Mediacja rodzinna

Litwa
Autor treści:
European Judicial Network
Europejska sieć sądowa (w sprawach cywilnych i handlowych)

Na Litwie mediację w sporach cywilnych (w tym w sprawach rodzinnych) regulują przepisy ustawy Republiki Litewskiej o mediacji (nowa wersja tej ustawy weszła w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.). Ustawa o mediacji ma zastosowanie do rozstrzygania krajowych i międzynarodowych sporów cywilnych; ustawa ta transponuje ponadto do prawa krajowego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych.

Mediacja to procedura rozstrzygania sporów cywilnych, w ramach której strony korzystają ze wsparcia co najmniej jednego mediatora (bezstronnej osoby trzeciej) w celu polubownego rozwiązania sporu. Strony mogą skorzystać z tej procedury zarówno w przypadku sporów, które nie zostały jeszcze wniesione do sądu (mediacja pozasądowa), jak i w przypadku sporów, które są już rozpoznawane przez sąd (mediacja sądowa).

Skorzystanie z mediacji wymaga zawarcia pisemnej umowy między stronami sporu. Z mediacji można skorzystać wyłącznie w przypadku tych rodzajów sporów, w odniesieniu do których prawo przewiduje możliwość zawarcia ugody przez strony. Mediatora wyznaczają wspólnie strony albo, na wniosek stron, Służba Państwowej Pomocy Prawnej.

Począwszy od dnia 1 stycznia 2019 r., usługi mediacyjne mogą świadczyć wyłącznie osoby, które pomyślnie złożyły specjalny egzamin (z kilkoma wyjątkami), które spełniają inne wymogi określone w ustawie (nieposzlakowana opinia, dyplom ukończenia studiów wyższych, ukończenie szkolenia w zakresie mediacji) i które zostały wpisane na listę mediatorów Republiki Litewskiej. Listę mediatorów publikuje się na stronie internetowej Służby Państwowej Pomocy Prawnej (http://vgtpt.lrv.lt/). Mediatorzy mają również obowiązek działać zgodnie ze standardami bezstronności i profesjonalizmu. W zależności od treści zawartej umowy mediatorzy mogą świadczyć usługi za wynagrodzeniem lub nieodpłatnie. Strony sporu i mediatorzy mogą uzgodnić metodę i procedurę rozstrzygania sporu. Każda ze stron może wycofać się z mediacji bez podania przyczyny.

Należy podkreślić, że przystąpienie do mediacji skutkuje przerwaniem biegu terminów przedawnienia. Dzięki temu strony zachowują prawo dochodzenia roszczeń przed sądem nawet wówczas, gdy polubowne rozstrzygnięcie sporu okaże się niemożliwe. Jeżeli stronom uda się rozstrzygnąć spór polubownie przy wsparciu mediatora, zawierają ugodę. Ugoda staje się wykonalna po zatwierdzeniu przez sąd w postępowaniu uproszczonym.

Zgodnie z przepisami ustawy jedną z podstawowych zasad mediacji jest zasada poufności. Oznacza to, że o ile strony nie uzgodnią inaczej, strony, mediatorzy i podmioty zarządzające usługami mediacyjnymi muszą zachować poufność wszystkich informacji ujawnionych w toku mediacji, z wyjątkiem informacji niezbędnych do zatwierdzenia lub wykonania ugody zawartej w trakcie mediacji oraz informacji, których nieujawnienie byłoby sprzeczne z interesem publicznym. Przepis ten służy zapewnieniu, aby – poza powyższymi wyjątkami – żadne informacje uzyskane w toku mediacji nie mogły zostać wykorzystane przeciwko stronie, która je przekazała.

Ustawa o mediacji zawiera szczegółowe przepisy dotyczące mediacji obowiązkowej i mediacji sądowej oraz reguluje odpowiedzialność dyscyplinarną mediatorów.

Począwszy od dnia 1 stycznia 2020 r., mediacja w sprawach rodzinnych będzie obowiązkowa. W przypadku skorzystania z usług mediatorów wyznaczonych przez Służbę Państwowej Pomocy Prawnej koszty mediacji obowiązkowej i mediacji sądowej (trwającej do sześciu godzin) pokrywa się z budżetu państwa. W przypadku mediacji obowiązkowej strony mają prawo wybrać mediatora z listy mediatorów, ale będą musiały wówczas samodzielnie pokryć jego honorarium.

Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego od osób, które skorzystały z mediacji, pobiera się niższe opłaty przy wniesieniu sprawy do sądu.

Informacje na temat instytucji mediacji i przepisów regulujących tę instytucję można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (w języku litewskim).

http://tm.lrv.lt/lt/veiklos-sritys-1/civiliniu-gincu-taikinamasis-tarpininkavimas-mediacija

Informacje na temat mediacji na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (w języku angielskim):

http://tm.lrv.lt/en/fields-of-activity/mediation

Ostatnia aktualizacja: 10/04/2020

Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwy punkt kontaktowy Europejskiej Sieci Sądowej (EJN). Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. ESS ani Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za wszelkie informacje, dane lub odniesienia zawarte w tym dokumencie. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.