I. Lijsten en registers van deskundigen

In Denemarken zijn er verschillende soorten deskundigen. De benoeming, de procedure en het al dan niet bestaan van een openbare lijst of een openbaar register van deskundigen zijn afhankelijk van het soort deskundige dat bij een zaak betrokken is.

Voorbeelden van deskundigen:

• deskundig beoordelaar,
• beoordelaar bij de rechtbank voor huurgeschillen,
• jeugddeskundige,
• deskundig taxateur,
• technisch deskundige in minder ernstige zaken.

Ook verenigingen kunnen op bepaalde gebieden een deskundigenonderzoek verrichten.

In sommige zaken kan de rechtbank de deskundige opzoeken in een intern gegevensbestand, dat toegankelijk is voor alle rechtbanken van Denemarken. De procedure voor de benoeming van deze deskundigen kan verschillen, maar voor alle deskundigen geldt dat ze een onberispelijke reputatie moeten hebben. De lijst/het register van deze deskundigen wordt soms ook op de website van de Deense rechtbanken gepubliceerd om de transparantie te waarborgen.

In andere zaken kan de rechtbank iedere persoon aanwijzen die zij geschikt en bekwaam acht. Voor dergelijke zaken houden sommige overheidsinstellingen registers van deskundigen bij, waarin de rechtbank een deskundige met het passende deskundigheidsgebied kan vinden, bijvoorbeeld forensisch onderzoek. Wanneer er geen lijst beschikbaar is en beide partijen instemmen, zal de rechtbank een deskundige benoemen die vakbekwaam lijkt. Alleen personen met een onberispelijke reputatie kunnen worden benoemd.

II. Kwalificaties van deskundigen

Er worden geen eisen gesteld aan de kwalificaties van deskundigen. De rechtbank is niet gehouden het advies van deskundigen te volgen en kan het vrij beoordelen. Dit geldt ook voor de bewijskracht van het bewijsstuk. Wanneer de Deense beheersdienst van hoven en rechtbanken zich buigt over de aanvraag van een deskundige die als deskundige in minder ernstige zaken wil optreden, pleegt de beheersdienst overleg met de relevante brancheorganisaties en vraagt deze het strafblad van de deskundige op. Voor het overige worden er geen eisen gesteld aan de opleidings- of beroepsachtergrond van deskundigen.

III. Vergoeding van deskundigen

De vergoeding is afhankelijk van het soort deskundige dat bij de zaak betrokken is.

De vergoeding van een deskundig beoordelaar, beoordelaar bij de rechtbank voor huurgeschillen en jeugddeskundige is gereguleerd en de vergoedingsregels worden vastgesteld door Deense beheersdienst van hoven en rechtbanken (wet inzake de rechterlijke organisatie, artikel 93, en wet inzake sociale diensten, artikel 172).

In civiele zaken waarin een deskundige beoordeling nodig is, bijvoorbeeld een technisch rapport, zijn er geen gereguleerde tarieven of beperkingen op de honoraria van deskundigen. Zij mogen hun honorarium niet van tevoren ontvangen. De rechtbank stelt het honorarium vast dat aan de door de rechtbank benoemde deskundige moet worden betaald voor zijn rapport en zijn aanwezigheid in de rechtbank, alsmede voor de vergoeding van eventuele gemaakte kosten. Voorafgaand aan de beslissing verzoekt de rechtbank de partijen om opmerkingen te maken. Tegelijkertijd beslist de rechtbank over de verdeling van de vergoeding tussen de partijen (wet inzake de rechterlijke organisatie, artikel 208).

De partij die de rechtbank heeft verzocht een deskundigenrapport te laten opstellen en de wettelijke vertegenwoordiger van die partij dragen de kosten die hiermee gemoeid zijn. De wederpartij en haar wettelijke vertegenwoordiger dragen echter ook het deel van de kosten dat verbonden is aan de beantwoording van hun vragen. De partij die heeft verzocht de deskundige op te roepen tot het bijwonen van de rechtszitting, draagt de kosten in dat verband. De rechtbank kan de partijen gelasten om zekerheid te stellen voor de kosten van het deskundigenonderzoek waarom zij hebben verzocht (wet inzake de rechterlijke organisatie, artikel 208).

In strafzaken gelden vergelijkbare regels voor deskundigenonderzoeken (met nodige aanpassingen) (wet inzake de rechtelijke organisatie, artikel 210).

Technisch deskundigen moeten in minder ernstige zaken de verwachte kosten begroten en zij mogen de technische vragen niet beantwoorden voordat de vergoeding is geregeld. Vervolgens moeten de partijen opmerkingen geven op de kostenbegroting van de deskundigen. Van belang is dat als partijen geen zekerheid kunnen stellen ter dekking van de kosten, de rechtbank kan beslissen dat de zaak wordt voortgezet zonder deskundigenonderzoek. De Deense beheersdienst van hoven en rechtbanken stelt de regels vast (wet inzake de rechterlijke organisatie, artikel 404).

IV. Aansprakelijkheid van deskundigen

Er geldt geen specifieke regel betreffende de aansprakelijkheid van deskundigen. De deskundige moet de beroepsregels met betrekking tot zijn specialisme en de regels inzake onpartijdigheid en beroepsgeheim in acht nemen. Hun aansprakelijkheid wordt dus geregeld door de algemene regels inzake onrechtmatige daad/overeenkomsten. Deze regels voorzien niet in een beperking van de aansprakelijkheid.

Wanneer een deskundige zich niet aan de beroepsregels houdt zoals verwacht, kan hij worden vervangen, kan zijn honorarium worden verlaagd en kan hij zelfs aansprakelijk worden gesteld.

Crimineel gedrag bij de uitvoering van een opdracht kan leiden tot een strafrechtelijke aanklacht.

Tot slot is er geen verplichting om mogelijke aansprakelijkheid te dekken via een beroepsaansprakelijkheidsverzekering.

V. Aanvullende informatie over deskundigenprocedures

De regels inzake deskundigenprocedures zijn te vinden in verschillende wetten en zijn afhankelijk van het soort deskundige dat bij een zaak betrokken is. De meeste regels zijn echter te vinden in de wet inzake de rechtelijke organisatie (geconsolideerde wet 2021-09-15 nr. 1835). De regels met betrekking tot jeugddeskundigen zijn deels te vinden in de wet inzake sociale diensten.

De wet inzake de rechtelijke organisatie is deels in het Engels vertaald.

1. Benoeming van deskundigen

In civiele zaken kunnen de deskundigen door de rechtbank of de partijen worden benoemd. Een partij kan de rechtbank verzoeken om een of meer vragen te laten onderzoeken door een deskundige.

In strafzaken beslist de rechtbank of er een deskundige moet worden ingeschakeld wanneer de beklaagde of het openbaar ministerie daarom verzoekt. Zowel de beklaagde als het openbaar ministerie kan getuige-deskundigen oproepen.

Deskundigen moeten elk belangenconflict met een partij melden.

In minder ernstige zaken (met vorderingen zonder economische waarde of met een waarde van minder dan 50 000 Deense kroon) kan de rechter beslissen om het advies van een deskundige in te winnen. Deskundigen voor minder ernstige zaken worden door de Deense beheersdienst van hoven en rechtbanken benoemd.

a) Benoeming door een rechtbank

De voorzittende rechter/rechtbank benoemt de deskundige beoordelaars enz. voor de individuele zaak, waarin hun deskundigheid noodzakelijk wordt geacht. De voorzittende rechter kiest een deskundig beoordelaar uit de lijst/het register/het interne gegevensbestand, maar is daar in sommige situaties niet toe verplicht. Voordat de voorzittende rechter/rechtbank beslist de deskundige beoordelaars te benoemen, kunnen de partijen opmerkingen maken over de beslissing.

Wanneer de partijen om een deskundige beoordeling verzoeken, kunnen zij een deskundige benoemen, maar de rechtbank is niet aan hun beslissing gebonden. Wanneer de partijen het eens zijn over de naam van een deskundige, zal de rechter deze deskundige meestal benoemen (zonder daartoe verplicht te zijn). Indien de rechtbank de deskundige benoemt, moet de rechtbank de partijen in kennis stellen van de persoon die hij voornemens is te benoemen en de partijen in de gelegenheid stellen hun opmerkingen te maken. Als er een lijst/register bestaat zal de rechtbank of de partij daar normaal gesproken een deskundige uit kiezen, maar ze zijn daar niet altijd toe verplicht.

b) Benoeming door de partijen

Wanneer de partijen een deskundige willen benoemen om een advies uit te brengen, moeten zij een bepaald proces volgen: wanneer de partijen om een deskundigenonderzoek in civiele zaken verzoeken, moeten zij een schriftelijk verzoek indienen bij de rechtbank. Het verzoek moet informatie bevatten over het doel van het deskundigenonderzoek en over het voorwerp dat door de deskundige moet worden beoordeeld.

Als de rechtbank het verzoek inwilligt, moeten de partijen hun vragen aan de rechtbank voorleggen. Na ontvangst van de vragen benoemt de rechtbank een of meer deskundigen. Zoals hierboven beschreven, kunnen de partijen eveneens een deskundige benoemen, maar de rechtbank is niet gebonden aan hun benoeming.

2. Procedure

a) Civiele procedure

De procedure hangt af van het soort deskundige dat bij de zaak betrokken is. Soms wordt de deskundige opgeroepen voor een rechtszitting om vragen over een bepaald onderwerp te beantwoorden (bv. een jeugddeskundige op het gebied van familierecht, een deskundige beoordeling van technische vragen), en soms moet de deskundige alleen een schriftelijk rapport opstellen. In andere gevallen treedt de deskundige op als een rechter en neemt hij deel aan de beraadslagingen.

Hieronder volgen twee voorbeelden:

De deskundige beoordelaar die door de voorzittende rechter/rechtbank is benoemd voor de individuele zaak waarin zijn deskundigheid nodig wordt geacht, treedt op als rechter (maar met deskundige kennis in een specifieke discipline) en neemt deel aan de beraadslagingen van de rechtbank. In het familierecht wordt de rechtbank bijgestaan door jeugddeskundigen.

In zaken waarin een deskundige beoordeling relevant is voor een bepaalde kwestie, moet de deskundige de van de rechtbank ontvangen vragen beantwoorden in een schriftelijk rapport aan de rechtbank. De deskundige moet de partijen op de hoogte brengen van het tijdstip en de plaats van het onderzoek. Indien het deskundigenrapport ontoereikend is, kan de rechtbank de deskundige opdragen het onderzoek opnieuw uit te voeren of een aanvullend schriftelijk rapport in te dienen. Er zijn voorgedefinieerde modellen voor het deskundigenrapport. De rechtbank houdt geen toezicht op de werkzaamheden van de deskundige. Na de indiening van het rapport kunnen de partijen bijkomende vragen stellen aan de deskundige, voor zover dit door de rechtbank wordt toegestaan. De rechtbank zal dan beslissen of deskundige de bijkomende vragen schriftelijk in een aanvullend rapport of mondeling tijdens een rechtszitting moet beantwoorden. De deskundige kan ook worden opgeroepen tot het bijwonen van een rechtszitting om vragen met betrekking tot het rapport te beantwoorden.

De schriftelijke of mondelinge adviezen van de deskundigen kunnen tijdens het proces door de partijen worden betwist. De rechter is in geen enkel geval aan het advies van de deskundige gebonden.

b) Overige

In strafzaken kan eveneens een beroep worden gedaan op getuige-deskundigen. Zij worden opgeroepen en wonen meestal de rechtszitting bij.

De hier gepresenteerde informatie is in het kader van het project “Een deskundige zoeken” verzameld bij nationale contactpunten die zijn geselecteerd door het European Expertise & Experts Institute (EEEI).