1 Istnienie szczególnego postępowania w sprawie drobnych roszczeń
Zwyczajną procedurą w przypadku drobnych roszczeń jest procedura wytoczenia powództwa (dagvaardingsprocedure) w wydziale rejonowym sądu okręgowego (sector kanton van de rechtbank). Jest to zwykła procedura wytoczenia powództwa z pewnymi uproszczeniami proceduralnymi. Kodeks postępowania cywilnego (Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering) nie zawiera żadnych przepisów szczególnych dotyczących wytaczania powództwa przed wydziałem rejonowym sądu okręgowego.
W sprawach transgranicznych w obrębie UE można również stosować europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń.
W prawie niderlandzkim istnieje ustawa wdrażająca rozporządzenie ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (ustawa z dnia 29 maja 2009 r. wdrażająca rozporządzenie (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń) (Wet van 29 mei 2009 tot uitvoering van Verordening (EG) nr. 861/2007 van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 11 juli 2007 tot vaststelling van een Europese procedure voor geringe vorderingen).
1.1 Zakres postępowania, próg
Wydział rejonowy sądu okręgowego rozpoznaje:
- sprawy dotyczące roszczeń o wartości nieprzekraczającej 25 000 EUR;
- sprawy dotyczące roszczeń o nieokreślonej wartości, która najprawdopodobniej nie przekracza 25 000 EUR.
Ponadto sędzia tego sądu orzeka w sprawach z zakresu prawa pracy, umów najmu, umów agencyjnych, umów dzierżawy z opcją zakupu i umów sprzedaży konsumenckiej, a także rozpatruje odwołania w sprawie mandatów i wykroczeń.
W sądzie tym rozpatruje się również sprawy objęte europejskim postępowaniem w sprawie drobnych roszczeń. W przypadku europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń w rozporządzeniu ustalono, że maksymalna wartość przedmiotu sporu wynosi 2 000 EUR.
1.2 Stosowanie postępowania
Nie istnieje szczególne postępowanie przed wydziałem rejonowym sądu okręgowego. Zasadniczo procedura wytoczenia powództwa ma zastosowanie zarówno w przypadku sądu okręgowego (rechtbanken), jak i jego wydziału rejonowego. Istotną różnicę stanowi fakt, że w sprawach rozpoznawanych w wydziale rejonowym strony mają prawo prowadzić własną sprawę samodzielnie, natomiast w innych sprawach (rozpoznawanych przez sąd okręgowy) strony musi reprezentować adwokat. Zob. odpowiedź na pytanie 1.4 poniżej. Ponadto wydział rejonowy rozstrzyga sprawy w składzie jednoosobowym, tj. sędzia orzeka samodzielnie.
Zasady dotyczące procedury wszczynanej po wniesieniu pozwu (verzoekschriftprocedure) mają zastosowanie do europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń.
1.3 Formularze
Postępowanie w wydziale rejonowym sądu okręgowego zazwyczaj wszczyna się w drodze wytoczenia powództwa. Postępowanie wszczynane poprzez wytoczenie powództwa jest takie samo w przypadku wszystkich sądów (sądu okręgowego i jego wydziału rejonowego). Najważniejszymi elementami powództwa są: wskazanie roszczenia (określenie przedmiot sporu) i jego uzasadnienie (okoliczności faktyczne i prawa, które stanowią podstawę pozwu).
Postępowanie toczące się w wydziale rejonowym wyróżnia się kilkoma elementami:
- pozwany zostaje wezwany do sądu okręgowego A, sprawa toczy się jednak przed sędzią wydziału rejonowego zasiadającego w głównej jednostce sądu A lub w określonej jednostce rejonowej sądu A;
- jeżeli powoda reprezentuje upoważniony pełnomocnik, powództwo musi zawierać imię i nazwisko oraz adres upoważnionego pełnomocnika.
W europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń powództwo wytacza się przez złożenie formularza A, który można pobrać z europejskiego portalu „e-Sprawiedliwość”.
Pozew musi zostać złożony we właściwym sądzie. Sąd musi być właściwy zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.
1.4 Pomoc
W sprawach rozpoznawanych w wydziale rejonowym strony mają prawo prowadzić własną sprawę. Oznacza to, że nie istnieje przymus adwokacki. Dozwolona jest również pomoc ze strony upoważnionego pełnomocnika, którym nie musi być adwokat. Jeżeli chodzi o zwrot kosztów poniesionych na pokrycie honorarium adwokata, zobacz również odpowiedź na pytanie 1.8 poniżej.
W postępowaniu europejskim strony również nie muszą być reprezentowane przez adwokata ani innego doradcę prawnego.
1.5 Zasady dotyczące przeprowadzania dowodów
Obowiązują zwykłe przepisy prawa dotyczące przeprowadzania dowodów. Zgodnie z przepisami prawa niderlandzkiego dotyczącymi przeprowadzania dowodów sędzia dysponuje zasadniczo swobodą oceny przedstawionych dowodów. Zobacz również „Przeprowadzanie dowodów”. Art. 9 wyżej wymienionego rozporządzenia (WE) nr 861/2007 reguluje przeprowadzanie dowodów w postępowaniu europejskim.
1.6 Procedura pisemna
Istnieją krajowe przepisy procesowe regulujące rolę wydziałów rejonowych w sprawach cywilnych. Dokumenty na piśmie można składać w sekretariacie wydziału rejonowego (osobiście, pocztą bądź faksem) przed wyznaczonym terminem rozprawy, jak również w dniu rozprawy. Twierdzenia i wnioski można składać ustnie w postępowaniu w wydziale rejonowym. Chociaż postępowanie europejskie przebiega w formie procedury pisemnej, istnieje możliwość przeprowadzenia rozprawy, jeżeli sędzia uzna to za konieczne lub na wniosek jednej ze stron.
1.7 Treść orzeczenia
Wyrok musi zawierać:
- imiona i nazwiska oraz adresy stron i ich upoważnionych pełnomocników lub adwokatów;
- informacje na temat przebiegu postępowania;
- informacje o tym, czy strony stawiły się na wezwanie, oraz twierdzenia stron;
- uzasadnienie orzeczenia zawierające okoliczności faktyczne i kwestie uwzględnione przez sędziego;
- rozstrzygnięcie wydane przez sędziego;
- imię i nazwisko sędziego; oraz
- datę wydania wyroku.
Wyrok zawiera też podpis sędziego.
1.8 Zwrot kosztów
Jeżeli powództwo zostaje wytoczone w wydziale rejonowym, należy liczyć się z koniecznością poniesienia następujących kosztów: opłaty sądowej za wniesienie pozwu, części kosztów zasądzonych przez sąd oraz kosztów pomocy prawnej.
Opłatę sądową za wniesienie pozwu należy uiścić w momencie wniesienia sprawy do sądu. Wysokość opłaty zależy od charakteru sprawy. W praktyce wspomnianą kwotę pokrywa adwokat, a następnie pobiera ją od klienta. Sędzia może nakazać stronie przegrywającej pokrycie kosztów poniesionych przez drugą stronę. Jeżeli żadna ze stron nie wygrała sprawy w całości, każda strona pokrywa poniesione przez siebie koszty. Koszty zasądzone przez sąd mogą również obejmować koszty pomocy prawnej, a także koszty przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków lub biegłych, koszty dojazdu i utrzymania, koszty odpisów i inne koszty pozasądowe (http://www.rechtspraak.nl/).
Zgodnie z prawem niderlandzkim osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej mają możliwość uzyskać zwrot części kosztów pomocy prawnej. Uzyskanie subsydiowanej pomocy prawnej nie jest możliwe w przypadku wszystkich spraw rozpoznawanych przez wydział rejonowy. Jeżeli uzyskanie tego rodzaju pomocy prawnej jest możliwe, strona postępowania również uiszcza część kosztów pomocy prawnej w wymiarze zależnym od jej sytuacji materialnej. Wniosek o pokrycie części kosztów pomocy prawnej składa adwokat do Rady ds. Pomocy Prawnej (Raad voor rechtsbijstand). Kwestię tę reguluje ustawa o pomocy prawnej (Wet op de Rechtsbijstand). Rozdział III A wspomnianej ustawy zawiera przepisy dotyczące przyznawania pomocy prawnej w transgranicznych sprawach sądowych na terenie UE. Ustawa ta wdraża dyrektywę Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w celu usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach transgranicznych poprzez ustanowienie minimalnych wspólnych zasad odnoszących się do pomocy prawnej w sporach o tym charakterze (http://www.rvr.org./).
1.9 Możliwość odwołania
Od wyroków wydanych przez sędziego wydziału rejonowego sądu okręgowego można wnieść apelację do sądu apelacyjnego. Apelacja przysługuje tylko wówczas, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza kwotę 1 750 EUR. Apelację można wnieść w terminie 3 miesięcy od daty wydania wyroku. W przypadku europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń orzeczenie wydziału rejonowego sądu okręgowego nie podlega zaskarżeniu.
