

Wyszukaj informacje według regionu
Pismo procesowe wszczynające postępowanie (pozew) musi zostać złożone w sądzie przez jedno z małżonków. Pozwy o rozwód rozpatruje sąd rodzinny i małżonkowie muszą wnieść sprawę rozwodową do tego sądu. Powód musi udowodnić, że nastąpił trwały rozkład pożycia małżeńskiego, a także przedstawić dowód na istnienie jednej z pięciu okoliczności faktycznych wymienionych poniżej.
Pozew o rozwód można wnieść po upływie co najmniej roku od dnia zawarcia małżeństwa – warunek ten nie obowiązuje w przypadku pozwu o unieważnienie małżeństwa, który można wnieść w dowolnym momencie po zawarciu małżeństwa. Dowody zgromadzone w trakcie pierwszego roku małżeństwa mogą jednak zostać wykorzystane do wykazania trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Od marca 2014 r. pary tej samej płci w Anglii i Walii mogą zawrzeć związek małżeński. Do rozwodu mają zastosowanie te same warunki niezależnie od tego, czy małżonkowie są osobami tej samej czy przeciwnej płci.
Od 2005 r. pary tej samej płci w Zjednoczonym Królestwie mogą sformalizować swój związek, zawierając zarejestrowany związek partnerski. Osoby żyjące w takim związku partnerskim mogą wystąpić o jego rozwiązanie lub o orzeczenie separacji, jeżeli nastąpił rozkład pożycia. W takiej sytuacji stosuje się procedurę analogiczną do opisanego poniżej postępowania w przypadku rozwodu, separacji sądowej i unieważnienia małżeństwa. Dodatkowe informacje można uzyskać na stronie internetowej rządu.
W związkach małżeńskich zawieranych przez osoby tej samej płci małżonków określa się jako męża i męża (husband and husband) w przypadku związku dwóch mężczyzn lub jako żonę i żonę (wife and wife) w przypadku związku dwóch kobiet.
Jedyną podstawą do orzeczenia rozwodu jest trwały rozkład pożycia małżeńskiego (irretrievable breakdown of the marriage). W celu wykazania, że nastąpił trwały rozkład pożycia, należy przedstawić dowód zaistnienia co najmniej jednej z poniższych okoliczności dotyczących małżeństwa:
Sąd ma obowiązek zgromadzić jak najwięcej informacji dotyczących faktów, na które powołuje się strona wnosząca pozew (powód), i wszelkich faktów, na które powołuje się jej współmałżonek (pozwany). Jeżeli zdaniem sądu zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający, aby ustalić trwały rozkład pożycia, sędzia sądu rodzinnego wyda wyrok orzekający rozwód.
Jeżeli sąd uzna, że nastąpił trwały rozkład pożycia małżeńskiego, najpierw wyda „wyrok warunkowy” (tymczasowy wyrok orzekający rozwód, ang. decree nisi, interim divorce order). Po upływie sześciu tygodni strona, która wniosła pozew o rozwód, może złożyć do sądu wniosek o wydanie „wyroku ostatecznego”, czyli prawomocnego wyroku orzekającego rozwód (final divorce order). Poza wyjątkowymi okolicznościami nie obowiązuje żaden termin na złożenie wniosku o wydanie ostatecznego (prawomocnego) wyroku.
Jeżeli jednak wniosek o wydanie wyroku ostatecznego złożono po upływie 12 miesięcy od wydania wyroku warunkowego, wnioskodawca będzie musiał dołączyć do wniosku pisemne wyjaśnienie, w którym:
Sędzia sądu rodzinnego może zobowiązać wnioskodawczynię do złożenia oświadczenia pod przysięgą potwierdzającego wyjaśnienie, które wcześniej przedstawiła, i wydać postanowienie dotyczące wniosku wedle własnego uznania.
Strony mogą zawrzeć nowy związek małżeński (lub zarejestrowany związek partnerski), jeżeli wyrażą taką wolę. Strony mogą swobodnie zdecydować o pozostaniu przy nazwisku przyjętym wskutek zawarcia małżeństwa lub związku partnerskiego lub powrócić do nazwiska sprzed zawarcia małżeństwa lub związku partnerskiego.
Przy wydawaniu wyroku orzekającego rozwód, unieważnienie małżeństwa lub separację sądową lub w późniejszym terminie sąd może zarządzić przeniesienie składników majątku z jednego małżonka na drugiego małżonka, na dziecko uznawane za należące do rodziny lub na inną osobę, która będzie rozporządzała takimi składnikami majątku w imieniu takiego dziecka.
Sądy mogą również m.in. nakazać dokonywanie płatności okresowych i sprzedaż składników majątku, wydać zarządzenia dotyczące rent i emerytur czy nakazać dokonanie płatności jednorazowych. Sądy dysponują swobodą uznania w zakresie zarządzeń wydawanych w danej sprawie, tak aby zaspokoić żądania w zależności od okoliczności sprawy.
Korzystając ze wspomnianej swobody uznania, sądy muszą brać pod uwagę dobro każdego dziecka uznawanego za należące do rodziny, które nie ukończyło 18 roku życia, a także następujące kwestie:
Po rozwodzie obydwoje rodzice w dalszym ciągu sprawują władzę rodzicielską nad dziećmi z małżeństwa. Każde z rodziców będzie w dalszym ciągu sprawowało władzę rodzicielską nad wszelkimi dziećmi z innych związków, nad którymi sprawowało władzę rodzicielską w chwili rozwodu. Na obydwojgu rodziców w dalszym ciągu spoczywał będzie obowiązek zapewnienia środków utrzymania małoletnim dzieciom uznawanym za należące do rodziny.
Obowiązek zapewnienia współmałżonkowi środków utrzymania w większości przypadków wygasa z chwilą uzyskania rozwodu (tj. z chwilą wydania prawomocnego wyroku rozwodowego), chyba że w toku postępowania rozwodowego zasądzono alimenty na rzecz współmałżonka. Ponadto wszelkie zobowiązania wynikające z obowiązującego orzeczenia sądu (np. zasądzającego świadczenia alimentacyjne na rzecz współmałżonka) zachowują ważność, przy czym treść takiego orzeczenia może zostać zmieniona w późniejszym terminie, jeżeli nastąpi istotna zmiana okoliczności, na podstawie których wydano pierwotne orzeczenie.
W Anglii i Walii „separację prawną” określa się mianem „separacji sądowej” (judicial separation). Po wydaniu tego rodzaju orzeczenia nie oczekuje się już od małżonka, który wystąpił o orzeczenie separacji, że będzie kontynuował pożycie z mężem lub żoną. Małżonek taki nie będzie mógł jednak ponownie wstąpić w związek małżeński. Separacja sądowa stanowi zatem rozwiązanie dla małżonków, których pożycie małżeńskie uległo rozkładowi, ale którzy nie chcą zawierać nowego związku małżeńskiego. W przypadku pozwu o separację sądową powód nie musi udowadniać, że pożycie małżeńskie uległo trwałemu rozkładowi. Po orzeczeniu przez sąd separacji sądowej można wnieść pozew o rozwód.
Zarejestrowani partnerzy mogą wystąpić o orzeczenie separacji, które wywołuje dokładnie taki sam skutek.
Powód musi przedstawić dowody potwierdzające co najmniej jeden z faktów niezbędnych do udowodnienia rozkładu pożycia i, w odróżnieniu od osób ubiegających się o rozwód, może wszcząć postępowanie przed upływem roku od daty zawarcia małżeństwa.
Jeżeli jedna ze stron postępowania o separację sądową umrze, nie pozostawiwszy testamentu, wówczas jej majątek zostanie podzielony zgodnie z przepisami o dziedziczeniu ustawowym, a wyrok orzekający separację sądową wywoła taki sam skutek jak rozwód. A zatem po wydaniu takiego wyroku żaden z małżonków nie ma prawa do majątku strony, która nie pozostawiła testamentu. Jeżeli jedna ze stron postępowania o separację sądową umrze, pozostawiwszy testament, wówczas separacja sądowa nie wywiera żadnego wpływu na uprawnienia wynikające z takiego testamentu, w którym przykładowo pozostająca przy życiu strona, w stosunku do której sąd orzekł separację sądową, została powołana na spadkobiercę testamentowego.
Jeżeli chodzi o podział majątku, w przypadku separacji sądowej sąd może zastosować te same przepisy co w przypadku rozwodu.
Istnieją dwie formy unieważnienia małżeństwa. Pierwszą z nich jest stwierdzenie „nieważności” małżeństwa, co oznacza, że małżeństwo nigdy nie było ważne i nigdy nie istniało (void). W innych okolicznościach małżeństwo może zostać uznane za „podlegające unieważnieniu” (voidable), co oznacza, że jedno z małżonków może wystąpić o unieważnienie małżeństwa. Możliwe jest kontynuowanie małżeństwa, jeżeli oboje małżonkowie wyrażają taką wolę.
Małżeństwo jest nieważne i nigdy nie istniało, jeżeli:
Małżeństwo może zostać uznane za podlegające unieważnieniu w poniższych okolicznościach:
Jeżeli małżeństwo jest nieważne (void marriage), traktuje się je tak, jak gdyby nie zostało ważnie zawarte i nigdy nie istniało. Nieważność małżeństwa nie wywiera wpływu na status ewentualnych dzieci.
Jeżeli małżeństwo podlega unieważnieniu (voidable marriage), traktuje się je jak nieważne od dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego jego nieważność. Do tego czasu małżeństwo uznaje się za ważne.
W przypadku małżeństw nieważnych i małżeństw podlegających unieważnieniu sąd może podejmować takie same środki w zakresie podziału majątku jak w przypadku rozwodu.
Rząd zachęca małżonków do korzystania, w stosownych przypadkach, z mediacji rodzinnej przy rozstrzyganiu sporów. Mediacja może być odpowiednia w przypadku sporów dotyczących dzieci oraz sporów w kwestiach majątkowych i finansowych. Na niektórych obszarach urzędnicy Służby Doradztwa i Wsparcia Sądowego w zakresie Dzieci i Rodziny (Children and Family Court Advisory and Support Service) CAFCASS (Anglia) lub CAFCASS Cymru (Walia) oferują pomoc w rozstrzygnięciu sporu dotyczącego dzieci przed sądem. Sąd może odroczyć sprawę w celu podjęcia próby rozstrzygnięcia sporu w ten sposób.
Pozew można wnieść do dowolnego sądu rodzinnego, przy czym należy w nim wskazać, czy jest to pozew o rozwód, separację sądową czy unieważnienie małżeństwa. Szczegółowe informacje na temat sądów oraz wymagane formularze są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Wniesienie pozwu zazwyczaj podlega opłacie, ale osoby pobierające zasiłek socjalny lub osoby, które są w stanie wykazać, że uiszczenie takiej opłaty stanowiłoby dla nich nadmierne obciążenie, mogą zostać zwolnione z obowiązku jej wniesienia. Dodatkowe informacje na ten temat można uzyskać na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Strona powinna skorzystać z formularza pozwu (D8) i musi przesłać:
W sprawach rozwodowych i w sporach dotyczących dzieci i majątku zasadniczo nie można skorzystać z pomocy prawnej, chyba że strona jest ofiarą przemocy domowej. W takiej sytuacji przeprowadza się również ocenę zdolności finansowej i szans powodzenia sprawy (means and merits test). Dodatkowe informacje można uzyskać na stronie internetowej rządu.
W przypadku wydania orzeczenia tymczasowego jedno z małżonków może zwrócić się do sądu w celu przedstawienia dowodów przemawiających przeciwko uznaniu tego orzeczenia za prawomocne. Sąd może uchylić takie orzeczenie, orzec jego uprawomocnienie się, zarządzić przeprowadzenie dodatkowych czynności wyjaśniających lub rozwiązać sprawę w inny sposób według własnego uznania.
Poza wyjątkowymi sytuacjami od prawomocnego orzeczenia nie przysługuje apelacja.
Od orzeczenia separacji sądowej nie można wnieść apelacji, ale dopuszcza się możliwość uchylenia takiego orzeczenia, jeżeli obydwie strony wyrażą na to zgodę.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 2201/2003 orzeczenie w sprawie rozwodu, separacji prawnej (sądowej) lub unieważnienia małżeństwa wydane w jednym państwie członkowskim może zostać uznane w innych państwach członkowskich. Wymagane dokumenty można uzyskać w sądzie, który wydał orzeczenie. Należy je złożyć w Wysokim Trybunale (High Court).
Wspomniane rozporządzenie nie wpływa na kwestie winy, skutki w zakresie prawa własności wynikające z małżeństwa, świadczenia alimentacyjne ani żadne inne kwestie poboczne. Musi istnieć rzeczywiste powiązanie między zainteresowaną stroną a państwem członkowskim właściwym do rozpatrzenia powództwa.
Sąd może odmówić uznania orzeczenia, jeżeli orzeczenie jest sprzeczne z porządkiem publicznym, jeżeli zostało wydane zaocznie, jeżeli pozwanemu, który nie wdał się w spór, nie doręczono odpowiednich dokumentów we właściwym czasie, jeżeli orzeczenia nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami w Anglii i Walii lub jeżeli orzeczenia nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym wcześniej w innym państwie, pod warunkiem że wcześniejsze orzeczenie może zostać uznane w Anglii i Walii.
Każda zainteresowana strona może złożyć wniosek o uznanie lub o nieuznanie orzeczenia. Wysoki Trybunał może zawiesić postępowanie, jeżeli wniesiono apelację od orzeczenia, o którego uznanie wystąpiono.
Jeżeli orzeczenie nie może zostać uznane na podstawie wspomnianego rozporządzenia, zastosowanie mają zasady uznawania rozwodów orzeczonych za granicą określone w ustawie prawo rodzinne z 1986 r. (Family Law Act 1986). Zgodnie z art. 46 tej ustawy:
Każdy może wystąpić do sądu o wydanie oświadczenia, że orzeczenie rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub separacji sądowej wydane poza Anglią i Walią powinno zostać uznane w Anglii i Walii. Sąd może rozpatrzyć taki wniosek, jeżeli wnioskodawca:
Z zastrzeżeniem warunków, o których mowa powyżej, każdy może wystąpić do sądu rodzinnego o wydanie oświadczenia, że orzeczenie rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub separacji sądowej wydane poza Anglią i Walią nie powinno zostać uznane w Anglii i Walii.
Wnioski o uznanie orzeczenia na podstawie rozporządzenia WE należy składać do Wysokiego Trybunału. Wnioskodawca musi poinformować stronę przeciwną o złożeniu wniosku poprzez przesłanie jej jego kopii, aby umożliwić jej sprzeciwienie się uznaniu orzeczenia, chyba że sąd uzna, że strona przeciwna przyjęła orzeczenie bez zastrzeżeń.
Rozporządzenie stanowi, że każda zainteresowana strona może złożyć wniosek o uznanie lub o nieuznanie orzeczenia. Wysoki Trybunał może zawiesić postępowanie, jeżeli wniesiono apelację od orzeczenia, o którego uznanie wystąpiono w państwie członkowskim, w którym orzeczenie zostało wydane.
Sądy w Anglii i Walii zawsze stosują prawo Anglii i Walii przy rozpatrywaniu wnoszonych do nich spraw. Są one właściwe do orzekania w sprawach rozwodowych nawet w przypadku małżeństw zawartych za granicą, jeżeli którekolwiek ze współmałżonków:
Rozwód, separacja i rozkład pożycia
Ta strona jest częścią portalu Twoja Europa.
Państwa opinia na temat przydatności przedstawionych informacji jest dla nas ważna.
Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwy punkt kontaktowy Europejskiej Sieci Sądowej (EJN). Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. ESS ani Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za wszelkie informacje, dane lub odniesienia zawarte w tym dokumencie. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.