Ο αντίκτυπος της νόσου COVID-19 σε αστικές υποθέσεις και υποθέσεις αφερεγγυότητας

1 Επιπτώσεις της Covid-19 στις αστικές διαδικασίες

1.1 Προθεσμίες στις αστικές διαδικασίες

Σύμφωνα με το διάταγμα αριθ. 195/2020 περί κατάστασης έκτακτης ανάγκης και το διάταγμα αριθ. 250/2020 περί παράτασης της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, οι προθεσμίες παραγραφής και οι αποσβεστικές προθεσμίες δεν αρχίζουν ή αναστέλλονται, αν ήδη τρέχουν, καθ’ όλη τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Διακοπή των προθεσμιών άσκησης ένδικων μέσων.

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης έληξε στις 15 Μαΐου 2020.

1.2 Δικαστική οργάνωση και δικαστικό σώμα

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύχθηκε στις 16/3, με ειδικά μέτρα σχετικά με την οργάνωση του δικαστικού συστήματος:

Η δικαστική δραστηριότητα σε αστικές υποθέσεις αναστέλλεται, με την εξαίρεση των επειγουσών υποθέσεων, οι οποίες καθορίζονται με την απόφαση αριθ. 417/24.3.2020 του Δικαστικού Συμβουλίου.

Εξακολουθούν να καταρτίζονται αποφάσεις και να καταχωρίζονται τα έγγραφα που υποβάλλονται από διαδίκους.

Ενθαρρύνεται η χρήση της βιντεοδιάσκεψης, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων αιτημάτων διαδικαστικής συνδρομής, καθώς και η διεξαγωγή των ακροαματικών διαδικασιών κεκλεισμένων των θυρών, όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν.

Όλα τα έγγραφα των διαδίκων αποστέλλονται στα δικαστήρια με ηλεκτρονικά μέσα, ενώ προβλέπονται εξαιρέσεις για την περίπτωση που οι ενδιαφερόμενοι δεν διαθέτουν τέτοια μέσα.

Η διαβίβαση αρχείων μεταξύ δικαστηρίων γίνεται με ηλεκτρονικά μέσα, όπως και η κοινοποίηση δικαστικών εγγράφων στους διαδίκους.

Όταν δεν μπορεί να συμπληρωθεί δικαστικός σχηματισμός, επιτρέπεται η απόσπαση δικαστών από άλλο τμήμα του οικείου δικαστηρίου.

Μετά τις 15 Μαΐου 2020 (λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης), σε όλες τις αστικές υποθέσεις, οι διαδικασίες θα επαναληφθούν αυτεπαγγέλτως. Εντός 10 ημερών από τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, τα δικαστήρια θα λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για τον επαναπρογραμματισμό των ακροαματικών διαδικασιών και την κλήτευση των διαδίκων.

1.3 Δικαστική συνεργασία εντός της ΕΕ

Μέρος του προσωπικού του Υπουργείου Δικαιοσύνης έχει το δικαίωμα να εργάζεται από το σπίτι. Η δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις θα επηρεαστεί για άγνωστο ακόμη χρονικό διάστημα. Για την ελαχιστοποίηση των καθυστερήσεων, συνιστάται θερμά οι αιτήσεις δικαστικής συνεργασίας που απευθύνονται στην κεντρική αρχή να διαβιβάζονται με ηλεκτρονικά μέσα. Αναμένεται να υπάρχει σημαντική καθυστέρηση στην επεξεργασία εγγράφων που αποστέλλονται σε έντυπη μορφή.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενεργεί, βάσει του άρθρου 3 στοιχείο γ) των κανονισμών για την επίδοση ή κοινοποίηση πράξεων και για τη διεξαγωγή αποδείξεων, ως αρχή διαβίβασης/παραλαβής σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης επεξεργάζεται όλα τα αιτήματα (επίδοση ή κοινοποίηση πράξεων, διεξαγωγή αποδείξεων, υποθέσεις διατροφής, υποθέσεις απαγωγής παιδιού κ.λπ.) ως συνήθως, χωρίς ιεράρχηση κατά προτεραιότητα.

Μπορεί να χρησιμοποιείται η ακόλουθη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: dreptinternational@just.ro, ddit@just.ro.

Από τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης (15 Μαΐου 2020), σε γενικές γραμμές, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, ως κεντρική αρχή, θα εκτελεί όλες τις δραστηριότητές του με τον ίδιο τρόπο όπως και κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

2 Μέτρα που έχουν θεσπιστεί ή προβλέπεται να θεσπιστούν στα κράτη μέλη στον τομέα του πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) μετά την εκδήλωση της πανδημίας

2.1 Μέτρα ουσιαστικού πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) και σχετικά μέτρα που αφορούν τις συμβάσεις

2.1.1 Αναστολή διαδικασιών αφερεγγυότητας

2.1.1.1 Αναστολή υποχρέωσης υποβολής αίτησης πτώχευσης (οφειλέτες)

Οι διαδικασίες αφερεγγυότητας κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης υπόκεινται στις γενικές διατάξεις αναφορικά με την αυτεπάγγελτη αναστολή κάθε δικαστικής δραστηριότητας στις αστικές υποθέσεις, με εξαίρεση τις εξαιρετικά επείγουσες υποθέσεις που δεν μπορούν να αναβληθούν. Η υποχρέωση του οφειλέτη να υποβάλει αίτηση για την έναρξη διαδικασίας αφερεγγυότητας αναστέλλεται δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης εφαρμόζεται γενική αναστολή όλων των προθεσμιών στις αστικές υποθέσεις, περιλαμβανομένης της προθεσμίας 30 ημερών εντός της οποίας ο οφειλέτης υποχρεούται να υποβάλει αίτηση πτώχευσης.

Κατά τη διάρκεια της κατάστασης επιφυλακής, δεν ισχύουν οι νομικές διατάξεις που ρυθμίζουν την υποχρέωση του οφειλέτη να υποβάλει αίτηση πτώχευσης. Μέχρι να παρέλθει η κατάσταση επιφυλακής, μπορεί να κινηθεί διαδικασία κατόπιν αιτήματος του οφειλέτη εάν ο οφειλέτης επιλέξει να υποβάλει αίτηση πτώχευσης.

Αυτός ο προσωρινός κανόνας ισχύει για τους οφειλέτες που ήταν αφερέγγυοι ή κατέστησαν αφερέγγυοι κατά τη διάρκεια της κατάστασης επιφυλακής. Η Ρουμανία βρίσκεται σε κατάσταση επιφυλακής από τα μέσα Μαΐου μετά τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

2.1.1.2 Προστασία των οφειλετών από τη δυνατότητα των πιστωτών να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης

Οι πιστωτές διατηρούν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης αλλά διαδικασία αφερεγγυότητας μπορεί να ανοίξει μόνο μετά το πέρας της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Η διαδικασία αφερεγγυότητας ενδέχεται να ανοίξει για αξίωση 50.000 λέου (περίπου 10.200 ευρώ) καθώς το όριο τόσο για τους πιστωτές όσο και για τους οφειλέτες αυξήθηκε από 40.000 λέου.

Οι πιστωτές μπορούν να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης εναντίον οφειλετών που διέκοψαν τη δραστηριότητά τους εν όλω ή εν μέρει κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης ή επιφυλακής μόνον αφού υπάρξει εύλογη προσπάθεια να συναφθεί συμφωνία αποπληρωμής, η οποία αποδεικνύεται από έγγραφα που κοινοποιήθηκαν μεταξύ των μερών με οποιοδήποτε μέσο, μεταξύ άλλων ηλεκτρονικά.

2.1.2 Αναστολή αναγκαστικής εκτέλεσης απαιτήσεων και αναστολή καταγγελιών συμβάσεων

2.1.2.1 Γενικές/ειδικές προσωρινές αναστολές αναγκαστικής εκτέλεσης απαιτήσεων / αναγκαστικής εκτέλεσης ορισμένων ειδών απαιτήσεων

Δημοσιονομικές απαιτήσεις (φορολογικές και άλλες απαιτήσεις, εκτός των απαιτήσεων που απορρέουν από αποφάσεις σε ποινικές υποθέσεις) που καθίστανται ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης δεν μπορούν να εκτελεστούν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και έως 30 ημέρες μετά το πέρας της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Επίσης, τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για δημοσιονομικές απαιτήσεις ανεστάλησαν ή δεν εφαρμόζονται για δημοσιονομικές απαιτήσεις μετά την κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, με εξαίρεση τις απαιτήσεις που σχετίζονται με ποινικές διαδικασίες.

Οι διαδικασίες εκτέλεσης / αναγκαστικής εκτέλεσης σε αστικές υποθέσεις συνεχίζονται μόνον εάν είναι εφικτή η συμμόρφωση με τους κανόνες υγειονομικής πειθαρχίας.

Προσωρινά μέτρα σχετικά με την εκτέλεση φορολογικών απαιτήσεων που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης εξακολουθούν να ισχύουν. Η αναστολή της εκτέλεσης φορολογικών απαιτήσεων ισχύει έως τις 25 Δεκεμβρίου και για περίοδο 30 ημερών μετά την ως άνω ημερομηνία.

2.1.2.2 Αναστολή καταγγελίας συμβάσεων (γενικές/ειδικές συμβάσεις)

Για να διατηρηθούν οι συμβατικές σχέσεις των ΜΜΕ που έκλεισαν ή των οποίων οι εργασίες ανεστάλησαν προσωρινά (από τις αρχές) κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης (για παράδειγμα, εστιατόρια, ξενοδοχεία), υφίσταται ειδική υποχρέωση να καταβληθεί προσπάθεια εκ νέου διαπραγμάτευσης της σύμβασης πριν από την αναστολή/καταγγελία της λόγω ανωτέρας βίας.

Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, οι ΜΜΕ που έκλεισαν ή ανέστειλαν προσωρινά τις εργασίες τους κατόπιν εντολής των αρχών κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης επωφελούνται στο πλαίσιο της συμβατικής σχέσης τους από το τεκμήριο της ανωτέρας βίας. Το τεκμήριο είναι μαχητό με κάθε αποδεικτικό μέσο.

2.2 Αναστολή των εργασιών των πολιτικών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένων των πτωχευτικών, και δικονομικές αναστολές

Κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, οι ουσιαστικές και οι δικονομικές προθεσμίες δεν εκπνέουν/αναστέλλονται. Η δικαστική δραστηριότητα σε εκκρεμείς υποθέσεις συνεχίζεται μόνο σε εξαιρετικά επείγουσες υποθέσεις που δεν μπορούν να αναβληθούν (τα δευτεροβάθμια δικαστήρια καταρτίζουν κατάλογο με τις εν λόγω υποθέσεις για όλα τα δικαστήρια της δικαιοδοσίας τους). Τα δικαστήρια μπορούν να ορίζουν σύντομες προθεσμίες και, ει δυνατόν, να διεξάγουν την ακροαματική διαδικασία μέσω βιντεοδιάσκεψης.

Η δικαστική δραστηριότητα επί διαδικασιών αφερεγγυότητας που εκκρεμούν στις 16 Μαρτίου αναστέλλεται αυτεπαγγέλτως και εκδικάζονται μόνο εξαιρετικά επείγουσες αγωγές (προσωρινή αναστολή των πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη μέχρι την έκδοση απόφασης για το άνοιγμα διαδικασίας αφερεγγυότητας κατόπιν αίτησης του οφειλέτη καθώς και άλλων αγωγών που μπορούν να εκδικαστούν ερήμην των διαδίκων). Στο πλαίσιο διαδικασιών ένδικων μέσων κατά των αποφάσεων του εισηγητή δικαστή, ορισμένες εκτελεστές αποφάσεις μπορούν να ανασταλούν (αποφάσεις για το άνοιγμα της διαδικασίας αφερεγγυότητας κατά του οφειλέτη ή για την έναρξη απλουστευμένων διαδικασιών πτώχευσης / διαδικασιών πτώχευσης εξακολουθούν να μπορούν να ανασταλούν από τα δικαστήρια ένδικων μέσων). Η δραστηριότητα των δικαστικών διαχειριστών/εκκαθαριστών σε εκκρεμείς διαδικασίες συνεχίζεται, ει δυνατόν, βάσει των υγειονομικών απαιτήσεων.

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης έληξε στις 15 Μαΐου 2020. Ως εκ τούτου, σε όλες τις αστικές υποθέσεις, οι διαδικασίες θα συνεχιστούν αυτεπαγγέλτως. Εντός 10 ημερών από τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, τα δικαστήρια λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για τον επαναπροσδιορισμό των ακροάσεων και την κλήτευση των διαδίκων.

Όπως και στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, ως κεντρική αρχή, όλες οι δραστηριότητες θα ασκούνται σε γενικές γραμμές όπως και κατά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Νόμος αρ. 120 της 9ης Ιουλίου 2020 για τη συμπλήρωση του νόμου αρ. 304/2004 σχετικά με την οργάνωση των δικαστηρίων. Το άρθρο 111 προβλέπει ότι, σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η δικαστική δραστηριότητα μπορεί να συνεχιστεί μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, επείγουσες και δεόντως αιτιολογημένες, που αφορούν την προστασία των οικογενειακών σχέσεων και τα μέτρα που διατάχθηκαν με διάταγμα που εξέδωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Ρουμανίας.

Οι υποθέσεις που θα εξετάζονται για κάθε κατηγορία δικαστηρίων θα καθοριστούν, κατά τρόπο εξαντλητικό, αποκλειστικά από τo Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με τα διαχειριστικά σώματα των εφετείων, για τα εφετεία, τα πρωτοβάθμια δικαστήρια και τους δικαστές, αντίστοιχα του σώματος του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, οι διαδικαστικοί όροι και οι προθεσμίες παραγραφής δεν αρχίζουν να τρέχουν και, εάν έχουν αρχίσει να τρέχουν, αναστέλλονται.

Με σχέδιο νόμου που εγκρίθηκε πρόσφατα από την κυβέρνηση (19.11.2020), προβλέφθηκε η δυνατότητα περιορισμού της δικαστικής δραστηριότητας ενός δικαστηρίου, εν όλω ή εν μέρει, για λόγους που οφείλονται στην πανδημία COVID-19. Για όσο διάστημα ισχύει ο περιορισμός, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 14 ημέρες, η δικαστική δραστηριότητα συνεχίζεται για περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσες και αναβάλλεται διά νόμου για τις υπόλοιπες. Τις επόμενες εβδομάδες, το νομοσχέδιο θα συζητηθεί στο Κοινοβούλιο και, εφόσον εγκριθεί, το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί κατά τη διάρκεια της κατάστασης επιφυλακής και για 30 ημέρες μετά το πέρας αυτής.

2.3 Άλλα μέτρα πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) (σχετικά με αγωγές ανάκλησης, σχέδια αναδιοργάνωσης, ανεπίσημες συμφωνίες και άλλα)

Με την επανεκκίνηση της δικαστικής δραστηριότητας μετά τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στα μέσα Μαΐου, εγκρίθηκαν προσωρινά μέτρα, που ισχύουν για εκκρεμείς προπτωχευτικές και πτωχευτικές διαδικασίες, ορισμένα διαδικαστικά βήματα και προθεσμίες παρατάθηκαν με νόμο (η περίοδος σύνταξης της προσφοράς προληπτικού συμβιβασμού και διαπραγμάτευσής του με τους πιστωτές παρατάθηκε κατά 60 ημέρες και η εκτέλεση του συμβιβασμού κατά 2 μήνες η περίοδος παρατήρησης και η προθεσμία για την υποβολή σχεδίου αναδιοργάνωσης παρατάθηκαν κατά 3 μήνες η περίοδος δικαστικής αναδιοργάνωσης παρατάθηκε κατά δύο μήνες), ρυθμίστηκαν νέα δικαιώματα σε σχέση με την πανδημία COVID-19 (οι οφειλέτες είχαν προθεσμία 3 μηνών για να υποβάλουν τροποποιημένο σχέδιο αναδιοργάνωσης εάν, λόγω της πανδημίας COVID-19, μεταβλήθηκαν οι προοπτικές ανάκαμψής τους).

Οι οφειλέτες επωφελήθηκαν από την αναστολή 2 μηνών του σχεδίου αναδιοργάνωσης σε περίπτωση ολικής διακοπής της δραστηριότητάς τους λόγω της πανδημίας COVID -19.

Η μέγιστη διάρκεια του σχεδίου αναδιοργάνωσης παρατάθηκε από 3 σε 4 χρόνια, με δυνατότητα παράτασης κατά ένα ακόμη έτος, χωρίς η εκτέλεση του σχεδίου να υπερβαίνει τα 5 χρόνια.

2.4 Σχετικά μέτρα που δεν άπτονται του πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) (παράταση προθεσμιών πληρωμών, τραπεζικά δάνεια, κοινωνική ασφάλιση, ασφάλιση υγείας, επιδοτήσεις επιχειρήσεων)

Μέχρι σήμερα έχουν ληφθεί συμπληρωματικά μέτρα για τη μείωση της πίεσης της χρηματοοικονομικής ρευστότητας, όπως η δυνατότητα αναβολής ορισμένων υποχρεώσεων αποπληρωμής (δόσεις πίστωσης ή φορολογικές υποχρεώσεις) που καθίστανται ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, τα οποία αναμένεται να μετριάσουν ορισμένες από τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας ως προς τη φερεγγυότητα των επιχειρηματιών.

Ελήφθησαν άλλα οικονομικά μέτρα όπως προτιμησιακά δάνεια για ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων δανείων εγγυημένων σε ποσοστό 90 % από το κράτος και άλλα μέτρα κοινωνικής προστασίας.

Κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, οι ΜΜΕ που έκλεισαν ή των οποίων οι εργασίες ανεστάλησαν προσωρινά από τις αρχές μπορούν να αναβάλλουν την εξόφληση του μισθώματός τους και των λογαριασμών των οργανισμών κοινής ωφελείας για την έδρα τους.

Σύντομα θα τεθούν σε ισχύ προσωρινές ειδικές διατάξεις για τη διεξαγωγή της γενικής συνέλευσης των μετόχων / μελών εταιρειών κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Αρχής γενομένης από τις 30 Μαρτίου 2020, οι δανειολήπτες μπορούν να ζητούν από τους πιστωτές να αναστείλουν την υποχρέωση πληρωμής τους για χρονικό διάστημα 1 έως 9 μηνών, και το αργότερο έως τις 31.12.2020 (έκτακτο κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 37/2020).