Rechtsbijstand

1 Wat zijn de proceskosten en wie moet ze normaliter betalen?

Kosten van juridische tweedelijnsbijstand (antrinė teisinė pagalba) zijn kosten waarvan de aanvrager is vrijgesteld, namelijk de proceskosten in civiele procedures, de kosten van grondwettelijke procedures, de kosten van administratieve procedures, de kosten van rechtszaken in verband met een administratieve overtreding, de kosten in verband met de behandeling van een civiele vordering in een strafzaak, de kosten van verdediging en vertegenwoordiging in een procedure (met inbegrip van beroeps- en cassatieprocedures, ongeacht wie de procedure inleidt), de kosten van tenuitvoerleggingsprocedures zoals omschreven in de instructies voor de tenuitvoerlegging van beslissingen, goedgekeurd door de minister van Justitie, en de kosten in verband met de opstelling van processtukken, de bewijsvergaring, de vertaling en de vertegenwoordiging in procedures voorafgaande aan buitengerechtelijke geschillenbeslechting, wanneer een dergelijke procedure bij wet of bij rechterlijke beslissing is voorgeschreven. Reiskosten worden ook vergoed wanneer de aanwezigheid van de aanvrager wettelijk verplicht is of door de rechtbank is erkend.

In het geval van grensoverschrijdende geschillen in burgerlijke en handelszaken omvat de door de staat gefinancierde rechtsbijstand:

1. de tolkkosten;
2. de kosten van vertaling van de aanvraag voor rechtsbijstand en van de documenten die aantonen dat de persoon recht heeft op rechtsbijstand;
3. de kosten van vertaling van de essentiële processtukken die door het gerecht of de bevoegde autoriteit worden gevraagd en door de aanvrager worden ingediend;
4. de door de aanvrager te betalen reiskosten, indien personen die zijn betrokken bij de zaak van de aanvrager, aanwezig moeten zijn op grond van de Litouwse wetgeving of van een gerechtelijke beslissing en het gerecht beslist dat deze personen niet op een andere voor het gerecht aanvaardbare wijze kunnen worden gehoord.

In het geval van grensoverschrijdende geschillen waarbij de aanvrager woonachtig is of hoofdzakelijk verblijft in de Republiek Litouwen, omvat de door de staat gefinancierde rechtsbijstand de kosten:

1. die voortkomen uit de rechtsbijstand die in de Republiek Litouwen is toegekend voordat de aanvraag voor rechtsbijstand is ontvangen in een andere lidstaat van de Europese Unie waar de zaak aanhangig is gemaakt of waar de beslissing moet worden uitgevoerd;
2. van vertaling van de aanvraag voor rechtsbijstand en van de documenten die aantonen dat de persoon recht heeft op rechtsbijstand.

Indien u recht hebt op juridische tweedelijnsbijstand die 100 % wordt vergoed, hoeft u deze kosten niet te betalen. Indien u voor gedeeltelijke rechtsbijstand in aanmerking komt, moet u het resterende deel van deze kosten zelf betalen.

2 Wat is precies rechtsbijstand?

Juridische eerstelijnsbijstand (pirminė teisinė pagalba), juridische tweedelijnsbijstand (antrinė teisinė pagalba) en door de staat gefinancierde buitengerechtelijke bemiddeling worden verleend overeenkomstig de procedure die is vastgelegd in de wet van de Republiek Litouwen inzake door de staat gefinancierde rechtsbijstand (Lietuvos Respublikos valstybės garantuojamos teisinės pagalbos įstatymas).

U moet juridische eerstelijnsbijstand aanvragen als u juridische informatie of juridisch advies nodig hebt, documenten voor de (gemeentelijke) overheid moet opstellen, bijstand nodig hebt voor een minnelijke buitengerechtelijke geschillenbeslechting of een gerechtelijk schikking moet voorbereiden. Rechtsbeoefenaars die juridische eerstelijnsbijstand verlenen, houden zich ook bezig met het opstellen van verzoekschriften voor echtscheiding door onderlinge toestemming, echtscheidingsovereenkomsten, verzoeken om een gerechtelijk bevel, punten van bezwaar tegen verzoeken van schuldeisers, verzoeken om rechterlijke toestemming voor het verkopen of met een hypotheek bezwaren van onroerend goed, verzoeken om rechterlijke toestemming voor het aanvaarden van een nalatenschap en verzoeken om voorafgaande rechterlijke toestemming voor het aangaan van transacties met betrekking tot het vermogen van een persoon die op een bepaald gebied handelingsonbekwaam of beperkt handelingsbekwaam is.

Juridische eerstelijnsbijstand is beschikbaar in elke Litouwse gemeente.

U moet juridische tweedelijnsbijstand aanvragen als u processtukken moet opstellen, in een procedure door een advocaat moet worden verdedigd of vertegenwoordigd, met inbegrip van een tenuitvoerleggingsprocedure, vertegenwoordigd moet worden in een vroegtijdige minnelijke buitengerechtelijke geschillenbeslechting, als dat op grond van de wet of een beslissing noodzakelijk is, of als u vrijstelling wilt van advocatenkosten, procedure- en andere kosten.

Als u een minnelijke schikking van een civielrechtelijk geschil wenst, moet u om door de staat gefinancierde buitengerechtelijke bemiddeling verzoeken.

Beslissingen over de verlening van juridische tweedelijnsbijstand of door de staat gefinancierde buitengerechtelijke bemiddeling worden genomen door de overheidsdienst voor rechtsbijstand.

Alle informatie over door de staat gefinancierde rechtsbijstand is te vinden op de website Informatiesysteem voor rechtsbijstand (Teisinės pagalbos paslaugų informacinės sistemos — TEISIS): https://teisis.lt/external/home/main

3 Wat zijn de vereisten voor de verlening van rechtsbijstand?

Juridische eerstelijnsbijstand wordt toegekend aan burgers van de Republiek Litouwen, burgers van een lidstaat van de Europese Unie, personen die legaal in Litouwen of in een andere lidstaat van de Europese Unie verblijven, of personen die aanspraak maken op rechtsbijstand krachtens internationale overeenkomsten die door de Republiek Litouwen zijn ondertekend. Deze personen hebben, ongeacht hun financiële situatie, recht op een gratis adviesgesprek van een uur over een onderwerp waarover zij vragen hebben.

Rechtsbeoefenaars die juridische eerstelijnsbijstand verlenen, geven advies over de minnelijke buitengerechtelijke beslechting van geschillen, verstrekken informatie over het rechtssysteem, de wetten en de regelgeving, helpen bij de voorbereiding van een gerechtelijke schikking, helpen in voorkomend geval bij het invullen van de aanvraag voor juridische tweedelijnsbijstand of stellen de wettelijk vereiste processtukken op. Juridische eerstelijnsbijstand wordt afgewezen als de vorderingen van de aanvrager kennelijk ongegrond zijn, als de betreffende kwestie eerder uitgebreid is behandeld, als een persoon in staat is advies bij een advocaat in te winnen zonder door de staat gefinancierde rechtsbijstand, als de aanvraag geen betrekking heeft op diens rechten of legitieme belangen, behalve in het geval van juridische vertegenwoordiging, of als er misbruik wordt gemaakt van door de staat gefinancierde rechtsbijstand of van materiële of procedurele rechten.

Juridische tweedelijnsbijstand wordt toegekend aan dezelfde groep personen, maar wordt wel onderworpen aan een beoordeling van het persoonlijke of gezinsvermogen en het persoonlijke inkomen.

Juridische tweedelijnsbijstand kan worden toegekend aan personen van wie het persoonlijke of gezinsvermogen en het persoonlijke jaarinkomen over de laatste twaalf maanden niet hoger zijn dan de normatieve niveaus die door de regering van de Republiek Litouwen zijn vastgesteld om in aanmerking te komen voor rechtsbijstand. Er moet worden opgemerkt dat personen die juridische tweedelijnsbijstand aanvragen, een opgave moeten doen van de onroerende en roerende zaken die in hun eigen bezit en het bezit van hun echtgeno(o)te zijn.

Ongeacht het persoonlijke of gezinsvermogen of het persoonlijke jaarinkomen, kan er gratis juridische tweedelijnsbijstand worden toegekend aan bijvoorbeeld: slachtoffers van strafbare feiten, ontvangers van sociale uitkeringen, personen van wie erkend is dat zij ernstig gehandicapt zijn of niet in staat zijn te werken of die de pensioenleeftijd hebben bereikt en van wie volgens de wettelijke procedure is vastgesteld dat zij aanzienlijke bijzondere behoeften hebben, en aan de andere personen die worden genoemd in artikel 12 van de wet betreffende de door de staat gefinancierde rechtsbijstand.

Juridische tweedelijnsbijstand wordt afgewezen: als de vorderingen van de aanvrager kennelijk ongegrond zijn, als vertegenwoordiging in de zaak niet haalbaar is, als de aanvrager een vergoeding voor immateriële schade wegens laster vordert, maar geen materiële schade heeft geleden, als de aanvraag betrekking heeft op een vordering die rechtstreeks voortvloeit uit de commerciële of zelfstandige activiteiten van de aanvrager, als de aanvrager toegang heeft tot de vereiste juridische diensten zonder gebruik te maken van door de staat gefinancierde rechtsbijstand, als de aanvraag geen betrekking heeft op een schending van de eigen rechten van de aanvrager, behalve in bij wet bepaalde gevallen van vertegenwoordiging, als de vordering waarvoor om juridische tweedelijnsbijstand wordt verzocht, is overgedragen aan de aanvrager met het oog op het verkrijgen van door de staat gefinancierde rechtsbijstand, als de aanvrager misbruik maakt van door de staat gefinancierde rechtsbijstand of van zijn materiële of procedurele rechten, als de aanvrager weigert een deel van de vaste kosten van juridische tweedelijnsbijstand te betalen, als uit het onderzoek naar de gegrondheid van de vordering blijkt dat de mogelijke kosten van juridische tweedelijnsbijstand hoger zouden zijn dan het bedrag van de financiële vordering (financiële belangen), of als de aanvrager in een andere zaak juridische tweedelijnsbijstand heeft gekregen, maar heeft geweigerd de vaste kosten van die juridische tweedelijnsbijstand of een deel daarvan binnen de gestelde termijn te betalen.

Er kan door de staat gefinancierde buitengerechtelijke bemiddeling worden ingeroepen indien ten minste een van de partijen bij het geschil recht heeft op juridische tweedelijnsbijstand.

Bij grensoverschrijdende geschillen waarbij het persoonlijke of gezinsvermogen en het persoonlijke inkomen van legaal in een andere lidstaat van de Europese Unie verblijvende natuurlijke personen het door de regering vastgestelde normatieve niveau overschrijden, maar de betrokken natuurlijke persoon aangeeft de kosten van de procedure niet te kunnen dragen, moet de overheidsdienst voor rechtsbijstand vaststellen of de betrokkene de kosten van de procedure kan betalen. De dienst houdt daarbij rekening met de kosten van levensonderhoud in de andere lidstaat waar die persoon zijn woonplaats of hoofdverblijfplaats heeft en kan besluiten rechtsbijstand in de tweede lijn te verlenen. In dat geval wordt de vraag of de aanvrager, gezien zijn persoonlijke of gezinsvermogen en zijn persoonlijke inkomen, recht heeft op rechtsbijstand, beoordeeld aan de hand van de wetgeving van de plaats waar hij zijn woonplaats of hoofdverblijfplaats heeft.

4 Kan rechtsbijstand worden verleend voor alle soorten procedures?

Ja, behalve bij grensoverschrijdende geschillen. Bij grensoverschrijdende geschillen wordt de door de staat gefinancierde rechtsbijstand verleend in burgerlijke en handelszaken.

5 Bestaat er een specifieke procedure voor spoedeisende gevallen?

Ja. Wanneer de aanwezigheid van een advocaat of gemachtigde vertegenwoordiger in een strafrechtelijke procedure verplicht is, wordt de advocaat die juridische tweedelijnsbijstand verleent, aangewezen door de met het gerechtelijk vooronderzoek belaste ambtenaar, de openbare aanklager of de met de behandeling van de zaak belaste rechter.

6 Waar kan ik een verzoekformulier voor rechtsbijstand verkrijgen?

Het formulier voor het aanvragen van juridische tweedelijnsbijstand, samen met de aanvullende documenten, en het formulier voor het aanvragen van door de staat gefinancierde buitengerechtelijke bemiddeling, samen met de aanvullende documenten, zijn te vinden op de website over door de staat gefinancierde rechtsbijstand: https://vgtpt.lrv.lt/en/links/requests

Voor grensoverschrijdende geschillen is het in te dienen aanvraagformulier te vinden op het e-justitieportaal.

7 Welke documenten moet ik bij mijn verzoek om rechtsbijstand voegen?

De in te dienen documenten zijn te vinden op de website over door de staat gefinancierde rechtsbijstand: https://vgtpt.lrv.lt/en/links/requests

Voor grensoverschrijdende geschillen:

1. formulier voor het indienen van een verzoek om rechtsbijstand (het verzoek moet worden ondertekend door de persoon die de rechtsbijstand aanvraagt, of door diens gemachtigde vertegenwoordiger, onder overlegging van een volmachtbewijs);
2. identiteitsbewijs: paspoort, identiteitskaart, permanente of tijdelijke verblijfsvergunning voor Litouwen of een lidstaat van de Europese Unie;
3. documenten waaruit de aanvraag blijkt (bv. in uw zaak uitgesproken rechterlijke beslissingen, overeenkomst, als uw vordering samenhangt met de uitvoering van een overeenkomst enz.);
4. een verklaring (bewijs) van de bevoegde autoriteit van uw land van verblijf waaruit blijkt dat u in uw land recht hebt op gratis rechtsbijstand op grond van het recht van uw land.

8 Waar moet ik mijn verzoek om rechtsbijstand indienen?

Overheidsdienst voor rechtsbijstand:

Odminių g. 3, 01122 Vilnius, Litouwen
Tel. + 8 700 00 211
Fax + 8 700 35 004
E-mail: teisinepagalba@vgtpt.lt

9 Hoe kom ik te weten of ik al dan niet in aanmerking kom voor rechtsbijstand?

Neem contact op met de overheidsdienst voor rechtsbijstand.

10 Wat moet ik doen als ik in aanmerking kom voor rechtsbijstand?

Dien bij de overheidsdienst voor rechtsbijstand een aanvraag in, die vergezeld gaat van de verplichte documenten.

11 Wie kiest mijn advocaat als ik in aanmerking kom voor rechtsbijstand?

De overheidsdienst voor rechtsbijstand.

12 Als ik in aanmerking kom voor rechtsbijstand, worden dan al mijn proceskosten betaald?

Als u rechtsbijstand ontvangt die 100 % wordt vergoed, hoeft u geen advocatenkosten en onkosten te betalen. Als u rechtsbijstand ontvangt waarbij de onkosten worden vergoed, moet u het resterende deel van de advocatenkosten en de proceskosten zelf betalen. Er moet worden opgemerkt dat een persoon niet wordt vrijgesteld van de kosten die worden gemaakt door de andere partij in het geschil. Indien een persoon een procedure inleidt bij het gerecht en zijn eis door het gerecht wordt verworpen, kan het gerecht de persoon veroordelen in de kosten van de andere partij in het geschil. In dat geval zal de overheid de andere partij in het geschil niet vrijstellen van betaling van de kosten.

13 Wie betaalt de overige kosten als ik slechts recht heb op beperkte rechtsbijstand?

Deze kosten komen ten laste van de persoon aan wie gedeeltelijke rechtsbijstand is toegekend.

14 Omvat rechtsbijstand ook de kosten van beroepsprocedures?

Ja, juridische tweedelijnsbijstand is ook beschikbaar voor de voorbereiding van een beroep en voor vertegenwoordiging bij het hof van beroep. Er moet worden opgemerkt dat indien in eerste aanleg juridische tweedelijnsbijstand is verleend, een nieuwe aanvraag moet worden ingediend, samen met alle benodigde documenten, om voor de beroepsprocedure juridische tweedelijnsbijstand te verkrijgen, en dat de overheidsdienst voor rechtsbijstand zal beoordelen of u in het kader van de beroepsprocedure recht hebt op rechtsbijstand.

15 Als ik in aanmerking kom voor rechtsbijstand, kan die dan worden ingetrokken in de loop van het proces (of zelfs na het proces)?

Ja. Indien blijkt dat de persoon aan wie de rechtsbijstand is toegekend, informatie heeft verzwegen of verkeerde informatie heeft verstrekt om door de staat gefinancierde rechtsbijstand te verkrijgen. De rechtsbijstand kan tevens worden beëindigd op verzoek van de betrokken persoon of indien blijkt dat die persoon de aan hem toegekende rechtsbijstand op oneigenlijke wijze gebruikt, niet met de advocaat samenwerkt enz.

16 Kan ik een weigering om rechtsbijstand te verlenen, aanvechten?

Ja. Tegen een door de overheidsdienst voor rechtsbijstand genomen beslissing kan binnen een maand na ontvangst van de beslissing beroep worden ingesteld bij de Litouwse commissie voor administratieve geschillen (Lietuvos administracinių ginčų komisija) (Vilniaus g. 27, Vilnius) of de administratieve arrondissementsrechtbank van Vilnius (Vilniaus apygardos administracinis teismas) (Žygimantų g. 2, Vilnius).

17 Heeft het verzoek om rechtsbijstand tot gevolg dat de verjaringstermijn wordt geschorst?

Nee.