Ι. Κατάλογοι και μητρώα πραγματογνωμόνων

Υπάρχουν πλήρη μητρώα πραγματογνωμόνων. Υπάρχουν περίπου 200-300 διαφορετικοί τομείς εξειδίκευσης.

• Κατάλογος των ορκωτών και δημόσια διορισμένων από τα εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια πραγματογνωμόνων διατίθεται εδώ.
• Κατάλογος των ορκωτών και δημόσια διορισμένων από τα βιοτεχνικά επιμελητήρια πραγματογνωμόνων διατίθεται εδώ.
• Κατάλογος των ορκωτών και δημόσια διορισμένων από τα γεωργικά επιμελητήρια πραγματογνωμόνων διατίθεται στους περιφερειακούς ιστοτόπους των γεωργικών επιμελητηρίων.
• Κατάλογος των ορκωτών και δημόσια διορισμένων από τα αρχιτεκτονικά επιμελητήρια πραγματογνωμόνων διατίθεται στους ιστοτόπους των αρχιτεκτονικών επιμελητηρίων.
• Πληροφορίες για τους ορκωτούς και δημόσια διορισμένους από τα επιμελητήρια μηχανικών πραγματογνώμονες, και για τα σχετικά μητρώα διατίθενται εδώ.
• Κατάλογος των πραγματογνωμόνων που έχουν καταχωριστεί από τα επιμελητήρια λογιστών διατίθεται εδώ.
• Ακόμη μία βάση δεδομένων είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση https://www.bvs-ev.de/sachverstaendigenverzeichnis/· πρόκειται για την ομοσπονδιακή ένωση δημόσια διορισμένων και ορκωτών πραγματογνωμόνων.
• Οι ιατρικοί πραγματογνώμονες δεν υποχρεούνται να διορίζονται και να ορκίζονται δημόσια. Κατάλογοι ιατρικών πραγματογνωμόνων τηρούνται στους περιφερειακούς ιστοτόπους των ιατρικών συλλόγων.

Ο διορισμός πραγματογνώμονα από το μητρώο είναι πρακτική που ακολουθείται ευρέως από τα δικαστήρια. Αν πληρούνται οι σχετικές απαιτήσεις, ο πραγματογνώμονας εγγράφεται στο μητρώο αυτομάτως. Τα οριζόμενα από το κράτος επιμελητήρια εγγραφής είναι υπεύθυνα για την άμεση επικαιροποίηση των μητρώων.

Οι κύριες νομικές διατάξεις που ισχύουν στη Γερμανία για τη δικαστική πραγματογνωμοσύνη είναι οι εξής:

• άρθρα 401 και επ. του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Zivilprozessordnung — ZPO)
• άρθρο 36 του νόμου για τη ρύθμιση του εμπορίου
• άρθρο 91 του νόμου για τη ρύθμιση της βιοτεχνίας
• νόμος περί διοικητικής διαδικασίας
• Κώδικας Ποινικής Δικονομίας
• Κώδικας δεοντολογίας πραγματογνωμόνων των βιομηχανικών και εμπορικών επιμελητηρίων

ΙΙ. Προσόντα των πραγματογνωμόνων

Ένα πρόσωπο μπορεί να περιληφθεί στον κατάλογο των πραγματογνωμόνων αν έχει ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο προσόντων στον τομέα της ειδικότητάς του. Ο αιτών, για να περιληφθεί στον κατάλογο, πρέπει απαραιτήτως να διαθέτει κατάλληλη επαγγελματική πείρα. Οι επαγγελματικές δεξιότητες πρέπει να αποδεικνύονται με την παροχή κατάλληλης τεκμηρίωσης της εργασίας του πραγματογνώμονα (π.χ. βιογραφικό σημείωμα, αντίγραφα πιστοποιητικών όλων των σχετικών πανεπιστημιακών και επαγγελματικών προσόντων, επαγγελματική πείρα, συστάσεις, εκθέσεις, μαθήματα κατάρτισης). Πραγματοποιείται επίσης εξέταση από τα βιομηχανικά και εμπορικά επιμελητήρια / βιοτεχνικά επιμελητήρια και, στην περίπτωση των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών, από τα επαγγελματικά τους επιμελητήρια. Εκτός από την εκπαίδευση, τη συνεχή επαγγελματική κατάρτιση και πείρα, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να αποδείξει ότι διαθέτει ανεξαρτησία και ακεραιότητα.

Οι ορκωτοί και δημόσια διορισμένοι πραγματογνώμονες είναι γενικά εγγεγραμμένοι στο μητρώο για πέντε έτη. Για να διοριστούν εκ νέου και, συνεπώς, να εγγραφούν στα μητρώα για μία ακόμη πενταετία, πρέπει, πριν από τη λήξη της πενταετούς περιόδου, να αποδείξουν τις δεξιότητες, την ακεραιότητα και την περαιτέρω επαγγελματική επιμόρφωσή τους (π.χ. με επαλήθευση και έλεγχο των εκθέσεων που πρέπει να υποβληθούν για την εγγραφή τους στα μητρώα για νέα περίοδο 5 ετών). Οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να παρέχουν κατάρτιση. Αν ο πραγματογνώμονας δεν τηρεί τους σχετικούς κανόνες ή δεν επικαιροποιεί τις γνώσεις του, τα επιμελητήρια δικαιούνται να τον διαγράψουν από τα μητρώα.

ΙΙΙ. Αμοιβή των πραγματογνωμόνων

Σε αστικές, διοικητικές και ποινικές υποθέσεις, η αμοιβή υπολογίζεται βάσει του γερμανικού νόμου περί δικαστικών αμοιβών και αποζημιώσεων (JVEG).

Μπορούν να ζητηθούν προκαταβολές και προπληρωμές.

Όταν ο πραγματογνώμονας αναλαμβάνει εξωδικαστική αποστολή, η αμοιβή εξαρτάται από τη συγκεκριμένη συμφωνία αποζημίωσης.

IV. Ευθύνη των πραγματογνωμόνων

Ο πραγματογνώμονας φέρει ευθύνη για τυχόν εσφαλμένη γνωμοδότηση, ανεξάρτητα από το αν η πραγματογνωμοσύνη τού έχει ανατεθεί από ιδιώτες ή από το δικαστήριο. Αν ο πραγματογνώμονας που έχει οριστεί από το δικαστήριο καταρτίσει εσφαλμένη γνωμοδότηση εκ προθέσεως ή από βαρεία αμέλεια και αυτή η εσφαλμένη γνωμοδότηση αποτελέσει τη βάση δικαστικής απόφασης, οφείλει να αποζημιώσει τον διάδικο που υφίσταται ζημία [άρθρο 839a του Αστικού Κώδικα (BGB)].

Όταν ο πραγματογνώμονας αναλαμβάνει εξωδικαστική αποστολή, εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις περί (συμβατικής) ευθύνης.

V. Περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τις διαδικασίες πραγματογνωμοσύνης

1. Διορισμός πραγματογνωμόνων

Ο πραγματογνώμονας διορίζεται από το δικαστήριο. Ωστόσο, οι διάδικοι έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν προτάσεις σχετικά με τα πρόσωπα που πρέπει να διοριστούν.

α) Διορισμός από δικαστήριο

Το δικαστήριο συνήθως χρησιμοποιεί κατάλογο ή μητρώο πραγματογνωμόνων. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να διορίζει οποιονδήποτε πραγματογνώμονα θεωρείται κατάλληλος και ικανός. Πραγματογνώμονας διορισμένος από δικαστήριο είναι πραγματογνώμονας που διορίζεται και δέχεται εντολές από το δικαστήριο. Το κύριο καθήκον του είναι να επικουρεί το δικαστήριο στο πλαίσιο του τομέα της ειδικότητάς του.

β) Διορισμός από τους διαδίκους

Αν οι διάδικοι συμφωνήσουν για τον διορισμό συγκεκριμένων προσώπων ως πραγματογνωμόνων, το δικαστήριο δεσμεύεται από τη συμφωνία τους· ωστόσο, το δικαστήριο μπορεί να περιορίσει την επιλογή που έκαναν οι διάδικοι σε ορισμένο μόνον αριθμό προσώπων.

Αν ένας διάδικος επιθυμεί να διορίσει πραγματογνώμονα από τη δική του πλευρά για να τον επικουρεί, ο εν λόγω πραγματογνώμονας δεν θεωρείται δικαστικός πραγματογνώμονας αλλά τεχνικός σύμβουλος.

2. Διαδικασία

α) Αστική διαδικασία

Το δικαστήριο πρέπει να αιτιολογεί τις αποφάσεις του και να παραπέμπει στα συμπεράσματα του πραγματογνώμονα, αν ακολουθήσει τη γνωμοδότηση του πραγματογνώμονα. Το δικαστήριο δεν δεσμεύεται από τη γνωμοδότηση του πραγματογνώμονα, αλλά η γνωμοδότηση αυτή έχει συχνά κρίσιμη σημασία για την απόφαση. Σε περίπτωση αυτοψίας, ο πραγματογνώμονας πρέπει να επικοινωνήσει με όλους τους διαδίκους. Όταν, για παράδειγμα, ο πραγματογνώμονας χρειάζεται περισσότερες πληροφορίες από τους διαδίκους, η διαχείριση του θέματος αυτού πρέπει κατά κανόνα να γίνει από το δικαστήριο.

i. Έκθεση πραγματογνωμοσύνης

Οι διάδικοι μπορούν να αμφισβητήσουν την έκθεση του διορισμένου πραγματογνώμονα με ενστάσεις ή με την πρόσληψη τεχνικού συμβούλου και την υποβολή έκθεσής του στο δικαστήριο, προβαίνοντας έτσι σε αντιπραγματογνωμοσύνη.

ii. Ακροαματική διαδικασία

Για τη διεξαγωγή αποδείξεων, μπορεί να κινηθεί ανεξάρτητη διαδικασία πριν από τη δίκη («selbständiges Beweisverfahren»). Στο πλαίσιο αυτό, ο πραγματογνώμονας μπορεί να διοριστεί πριν από την έναρξη της κύριας διαδικασίας. Το αντικείμενο αυτής της διαδικασίας περιορίζεται στη διαφύλαξη αποδεικτικών στοιχείων για μεταγενέστερες δικαστικές διαδικασίες ή για την αποφυγή της δικαστικής διαμάχης.

Η ακροαματική διαδικασία διέπεται από κώδικα δεοντολογίας και από διαδικαστικούς κανόνες. Ο πραγματογνώμονας πρέπει να απαντά στα ερωτήματα με τρόπο αντικειμενικό, κατανοητό και περιεκτικό. Στο γερμανικό δικονομικό δίκαιο δεν προβλέπεται αντεξέταση στην αστική διαδικασία, αλλά ερωτήσεις μπορούν να τεθούν όχι μόνον από τον δικαστή αλλά και από τους διαδίκους.

β) Λοιπές διαδικασίες

Στις ποινικές υποθέσεις, το δικαστήριο πρέπει να διορίζει τον πραγματογνώμονα από αναγνωρισμένο μητρώο δικαστικών πραγματογνωμόνων· άλλα πρόσωπα μπορούν να επιλεγούν μόνον αν αυτό επιβάλλεται από ειδικές περιστάσεις [άρθρο 73 παράγραφος 2 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (StPO)]. Το δικαστήριο μπορεί να κατευθύνει τη δραστηριότητα του πραγματογνώμονα. Άλλοι σχετικοί κανόνες υπάρχουν στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Οι πληροφορίες που παρουσιάζονται στην παρούσα ενότητα συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο του έργου «Εξεύρεση πραγματογνώμονα» από σημεία επαφής ανά χώρα που επιλέχθηκαν από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Εμπειρογνωσίας και Εμπειρογνωμόνων (European Expertise & Experts Institute – EEEI).