Drobne roszczenia

1 Istnienie szczególnego postępowania w sprawie drobnych roszczeń

W Estonii przepisy cywilnoprocesowe zawarto w kodeksie postępowania cywilnego (tsiviilkohtumenetluse seadustik, TsMS). Jeżeli postępowanie cywilne jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń, przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące postępowania uproszczonego mają zastosowanie w zakresie, w jakim nie jest ono uregulowane przepisami tego rozporządzenia. Zgodnie z rozporządzeniem sprawę może rozpoznać sąd rejonowy (maakohus) właściwy do jej rozpoznania na podstawie przepisów dotyczących właściwości. Zgodnie z § 405 kodeksu postępowania cywilnego, który dotyczy postępowania uproszczonego, sąd rozpoznaje powództwa w postępowaniu uproszczonym wedle własnego uznania, kierując się wyłącznie ogólnymi zasadami procesowymi określonymi w kodeksie.

1.1 Zakres postępowania, próg

Jeżeli postępowanie cywilne jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń, przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące postępowania uproszczonego mają zastosowanie w zakresie, w jakim nie jest ono uregulowane przepisami tego rozporządzenia.

Zasady postępowania uproszczonego stosuje się w prowadzonych przez sądy krajowe sprawach dotyczących roszczeń majątkowych, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza równowartości 2 000 euro w przypadku roszczenia głównego i 4 000 euro wraz z roszczeniami o świadczenia uboczne.

1.2 Stosowanie postępowania

Zgodnie z § 405 ust. 3 kodeksu postępowania cywilnego sąd może przeprowadzić postępowanie w trybie uproszczonym bez konieczności wydawania odrębnego postanowienia w tym zakresie. Sąd rozpoznaje powództwa w trybie uproszczonym wedle własnego uznania, kierując się wyłącznie ogólnymi zasadami procesowymi. W postępowaniu uproszczonym sąd zapewnia uczestnikom postępowania poszanowanie przysługujących im podstawowych praw i wolności oraz kluczowych praw procesowych, jak również możliwość złożenia zeznań, jeżeli wyrażą taką wolę. Nie ma obowiązku przeprowadzenia rozprawy sądowej w tym celu. Uczestników postępowania należy jednak pouczyć o przysługującym im prawie do złożenia zeznań przed sądem. Sąd może rozpoznać sprawę w trybie uproszczonym, ale nie ma takiego obowiązku.

Rozpoznając sprawę w trybie uproszczonym, sąd może:

–          protokołować czynności procesowe wyłącznie w zakresie, w jakim uznaje to za niezbędne, i uchylić prawo do wnoszenia o sprostowanie protokołu;

–          wyznaczyć termin różniący się od terminu ustawowego;

–          uznać osoby niewskazane w przepisach za pełnomocników (lepinguline esindus) uczestników postępowania;

–          odstąpić od przepisów w zakresie wymogów formalnych dotyczących przedstawiania i przeprowadzania dowodu, a także dopuścić dowody, których nie przewidziano w przepisach, w tym oświadczenie uczestnika postępowania, które nie zostało złożone pod przysięgą;

–          odstąpić od przepisów w zakresie wymogów formalnych dotyczących doręczania pism procesowych i dokumentów, które muszą przedstawić uczestnicy postępowania, z wyjątkiem zasad doręczania pozwu pozwanemu;

–          zrezygnować z przeprowadzenia pisemnego postępowania przedsądowego lub rozprawy sądowej;

–          przeprowadzić dowód z urzędu;

–          wydać wyrok bez części opisowej i uzasadnienia;

–          nadać orzeczeniu rygor natychmiastowej wykonalności również w przypadkach nieprzewidzianych w przepisach lub bez przewidzianego w przepisach zabezpieczenia.

Pozew o wszczęcie europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń można wnieść do sądu w formie elektronicznej lub pocztą. Pozew elektroniczny można wnieść za pośrednictwem specjalnego systemu informatycznego (system akt elektronicznych E-toimik, https://www.e-toimik.ee/). Aby wnieść pozew za pośrednictwem systemu E-toimik, należy zalogować się do systemu i skorzystać z odpowiedniej funkcji, przy czym czynności tych można dokonać wyłącznie przy pomocy estońskiego dowodu osobistego. Pozew elektroniczny można wnieść do sądu również pocztą elektroniczną. Dane kontaktowe sądów estońskich znajdują się na portalu sądowym pod adresem https://www.kohus.ee.

Pozew musi zostać podpisany przez nadawcę. Pozwy wnoszone drogą elektroniczną muszą zostać opatrzone podpisem elektronicznym nadawcy lub złożone w inny bezpieczny sposób, który umożliwia określenie tożsamości nadawcy. Pozew elektroniczny można złożyć również faksem lub w innym formacie, który można odtworzyć na piśmie, o ile pisemny oryginał zostanie bezzwłocznie złożony do sądu. W przypadku wniesienia apelacji od orzeczenia sądu oryginał tej apelacji należy złożyć w ciągu dziesięciu dni.

Sąd może uznać, że pozew lub dowolne inne pismo procesowe złożone przez uczestnika postępowania pocztą elektroniczną są dopuszczalne, nawet jeżeli nie zostały one opatrzone podpisem elektronicznym, o ile sąd nie ma wątpliwości co do tożsamości nadawcy i prawidłowości doręczenia pisma, szczególnie jeżeli z tego samego adresu e-mail i w postępowaniu w tej samej sprawie ten sam uczestnik postępowania wysyłał już wcześniej do sądu pisma opatrzone podpisem elektronicznym, lub o ile sąd zgodził się na składanie pozwów lub innych pism również w ten sposób.

Zgody, o której mowa w art. 13 ust. 1 lit. b) ppkt (ii) rozporządzenia ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń, można udzielić elektronicznie za pośrednictwem elektronicznego systemu informatycznego E-toimik (https://www.e-toimik.ee/) lub pocztą elektroniczną bądź faksem na warunkach opisanych powyżej. O zgodzie tej można poinformować sąd również przy wnoszeniu pozwu o wszczęcie europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń.

Adwokatom, notariuszom, komornikom, syndykom masy upadłości oraz organom rządowym lub samorządowym pisma procesowe należy doręczać drogą elektroniczną za pośrednictwem specjalnego systemu informatycznego. Doręczenie pism w inny sposób dopuszcza się wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. W postępowaniu uproszczonym sąd może odstąpić od wymogów formalnych dotyczących doręczania pism procesowych, jednak powinien rozważyć taką możliwość z należytą starannością. Sąd nie może odstąpić od zasad doręczania pism procesowych w odniesieniu do doręczania pozwów pozwanym i orzeczeń sądu uczestnikom postępowania.

Wysokość opłaty skarbowej określa się na podstawie wartości przedmiotu sporu w postępowaniu cywilnym, którą z kolei oblicza się z uwzględnieniem kwoty zgłoszonego roszczenia. Obliczając wartość przedmiotu sporu w postępowaniu cywilnym, do kwoty roszczenia głównego należy dodać kwotę roszczeń o świadczenia uboczne. Jeżeli powód w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń domaga się odsetek za opóźnienie w płatnościach, ale odsetki te nie stały się wymagalne w chwili wnoszenia pozwu, do kwoty odsetek obliczonej na dzień wniesienia pozwu należy dodać kwotę odpowiadającą kwocie odsetek należnych za okres jednego roku. Wysokość opłaty skarbowej ustala się na podstawie ostatecznej obliczonej kwoty (wartość przedmiotu sporu w postępowaniu cywilnym) w oparciu o tabelę przedstawioną w załączniku 1 do ustawy o opłatach skarbowych (riigilõivuseadus) – zgodnie z § 59 ust. 1 tej ustawy.

Wniesienie apelacji podlega opłacie skarbowej w wysokości równej kwocie uiszczonej przy początkowym wniesieniu pozwu o wszczęcie europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń do sądu rejonowego, z uwzględnieniem zakresu apelacji. Wnosząc apelację od orzeczenia sądu do sądu okręgowego (ringkonnakohus), należy uiścić opłatę skarbową w wysokości 50 euro. Wnosząc skargę kasacyjną lub apelację od orzeczenia sądu do Sądu Najwyższego (Riigikohus), należy złożyć kaucję na zabezpieczenie kosztów postępowania kasacyjnego. Kwota kaucji na zabezpieczenie kosztów postępowania kasacyjnego, którą należy złożyć przy wnoszeniu skargi kasacyjnej, stanowi jeden procent wartości przedmiotu sporu w postępowaniu cywilnym, z uwzględnieniem zakresu skargi; kaucja nie może jednak opiewać na kwotę niższą niż 100 euro ani wyższą niż 3 000 euro. Kaucja na zabezpieczenie kosztów postępowania, którą należy złożyć przy wnoszeniu apelacji od orzeczenia sądu, wynosi 50 euro.

Opłaty skarbowe i kaucje na zabezpieczenie kosztów postępowania kasacyjnego wynikających z czynności przeprowadzanych w postępowaniu sądowym wpłaca się na następujące rachunki bankowe Ministerstwa Finansów:

SEB Bank – nr rachunku EE571010220229377229 (SWIFT: EEUHEE2X)

Swedbank – nr rachunku EE062200221059223099 (SWIFT: HABAEE2X)

Luminor Bank – nr rachunku EE221700017003510302 (SWIFT: NDEAEE2X).

Jeżeli dłużnik nie stosuje się dobrowolnie do wyroku wydanego w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń, osoba domagająca się nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności musi zwrócić się do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Zgodnie z art. 21 ust. 2 lit. b) wyrok wydany w postępowaniu przeprowadzonym zgodnie z rozporządzeniem jest wykonalny w Estonii wyłącznie wówczas, gdy został sporządzony w języku estońskim lub w języku angielskim lub jeżeli do zaświadczenia załączono jego tłumaczenie na język estoński lub język angielski. W przypadku wniesienia apelacji od wyroku wydanego w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń sąd okręgowy, do którego wniesiona zostanie apelacja, podejmuje czynności przewidziane w art. 23 rozporządzenia. Jeżeli sąd wyda wyrok zaoczny, a pozwany wniesie od niego sprzeciw na podstawie § 415 kodeksu postępowania cywilnego, wniosek o podjęcie powyższych czynności należy złożyć do sądu rozpoznającego sprzeciw.

Jeżeli nie wniesiono apelacji, czynności przewidziane w art. 23 rozporządzenia podejmuje sąd, który wydał wyrok. Czynność przewidzianą w art. 23 lit. c) rozporządzenia może podjąć sąd rejonowy, w którego okręgu toczy się lub powinno się toczyć postępowanie egzekucyjne.

W sytuacjach opisanych w § 46 kodeksu postępowania egzekucyjnego (täitemenetluse seadustik) postępowanie egzekucyjne może zawiesić nie tylko sąd, ale również komornik prowadzący to postępowanie.

1.3 Formularze

Nie przewidziano żadnych standardowych formularzy stosowanych na szczeblu krajowym w przypadku postępowania uproszczonego.

1.4 Pomoc

Jeżeli osoba uczestniczy w postępowaniu sądowym za pośrednictwem pełnomocnika, co do zasady pełnomocnik ten musi posiadać przynajmniej uznawany przez państwo dyplom magistra prawa, równoważne kwalifikacje w rozumieniu § 28 ust. 2² ustawy o kształceniu w Republice Estońskiej (Eesti Vabariigi haridusseadus) lub równoważne kwalifikacje uzyskane w państwie trzecim. W postępowaniu uproszczonym sąd może jednak zezwolić osobie, która nie spełnia powyższych wymogów w zakresie wykształcenia, ale zdaniem sądu posiada kompetencje do reprezentowania innej osoby w sądzie, na pełnienie funkcji pełnomocnika. Przepisy szczególne dotyczące postępowania uproszczonego stosuje się wyłącznie w postępowaniach pierwszoinstancyjnych prowadzonych przez sądy rejonowe. Pełnomocnik zatwierdzony przez sąd rejonowy, który nie spełnia jednak wymogów w zakresie wykształcenia, nie może dokonywać żadnych czynności procesowych przed sądem okręgowym ani przed Sądem Najwyższym.

Udział pełnomocnika w postępowaniu pozostaje bez uszczerbku dla możliwości osobistego uczestnictwa w postępowaniu przez uczestnika, który posiada czynną legitymację procesową w postępowaniu cywilnym. Zachowanie i wiedzę pełnomocnika uznaje się za równoważne zachowaniu i wiedzy uczestnika postępowania.

Jeżeli sąd stwierdzi, że osoba fizyczna biorąca udział w postępowaniu nie jest w stanie samodzielnie bronić swoich praw lub że ochrona jej podstawowych interesów może okazać się niewystarczająca bez pomocy adwokata, sąd pouczy tę osobę o możliwości skorzystania z państwowej pomocy prawnej.

Pomoc prawną przyznaje się zgodnie z przepisami dotyczącymi pomocy prawnej w postępowaniu, które zawarto w kodeksie postępowania cywilnego (§ 180 i nast.), oraz z procedurą określoną w ustawie o państwowej pomocy prawnej (riigi õigusabi seadus). Państwową pomoc prawną przyznaje się na wniosek zainteresowanej osoby.

Prawo do skorzystania z państwowej pomocy prawnej przysługuje osobie fizycznej, która w chwili składania wniosku o przyznanie pomocy prawnej ma miejsce zamieszkania w Republice Estońskiej lub innym państwie członkowskim UE bądź jest obywatelem Republiki Estońskiej lub innego państwa członkowskiego UE. Miejsce zamieszkania ustala się na podstawie art. 62 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. Innym osobom fizycznym pomoc prawną przyznaje się wyłącznie wówczas, gdy możliwość taka wynika z zobowiązania międzynarodowego zaciągniętego przez Estonię.

Strona postępowania sądowego w sprawie cywilnej składa wniosek o przyznanie państwowej pomocy prawnej do sądu rozpoznającego sprawę lub sądu, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy.

Osoba fizyczna jest uprawniona do otrzymania państwowej pomocy prawnej, jeżeli nie jest w stanie pokryć kosztów usług prawnych świadczonych przez wykwalifikowanych prawników z uwagi na swoją sytuację finansową w chwili, w której wymaga pomocy prawnej, lub jeżeli jest w stanie pokryć koszty usług prawnych wyłącznie częściowo lub w ratach lub jeżeli sytuacja finansowa tej osoby uniemożliwia jej pokrycie podstawowych kosztów utrzymania po uiszczeniu opłat za usługi prawne.

Osobie fizycznej nie przysługuje pomoc prawna, jeżeli:

1) przewiduje się, że koszty procesowe nie przekroczą dwukrotności średniego miesięcznego dochodu osoby, która złożyła wniosek o przyznanie pomocy prawnej, obliczonej na podstawie średniego miesięcznego dochodu z ostatnich czterech miesięcy poprzedzających złożenie wniosku, bez podatków i obowiązkowych składek ubezpieczeniowych, kwot przeznaczonych na ustawowe świadczenia alimentacyjne i rozsądnych wydatków na mieszkanie i transport;

2) osoba, która złożyła wniosek o przyznanie pomocy prawnej, jest w stanie pokryć koszty procesowe z posiadanego majątku, który można bez większych trudności sprzedać oraz z którego można zgodnie z prawem przeprowadzić egzekucję;

3) postępowanie dotyczy działalności gospodarczej lub zawodowej osoby, która złożyła wniosek o przyznanie pomocy prawnej, i nie dotyczy jej praw niezwiązanych z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Powyższej zasady nie stosuje się w zakresie, w jakim wyklucza ona przyznanie pomocy prawnej w postępowaniu osobom fizycznym polegającej na częściowym lub całkowitym zwolnieniu z opłaty skarbowej z tytułu wniesienia do sądu pozwu lub apelacji, jeżeli postępowanie dotyczy działalności gospodarczej lub zawodowej osoby, która złożyła wniosek o przyznanie pomocy prawnej, i nie dotyczy jej praw niezwiązanych z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

1.5 Zasady dotyczące przeprowadzania dowodów

W postępowaniu uproszczonym sąd może odstąpić od przepisów w zakresie wymogów formalnych dotyczących przedstawiania i przeprowadzania dowodu, a także dopuścić dowody, których nie przewidziano w przepisach (np. oświadczenie uczestnika postępowania, które nie zostało złożone pod przysięgą). W przeciwieństwie do postępowania zwykłego w postępowaniu uproszczonym sąd może przeprowadzać dowody również z urzędu. Należy jednak dopilnować, by czynności sądu nie doprowadziły do braku równości stron przed sądem. Fakty, w odniesieniu do których sąd ma przeprowadzić dowód, należy zgłosić sądowi z wyprzedzeniem.

Zasady dotyczące przeprowadzania dowodu ustanowiono w rozdziale 25 kodeksu postępowania cywilnego. W postępowaniu każda ze stron ma obowiązek udowodnić fakty, na których opiera swoje roszczenia i zastrzeżenia, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej. Strony mogą porozumieć się co do podziału ciężaru dowodu w inny sposób, niż przewidziano w przepisach prawa, i uzgodnić środek dowodowy, na podstawie którego można potwierdzić określony fakt, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej. Dowody przedstawiają uczestnicy postępowania. Sąd może zwrócić się do uczestników postępowania o przedstawienie dodatkowych dowodów. Jeżeli uczestnik postępowania wyraża chęć przedstawienia dowodu, ale nie jest w stanie tego uczynić, może zwrócić się do sądu z wnioskiem dowodowym. Uczestnik postępowania, który przedstawia dowód lub występuje z wnioskiem dowodowym, ma obowiązek wskazać, które okoliczności faktyczne istotne dla sprawy pragnie udowodnić, przedstawiając dowód lub występując z wnioskiem dowodowym. We wniosku dowodowym należy również wskazać wszelkie informacje, które umożliwią przeprowadzenie dowodu. W postępowaniu przedsądowym sąd wyznacza uczestnikom postępowania termin na przedstawienie dowodów i złożenie wniosków dowodowych. Jeżeli sąd odrzuci złożony przez uczestnika postępowania wniosek dowodowy z powodu nieuiszczenia przez niego z wyprzedzeniem kosztów przeprowadzenia dowodu pomimo wezwania sądu, uczestnikowi postępowania nie przysługuje prawo do ponownego wystąpienia z wnioskiem dowodowym w późniejszym terminie, jeżeli uwzględnienie takiego wniosku doprowadziłoby do odroczenia rozprawy w danej sprawie.

Jeżeli konieczne jest przeprowadzenie dowodu na obszarze nieobjętym właściwością miejscową sądu prowadzącego postępowanie w sprawie, sąd rozpoznający sprawę może złożyć wniosek o pomoc prawną do sądu właściwego miejscowo dla miejsca, w którym dowód ma zostać przeprowadzony, zwracając się do tego sądu o przeprowadzenie czynności procesowej. Sąd wykonuje wniosek o pomoc prawną zgodnie z zasadami dotyczącymi przeprowadzania czynności procesowej będącej przedmiotem wniosku. Uczestników postępowania powiadamia się o terminie i miejscu przeprowadzania czynności procesowej; nieobecność uczestnika postępowania nie uniemożliwia jednak wykonania wniosku o pomoc prawną. Protokół czynności procesowych i dowodów przeprowadzonych zgodnie z wnioskiem o pomoc prawną przekazuje się bezzwłocznie sądowi rozpoznającemu sprawę. Jeżeli podczas przeprowadzania dowodu przez sąd prowadzący postępowanie na podstawie wniosku o pomoc prawną powstanie spór, którego sąd ten nie może rozstrzygnąć, ale od którego rozstrzygnięcia zależy dalsze przeprowadzanie dowodu, spór rozstrzyga sąd rozpoznający sprawę główną. Jeżeli sąd wykonujący wniosek o pomoc prawną uzna, że w celu usprawnienia procesu rozpoznawania sprawy należałoby przekazać obowiązek przeprowadzenia dowodu innemu sądowi, sąd taki składa wniosek w tym zakresie do tego innego sądu i powiadamia o tym fakcie uczestników postępowania.

Dowód przeprowadzony w państwie trzecim zgodnie z ustawodawstwem tego państwa może zostać wykorzystany w postępowaniu cywilnym prowadzonym w Estonii, chyba że czynności procesowe podjęte w celu przeprowadzenia dowodu stoją w sprzeczności z zasadami estońskiego postępowania cywilnego. Skład sądu, który wystąpił z wnioskiem o przeprowadzenie dowodu zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1206/2001 w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych, lub sędzia działający na podstawie nakazu mogą, zgodnie z przepisami tego rozporządzenia, być obecni przy przeprowadzaniu dowodu przez sąd państwa trzeciego i brać w nim udział. Uczestnicy postępowania, ich pełnomocnicy i biegli mogą brać udział w przeprowadzaniu dowodu w państwie trzecim w takim samym zakresie, w jakim mogą brać udział w przeprowadzaniu dowodu w Estonii. Skład sądu rozpoznający sprawę, sędzia działający na podstawie nakazu lub biegły powołany przez sąd mogą brać udział w takim bezpośrednim przeprowadzaniu dowodu przez sąd estoński w innym państwie członkowskim UE zgodnie z art. 17 ust. 3 powyższego rozporządzenia.

Jeżeli konieczne jest przeprowadzenie dowodu w innym państwie niż państwo członkowskie UE, sąd zwraca się o przeprowadzanie dowodu za pośrednictwem właściwego organu zgodnie z Konwencją o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych. Sąd może również przeprowadzić dowód w państwie trzecim za pośrednictwem ambasadora Republiki Estońskiej w tym państwie lub właściwego urzędnika konsularnego, chyba że jest to zabronione na mocy przepisów prawa takiego państwa.

Strona, która przedstawiła dowód lub złożyła wniosek dowodowy, może zrezygnować z dowodu i wycofać go wyłącznie za zgodą strony przeciwnej, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej.

1.6 Procedura pisemna

Postępowanie uproszczone może mieć charakter postępowania pisemnego. Wówczas sąd zapewnia uczestnikom postępowania poszanowanie przysługujących im podstawowych praw i wolności oraz kluczowych praw procesowych, jak również możliwość złożenia zeznań, jeżeli wyrażą taką wolę. Nie ma obowiązku przeprowadzenia rozprawy sądowej w tym celu. Sąd może zrezygnować z przeprowadzenia pisemnego postępowania przedsądowego lub rozprawy sądowej.

1.7 Treść orzeczenia

Wyrok składa się z części wstępnej, sentencji, części opisowej i uzasadnienia.

Część wstępna wyroku zawiera:

• oznaczenie sądu, który wydał wyrok;
• imię i nazwisko sędziego, który wydał wyrok;
• termin i miejsce ogłoszenia wyroku;
• sygnaturę akt sprawy cywilnej;
• przedmiot postępowania;
• wartość przedmiotu sporu;
• oznaczenie uczestników postępowania, ich numery identyfikacyjne lub numery wpisu do rejestrów;
• adresy uczestników postępowania, jeżeli są one w oczywisty sposób niezbędne do celów wykonania lub uznania wyroku;
• oznaczenie pełnomocników uczestników postępowania oraz – w przypadku zmiany pełnomocników – oznaczenie ostatnio wyznaczonych pełnomocników;
• termin ostatniej rozprawy lub informację o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu pisemnym.

W części opisowej wniosku sąd w sposób zwięzły i logicznie uporządkowany wskazuje treść zgłoszonych roszczeń i podniesionych zarzutów, wytoczone powództwa wzajemne i dowody przedstawione w odniesieniu do każdego roszczenia.

W uzasadnieniu wyroku sąd wskazuje ustalone przez siebie fakty, wyciągnięte na ich podstawie wnioski, dowody, na których opiera się sentencja wyroku, oraz przepisy zastosowane przez sąd. W wyroku sąd uzasadnia, dlaczego nie zgadza się z oświadczeniami dotyczącymi faktów złożonymi przez powoda lub pozwanego. Sąd analizuje w wyroku wszystkie dowody. Jeżeli sąd nie uwzględni określonego dowodu, uzasadnia swoją decyzję w wyroku. Jeżeli sąd uwzględni jedno z roszczeń alternatywnych, nie ma obowiązku uzasadnienia odmowy uwzględnienia innych roszczeń alternatywnych.

W postępowaniu uproszczonym sąd może wydać wyrok bez części opisowej i uzasadnienia lub wskazać w uzasadnieniu wyłącznie przesłanki prawne i dowody, w oparciu o które wydał wyrok.

W sentencji wyroku sąd wyraźnie i jednoznacznie rozstrzyga roszczenia stron i wszelkie nierozstrzygnięte dotychczas wnioski stron, a także wszelkie kwestie dotyczące zastosowanych środków służących zabezpieczeniu powództwa. Sentencja powinna być zrozumiała i wykonalna nawet bez pozostałej części wyroku.

Sentencja zawiera również pouczenie o trybie i terminie wniesienia apelacji oraz m.in. informację o sądzie, do którego należy wnieść apelację, a także pouczenie, że postępowanie apelacyjne może mieć charakter pisemny, o ile w apelacji nie wniesiono o rozpoznanie sprawy na rozprawie. Wyrok zaoczny zawiera pouczenie o prawie wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego. Sentencja zawiera także pouczenie, że jeżeli skarżący ma zamiar wnieść o pomoc prawną w celu wniesienia apelacji (np. zwolnienie z opłaty skarbowej z tytułu wniesienia apelacji), musi dokonać właściwej czynności procesowej, tj. wnieść apelację w wyznaczonym terminie, aby dochować terminów procesowych.

1.8 Zwrot kosztów

Zasady ogólne:

• koszty postępowania ponosi strona przegrywająca;
• strona przegrywająca ma obowiązek zwrócić stronie przeciwnej zarówno koszty sądowe, jak i wszelkie niezbędne dodatkowe koszty pozasądowe poniesione w związku z postępowaniem sądowym;
• koszty sądowe obejmują opłatę skarbową, kaucję i koszty niezbędne do przeprowadzenia postępowania. Koszty niezbędne do przeprowadzenia postępowania obejmują: a) koszty związane z uczestnictwem świadków, biegłych, tłumaczy ustnych i tłumaczy pisemnych oraz koszty dotyczące osób nieuczestniczących w postępowaniu poniesione w związku z badaniami, które podlegają zwrotowi zgodnie z ustawą o badaniach kryminalistycznych (kohtuekspertiisiseadus); b) koszty związane z uzyskaniem dowodów z dokumentów i dowodów rzeczowych; c) koszty związane z przeprowadzaniem oględzin, w tym niezbędne koszty podróży poniesione przez sąd; d) koszty doręczania i wysyłania pism procesowych za pośrednictwem komornika lub w państwie trzecim lub do obywateli Republiki Estońskiej przebywających poza granicami państwa; e) koszty wydania pism sądowych; f) koszty związane z określeniem wartości przedmiotu sporu. Koszty pozasądowe obejmują m.in.: a) honorarium pełnomocników uczestników postępowania; b) koszty podróży, koszty usług pocztowych, koszty komunikacji, zakwaterowania i inne tego rodzaju koszty dotyczące uczestników postępowania, które poniesiono w związku z postępowaniem; c) utracone wynagrodzenie lub inne utracone stałe dochody uczestników postępowania; d) określone w przepisach koszty postępowania przedsądowego, chyba że powództwo zostanie wytoczone po upływie sześciu miesięcy po zakończeniu postępowania przedsądowego; e) wynagrodzenie komornika z tytułu zabezpieczenia powództwa i koszty związane z wykonaniem postanowienia o zabezpieczeniu powództwa; f) wynagrodzenie komornika z tytułu doręczenia pism sądowych; g) wynagrodzenie komornika z tytułu wykonania europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym wydanego na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 655/2014 oraz koszty związane z wykonaniem europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym, a także opłatę na rzecz Izby Komorników i Syndyków Masy Upadłości (Kohtutäiturite ja Pankrotihaldurite Koda) z tytułu rozpoznania wniosku o udzielenie informacji złożonego na podstawie tego nakazu; h) koszty związane z rozpoznaniem wniosku o przyznanie pomocy prawnej polegającej na pokryciu kosztów procesowych; i) koszty związane z uczestnictwem w postępowaniu pojednawczym, jeżeli sąd nakazał stronom uczestnictwo w takim postępowaniu.
• Koszty procesowe poniesione przez pełnomocnika procesowego strony podlegają zwrotowi na zasadach, które mają zastosowanie do zwrotu kosztów procesowych poniesionych przez stronę;
• W przypadku częściowego uwzględnienia powództwa strony pokrywają koszty procesowe w równych częściach, chyba że sąd podzieli koszty procesowe proporcjonalnie do stopnia, w jakim uwzględnił powództwo, lub zarządzi, że obydwie strony mają pokryć swoje koszty procesowe w całości lub w części.

Sąd orzeka o podziale kosztów procesowych w wyroku kończącym postępowanie w sprawie. Wysokość kosztów ustala się zgodnie z zasadami obliczania kosztów procesowych albo w wydanym wyroku co do istoty sprawy kończącym postępowanie w sprawie, albo w odrębnym postanowieniu wydanym po uprawomocnieniu się wyroku co do istoty sprawy kończącego postępowanie w sprawie.

1.9 Możliwość odwołania

W wyroku wydanym w postępowaniu uproszczonym sąd rejonowy może dopuścić wniesienie apelacji od wyroku. Sąd rejonowy udziela takiego zezwolenia, jeżeli jego zdaniem orzeczenie sądu apelacyjnego jest konieczne w celu poznania stanowiska tego sądu w sprawie przepisu prawnego. Sąd nie musi uzasadniać zezwolenia na wniesienie apelacji w wyroku.

W sentencji wyroku wydanego w postępowaniu uproszczonym sąd poucza również o trybie i terminie wniesienia apelacji od wyroku. Sąd okręgowy może rozpoznać apelację dotyczącą sprawy rozpoznanej w postępowaniu uproszczonym niezależnie od tego, czy sąd rejonowy wyrazi na to zgodę, przy czym apelację można wnieść nawet bez zgody sądu rejonowego. Jeżeli sąd rejonowy nie zezwolił na wniesienie apelacji, sąd okręgowy może rozpoznać apelację, o ile wyrok wydany przez sąd rejonowy może być obarczony rażącym błędem w stosowaniu prawa lub ustaleniu okoliczności faktycznych. Sąd okręgowy może jednak odmówić przyjęcia do rozpoznania apelacji w sprawie, w której wartość przedmiotu sporu była niewielka, lecz wyłącznie wówczas, gdy orzeczenie wydane przez sąd rejonowy jest prawdopodobnie słuszne, a rozpoznanie apelacji spowodowałoby wyłącznie powstanie zbędnych kosztów i przewlekłość postępowania. Sąd okręgowy nie może odmówić przyjęcia apelacji do rozpoznania wyłącznie z uwagi na fakt, że sprawę rozpoznano w postępowaniu uproszczonym. Strona postępowania lub osoba trzecia zgłaszająca niezależne roszczenie może wnieść apelację od wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń do sądu okręgowego, w którego okręgu znajduje się siedziba sądu rejonowego, który wydał wyrok będący przedmiotem apelacji. Osoba trzecia niezgłaszająca niezależnego roszczenia może wnieść apelację, jeżeli nie stoi ona w sprzeczności z apelacją wniesioną przez powoda lub pozwanego, do którego osoba trzecia przystąpiła w postępowaniu. Termin, w jakim osoba trzecia może wnieść apelację lub podjąć inne czynności procesowe, jest taki sam jak termin określony w odniesieniu do powoda lub pozwanego, do którego osoba trzecia przystąpiła w postępowaniu.

Apelacji nie można wnieść wówczas, gdy obydwie strony złożyły wniosek do sądu, w którym zrzekły się przysługującego im prawa do wniesienia apelacji.

Apelację można wnieść w terminie 30 dni od daty doręczenia wyroku stronie skarżącej, ale nie później niż po upływie pięciu miesięcy od daty ogłoszenia wyroku sądu pierwszej instancji.

Jeżeli w terminie na wniesienie apelacji sąd wyda w sprawie wyrok uzupełniający, termin na wniesienie apelacji od pierwszego wyroku rozpoczyna bieg w dniu doręczenia wyroku uzupełniającego. Jeżeli do wyroku wydanego bez części opisowej lub uzasadnienia dodano pominiętą część, termin na wniesienie apelacji rozpoczyna bieg na nowo od daty doręczenia kompletnego wyroku.

Termin na wniesienie apelacji może zostać skrócony lub przedłużony do maksymalnie pięciu miesięcy od daty ogłoszenia wyroku, o ile strony osiągną porozumienie w tej kwestii i powiadomią o tym sąd.

W zarzutach apelacji można jedynie podnieść, że sąd pierwszej instancji wydał wyrok z naruszeniem prawa materialnego lub że z okoliczności i dowodów, które należy uwzględnić w postępowaniu apelacyjnym, wynika, że sąd powinien wydać wyrok inny niż sąd pierwszej instancji.

Apelacja powinna zawierać m.in.: 1) oznaczenie sądu, który wydał wyrok będący przedmiotem apelacji, datę wydania tego wyroku i sygnaturę akt sprawy; 2) wyraźne żądanie skarżącego ze wskazaniem zakresu, w jakim skarżący kwestionuje wyrok sądu pierwszej instancji, oraz rozstrzygnięcia sądu okręgowego, o jakie wnosi skarżący; 3) uzasadnienie zarzutów; 4) datę doręczenia wyroku, który jest przedmiotem apelacji.

W uzasadnieniu zarzutów należy wskazać: 1) normę prawną, którą sąd pierwszej instancji naruszył w swoim wyroku lub podczas wydawania wyroku, lub okoliczności faktyczne, które sąd pierwszej instancji ustalił niewłaściwie lub w niewystarczającym zakresie; 2) przyczynę naruszenia normy prawnej lub niewłaściwego bądź niewystarczającego ustalenia okoliczności faktycznej; 3) dowody, które skarżący pragnie przedstawić w celu potwierdzenia każdego oświadczenia dotyczącego faktów.

Do apelacji należy załączyć dowody w postaci dokumentów, których nie przedstawiono sądowi pierwszej instancji i o których przyjęcie skarżący wnosi do sądu. Jeżeli w celu uzasadnienia wniesienia apelacji skarżący powoła nowe fakty i dowody, w apelacji należy wskazać przyczynę, dla której nie powołano tych faktów i dowodów w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.

Jeżeli skarżący wnosi, aby sąd przesłuchał świadka lub uzyskał oświadczenie uczestnika postępowania pod przysięgą bądź zlecił opinię biegłego lub oględziny, w apelacji należy zawrzeć taki wniosek wraz z uzasadnieniem. Wówczas apelacja powinna również zawierać oznaczenie świadków lub biegłych oraz ich adresy i ich numery telefonów, o ile są dostępne.

Jeżeli skarżący wnosi, by sąd rozpoznał sprawę na rozprawie, musi zawrzeć stosowny wniosek w apelacji. W przeciwnym razie uznaje się, że skarżący zgodził się na rozpoznanie sprawy w postępowaniu pisemnym.

Jeżeli sąd wydał wyrok bez części opisowej lub uzasadnienia, należy zawiadomić sąd rejonowy o zamiarze wniesienia apelacji od wyroku w terminie dziesięciu dni od dnia doręczenia wyroku. Wówczas sąd uzupełnia wyrok o pominięte części w postępowaniu pisemnym. Jeżeli sąd uzupełni wyrok o pominięte części, termin na wniesienie apelacji rozpoczyna bieg na nowo od dnia doręczenia wyroku uzupełniającego. Uczestnik postępowania apelacyjnego może wnieść apelację od wyroku sądu okręgowego do Sądu Najwyższego, jeżeli sąd okręgowy dopuścił się rażącego naruszenia przepisu prawa procesowego lub niewłaściwie zastosował przepis prawa materialnego. Osoba trzecia, która nie dochodzi roszczenia niezależnego, może wnieść skargę kasacyjną na warunkach określonych w kodeksie postępowania cywilnego.

Skarga kasacyjna nie przysługuje, jeżeli obie strony złożyły do sądu wniosek, w którym zrzekły się przysługującego im prawa do wniesienia skargi.

Skargę kasacyjną można wnieść w terminie 30 dni od daty doręczenia wyroku stronie wnoszącej skargę, ale nie później niż po upływie pięciu miesięcy od daty ogłoszenia wyroku sądu okręgowego.

Aby zwrócić się o ponowne zbadanie wyroku zgodnie z art. 18, należy wnieść sprzeciw od wyroku zaocznego do sądu rejonowego, który rozpoznał powództwo. Sprzeciw od wyroku zaocznego należy wnieść do sądu rejonowego, który wydał wyrok zaoczny, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wyroku zaocznego. Jeżeli wyrok zaoczny został doręczony przez ogłoszenie, sprzeciw od wyroku zaocznego można złożyć w terminie 30 dni od dnia, w którym pozwany dowiedział się o wydaniu wyroku zaocznego lub o wszczęciu postępowania egzekucyjnego w celu wykonania wyroku zaocznego.