Wpływ COVID-19 na sprawy cywilne i upadłościowe

1 Wpływ Covid-19 na postępowanie cywilne

1.1 Terminy w postępowaniu cywilnym

Jak dotąd nie wprowadzono żadnych środków dotyczących terminów w postępowaniach cywilnych – przyjęto wyłącznie przepisy dotyczące zawieszenia postępowań karnych na dłuższy okres. W przepisach niemieckiego prawa procesowego cywilnego przewidziano przepisy pozwalające na elastyczne przedłużenie terminów, zawieszenie postępowania i przywrócenie terminu (restitutio in integrum). Środki te są pomocne w prowadzeniu postępowań podczas kryzysu związanego z COVID-19.

Więcej informacji na temat przepisów ustawowych można znaleźć na stronie Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości i Ochrony Konsumentów.

1.2 Organizacja wymiaru sprawiedliwości i sądownictwo

Obowiązujące przepisy prawa procesowego cywilnego zapewniają sądom szeroki wachlarz możliwości, dzięki którym mogą one elastycznie reagować na obecną sytuację wyjątkową. To właściwe sądy i sędziowie postanawiają, jakie środki należy zastosować w poszczególnych sprawach, np. postępowanie pisemne, odstąpienie od przeprowadzenia dowodu lub przeprowadzenie dowodu w drodze wideokonferencji. Utrzymano niezależność sądów.

1.3 Współpraca sądowa UE

Współpraca w sprawach rodzinnych (rozporządzenie (WE) nr 2201/2003):

Organ centralny funkcjonuje normalnie, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2201/2003. Wnioski można składać w formie pisemnej.

Współpraca w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych (rozporządzenie (WE) nr 4/2009):

Organ centralny funkcjonuje normalnie, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 4/2009. Wnioski można składać w formie pisemnej.

Przeprowadzanie dowodów (rozporządzenie (WE) nr 1206/2001) i doręczanie dokumentów (rozporządzenie (WE) nr 1393/2007):

Nie ma ograniczeń w funkcjonowaniu sądownictwa. Wnioski o doręczenie i przeprowadzenie dowodu są wykonywane.

2 Środki dotyczące upadłości, które przyjęto lub planuje się przyjąć w państwach członkowskich od wybuchu pandemii

2.1 Istotne środki dotyczące upadłości i powiązane środki mające wpływ na wykonanie umów

2.1.1 Zawieszenie postępowania upadłościowego

2.1.1.1 Zawieszenie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (przez dłużników)

1 maja 2021 r. zniesiono zawieszenie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w przypadku spółek kapitałowych, spółek osobowych, w których żaden ze wspólników nie ponosi nieograniczonej odpowiedzialności, a także stowarzyszeń i fundacji. Nadal jednak mają zastosowanie pewne skutki prawne zawieszenia, w szczególności rozszerzona ochrona przed środkami odwoławczymi zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2–5 ustawy o zawieszeniu postępowania upadłościowego ze względu na COVID-19 (COVID-19-Insolvenzaussetzungsgesetz – COVInsAG) w jej obecnym brzmieniu.

2.1.1.2 Ochrona dłużników przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli

Ograniczenie prawa wierzyciela do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości obowiązywało tylko do 28 czerwca 2020 r. Od 29 czerwca 2020 r. prawo do złożenia wniosku przez wierzyciela zostało w pełni przywrócone, pod warunkiem że ma on interes prawny we wszczęciu postępowania upadłościowego i wykaże, że jego wierzytelność i powód wszczęcia postępowania są wiarygodne.

2.1.2 Zawieszenie prawa do dochodzenia wierzytelności i zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy

2.1.2.1 Ogólne/szczególne przypadki zawieszenia prawa do dochodzenia roszczeń / dochodzenia niektórych rodzajów roszczeń

2.1.2.2 Zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy (umowy ramowe/szczegółowe)

2.2 Zawieszenie pracy sądów cywilnych, w tym sądów upadłościowych, oraz zawieszenie postępowań

Jak dotąd nie przyjęto żadnych środków dotyczących terminów w postępowaniu cywilnym. Przyjęcie środków szczególnych w tym zakresie nie jest konieczne, ponieważ rozwiązania prawne obowiązujące w Niemczech umożliwiają sędziom odpowiednie reagowanie na wpływ, jaki COVID-19 wywiera na przebieg postępowań sądowych.

2.3 Inne środki dotyczące upadłości (np. związane z postępowaniami o stwierdzenie bezskuteczności czynności, planami restrukturyzacyjnymi, nieformalnymi porozumieniami)

W okresie obowiązywania zawieszenia obowiązku składania wniosku o ogłoszenie upadłości ograniczono odpowiedzialność kadry zarządzającej, wierzycieli i kontrahentów niewypłacalnych spółek w celu promowania napływu nowych środków pieniężnych oraz utrzymania relacji biznesowych; zob. § 2 COVInsAG. W dalszym ciągu zastosowanie mają pewne udogodnienia, takie jak objaśnienie, że do 30 września 2023 r. spłat nowych pożyczek udzielonych w okresie obowiązywania zawieszenia nadal nie uznaje się za dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli (§ 2 ust. 1 pkt 2 COVInsAG). Spłat wierzytelności, które zostały odroczone do 28 lutego 2021 r., również nie uznaje się za dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli do 31 marca 2022 r., chyba że postępowanie upadłościowe wszczęto przed 18 lutego 2021 r. (§ 2 ust. 1 pkt 5 COVInsAG). Zgodnie z § 4 COVInsAG do 31 grudnia 2021 r. przy przeprowadzaniu testu nadmiernego zadłużenia stosowano krótszy okres prognozowania; do 31 grudnia 2021 r. obowiązywał również łatwiejszy dostęp do procedur zarządu własnego (Eigenverwaltungsverfahren) i postępowania ochronnego (Schutzschirmverfahren) (por. §§ 5 i 6 COVInsAG).

2.4 Powiązane środki inne niż dotyczące upadłości (odroczenie płatności, kredyty bankowe, zabezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, pomoc dla przedsiębiorców)

Zobowiązania z tytułu kredytów konsumenckich odroczono pod określonymi warunkami na trzy miesiące począwszy od 1 kwietnia 2020 r. Przepis ten wygasł 30 czerwca 2020 r.

Na gruncie prawa spółek przedłużono terminy na przeprowadzenie walnych zgromadzeń. Zarząd (spółki akcyjnej) może tymczasowo zawiesić przysługujące akcjonariuszom lub ich pełnomocnikom uprawnienie do fizycznego udziału w walnym zgromadzeniu.

Konsumenci i mikroprzedsiębiorstwa, którzy nie są w stanie realizować płatności wskutek kryzysu, uzyskali prawo do odmowy wykonania „umów niezbędnych do zapewnienia ciągłości działania jednostki” (m.in. umowy na dostawy gazu ziemnego, wody i energii, a także umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych), o ile takie umowy zostały zawarte przed 8 marca 2020 r. Przepis ten wygasł 30 czerwca 2020 r.