Ο αντίκτυπος της νόσου COVID-19 σε αστικές υποθέσεις και υποθέσεις αφερεγγυότητας

1 Επιπτώσεις της Covid-19 στις αστικές διαδικασίες

1.1 Προθεσμίες στις αστικές διαδικασίες

Η Λιθουανία δεν έχει θεσπίσει επίσημες νομικές πράξεις για αναστολή ή παράταση των δικονομικών προθεσμιών στις υποθέσεις αστικού δικαίου. Η ανανέωση ή παράταση των δικονομικών προθεσμιών αποφασίζεται κατά περίπτωση από το επιληφθέν δικαστήριο.

Το Δικαστικό Συμβούλιο εξέδωσε συστάσεις προτρέποντας τα λιθουανικά δικαστήρια να « αξιολογούν με ευελιξία τις αιτήσεις ιδιωτών για την ανανέωση μη τηρηθεισών προθεσμιών υποβολής διαδικαστικών εγγράφων ή διενέργειας δικονομικών πράξεων» κατά τη διάρκεια της καραντίνας και μετά τη λήξη αυτής, αν οι εν λόγω ενέργειες έχουν παρακωλυθεί από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κήρυξε η Δημοκρατία της Λιθουανίας και την επακόλουθη μεταβολή της οργάνωσης των εργασιών των οργάνων του κράτους. Οι αιτήσεις ανανέωσης μη τηρηθεισών προθεσμιών πρέπει να συνοδεύονται από στοιχεία που τεκμηριώνουν τις εν λόγω περιστάσεις.

1.2 Δικαστική οργάνωση και δικαστικό σώμα

Το Δικαστικό Συμβούλιο εξέδωσε συστάσεις προς τους προέδρους των δικαστηρίων σχετικά με την οργάνωση των εργασιών στα οικεία δικαστήρια κατά τη διάρκεια της καραντίνας, αφήνοντας την εξειδίκευση των συστάσεων στη διακριτική ευχέρεια έκαστου προέδρου.

Κανονικά διεξάγονται οι αστικές διαδικασίες, όταν είναι εφικτό με γραπτή διαδικασία. Στις υποθέσεις αστικού δικαίου στις οποίες η προφορική ακροαματική διαδικασία είναι υποχρεωτική και οι διάδικοι έχουν εκφράσει επιθυμία να συμμετάσχουν σε αυτήν, η προγραμματισμένη προφορική ακροαματική διαδικασία αναβάλλεται χωρίς να οριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία διεξαγωγής της, ενημερώνονται οι συμμετέχοντες στη διαδικασία και συμφωνούνται πιθανές προσωρινές ημερομηνίες για την ακροαματική διαδικασία με τους διαδίκους.

Οι προφορικές ακροαματικές διαδικασίες στα δικαστήρια περιορίζονται στις αστικές υποθέσεις που χρήζουν άμεσης εκδίκασης, όπως οι αστικές υποθέσεις που αφορούν άδεια του δικαστηρίου για παράταση ακούσιας νοσηλείας και/ή ακούσιας θεραπείας, την απομάκρυνση παιδιού από μη ασφαλές περιβάλλον, και στις υποθέσεις που προβλέπονται από τον κώδικα πολιτικής δικονομίας, με προτεραιότητα στη διεξαγωγή των προφορικών διαδικασιών εξ αποστάσεως, εφόσον το δικαστήριο διαθέτει τα απαιτούμενα μέσα.

Στις επείγουσες υποθέσεις, οι συστάσεις ασφαλείας ακολουθούνται κατά τη διάρκεια των προφορικών διαδικασιών (κοινωνική αποστασιοποίηση, απολύμανση της δικαστικής αίθουσας).

Οι διαδικαστικές αποφάσεις αποστέλλονται με ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας, κατά προτεραιότητα από το δικαστικό πληροφοριακό σύστημα. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τα έγγραφα αποστέλλονται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και συμβατικού ταχυδρομείου σε όσους δεν έχουν πρόσβαση στο δικαστικό πληροφοριακό σύστημα. Διαδικαστικά έγγραφα και λοιπή αλληλογραφία αποστέλλονται σε μη συμμετέχοντες στη διαδικασία (λ.χ. δικαστικούς επιμελητές, συμβολαιογράφους) μέσω του δημόσιου συστήματος ηλεκτρονικής παράδοσης ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ή, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ταχυδρομικώς. Κάθε επικοινωνία/συνεργασία διεξάγεται με ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας και τηλεφωνικώς.

Μετά την αναστολή της απευθείας επίδοσης σε πρόσωπα στα δικαστήρια, τα διαδικαστικά έγγραφα λαμβάνονται ηλεκτρονικά ή αποστέλλονται ταχυδρομικώς.

Δικαστικοί επιμελητές: Μετά τη μετάβασή τους σε καθεστώς εξ αποστάσεως εργασίας στις 16/3, οι δικαστικοί επιμελητές εξακολουθούν να παρέχουν τις περισσότερες από τις συνήθεις υπηρεσίες τους σε πιστωτές και οφειλέτες κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Παρά το γεγονός ότι η απευθείας επαφή είναι περιορισμένη, οι δικαστικοί επιμελητές και οι υπάλληλοί τους επικοινωνούν με τους συμμετέχοντες σε διαδικασίες τηλεφωνικώς, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω του ιστότοπου http://www.antstoliai.lt/ ή με συμβατικό ταχυδρομείο. Η τρέχουσα καραντίνα δεν αποτελεί εμπόδιο για την υποβολή νέων εντολών εκτέλεσης: οι εντολές εκτέλεσης σε γραπτή μορφή μπορούν να υποβληθούν στον δικαστικό επιμελητή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ενώ οι εντολές εκτέλεσης σε ηλεκτρονική μορφή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή διαδικτυακά ή με σύνδεση στο πληροφοριακό σύστημα των δικαστικών επιμελητών στον ιστότοπο http://www.antstoliai.lt/. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, οι δικαστικοί επιμελητές θα απέχουν από την ανακοίνωση νέων πλειστηριασμών.

Όσον αφορά την οργάνωση των εργασιών των συμβολαιογράφων, καταρτίζονται σχέδια τροποποιήσεων του νόμου περί του επαγγέλματος του συμβολαιογράφου και του αστικού κώδικα. Σύμφωνα με όσα προβλέπονται, η πλειονότητα των συμβολαιογραφικών υπηρεσιών θα μεταφερθεί στο διαδίκτυο και θα παρέχεται εξ αποστάσεως. Στα σχέδια τροποποιήσεων προτείνεται να χορηγηθεί στους συμβολαιογράφους το δικαίωμα να εκτελούν συμβολαιογραφικές πράξεις εξ αποστάσεως και να τις υπογράφουν ως ηλεκτρονικά συμβολαιογραφικά έγγραφα. Οι πληροφορίες αυτές θα διαβιβάζονται στα εν λειτουργία δημόσια μητρώα και πληροφοριακά συστήματα. Επισκέψεις σε συμβολαιογραφεία θα πραγματοποιούνται αποκλειστικά και μόνο για λόγους άμεσης ταυτοποίησης προσώπου ή εκφρασμένης βούλησης. Επίσης, σχεδιάζεται η μη συμμετοχή συμβολαιογράφου στην έγκριση ορισμένων απλούστερων εντολών και το ενδεχόμενο να είναι εφικτή η ηλεκτρονική καταγραφή εντολών για τις οποίες δεν απαιτείται συμβολαιογραφικός τύπος. Στις εξ αποστάσεως συμβολαιογραφικές υπηρεσίες δεν θα περιλαμβάνονται η επικύρωση διαθηκών και η αποδοχή της φύλαξης διαθηκών, καθώς και η πιστοποίηση ότι ορισμένο πρόσωπο βρίσκεται στη ζωή. Επίσης, οι συμβολαιογράφοι δεν θα πρέπει να παρέχουν εξ αποστάσεως υπηρεσίες αν θεωρούν ότι μπορούν να προστατεύσουν δεόντως τα νόμιμα συμφέροντα πελατών τους μόνο με διά ζώσης συνάντηση ή σε περίπτωση που χρειάζεται να καταγράψουν τη βούληση ορισμένου προσώπου, να εξηγήσουν τις συνέπειες συμβολαιογραφικών πράξεων ή να επιβεβαιώσουν την ταυτότητα ορισμένου προσώπου.

Όσον αφορά την παροχή των εγγυημένων από το κράτος υπηρεσιών νομικής αρωγής, έχουν δημοσιευθεί συστάσεις στην ιστοσελίδα για τις εγγυημένες από το κράτος υπηρεσίες νομικής αρωγής. Συνιστάται θερμά η αποφυγή των προσωπικών επαφών και η οργάνωση της παροχής της νομικής συνδρομής με τη χρήση εργαλείων εξ αποστάσεως εργασίας, δηλαδή η αποστολή των αιτημάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και η παροχή των συμβουλών μέσω τηλεφώνου, διαδικτυακά ή με χρήση άλλου μέσου τηλεπικοινωνίας. Σε επείγουσες περιπτώσεις, όταν η συμμετοχή συνηγόρου είναι αναγκαία στο πλαίσιο ορισμένων προδικαστικών ερευνητικών ενεργειών ή δικαστικών διαδικασιών, συνιστάται να επιδεικνύεται η δέουσα επιμέλεια, να τηρούνται οι εθνικές κατευθυντήριες γραμμές για την ανάσχεση της εξάπλωσης της νόσου Covid-19 (ασφαλής απόσταση, υγιεινή κ.λπ.) και να μη γίνεται αποδεκτή η συμμετοχή σε διαδικασίες αν δεν έχουν ληφθεί επαρκή μέτρα προστασίας (π.χ. αν η αίθουσα δεν αερίζεται, δεν υπάρχει απολυμαντικό, δημιουργούνται ανησυχίες για την κατάσταση της υγείας άλλων στην αίθουσα).

Ο Δικηγορικός Σύλλογος της Λιθουανίας έχει επίσης δημοσιεύσει παρόμοιες συστάσεις για όλους τους ασκούντες δικηγορία στη χώρα.

1.3 Δικαστική συνεργασία εντός της ΕΕ

Οι περισσότεροι υπάλληλοι των δημόσιων αρχών εργάζονται εξ αποστάσεως. Εξακολουθεί να παρέχεται διεθνής δικαστική συνδρομή, όμως ενδέχεται να υπάρχει καθυστέρηση σε ορισμένες διαδικασίες.

2 Μέτρα που έχουν θεσπιστεί ή προβλέπεται να θεσπιστούν στα κράτη μέλη στον τομέα του πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) μετά την εκδήλωση της πανδημίας

2.1 Μέτρα ουσιαστικού πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) και σχετικά μέτρα που αφορούν τις συμβάσεις

2.1.1 Αναστολή διαδικασιών αφερεγγυότητας

2.1.1.1 Αναστολή υποχρέωσης υποβολής αίτησης πτώχευσης (οφειλέτες)

Στις 21 Απριλίου, το κοινοβούλιο ενέκρινε τον νόμο για τον αντίκτυπο της νόσου COVID-19 στην αφερεγγυότητα των νομικών προσώπων:

Αναστολή της υποχρέωσης του οφειλέτη να υποβάλει αίτηση πτώχευσης ή διαδικασίας αναδιάρθρωσης για χρονικό διάστημα τριών μηνών μετά τη λήξη της περιόδου καραντίνας.

Η κυβέρνηση δύναται να παρατείνει την εν λόγω περίοδο μέχρι το τέλος του 2020.

2.1.1.2 Προστασία των οφειλετών από τη δυνατότητα των πιστωτών να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης

Ο νόμος για τον αντίκτυπο της νόσου COVID-19 στην αφερεγγυότητα των νομικών προσώπων περιλαμβάνει:

Το δικαίωμα του πιστωτή να υποβάλει αίτηση πτώχευσης έχει περιοριστεί κατά την περίοδο της καραντίνας.

2.1.2 Αναστολή αναγκαστικής εκτέλεσης απαιτήσεων και αναστολή καταγγελιών συμβάσεων

2.1.2.1 Γενικές/ειδικές προσωρινές αναστολές αναγκαστικής εκτέλεσης απαιτήσεων / αναγκαστικής εκτέλεσης ορισμένων ειδών απαιτήσεων

-

2.1.2.2 Αναστολή καταγγελίας συμβάσεων (γενικές/ειδικές συμβάσεις)

-

2.2 Αναστολή των εργασιών των πολιτικών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένων των πτωχευτικών, και δικονομικές αναστολές

Στο πλαίσιο της κρίσης της νόσου COVID-19, τα δικαστήρια της Λιθουανίας εφάρμοσαν γραπτή διαδικασία, όποτε αυτό ήταν εφικτό, για την εκδίκαση των υποθέσεων. Κανονικά διεξάγονται οι αστικές διαδικασίες, όταν είναι εφικτό με γραπτή διαδικασία. Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με τον νόμο περί αφερεγγυότητας των νομικών προσώπων, πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στη γραπτή διαδικασία. Οι προφορικές ακροαματικές διαδικασίες σε υποθέσεις αφερεγγυότητας, όποτε είναι απαραίτητο, πρέπει να πραγματοποιούνται εξ αποστάσεως, με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών.

2.3 Άλλα μέτρα πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) (σχετικά με αγωγές ανάκλησης, σχέδια αναδιοργάνωσης, ανεπίσημες συμφωνίες και άλλα)

Ο νόμος για τον αντίκτυπο της COVID-19 στην αφερεγγυότητα των νομικών προσώπων περιλαμβάνει:

Αναστολή του υπολογισμού της προθεσμίας σε περίπτωση που ο οφειλέτης δεν έχει τη δυνατότητα να εκτελέσει το εγκεκριμένο σχέδιο αναδιάρθρωσης, με αποτέλεσμα την πιθανότητα διακοπής της αναδιάρθρωσης — για χρονικό διάστημα τριών μηνών μετά τη λήξη της περιόδου καραντίνας.

Η κυβέρνηση δύναται να παρατείνει την εν λόγω περίοδο μέχρι το τέλος του 2020.

2.4 Σχετικά μέτρα που δεν άπτονται του πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) (παράταση προθεσμιών πληρωμών, τραπεζικά δάνεια, κοινωνική ασφάλιση, ασφάλιση υγείας, επιδοτήσεις επιχειρήσεων)

Μέτρα που εφαρμόζουν οι φορολογικές αρχές.

1. Αναβολή της καταβολής ή ρύθμιση των φόρων σε δόσεις βάσει του συμφωνηθέντος χρονοδιαγράμματος, χωρίς την καταβολή τόκων.
2. Διακοπή των αγωγών ανάκτησης καθυστερούμενων φόρων σύμφωνα με το κριτήριο του εύλογου χαρακτήρα.
3. Απαλλαγή των φορολογουμένων από πρόστιμα και τόκους υπερημερίας λόγω αδυναμίας έγκαιρης συμμόρφωσης με τις φορολογικές υποχρεώσεις.

Σύμφωνα με τον νόμο περί πιστώσεων που σχετίζονται με ακίνητα και τον νόμο περί καταναλωτικών πιστώσεων, υπό ορισμένες περιστάσεις (π.χ. ο δανειολήπτης χάνει τη θέση εργασίας του ή χάνει τουλάχιστον το ένα τρίτο του εισοδήματός του/της), κατόπιν αιτήματος του δανειολήπτη, ο πάροχος της πίστωσης υποχρεούται να αναβάλλει την αποπληρωμή των δόσεων της πίστωσης, με εξαίρεση τους τόκους για περίοδο που δεν υπερβαίνει τους 3 μήνες. Η εν λόγω υποχρέωση των παρόχων καταναλωτικών πιστώσεων θεσπίστηκε δυνάμει των τροποποιήσεων του νόμου περί καταναλωτικών πιστώσεων από τις 19 Μαρτίου 2020.

Η κυβέρνηση της Λιθουανίας θέσπισε επίσης ευρεία δέσμη οικονομικών μέτρων για τις επιχειρήσεις (προγράμματα κρατικών ενισχύσεων, διάφορα επιδόματα και επιδοτήσεις, αναβολές καταβολής φόρων και δανείων κ.λπ.).