Rentetarieven

Italië
Inhoud aangereikt door
European Judicial Network
Europees justitieel netwerk (in burgerlijke en handelszaken)

1 Wordt in "wettelijke rente" voorzien in de lidstaat? Zo ja, hoe wordt "wettelijke rente" er omschreven?

In het Italiaanse verbintenissenrecht wordt een onderscheid gemaakt tussen gewone rente, achterstandsrente en compensatierente. Gewone rente heeft de functie van een beloning, in ruil voor het voordeel dat een persoon (die de rente moet betalen) heeft van het geld dat door anderen beschikbaar wordt gesteld. Achterstandsrente is compenserend van aard en is verschuldigd bij te late betaling; hiertoe wordt aan de schuldenaar een aanmaning tot betaling betekend. Compensatierente moet door de schuldeiser worden voldaan voor de te late betaling van bedragen aan de schuldenaar, die niet onmiddellijk zijn betaald. Deze rente vormt een billijke vergoeding en geldt ook wanneer de vordering niet liquide en opeisbaar is. De wettelijke rente is echter vastgesteld in de Wet inzake geldelijke verplichtingen; vanaf de dag nadat het bedrag opeisbaar wordt, moet de schuldenaar de schuldeiser wettelijke rente betalen, zelfs als er voorheen geen rente was verschuldigd en de schuldeiser niet heeft bewezen dat hij schade heeft geleden (artikel 1224, eerste alinea, van het Burgerlijk Wetboek (Codice Civile)). In artikel 1224 van het Burgerlijk Wetboek (over schade bij geldelijke verplichtingen) is met name het volgende bepaald: “over verplichtingen die een geldsom betreffen, is wettelijke rente verschuldigd vanaf de dag nadat de betaling opeisbaar wordt, zelfs als er voorheen geen rente was verschuldigd en zelfs als de schuldeiser niet heeft bewezen dat hij schade heeft geleden. Wanneer vóór de datum van de te late betaling een hogere rente dan de wettelijke rente was verschuldigd, moet een achterstandsrente ter hoogte van hetzelfde bedrag worden betaald”. Schuldeisers die bewijzen dat zij meer schade hebben geleden, ontvangen een aanvullende vergoeding (schade veroorzaakt door geldontwaarding). Deze vergoeding is niet verschuldigd wanneer een bepaalde achterstandsrente is overeengekomen.

In artikel 1282 van het Burgerlijk Wetboek staat dat liquide en opeisbare vorderingen automatisch rentedragend zijn, tenzij in de wetgeving of de betrokken titel anders is bepaald.

2 Zo ja, wat is het percentage respectievelijk de rechtsgrondslag? Als er verschillende percentages wettelijke rente bestaan, vermeld dan onder welke omstandigheden en voorwaarden deze van toepassing zijn.

Het bedrag van de wettelijke rente wordt jaarlijks bepaald door de Italiaanse schatkist (nu het ministerie van Economische Zaken en Financiën) in een decreet dat uiterlijk op 15 december van elk jaar wordt aangenomen. Wanneer de partijen overeenstemming hebben bereikt over een rentepercentage, dan is dat percentage van toepassing. Dit percentage moet echter schriftelijk zijn overeengekomen en mag niet hoger zijn dan het maximale percentage dat is toegestaan door de Wet tegen woekerrente (Wet nr. 108 van 7 maart 1996); anders wordt de rente geacht woekerrente te zijn en is zij derhalve nietig. In dergelijke gevallen is er geen rente verschuldigd (artikel 1815 van het Burgerlijk Wetboek). Wanneer de partijen zijn overeengekomen om een contractuele rente toe te passen, maar zij de hoogte ervan niet hebben vastgesteld, is de wettelijke rente van toepassing. In het Italiaanse rechtsstelsel wijkt de regeling voor achterstandsrente gedeeltelijk af van die voor wettelijke rente. Achterstandsrente wordt beschouwd als een sanctie (voor de schuldenaar) en een vergoeding (voor de schuldeiser). Zij wordt toegepast wanneer een financiële verplichting niet wordt nagekomen en de betrokken prestatie te laat wordt betaald of niet wordt betaald binnen de termijn die is vastgesteld in de wet of in de door de partijen gesloten overeenkomsten. De schuldeiser kan pas achterstandsrente claimen wanneer de schuldenaar achterstallig is met betalen. Onder “achterstallig zijn” wordt verstaan dat de schuldenaar vertraging heeft opgelopen bij de nakoming van zijn verplichtingen. Achterstandsrente kan alleen worden toegepast wanneer de vervaldatum is verstreken en de schuldenaar werd aangemaand te betalen, d.w.z. een formeel document waarin de schuldeiser de schuldenaar verzoekt de verschuldigde betaling te verrichten. Overeenkomstig het Burgerlijk Wetboek is achterstandsrente verschuldigd tegen het wettelijke rentepercentage, d.w.z. een in de wet vastgesteld percentage. Indien een boven het wettelijke percentage liggende rente verschuldigd wordt voordat de schuldenaar werd aangemaand te betalen, dan is een achterstandsrente van hetzelfde bedrag van toepassing (artikel 1224 van het Burgerlijk Wetboek).

Volgens artikel 1284 van het Burgerlijk Wetboek wordt het wettelijke rentepercentage jaarlijks vastgesteld door de minister van Economische Zaken en Financiën. Via een in het Staatsblad van de Italiaanse Republiek (Gazzetta Ufficiale della Repubblica Italiana) gepubliceerd decreet, wijzigt de minister het percentage op basis van de jaarlijkse gemiddelde opbrengst van de staatsobligaties met een looptijd van maximaal twaalf maanden; daarbij wordt rekening gehouden met het inflatiepercentage van het betrokken jaar. Dit percentage wordt vastgesteld uiterlijk op 15 december van het jaar voorafgaand aan dat waarop het percentage van toepassing is. Indien het nieuwe percentage op 15 december nog niet is vastgesteld, blijft het bestaande percentage voor het volgende jaar ongewijzigd.

Sinds 1 januari 2021 bedraagt het wettelijke rentepercentage 0,01 %.

TABEL MET EEN OVERZICHT VAN DE ONTWIKKELING VAN DE WETTELIJKE RENTE

Van

Tot en met

Percentage

Wet

1.1.1999

31.12.2000

2,50 %

Ministerieel decreet (schatkist) van 10.12.1998

1.1.2001

31.12.2001

3,50 %

Ministerieel decreet (schatkist) van 11.12.2000

1.1.2002

31.12.2003

3,00 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 11.12.2001

1.1.2004

31.12.2007

2,50 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 1.12.2003

1.1.2008

31.12.2009

3,00 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 12.12.2007

1.1.2010

31.12.2010

1,00 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 4.12.2009

1.1.2011

31.12.2011

1,50 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 7.12.2010

1.1.2012

31.12.2013

2,50 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 12.12.2011

1.1.2014

31.12.2014

1,00 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 12.12.2013

1.1.2015

31.12.2015

0,50 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 11.12.2014

1.1.2016

31.12.2016

0,20 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 11.12.2015

1.1.2017

31.12.2017

0,10 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 7.12.2016

1.1.2018

31.12.2018

0,30 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 13.12.2017

1.1.2019

31.12.2019

0,80 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 12.12.2018

1.1.2020

31.12.2020

0,05 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 12.12.2019

1.1.2021

31.12.2021

0,01 %

Ministerieel decreet (Economische Zaken) van 11.12.2020

Elke hogere rente moet schriftelijk worden vastgelegd; anders geldt de wettelijk voorgeschreven rente. Voor te late betalingen bij handelstransacties geldt een ad-hocregel van de EU;

in het nationale recht is Wetsdecreet nr. 231 van 9 oktober 2002, als gewijzigd bij Wetsdecreet nr. 192 van 9 november 2012, van toepassing, met het oog op de volledige omzetting van Richtlijn 2011/7/EU, conform artikel 10, lid 1, van Wet nr. 180 van 11 november 2011. Indien de partijen geen rentepercentage zijn overeengekomen, is het wettelijke rentepercentage vanaf het tijdstip waarop het geding inleidende stuk wordt ingediend, gelijk aan het percentage dat is vastgesteld in de bijzondere wet inzake betalingsachterstand bij handelstransacties (zie hieronder). Deze regel geldt ook voor het stuk tot inleiding van een arbitrageprocedure.

Bijzondere wetgeving inzake betalingsachterstand bij handelstransacties. Met het oog op de omzetting van Richtlijn 2000/35/EG betreffende bestrijding van betalingsachterstand bij handelstransacties, heeft Italië Wetsdecreet nr. 231/2002 (met latere wijzigingen) aangenomen. Daarin is uitdrukkelijk bepaald dat de rente voor betalingsachterstand bij handelstransacties hoger ligt dan de wettelijke rente. Voor de toepassing van Wetsdecreet nr. 231/2002 wordt onder handelstransacties verstaan “opdrachten van eender welke aard, tussen ondernemingen of tussen ondernemingen en overheidsinstanties die uitsluitend of in hoofdzaak betrekking hebben op de levering van goederen of de verrichting van diensten tegen betaling van een vergoeding”. In het wetsdecreet is het volgende vastgesteld: “eenieder waarvan de vergoeding in het kader van een handelstransactie ten onrechte te laat wordt betaald, heeft automatisch recht op achterstandsrente die, zonder dat er een formele aanmaning tot betaling hoeft te worden verstuurd, ingaat op de dag na het verstrijken van de betalingstermijn”, tenzij de schuldenaar kan aantonen dat de niet-betaling te wijten was aan oorzaken die niet aan hem kunnen worden toegerekend. Conform dit wetsdecreet is de achterstandsrente bij handelstransacties gebaseerd op het percentage dat jaarlijks wordt vastgesteld door het ministerie van Economische Zaken en Financiën (zie het overzicht in de onderstaande tabel), met dien verstande dat: a) voor de eerste helft van het jaar waarop de vertraging betrekking heeft, het percentage wordt toegepast dat geldt op 1 januari van dat jaar, en b) voor de tweede helft van het jaar waarop de vertraging betrekking heeft, het percentage wordt toegepast dat geldt op 1 juli van dat jaar.

Tabel met een overzicht van de ontwikkeling van de achterstandsrente sinds 2002

TABEL MET EEN OVERZICHT VAN DE ONTWIKKELING VAN DE ACHTERSTANDSRENTE, conform Wetsdecreet nr. 231/2002

Van

Tot en met

ECB-
rentevoet

Verhogings-
percentage

Totaal

1.7.2002

31.12.2002

3,35 %

7,00 %

10,35 %

1.1.2003

30.6.2003

2,85 %

7,00 %

9,85 %

1.7.2003

31.12.2003

2,10 %

7,00 %

9,10 %

1.1.2004

30.6.2004

2,02 %

7,00 %

9,02 %

1.7.2004

31.12.2004

2,01 %

7,00 %

9,01 %

1.1.2005

30.6.2005

2,09 %

7,00 %

9,09 %

1.7.2005

31.12.2005

2,05 %

7,00 %

9,05 %

1.1.2006

30.6.2006

2,25 %

7,00 %

9,25 %

1.7.2006

31.12.2006

2,83 %

7,00 %

9,83 %

1.1.2007

30.6.2007

3,58 %

7,00 %

10,58 %

1.7.2007

31.12.2007

4,07 %

7,00 %

11,07 %

1.1.2008

30.6.2008

4,20 %

7,00 %

11,20 %

1.7.2008

31.12.2008

4,10 %

7,00 %

11,10 %

1.1.2009

30.6.2009

2,50 %

7,00 %

9,50 %

1.7.2009

31.12.2009

1,00 %

7,00 %

8,00 %

1.1.2010

30.6.2010

1,00 %

7,00 %

8,00 %

1.7.2010

31.12.2010

1,00 %

7,00 %

8,00 %

1.1.2011

30.6.2011

1,00 %

7,00 %

8,00 %

1.7.2011

31.12.2011

1,25 %

7,00 %

8,25 %

1.1.2012

30.6.2012

1,00 %

7,00 %

8,00 %

1.7.2012

31.12.2012

1,00 %

7,00 %

8,00 %

1.1.2013

30.6.2013

0,75 %

8,00 %

8,75 %

1.7.2013

31.12.2013

0,50 %

8,00 %

8,50 %

1.1.2014

30.6.2014

0,25 %

8,00 %

8,25 %

1.7.2014

31.12.2014

0,15 %

8,00 %

8,15 %

1.1.2015

30.6.2015

0,05 %

8,00 %

8,05 %

1.7.2015

31.12.2015

0,05 %

8,00 %

8,05 %

1.1.2016

30.6.2016

0,05 %

8,00 %

8,05 %

1.7.2016

31.12.2016

0,00 %

8,00 %

8,00 %

1.1.2017

30.6.2017

0,00 %

8,00 %

8,00 %

1.7.2017

31.12.2017

0,00 %

8,00 %

8,00 %

1.1.2018

30.6.2018

0,00 %

8,00 %

8,00 %

1.7.2018

31.12.2018

0,00 %

8,00 %

8,00 %

1.1.2019

30.6.2019

0,00 %

8,00 %

8,00 %

1.7.2019

31.12.2019

0,00 %

8,00 %

8,00 %

1.1.2020

30.6.2020

0,00 %

8,00 %

8,00 %

1.7.2020

31.12.2020

0,00 %

8,00 %

8,00 %

3 Indien nodig: is er aanvullende informatie beschikbaar over de berekening van de wettelijke rente?

Website van het ministerie van Economische Zaken en Financiën: https://www.mef.gov.it

4 Is het mogelijk kosteloos online toegang te krijgen tot voornoemde rechtsgrondslag?

Er zijn meerdere websites met gratis software om de wettelijke rente en de achterstandsrente te berekenen.

Laatste update: 21/07/2022

De verschillende taalversies van deze pagina worden bijgehouden door de betrokken EJN-contactpunten. De informatie wordt vertaald door de diensten van de Europese Commissie. Eventuele aanpassingen zijn daarom mogelijk nog niet verwerkt in de vertalingen. Het EJN en de Commissie aanvaarden geen enkele verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid voor informatie of gegevens in dit document of waarnaar in dit document wordt verwezen. Zie de juridische mededeling voor auteursrechtelijke bepalingen van de lidstaat die verantwoordelijk is voor deze pagina.