Rechten van minderjarigen in gerechtelijke procedures

1. De handelingsbekwaamheid van het kind

In Bulgarije is de minimumleeftijd voor strafrechtelijke aansprakelijkheid 14 jaar. Voor alle zaken is de minimumleeftijd waarop een eiser een zaak zelf aan het gerecht kan voorleggen 14 jaar.

2. Toegang tot aangepaste procedures

Er bestaat geen specialisatie op het gebied van kindvriendelijke justitie bij algemene rechtbanken. Bij rechtbanken waar voldoende personeel beschikbaar is om het beginsel van de willekeurige toewijzing van zaken te waarborgen, worden rechters toegewezen aan een civielrechtelijke en strafrechtelijke afdeling en behandelen zij slechts de desbetreffende zaken. De afdelingen kunnen bij regionale en districtsrechtbanken worden opgericht en het administratief hoofd van de rechtbank beslist over de toewijzing van rechters aan deze afdelingen.

In de Bulgaarse wetgeving is voorzien in een wettelijke definitie van een “kind”. Voor strafrechtelijke aansprakelijkheid geldt ook een minimumleeftijd en er zijn speciale regels voor het opleggen van straffen aan minderjarigen. In de zin van de wet inzake kinderbescherming is een kind “een natuurlijke persoon die nog geen 18 jaar is”.

Minderjarigen worden onderverdeeld in twee groepen: van 14 tot 16 jaar en van 16 tot 18 jaar. Hun strafrechtelijke aansprakelijkheid is beperkt ten opzichte van de strafrechtelijke aansprakelijkheid van volwassenen; de mate van beperking is kleiner voor de leeftijdscategorie 16-18 jaar.

Minderjarigen die 16 jaar zijn geworden, kunnen bestuursrechtelijk aansprakelijk zijn op grond van de wet administratieve overtredingen en straffen en op grond van speciale rechtshandelingen zoals het decreet inzake de bestrijding van hooliganisme onder minderjarigen.

3. Multidisciplinaire aspecten

Alle relevante organisaties moeten hun activiteiten coördineren teneinde de kinderen zo goed mogelijk te begrijpen. In de wet inzake kinderbescherming zijn de bevoegdheden van de instellingen voor kinderbescherming geregeld. Deze instellingen zijn de Bulgaarse dienst voor kinderbescherming, de directoraten voor sociale bijstand op lokaal niveau, de minister van Werkgelegenheid en Sociaal Beleid, de minister van Binnenlandse Zaken, de minister van Onderwijs en Wetenschap, de minister van Justitie, de minister van Buitenlandse Zaken, de minister van Cultuur, de minister van Gezondheidszorg en de burgemeesters van de gemeenten.

4. Opleiding van professionals

Professionals die betrokken zijn bij het gerechtelijke proces moeten over de vereiste kwalificaties beschikken en uitgebreide ervaring hebben, met name met het werken met kinderen. Er zijn geen voorschriften voor de juridische opleiding, maar bijna alle specialisten volgden cursussen en opleidingen voor de kwalificaties om specifieke vaardigheden te verwerven.

Anderzijds nemen de maatschappelijk werkers en politieagenten deel aan andere studies, seminars en vergaderingen die door overheidsinstanties, ngo’s enz. worden georganiseerd. Het bureau voor sociale bijstand organiseert, als belangrijke overheidsinstelling die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het beleid voor kinderbescherming, op lokaal niveau veel opleidingen om de kwalificaties van zijn ambtenaren — de maatschappelijk werkers — te verbeteren.

5. Belangen van het kind

Volgens de wet inzake kinderbescherming is het veiligstellen van de belangen van het kind een van de belangrijkste beschermingsbeginselen. De belangen van het kind vormen het belangrijkste beginsel voor de betrokkenheid van kinderen bij gerechtelijke procedures. De nationale wetgeving biedt kinderen de mogelijkheid om een proactieve rol te vervullen, hun mening te uiten en deel te nemen aan de besluitvorming.

6. Toegang tot rechtsmiddelen

In de wet inzake kinderbescherming is bepaald dat kinderen recht hebben op rechtsbijstand en beroep in alle procedures die hun rechten of belangen betreffen.

Kinderen zonder handelingsbekwaamheid kunnen klachten en juridische beroepen indienen via hun ouders of wettelijk vertegenwoordigers, die hun rechten namens hen uitoefenen. De wetgeving biedt deze vertegenwoordigers een mogelijkheid om beslissingen te nemen en de belangen van het kind te waarborgen. Wanneer een kind slachtoffer is en geen vervolging wenst, kan een openbaar aanklager dit namens het kind doen en een vooronderzoek inleiden.

Er zijn geen specifieke regels inzake rechtsbijstand voor kinderen. De algemene regels van de wet inzake rechtsbijstand zijn van toepassing.

7. Toekomstige ontwikkelingen

Het ministerie van Justitie heeft in samenwerking met een breed scala aan belanghebbenden een nieuwe wet inzake het afzien van strafrechtelijke procedures en het opleggen van disciplinaire maatregelen voor minderjarigen opgesteld. De ontwerpwet heeft tot doel minderjarigen die met de wet in aanraking komen aan te moedigen tot wettig gedrag en te zorgen voor steun bij hun integratie in de samenleving door middel van het opleggen van disciplinaire maatregelen en hun deelname aan passende onderwijsprogramma’s. De ontwerpwet heeft, in overeenstemming met de internationale normen en beste praktijken, betrekking op het nieuwe stelsel van maatregelen die zijn bedoeld voor de preventie van secundaire en herhaalde overtredingen door minderjarigen die illegale handelingen plegen.

Een essentieel onderdeel van de voorgestelde wetswijzigingen is de beoogde mogelijkheid om gebruik te maken van bemiddeling. Hiermee wordt het mogelijk om herstelrecht in te voeren en af te zien van strafrechtelijke procedures voor minderjarigen om ervoor te zorgen dat de schade die door onrechtmatig gedrag is veroorzaakt, ongedaan wordt gemaakt en de relatie tussen de dader, het slachtoffer en de maatschappij voor zover mogelijk wordt hersteld.

8. Familie- en gezinsleven

De Bulgaarse wetgeving inzake adoptie is herzien naar aanleiding van de ratificering van het Verdrag inzake de bescherming van kinderen en de samenwerking op het gebied van de interlandelijke adoptie (het Verdrag van Den Haag). De opname van adopties en adoptieouders in speciale registers werd met de wijzigingen ingevoerd als voorwaarde voor de goedkeuring van volle adopties. Er werd voorzien in een uitzondering op deze regel voor de adoptie van een kind van een echtgenoot en de adoptie van een kleinkind door de grootouders.

Volgens de Bulgaarse wetgeving kan een adoptie “vol” of “eenvoudig” zijn.

Bij een volle adoptie, tussen het geadopteerde kind en zijn descendenten enerzijds en de adoptieouder en zijn verwanten anderzijds ontstaan rechten en plichten zoals tussen biologische verwanten en worden de rechten en plichten tussen het geadopteerde kind en zijn descendenten met hun biologische verwanten opgeschort.

Bij een eenvoudige adoptie ontstaan uitsluitend tussen het geadopteerde kind en zijn descendenten enerzijds en de adoptieouder anderzijds rechten en plichten zoals tussen biologische verwanten en worden de rechten en plichten tussen het geadopteerde kind en zijn descendenten met hun biologische verwanten in stand gehouden. De ouderlijke rechten en plichten gaan over op de adoptieouder.

Kindvriendelijke justitie in Bulgarije   (324 Kb)