Skutki majątkowe zarejestrowanych związków partnerskich

1 Czy w tym państwie członkowskim występują różne formy „zarejestrowanych związków partnerskich”? Jakie są różnice między poszczególnymi formami?

Zgodnie z ustawą o zarejestrowanych związkach partnerskich rodzajem związku cywilnego przewidzianym w maltańskim prawie jest „zarejestrowany związek partnerski” (unjoni ċivili) – rozdział 530 Zbioru Praw Malty. Zawarcie zarejestrowanego związku partnerskiego jest możliwe między dwoma osobami tej samej lub odmiennej płci. Zawarcie związku partnerskiego wywołuje takie same skutki prawne jak zawarcie małżeństwa cywilnego. Partnerzy, którzy zawarli zarejestrowany związek partnerski przed wejściem w życie ustawy z 2017 r. o zmianie ustawy o małżeństwie oraz innych ustaw, mogą przekształcić zarejestrowany związek partnerski w małżeństwo cywilne w terminie 5 lat począwszy od dnia 1 września 2017 r. W przypadku przekształcenia zarejestrowanego związku partnerskiego w małżeństwo zarejestrowany związek partnerski ulega rozwiązaniu z chwilą jego przekształcenia, a będące wynikiem takiego przekształcenia małżeństwo uznaje się za zawarte z chwilą zawarcia zarejestrowanego związku partnerskiego.

2 Czy w tym państwie członkowskim obowiązuje ustawowy ustrój majątkowy zarejestrowanych związków partnerskich? Jaka jest jego treść? Do jakich form „zarejestrowanego związku partnerskiego” ma on zastosowanie?

Ponieważ zarejestrowany związek partnerski i małżeństwo wywołują takie same skutki prawne, również ustrój majątkowy jest tożsamy w obu tych przypadkach. Państwo maltańskie zapewnia osobom chcącym zawrzeć zarejestrowany związek partnerski zgodnie z prawem maltańskim swobodę wyboru ustroju, który będzie regulował kwestie związane z ich majątkiem. Niemniej głównym ustrojem majątkowym na Malcie jest wspólność majątkowa.

Ustrój ten obowiązuje z mocy prawa w odniesieniu do każdego zarejestrowanego związku partnerskiego, chyba że osoby, które zawarły już zarejestrowany związek partnerski lub które zamierzają zawrzeć taki związek, postanowią, że ich majątek będzie podlegał innemu ustrojowi, przy czym taki inny ustrój nie może być sprzeczny z duchem maltańskiego prawa. Umowa regulująca taki ustrój majątkowy musi mieć formę dokumentu urzędowego.

Na Malcie funkcjonują również inne małżeńskie ustroje majątkowe, które mają zastosowanie także w przypadku zarejestrowanych związków partnerskich: rozdzielność majątkowa i wspólność dorobku pod osobnym zarządem.

Wspólność majątkowa, która stanowi ustawowy ustrój majątkowy na Malcie, oznacza, że wszelki majątek nabyty przez partnerów po zawarciu zarejestrowanego związku partnerskiego będzie wchodził w skład ich wspólnego majątku, a zatem obydwu z nich będzie przysługiwał równy udział w tym majątku. W prawie maltańskim wyraźnie wskazano przedmioty majątkowe, które są objęte wspólnością majątkową – kategoria ta nie obejmuje darowizn, spadków ani majątku osobistego każdego z małżonków stanowiącego jego wyłączną własność (paraphernal property).

Rozdzielność majątkowa to kolejny ustrój majątkowy, który partnerzy mogą wybrać zamiast wspólności majątkowej – w jego ramach każdy z partnerów zachowuje prawo do sprawowania pełnej kontroli nad majątkiem nabytym przed zawarciem zarejestrowanego związku partnerskiego i po jego zawarciu oraz samodzielnego zarządu tym majątkiem bez konieczności uzyskania zgody drugiego partnera.

Wspólność dorobku pod osobnym zarządem to kolejny ustrój, który partnerzy mogą wybrać zamiast wspólności majątkowej. W jego ramach przyjmuje się, że każdemu z partnerów przysługuje prawo do nabywania przedmiotów majątkowych, władania nimi oraz do zarządzania przedmiotami majątkowymi nabytymi we własnym imieniu, tak, jak gdyby stanowiły one jego wyłączną własność. Wybór powyższego ustroju nie wyklucza jednak możliwości wspólnego nabycia przedmiotów majątkowych przez partnerów, które to przedmioty podlegają wówczas ich wspólnemu zarządowi.

3 Jak partnerzy mogą zorganizować swoje stosunki majątkowe? Jakie są w tym przypadku wymogi formalne?

Jeżeli chodzi o wspólność majątkową, zgodnie z ogólnie obowiązującą zasadą obaj partnerzy są zobowiązani do wspólnego rozporządzania i zarządu majątkiem wspólnym. W przypadku tego konkretnego ustroju w prawie maltańskim wyróżnia się jednak czynności zwykłego zarządu, których dokonać może jeden z partnerów działający samodzielnie, i czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu, których mogą dokonać wyłącznie obaj partnerzy działający wspólnie. W prawie maltańskim wyszczególniono wyłącznie czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu, co oznacza, że w przypadku gdy danej czynności nie wymieniono wyraźnie w przepisach, należy ją uznać za czynność zwykłego zarządu. Dlatego też jednym z wymogów formalnych, którego należy zawsze przestrzegać w przypadku wspólności majątkowej, jest wymóg uzyskania zgody obu partnerów. W przypadku nieudzielenia przez partnera zgody na czynność przeniesienia lub ustanowienia prawa rzeczowego lub osobistego na ruchomości i nieruchomości taka czynność może zostać unieważniona na wniosek partnera, który nie udzielił zgody na jej dokonanie.

Jeżeli chodzi o rozdzielność majątkową, ogólna zasada stanowi, że każdy z partnerów ma prawo do rozporządzania i zarządu swoim majątkiem we własnym imieniu, bez konieczności uzyskania zgody drugiego partnera.

Jeżeli chodzi o wspólność dorobku pod osobnym zarządem, zgodnie z ogólnie obowiązującą zasadą w przypadku gdy jeden z partnerów postanawia nabyć przedmiot majątkowy we własnym imieniu, nie jest zobowiązany do wcześniejszego uzyskania zgody drugiego partnera i dysponuje prawem do rozporządzania i zarządu tym przedmiotem we własnym imieniu. Natomiast w przypadku, gdy obaj partnerzy postanowią nabyć dany przedmiot majątkowy wspólnie, wymaga to uzyskania zgody obu z nich i są oni uprawnieni do wspólnego rozporządzania i zarządu tym przedmiotem.

4 Czy istnieją ograniczenia swobody organizowania stosunków majątkowych przez partnerów?

Jeżeli chodzi o wspólność majątkową, obaj partnerzy są zobowiązani do dokonywania czynności wspólnie. W związku z tym nie dysponują swobodą w zakresie samodzielnego rozporządzania i zarządu majątkiem, z wyjątkiem czynności zwykłego zarządu, które nie wymagają zgody obu partnerów.

Natomiast w przypadku, gdy partnerzy zdecydują się na rozdzielność majątkową, każdy z nich może swobodnie rozporządzać majątkiem we własnym imieniu, przy czym drugi partner nie ma żadnego wpływu na podejmowane w tym zakresie decyzje.

W przypadku wspólności dorobku pod osobnym zarządem jeżeli jeden z partnerów nabędzie przedmiot majątkowy bez zgody drugiego partnera, nabywający partner jest uprawniony do swobodnego rozporządzania tym przedmiotem bez żadnych ograniczeń. Jeżeli natomiast partnerzy wspólnie nabędą przedmioty majątkowe, w sprawach dotyczących tych przedmiotów mają obowiązek działać wspólnie.

5 Jakie są skutki prawne rozwiązania lub unieważnienia w odniesieniu do skutków majątkowych zarejestrowanego związku partnerskiego?

W odniesieniu do wspólności majątkowej przepisy wyraźnie stanowią, że ustrój ten zaczyna obowiązywać z dniem zawarcia małżeństwa i ustaje z dniem śmierci jednego z małżonków lub rozwiązania małżeństwa. Przepisy stanowią ponadto, że w przypadku separacji małżonkowie mogą wystąpić o sądowy podział majątku wspólnego.

Jeżeli chodzi o wspólność dorobku pod osobnym zarządem, przepisy stanowią, że ustrój ten ustaje m.in. w przypadku rozwiązania małżeństwa oraz orzeczenia separacji sądowej.

Natomiast w ramach ustroju rozdzielności majątkowej, w przypadku rozwiązania małżeństwa, separacji lub unieważnienia małżeństwa, małżonkowie w dalszym ciągu rozporządzają i zarządzają przedmiotami majątkowymi, które nabyli we własnym imieniu.

Powyższa zasada ma również zastosowanie do zarejestrowanych związków partnerskich.

Dlatego też skutki rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa wobec majątku małżonków sprowadzają się do podziału wszystkich przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania małżeństwa na drodze polubownej albo na mocy orzeczenia właściwego sądu.

6 Jakie są skutki prawne śmierci jednego z partnerów w odniesieniu do skutków majątkowych zarejestrowanego związku partnerskiego?

W przypadku śmierci jednego z partnerów maltańskie prawo spadkowe ma zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy Malta ma jurysdykcję w tym zakresie, a najważniejszym czynnikiem, który należy wziąć w tym kontekście pod uwagę, jest to, czy spadkodawca pozostawił po sobie testament.

7 Który urząd jest uprawniony do podejmowania decyzji w kwestiach związanych ze skutkami majątkowymi zarejestrowanego związku partnerskiego?

Organem właściwym do rozpoznawania spraw dotyczących małżeńskich ustrojów majątkowych jest Wydział Rodzinny Sądu Cywilnego (Civil Court – Family Section).

8 Jaki jest wpływ skutków majątkowych zarejestrowanego związku partnerskiego na stosunki prawne między jednym z partnerów a osobami trzecimi?

Ustanowienie ustroju majątkowego między partnerami prowadzi w stosownych przypadkach do powstania stosunku prawnego między partnerami a osobami trzecimi. Osoby trzecie są uprawnione do wykonywania przysługujących im praw względem obu partnerów łącznie lub względem każdego z partnerów z osobna – w zależności od tego, z kim zawarły one umowę lub z kim łączy je stosunek zobowiązaniowy.

9 Krótki opis procedur podziału majątku i ustania stosunków majątkowych zarejestrowanego związku partnerskiego w tym państwie członkowskim

Podział majątku przeprowadza się zazwyczaj po wniesieniu przez partnerów pozwu o separację lub rozwiązanie związku. Przed wniesieniem sprawy do właściwego sądu w przypadku tego rodzaju postępowań partnerzy mają obowiązek podjęcia próby mediacji, w toku której zadaniem mediatora jest pojednanie partnerów.

Jeżeli mediacja okaże się skuteczna, partnerzy mogą dokonać separacji w sposób polubowny – w takim przypadku określają prawa przysługujące im we wzajemnych relacjach oraz regulują sposób wykonywania prawa do pieczy nad dziećmi i kwestie związane z podziałem majątku wspólnego, sporządzając dokument urzędowy, który bada następnie właściwy sąd, aby zagwarantować zachowanie równowagi między prawami partnerów. Po zatwierdzeniu umowy przez właściwy sąd poświadcza się ją notarialnie i wpisuje się ją do odpowiedniego rejestru. Dopiero wówczas nabiera ona pełnej mocy prawnej i staje się skuteczna względem osób trzecich.

Jeżeli mediacja okaże się nieskuteczna i partnerzy nie będą w stanie osiągnąć porozumienia, mają obowiązek zwrócić się do właściwego sądu o wszczęcie postępowania w sprawie o rozwiązanie ustroju majątkowego, aby podzielić między siebie majątek wspólny. Gdy wyrok właściwego sądu uzyska przymiot powagi rzeczy osądzonej, następuje jego publikacja – od tej chwili nabiera on pełnej mocy prawnej i wywołuje skutki względem osób trzecich.

10 Jakie są procedury rejestracji nieruchomości i jakie dokumenty lub informacje są zwykle wymagane?

Aby zarejestrować nieruchomość na Malcie, notariusz, który sporządził umowę dotyczącą tej nieruchomości, składa w tym celu notę notarialną w rejestrze publicznym. Po złożeniu noty notarialnej nieruchomość zostaje niezwłocznie zarejestrowana, a umowa staje się prawnie wiążącą dla stron, jak również skuteczna względem osób trzecich.