Wpływ COVID-19 na sprawy cywilne i upadłościowe

1 Wpływ Covid-19 na postępowanie cywilne

1.1 Terminy w postępowaniu cywilnym

Przeprowadzenie postępowania cywilnego w trybie pisemnym jest możliwe, jeżeli sąd uzna to za dopuszczalne i jeżeli nie będzie to skutkowało naruszeniem praw stron. Zamiast odraczać postępowania sądowe, Łotwa zdecydowała się przejść na przeprowadzanie postępowań w trybie pisemnym, poza przypadkami, w których sytuacja wymaga bezwzględnego przeprowadzenia standardowej rozprawy sądowej, występuje pilna konieczność rozpoznania sprawy lub istnieje poważne ryzyko naruszenia praw.

Bieg terminów przedawnienia zawiesza się na okres od 12 marca do 1 lipca.

Postępowanie egzekucyjne: maksymalny termin na dobrowolne wypełnienie zobowiązań przewidzianych w wyroku dotyczącym zwrotu składników majątku, odzyskania długu i eksmisji z lokalu przedłużono z 10 do 60 dni, z wyjątkiem sytuacji, w której wyrok podlega natychmiastowemu wykonaniu.

Zastaw handlowy: termin na wydanie postanowienia dotyczącego wydania przedmiotu zastawu handlowego przedłużono z 30 do 60 dni.

1.2 Organizacja wymiaru sprawiedliwości i sądownictwo

Republika Łotewska opublikowała wytyczne dotyczące organizacji pracy sądów rejonowych (miejskich) i sądów okręgowych w sytuacji nadzwyczajnej. We wspomnianych wytycznych zaleca się, aby w sytuacji nadzwyczajnej rozprawy w sprawach pilnych były przeprowadzane w formie wideokonferencji.

Jeżeli rozprawę przeprowadza się przy osobistym udziale stron, należy zagwarantować zachowanie odpowiedniej odległości między poszczególnymi osobami biorącymi udział w rozprawie oraz zastosować inne środki bezpieczeństwa (pomieszczenia muszą być wentylowane itp.).

Od 12 maja 2020 r. sądy mogą wznowić rozprawy sądowe z udziałem stron, biorąc pod uwagę ustanowione przez Radę Ministrów wymogi dotyczące zgromadzeń w pomieszczeniach przy rozpoznawaniu spraw.

1.3 Współpraca sądowa UE

W sytuacji nadzwyczajnej wszystkie wnioski i załączane do nich dokumenty przyjmuje się w formie elektronicznej (wysłane za pośrednictwem poczty elektronicznej) i przysługuje im domniemanie autentyczności. Wnioski w sprawie wzajemnej pomocy prawnej są skanowane i konwertowane na dokumenty w formacie PDF, a następnie wysyłane za granicę z oficjalnego adresu e-mail Ministerstwa Sprawiedliwości. Ministerstwo Sprawiedliwości przyjmuje wnioski przekazywane przez inne państwa w tej samej formie.

Współpraca sądowa jest nadal prowadzona – np. w dalszym ciągu wykonuje się wnioski o doręczenie pism lub wnioski o zorganizowanie rozprawy w drodze wideokonferencji.

2 Środki dotyczące upadłości, które przyjęto lub planuje się przyjąć w państwach członkowskich od wybuchu pandemii

2.1 Istotne środki dotyczące upadłości i powiązane środki mające wpływ na wykonanie umów

2.1.1 Zawieszenie postępowania upadłościowego

2.1.1.1 Zawieszenie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (przez dłużników)

-

2.1.1.2 Ochrona dłużników przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli

Do 1 marca 2021 r. wierzycieli obowiązuje zakaz składania wniosków o ogłoszenie upadłości osoby prawnej, z wyjątkiem przypadków związanych z niespełnieniem przez dłużnika wymogów spoczywających na nim w ramach postępowania ochronnego (postępowania restrukturyzacyjnego).

Do 30 czerwca 2021 r. dłużnik nie jest zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości osoby prawnej, chyba że: 1) upadłość ogłoszono na początku postępowania likwidacyjnego lub w jego toku; 2) dłużnik nie jest w stanie wykonać planu opracowanego w toku postępowania ochronnego lub 3) dłużnik nie wypłacił pracownikowi pełnej kwoty wynagrodzenia, odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej lub nie uiścił obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne w terminie dwóch miesięcy od dnia wyznaczonego jako termin wypłaty wynagrodzenia.

2.1.2 Zawieszenie prawa do dochodzenia wierzytelności i zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy

2.1.2.1 Ogólne/szczególne przypadki zawieszenia prawa do dochodzenia roszczeń / dochodzenia niektórych rodzajów roszczeń

To moratorium na dochodzenie wierzytelności nie ma zastosowania do decyzji administracyjnych, których wykonanie mogło obowiązkowo nastąpić w okresie między wydaniem decyzji a jej uprawomocnieniem się. Jeżeli w postępowaniu egzekucyjnym wydano postanowienie dotyczące zajęcia środków pieniężnych dłużnika, a dłużnik jest zakażony COVID-19 lub został objęty kwarantanną, przysięgły komornik sądowy może – na wniosek dłużnika – uchylić postanowienie dotyczące zajęcia środków pieniężnych wydane na rzecz instytucji kredytowej lub innego dostawcy usług płatniczych. Po upływie okresu zwolnienia chorobowego udzielonego dłużnikowi przysięgły komornik sądowy kontynuuje przeprowadzanie egzekucji ze środków pieniężnych dłużnika na rzecz instytucji kredytowej lub innego dostawcy usług płatniczych, sporządzając i przesyłając instytucji kredytowej lub innemu dostawcy usług płatniczych nowe postanowienie dotyczące zajęcia środków pieniężnych, jeżeli uzna to za zasadne, biorąc pod uwagę specyficzne okoliczności danej sprawy.

W zawiadomieniu dotyczącym obowiązku wykonania wyroku sądu i udostępnienia lokalu, które komornik sporządza zgodnie z przepisami prawa procesowego cywilnego i które przekazuje dłużnikowi w toku postępowania egzekucyjnego dotyczącego wejścia w posiadanie nieruchomości oraz w toku postępowania dotyczącego eksmisji osób z zajmowanych pomieszczeń i zajęcia majątku znajdującego się w tych pomieszczeniach, komornik wyznacza dłużnikowi termin na podjęcie stosownych czynności wynoszący co najmniej 30 dni. Jeżeli dłużnik nie udostępni lokalu w terminie wyznaczonym przez przysięgłego komornika sądowego lub jeżeli nie stawi się w terminie wskazanym w postanowieniu o wejściu w posiadanie majątku, przysięgły komornik sądowy wyznacza datę przeprowadzenia egzekucji przypadającą nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przekazania dłużnikowi zawiadomienia sporządzonego przez przysięgłego komornika sądowego.

2.1.2.2 Zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy (umowy ramowe/szczegółowe)

-

2.2 Zawieszenie pracy sądów cywilnych, w tym sądów upadłościowych, oraz zawieszenie postępowań

Zamiast odraczać postępowania sądowe, Łotwa zdecydowała się przejść na postępowania w trybie pisemnym, poza przypadkami, w których sytuacja wymaga bezwzględnego przeprowadzenia standardowej rozprawy sądowej. Sądy przeprowadzają rozprawy głównie w drodze wideokonferencji, zwłaszcza jeżeli postępowanie odbywa się z udziałem osoby prawnej, a także w przypadku gdy w sprawie wyznaczono zastępcę procesowego będącego adwokatem.

Ponadto – w okresie występowania zagrożeń dla bezpieczeństwa epidemiologicznego związanych z szerzeniem się zakażeń wirusem COVID-19 – wnioski o wszczęcie postępowania ochronnego lub upadłościowego w przypadku osoby prawnej oraz postępowania upadłościowego osoby fizycznej można składać drogą elektroniczną.

2.3 Inne środki dotyczące upadłości (np. związane z postępowaniami o stwierdzenie bezskuteczności czynności, planami restrukturyzacyjnymi, nieformalnymi porozumieniami)

Do 30 czerwca 2021 r. istnieje możliwość zawieszenia wykonania planu spłaty (w toku postępowania upadłościowego w przypadku osoby fizycznej); termin na wykonanie planu ulega przedłużeniu o okres zawieszenia.

Zebrania komitetu wierzycieli mogą się odbywać w trybie zdalnym (możliwość ta nadal obowiązuje, została jednak wprowadzona do ustawy o upadłości jako przepis o charakterze stałym).

Do 30 czerwca 2021 r. termin na wykonanie planu środków sporządzonego w toku postępowania ochronnego można ustalić na maksymalnie cztery lata (w odniesieniu do nowych planów oraz tych, w przypadku których nie przedłużono jeszcze terminu), jeżeli większość wierzycieli, o których mowa w ustawie o upadłości, wyrazi na to zgodę. Do 30 czerwca 2021 r. plany dotyczące wdrażania środków określonych w toku postępowania ochronnego, w przypadku których przedłużono już jednokrotnie termin wykonania lub w przypadku których termin wykonania wyznaczono wyjściowo na cztery lata, można przedłużyć o kolejny rok, jeżeli większość wierzycieli, o których mowa w ustawie o upadłości, wyrazi na to zgodę.

Ponadto przy zaspakajaniu roszczeń pracowniczych przez państwo uwzględnia się ograniczenie dotyczące możliwości złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli.

2.4 Powiązane środki inne niż dotyczące upadłości (odroczenie płatności, kredyty bankowe, zabezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, pomoc dla przedsiębiorców)

Do 30 czerwca 2021 r. podatnicy, w przypadku których sytuacja związana z szerzeniem się COVID-19 doprowadziła do opóźnienia terminu płatności podatków, są uprawnieni do zwrócenia się do Urzędu Skarbowego o odroczenie płatności podatków (na okres do trzech lat). W takim przypadku nie nalicza się opłaty z tytułu opóźnienia w płatnościach.

Instytucje samorządowe na szczeblu lokalnym są uprawnione do wyznaczenia innych terminów zapłaty podatku od nieruchomości w latach 2020–2021, które będą odbiegały od terminów przewidzianych w ustawie o podatku od nieruchomości, przekładając je na późniejszy termin w odpowiednim roku podatkowym. W takim przypadku instytucje samorządowe na szczeblu lokalnym nie naliczają opłat z tytułu opóźnienia w płatnościach.

Wdrożenie programu na rzecz ograniczania obciążeń administracyjnych i finansowych nakładanych na przedsiębiorstwa z uwagi na wolne tempo zwrotu nadpłaconego VAT, co przełożyło się na zwiększenie kapitału obrotowego pozostającego do dyspozycji przedsiębiorstw.

Przedłużenie terminu zapłaty podatku od nieruchomości (dostępne w 2020 i 2021 r.).

Udostępnienie szeregu programów pomocy dla przedsiębiorstw doświadczających trudności w związku z pandemią COVID-19 oraz ich pracowników w celu przywrócenia rentowności i zapewnienia wzrostu tych przedsiębiorstw:

1. zasiłki z tytułu przestoju w pracy dla podatników, zapewniające im możliwość dalszego prowadzenia działalności w kontekście kryzysu związanego z COVID-19 (dostępne do 30 czerwca 2021 r.);
2. dotacje dla podatników zapewniające im możliwość dalszego działania w kontekście kryzysu związanego z COVID-19 (dostępne do 30 czerwca 2021 r.);
3. dotacje dla przedsiębiorstw, które ucierpiały wskutek kryzysu związanego z COVID-19, służące zapewnieniu dalszego przepływu kapitału obrotowego (dostępne do 30 czerwca 2021 r.);
4. gwarancje dla dużych przedsiębiorstw, które ucierpiały wskutek szerzenia się COVID-19 (dostępne do 30 czerwca 2021 r.);
5. pożyczki i dotacje na spłatę odsetek udzielane przedsiębiorstwom w celu wspierania konkurencyjności;
6. program mikrokredytów i pożyczek dla przedsiębiorstw typu start-up służący zapewnieniu przepływu kapitału i inwestycji na potrzeby MŚP (dostępny do 31 grudnia 2023 r.);
7. gwarancje dla podmiotów działających w sektorze turystyki (dostępne do 31 grudnia 2023 r.);
8. gwarancje dotyczące wakacji kredytowych (dostępne do 30 czerwca 2021 r.);
9. pożyczki służące podwyższeniu kapitału obrotowego (dostępne do 30 czerwca 2021 r.);
10. gwarancje kredytów eksportowych (dostępne do 30 czerwca 2021 r.);
11. fundusz kapitałowy dla dużych przedsiębiorstw (dostępny do 30 czerwca 2021 r.);
12. program wsparcia na rzecz utrzymania zatrudnienia w przedsiębiorstwach eksportujących dotkniętych kryzysem związanym z COVID-19 (dostępny do 31 listopada 2020 r.);
13. program wsparcia na rzecz utrzymania zatrudnienia w przedsiębiorstwach sektora turystyki dotkniętych kryzysem związanym z COVID-19;
14. wsparcie na pokrycie kosztów operacyjnych ponoszonych przez hotele (dostępne do 18 grudnia 2020 r.);
15. zasiłek z tytułu przestoju w pracy spowodowanego szerzeniem się COVID-19 oraz ograniczeniami nałożonymi przez rząd (dostępny do 30 czerwca 2020 r.);
16. program wspierania międzynarodowej konkurencyjności i eksportu (dostępny do 31 grudnia 2023 r.);
17. program podnoszenia kwalifikacji pracowników (dostępny do 31 grudnia 2023 r.).