3. Το πιστοποιητικό εκτελωνισμού σε περίπτωση εισαγωγής του αεροσκάφους από τρίτη χώρα
4. Δύο φωτογραφίες του αεροσκάφους, εμπρόσθιας και πλάγιας όψης, με επισημασμένα τα διακριτικά εθνικότητας και καταχώρισης, σε μορφότυπο 9x12, χωρίς πλαίσιο και τυπωμένες σε ουδέτερα χρώματα.

Τα έγγραφα τα οποία έχουν εκδοθεί στην αλλοδαπή πρέπει να περιλαμβάνουν νομίμως θεωρημένες και βεβαιωμένες ως προς το γνήσιο υπογραφές, με επισημείωση της Χάγης, σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 4 της Σύμβασης της Χάγης, της 5ης Οκτωβρίου 1961 περί κατάργησης της υποχρέωσης επικύρωσης των αλλοδαπών δημοσίων εγγράφων, η οποία κυρώθηκε με το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 48450 της 24ης Ιουνίου 1968, ή να είναι νομίμως θεωρημένα και επικυρωμένα από διπλωμάτη ή πρόξενο της Πορτογαλίας στην οικεία χώρα.

Τα έγγραφα που εκδίδονται στην Πορτογαλία από νομικό πρόσωπο πρέπει να φέρουν την υπογραφή των νόμιμων εκπροσώπων του οι οποίοι αναγνωρίζονται από τον νόμο, με τη φράση «νομίμως εξουσιοδοτημένοι και ασκώντας νομίμως τις εξουσίες τους».

Περαιτέρω πληροφορίες διατίθενται στον δικτυακό τόπο της Εθνικής Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας (Autoridade Nacional de Aviação Civil) http://www.anac.pt/vPT/Generico/Aeronaves/RegistoAeronauticoNacional/RegistodeAeronaves/Paginas/RegistodeAeronaves.aspx

ΝΗΟΛΟΓΙΟ ΠΛΟΙΩΝ

Το νηολόγιο πλοίων διέπεται από το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 265/72 της 31ης Ιουλίου 2006 [γενικός κανονισμός λιμενικών αρχών (Regulamento Geral das Capitanias)], που διατίθεται στην εξής διεύθυνση:

http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=1721&tabela=leis&ficha=1&pagina=1&so_miolo=&

Επί του παρόντος εφαρμόζονται το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 96/89 της 28ης Μαρτίου 1989, με το οποίο συστήνεται το Διεθνές Νηολόγιο της Μαδέρας και η υπουργική απόφαση αριθ. 715/89 της 23ης Αυγούστου 1989 (https://dre.pt/application/file/a/618419), που διέπει συγκεκριμένα ζητήματα αυτού.

Σημείωση: Το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 96/89 της 28ης Μαρτίου 1989 αναδημοσιεύεται ως παράρτημα του νόμου αριθ. 56/2020 της 27ης Αυγούστου. Η τρέχουσα διατύπωσή του είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση:

https://dre.pt/application/file/a/141259926

Σύμφωνα με το εν λόγω νομικό πλαίσιο:

• Για τα εθνικά σκάφη, εκτός αυτών που ανήκουν στο ναυτικό, η καταχώριση της κυριότητας αποτελεί προϋπόθεση διεξαγωγής των δραστηριοτήτων για τις οποίες έχουν νηολογηθεί (άρθρο 72 παράγραφος 1 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων).
• Τα εμπορικά σκάφη υπόκεινται επίσης σε εμπορική καταχώριση δυνάμει του οικείου νόμου (άρθρο 72 παράγραφος 3 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων).
• Τα εθνικά σκάφη καταχωρίζονται σε νηολόγια, εκτός από τα σκάφη αναψυχής, τα οποία καταχωρίζονται στις υπηρεσίες που καθορίζονται από την ισχύουσα νομοθεσία (άρθρο 73 παράγραφος 1 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων).
• Σε περίπτωση νέας κτήσης ή νέας ναυπήγησης, αρμόδιο είναι το νηολόγιο το οποίο ορίζεται στην αντίστοιχη άδεια (άρθρο 73 παράγραφος 2 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων).
• Σε περίπτωση κτήσης ή έργων αντικατάστασης, αρμόδιο για την καταχώριση είναι το νηολόγιο στο οποίο ήταν καταχωρισμένα τα τμήματα που αντικαταστάθηκαν (άρθρο 73 παράγραφος 3 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων).
• Ένα σκάφος που έχει ναυπηγηθεί ή αποκτηθεί σε οποιοδήποτε λιμάνι της εθνικής επικράτειας μπορεί να πωληθεί ή να καταχωριστεί σε άλλο λιμάνι του ίδιου ή άλλου τόπου της επικράτειας, εφόσον έχει την αντίστοιχη άδεια (άρθρο 73 παράγραφος 4 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων).
• Τα βοηθητικά σκάφη ενός πλοίου, ακόμη κι αν πρόκειται για σωστικές λέμβους, μικρά βοηθητικά αλιευτικά και μικρά μη μηχανοκίνητα σκάφη χωρίς πανιά, όπως λέμβοι, σκιφ, φουσκωτά και πλοιάρια με πετάλια, για χρήση έως 300 μ. σε άμπωτη, απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταχώρισης αλλά υπόκεινται στη δικαιοδοσία της ναυτικής αρχής, η οποία είναι αρμόδια για την έκδοση αδειών για τη λειτουργία τους (άρθρο 77 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων).

Οι προϋποθέσεις καταχώρισης σκαφών ορίζονται στο άρθρο 78 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων.

Ιδίως, ως προς την καταχώριση σκαφών σε περίπτωση κληρονομικής διαδοχής:

• Σε περίπτωση διαδοχής, οι τροποποιήσεις καταχώρισης βασίζονται στη βεβαίωση της πράξης διανομής ή στον πίνακα διανομής και την αντίστοιχη απόφαση επικύρωσης, που συνοδεύονται από έγγραφο το οποίο έχει εκδοθεί από την αρμόδια οικονομική υπηρεσία για τη βεβαίωση της πληρωμής, εξασφάλισης ή μη οφειλής του αντίστοιχου φόρου κληρονομίας (άρθρο 82 παράγραφος 2 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων)
• Τα αλλοδαπά σκάφη που έχουν αποκτηθεί με διαδοχή ή αγωγή η οποία έχει ασκηθεί ενώπιον των δικαστηρίων της Πορτογαλίας καταχωρίζονται στο νηολόγιο που καθορίζει η ιεραρχικά ανώτερη αρχή (άρθρο 75 παράγραφος 3 του γενικού κανονισμού λιμεναρχείων).

ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΟΠΛΩΝ

Το νομικό πλαίσιο για τα όπλα και τα πυρομαχικά έχει εγκριθεί με τον νόμο αριθ. 5/2006, της 23ης Φεβρουαρίου 2006, και είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?artigo_id=692A0037&nid=692&tabela=leis&pagina=1&ficha=1&so_miolo=&nversao=#artigo

Η δήλωση και η καταχώρισή τους από την αστυνομία είναι υποχρεωτική.

Η διαδοχή αιτία θανάτου υπόκειται απαιτήσεις του άρθρου 37 για το νομικό πλαίσιο για τα όπλα και τα πυρομαχικά που αναφέρθηκε παραπάνω.

Η ΚΑΤΑΧΏΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑΣ πραγματοποιείται στον Εθνικό Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Instituto Nacional da Propriedade Industrial).

Η χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, υποδειγμάτων χρησιμότητας, προϊόντων ημιαγωγών και σχεδίων ή μοντέλων, εμπορικών σημάτων, αμοιβών ή καταχωρίσεων λογοτύπου, ονομασίας προέλευσης και γεωγραφικών ενδείξεων πραγματοποιείται από τον Εθνικό Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, στον οποίο πρέπει να υποβληθούν οι αντίστοιχες αιτήσεις.

Οι προϋποθέσεις και τα αποτελέσματα της αίτησης χορήγησης άδειας ή καταχώρισης ορίζονται στον κώδικα βιομηχανικής ιδιοκτησίας για καθεμιά από τις παραπάνω κατηγορίες, με την επιφύλαξη της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις ισχύουσες διεθνείς συνθήκες.

Για πρακτικές πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο υποβολής και κατάρτισης μιας αίτησης χορήγησης άδειας ή καταχώρισης, μπορείτε να επισκεφθείτε τον δικτυακό τόπο του Εθνικού Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας στη διεύθυνση http://www.marcasepatentes.pt/index.php?section=69

3 Ποια αποτελέσματα συνδέονται με την καταχώριση των εμπραγμάτων δικαιωμάτων;

Κατά κανόνα, η καταχώριση εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων δεν έχει, κατά νόμο, συστατικό χαρακτήρα. Ωστόσο, για λοιπές κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων ο εν λόγω κανόνας μπορεί να υπόκειται σε εξαιρέσεις οι οποίες ορίζονται σε ειδικές νομικές διατάξεις.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ ΣΤΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Τα αποτελέσματα που αφορούν την καταχώριση των εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων είναι όσα ορίζονται στα άρθρα 4 ως 7 του κτηματολογικού κώδικα, ως εξής:

«Άρθρο 4 (Αποτέλεσμα μεταξύ των μερών)

1 – Γεγονότα που υπόκεινται σε καταχώριση δεσμεύουν τα μέρη και τους κληρονόμους τους, που μπορούν να τα επικαλούνται, ακόμη κι αν αυτά δεν έχουν καταχωριστεί.

2 – Η ανωτέρω διάταξη δεν εφαρμόζεται σε πράξεις με τις οποίες συστήνεται υποθήκη, η ισχύς της οποίας μεταξύ των μερών εξαρτάται από την πραγματοποίηση της καταχώρισης».

«Άρθρο 5 (Αντιταξιμότητα έναντι τρίτων)

1 – Τα γεγονότα που υπόκεινται σε καταχώριση παράγουν αποτελέσματα έναντι τρίτων μετά την ημερομηνία καταχώρισής τους.

2 – Οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου δεν εφαρμόζονται στις παρακάτω περιπτώσεις:

α) Απόκτηση με χρησικτησία των δικαιωμάτων που αναφέρονται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο a)

β) Εμφανείς δουλείες

γ) Γεγονότα σχετικά με ακαθόριστο αριθμό περιουσιακών στοιχείων, τα οποία δεν έχουν οριστεί και προσδιοριστεί με νόμιμο τρόπο.

3 – Η μη καταχώριση δεν είναι αντιτάξιμη έναντι των ενδιαφερομένων από τα πρόσωπα που υποχρεούνται να προχωρήσουν στην εν λόγω καταχώριση ούτε από τους κληρονόμους αυτών.

4 – Για τους σκοπούς της καταχώρισης, τρίτοι είναι αυτοί που έχουν αποκτήσει αμοιβαία ασύμβατα δικαιώματα από κοινό δικαιοπάροχο.

5 – Μη καταχωρισμένη μίσθωση διάρκειας άνω των έξι ετών δεν είναι αντιτάξιμη έναντι τρίτων».

«Άρθρο 6 (Προτεραιότητα καταχώρισης)

1 – Το δικαίωμα που καταχωρίζεται πρώτο υπερισχύει μεταγενέστερα καταχωρούμενων δικαιωμάτων ως προς τα ίδια πράγματα, με σειρά ημερομηνίας καταχώρισης και σε περίπτωση καταχώρισης την ίδια ημερομηνία, με χρονολογική σειρά των αντίστοιχων καταχωρίσεων.

2 – (Ανακληθέν)

3 – Η καταχώριση που καθίσταται οριστική διατηρεί την προτεραιότητα που είχε ως προσωρινή.

4 – Σε περίπτωση άρνησης, η καταχώριση που πραγματοποιείται σε συνέχεια προσφυγής η οποία θεωρείται βάσιμη διατηρεί την προτεραιότητα που θα αναλογούσε στο εκάστοτε έγγραφο αν δεν είχε απορριφθεί η κατάθεσή του».

«Άρθρο 7 (Τεκμήρια από την καταχώριση)

Η οριστική καταχώριση συνιστά τεκμήριο ότι το δικαίωμα υφίσταται και ανήκει στον καταχωρισμένο κάτοχο, όπως ακριβώς προσδιορίζεται στην καταχώριση».

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ

Τα αποτελέσματα της εμπορικής καταχώρισης απορρέουν κυρίως από τις διατάξεις των άρθρων 11 ως 14 του κώδικα εμπορικού μητρώου, ως εξής:

«Άρθρο 11 (Τεκμήρια από την καταχώριση)

Η καταχώριση με οριστική μεταγραφή συνιστά τεκμήριο ύπαρξης της νομικής κατάστασης, όπως ακριβώς αυτή έχει προσδιοριστεί».

«Άρθρο 12 (Προτεραιότητα καταχώρισης)

Η πράξη που έχει καταχωριστεί πρώτη υπερισχύει κάθε μεταγενέστερα καταχωριζόμενης πράξης, ως προς τις ίδιες μετοχές ή μερίδια, με τη σειρά της αντίστοιχης αίτησης».

«Άρθρο 13 (Αποτέλεσμα μεταξύ των μερών)

1 – Γεγονότα που υπόκεινται σε καταχώριση δεσμεύουν τα μέρη και τους κληρονόμους τους, που μπορούν να τα επικαλούνται, ακόμη κι αν αυτά δεν έχουν καταχωριστεί.

2 – Εξαίρεση στην προηγούμενη παράγραφο αποτελούν οι ιδρυτικές πράξεις εταιρειών και οι τροποποιήσεις τους, στις οποίες εφαρμόζονται οι διατάξεις του κώδικα εταιρειών (Código das Sociedades Comerciais) και της νομοθεσίας για τις ευρωπαϊκές ανώνυμες εταιρείες».

«Άρθρο 14 (Αντιταξιμότητα έναντι τρίτων)

1 – Τα γεγονότα που υπόκεινται σε καταχώριση παράγουν αποτελέσματα έναντι τρίτων μετά την ημερομηνία καταχώρισής τους.

2 - Οι πράξεις που υπόκεινται σε καταχώριση και υποχρεωτική δημοσίευση σύμφωνα με το άρθρο 70 παράγραφος 2 παράγουν αποτελέσματα τους έναντι τρίτων μόνον από τη δημοσίευσή τους.

3 – Η μη καταχώριση δεν είναι αντιτάξιμη έναντι των ενδιαφερομένων από τους νομίμους εκπροσώπους τους οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την πραγματοποίηση της εν λόγω καταχώρισης, ούτε από τους κληρονόμους αυτών.

4 – Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν θίγουν τις διατάξεις του κώδικα εταιρειών και της νομοθεσίας η οποία εφαρμόζεται στις ευρωπαϊκές ανώνυμες εταιρείες».

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ ΚΙΝΗΤΩΝ ΑΞΙΩΝ

Τα αποτελέσματα της καταχώρισης των κινητών αξιών διατίθενται στον προαναφερόμενο κώδικα κινητών αξιών (Código dos Valores Imobiliários) και ποικίλλουν ανάλογα με την κατηγορία των υπόψη κινητών αξιών. Η καταχώριση μπορεί να έχει συστατικό χαρακτήρα ως προς ορισμένες κατηγορίες κινητών αξιών (άρθρο 73 του ως άνω κώδικα κινητών αξιών).

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΠΑΡΑΠΑΝΩ

Τα αποτελέσματα της καταχώρισης όπλων, αεροσκαφών, σκαφών, μηχανοκίνητων οχημάτων, διανοητικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας εκτίθενται στην ειδική νομοθεσία που προαναφέρθηκε για καθεμιά από τις εν λόγω κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων.

4 Προβλέπονται ειδικοί κανόνες και διαδικασίες για την προσαρμογή εμπράγματου δικαιώματος το οποίο ορισμένο πρόσωπο διαθέτει βάσει του εφαρμοστέου στην κληρονομική διαδοχή δικαίου στην περίπτωση που το εν λόγω εμπράγματο δικαίωμα δεν είναι γνωστό στη νομοθεσία του κράτους μέλους στο οποίο γίνεται η επίκλησή του;

Οι νομικές διατάξεις που εφαρμόζονται κατά τη προσαρμογή των εμπράγματων δικαιωμάτων σε περίπτωση διαδοχής είναι, καταρχήν, τα άρθρα 15 του Αστικού Κώδικα (λ.χ. προσαρμογή από το δικαστήριο στο πλαίσιο δίκης) και 43-A του Κώδικα Κτηματολογίου (λ.χ. προσαρμογή από τον αρμόδιο υπάλληλο στην πράξη καταχώρισης).

Άρθρο 15 του Αστικού Κώδικα (Καταλληλότητα):

«Η ισχύς που απονέμεται σε έναν νόμο καταλαμβάνει μόνον τους κανόνες οι οποίοι, λόγω του περιεχομένου και της λειτουργίας τους στον εν λόγω νόμο, ενσωματώνουν τον θεσμό στον οποίο παραπέμπει ο κανόνας σύγκρουσης νόμων».

Άρθρο 43-A του κτηματολογικού κώδικα (απόδειξη αλλοδαπού δικαίου)

«Όταν η βασιμότητα της αίτησης καταχώρισης πρέπει να αξιολογηθεί στη βάση ενός αλλοδαπού νόμου, το ενδιαφερόμενο μέρος πρέπει να αποδείξει το περιεχόμενό του με το κατάλληλο έγγραφο,»

Εκτός από τις εν λόγω νομικές διατάξεις, η θεωρία έχει αναπτύξει ερμηνευτικούς κανόνες. Σύμφωνα με τους εν λόγω κανόνες της θεωρίας, η προσαρμογή με την ευρεία έννοια περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο διαφορετικές καταστάσεις.

Την προσαρμογή με τη στενή έννοια, η οποία επέρχεται σε περίπτωση τεχνικού προβλήματος από την εφαρμογή δύο διαφορετικών νόμων ως προς τη διαδοχή. Για παράδειγμα, στην περίπτωση θανάτου των θετών και των βιολογικών γονέων υιοθετημένου τέκνου, εάν το δίκαιο της χώρας X εφαρμόζεται σε κληρονομική διαδοχή αιτία θανάτου των θετών γονέων, και το δίκαιο της χώρας Y στη διαδοχή αιτία θανάτου των βιολογικών γονέων, αυτό μπορεί να επιφέρει αποτέλεσμα το οποίο δεν επιδιώκεται από κανένα από τα υπόψη νομικά συστήματα (λ.χ. το υιοθετημένο τέκνο δεν κληρονομεί εντέλει ούτε τους βιολογικούς ούτε τους θετούς του γονείς). Το δικαστήριο πρέπει να επιλύσει το εν λόγω πρόβλημα με προσαρμογή.

Μια άλλη κατάσταση, η οποία δεν είναι προσαρμογή με τη στενή έννοια του όρου αλλά μάλλον υποκατάσταση/μεταφορά, προκύπτει όταν θεσμός που ενσωματώνεται σε άλλο δίκαιο αντικαθίσταται από θεσμό του εθνικού δικαίου.

Οι περιπτώσεις προσαρμογής εμπράγματων δικαιωμάτων που αναφέρονται στο άρθρο 31 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 650/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Ιουλίου 2012, σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων, την αποδοχή και εκτέλεση δημόσιων εγγράφων στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής και την καθιέρωση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου εμπίπτουν καλύτερα στην έννοια της υποκατάστασης / μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο. Για παράδειγμα, η περίπτωση της υποκατάστασης του θεσμού του «leasehold» (ο οποίος κατοχυρώνεται στο δίκαιο άλλου κράτους αλλά δεν υφίσταται στη νομοθεσία της Πορτογαλίας) με το εμπράγματο δικαίωμα της επιφανείας (το οποίο κατοχυρώνεται στη νομοθεσία της Πορτογαλίας).

Το δικαστήριο στο πλαίσιο δίκης και ο αρμόδιος υπάλληλος κατά τον χρόνο καταχώρισης μπορούν να ενεργούν την εν λόγω υποκατάσταση/μεταφορά. Η απόφαση του αρμόδιου υπαλλήλου μπορεί να προσβληθεί δικαστικά (άρθρα 140 ως 146 του κτηματολογικού κώδικα).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο παρόν ενημερωτικό δελτίο δεν είναι εξαντλητικές ή δεσμευτικές για το σημείο επικοινωνίας, τα δικαστήρια ή άλλες οντότητες και αρχές. Παρότι ενημερώνονται τακτικά, ενδέχεται να μην περιλαμβάνουν όλες τις αναθεωρήσεις του νόμου, και ως εκ τούτου δεν υποκαθιστούν το ισχύον κείμενο του νόμου.