1 Hemm bżonn li mmur il-qorti jew teżisti alternattiva oħra?
Le, mhux bilfors dejjem trid tmur il-qorti biex issolvi t-tilwima tiegħek. F’xi każijiet, ikun perfettament possibbli li tagħmel użu minn forom alternattivi ta’ soluzzjoni tat-tilwim.
2 Hemm limitu ta’ żmien biex inressaq każ il-qorti?
Iva, ġeneralment ikun hemm, iżda t-termini għat-tressiq ta’ azzjoni fil-qorti jvarjaw minn kawża għal oħra u mhuwiex possibbli li tingħata tweġiba f’termini ġenerali. Għall-mistoqsijiet, l-aħjar li tikkuntattja avukat jew l-Uffiċċju ta’ Għajnuna Legali (Juridisch loket) (http://www.juridischloket.nl/)
3 Għandi mmur quddiem qorti f’dan l-Istat Membru?
Bħala regola bażika, il-konvenut jitħarrek mill-qorti tal-Istat Membru tar-residenza tiegħu.
4 Jekk iva, f’liema qorti partikolari f’dan l-Istat Membru għandi nirrikorri, skont fejn ngħix jien u fejn tgħix il-parti l-oħra, jew skont elementi oħrajn tal-każ tiegħi?
Sakemm ma jkunx previst mod ieħor mil-liġi, il-kawża tiegħek trid titressaq quddiem il-qorti distrettwali għall-post tar-residenza tal-konvenut. Jekk il-post tar-residenza tal-konvenut fin-Netherlands ma jkunx magħruf, il-ġuriżdizzjoni tista’ tkun ukoll f’idejn il-qorti għall-post fejn attwalment tkun qed toqgħod din il-persuna. Għalhekk, trid issib f’liema indirizz u f’liema muniċipalità Netherlandiża qed jgħix il-konvenut. Jekk dak ikun magħruf, tista’ tikkonsulta l-Att dwar il-Klassifikazzjoni Ġudizzjarja (Wet op de rechterlijke indeling) sabiex issir taf f’liema distrett ġudizzjarju jinsab il-post tar-residenza jew tas-soġġorn. Abbażi ta’ dan, huwa possibbli li tiddetermina l-qorti distrettwali li trid tiġi ppreżentata l-kawża lilha.
5 Għal liema qorti partikolari għandi nirrikorri f’dan l-Istat Membru, skont in-natura tal-każ tiegħi u l-ammont mitlub?
Għat-tweġiba għal din il-mistoqsija, issir referenza għall-mistoqsija preċedenti. Għal aktar informazzjoni sabiex tiddetermina quddiem liema qorti għandek tressaq il-kawża tiegħek, aħna nirreferuk għal rechtspraak.nl.
6 Nista’ nressaq il-każ waħdi jew għandi bżonn intermedjarju, bħal pereżempju avukat?
Fin-Netherlands, il-prinċipju legali huwa li l-partijiet iridu jkunu rrappreżentati minn avukat fi kwistjonijiet ċivili u kummerċjali. F’dan ir-rigward, ma tagħmel ebda differenza jekk il-kwistjoni tkunx tinvolvi proċedimenti mibdija b’rikors ġuramentat, proċedimenti mibdija b’rikors jew proċedimenti sommarji, proċedura għal mandat ta’ inibizzjoni interim jew, pereżempju, proċedimenti f’kontumaċja.
Tapplika eċċezzjoni biss għal pretensjonijiet li jammontaw sa massimu ta’ EUR 25 000 jew għal pretensjonijiet ta’ valur indeterminat, iżda fejn ikun hemm indikazzjoni ċara li l-valur li jirrappreżentaw ma jaqbiżx il-EUR 25 000. F’dawn il-kawżi, hija l-qorti distrettwali li għandha ġuriżdizzjoni u l-partijiet jistgħu jaġixxu għan-nom tagħhom stess fil-proċedimenti. Il-partijiet jistgħu jiksbu wkoll assistenza mingħand persuni oħrajn minbarra avukati, pereżempju konsulent legali jew uffiċjal ġudizzjarju.
Jekk il-kawża tinvolvi ftehim tax-xogħol, ftehim ta’ negozjar kollettiv, dispożizzjoni ta’ ftehim ta’ negozjar kollettiv iddikjarata li hija ġeneralment vinkolanti, ftehim ta’ rtirar bikri, kif imsemmi fl-Att dwar il-Ftehim Qafas għall-Irtirar Bikri ta’ Uffiċjali tal-Gvern (Wet kaderregeling vut overheidspersoneel), ftehim ta’ aġenzija, ftehim ta’ kiri jew ftehim ta’ opzjoni ta’ lokazzjoni, ikun possibbli wkoll li taġixxi mingħajr avukat. Għalhekk, għal dawn il-kawżi, l-ammont tal-pretensjoni f’termini monetarji huwa irrilevanti.
7 Biex nibda l-każ, fejn irrid inressqu eżatt: fl-uffiċċju tal-informazzjoni, fl-uffiċċju tal-iskrivan tal-qorti jew quddiem xi amministrazzjoni oħra?
Id-dokumenti bil-miktub li bihom jistgħu jinbdew il-proċedimenti jridu jiġu indirizzati lill-uffiċċju tal-iskrivan tal-qorti kompetenti. Jeħtieġ li hawnhekk wieħed iżomm f’moħħu d-differenza bejn il-proċedimenti mibdija b’rikors ġuramentat u l-proċedimenti mibdija b’rikors. Fil-proċedimenti mibdija b’rikors ġuramentat, ir-rikors ġuramentat l-ewwel jiġi nnotifikat lill-konvenut u mbagħad jiġi rreġistrat fl-uffiċċju tal-iskrivan. Iż-żewġ azzjonijiet iridu jitwettqu minn uffiċjal ġudizzjarju. Wara dan, il-proċedimenti jitmexxew permezz tal-lista ta’ kawżi (lista ta’ kawżi li jinstemgħu matul is-sessjoni). Fil-proċedimenti mibdija b’rikors, rikors jiġi ppreżentat direttament lill-uffiċċju tal-iskrivan u l-bqija tal-proċedimenti jitmexxew ukoll mill-uffiċċju tal-iskrivan tal-qorti kompetenti. Ara wkoll "In-notifika tad-dokumenti".
Il-proċedura deskritta hawn fuq se tinbidel fis-snin li ġejjin meta tidħol fis-seħħ il-leġiżlazzjoni dwar il-proċeduri elettroniċi (obbligatorji). Din il-leġiżlazzjoni għandha tiddaħħal gradwalment mill-2017 sal-2021. Fl-aħħar mill-aħħar, il-proċeduri elettroniċi għandhom isiru obbligatorji fil-kawżi kollha b’rappreżentanza legali obbligatorja. Dawn il-kawżi mbagħad dejjem jibdew bil-preżentazzjoni ta’ dokument oriġinarju (procesinleiding) permezz tal-portal tal-internet tas-servizz ġudizzjarju (Rechtsspraak) jew permezz ta’ konnessjoni tas-sistema bejn is-servizz ġudizzjarju u l-avukat. Issir ukoll referenza għall-informazzjoni dwar "Ipproċessar awtomatiku".
8 B’liema lingwa nista’ nagħmel ir-rikors tiegħi? Nista’ nippreżentah bil-fomm jew jeħtieġ li jsir bil-miktub? Nista’ nibgħat ir-rikors bil-feks jew bil-posta elettronika?
Fin-Netherlands, l-Olandiż huwa l-lingwa uffiċjali tal-proċeduri tal-qorti. Dan ifisser li r-rikors ġuramentat jew ir-rikors (bil-miktub) li jibda l-proċedimenti jrid jitfassal bl-Olandiż. Bħala eċċezzjoni, id-dokumenti proċedurali f’kawża pendenti quddiem qorti stabbilita fil-provinċja ta’ Friesland jistgħu jitfasslu bil-lingwa ta’ Friesland.
Id-dokumenti jistgħu jiġu ddepożitati wkoll mal-uffiċċju tal-iskrivan ta’ qorti distrettwali b’fax. Id-dokumenti mibgħuta b’fax li jaslu fl-uffiċċju tal-iskrivan qabel 24:00 (nofsillejl) tal-aħħar jum jitqiesu bħala li ġew ippreżentati sad-data ta’ skadenza. Hemm eċċezzjoni għal dan: ir-rikorsi fil-kawżi tal-familja ma jiġux aċċettati jekk ikunu ntbagħtu b’fax. Id-dokumenti ma jistgħux jiġu ppreżentati permezz tal-posta elettronika. Mill-2017 sal-2021, il-proċeduri elettroniċi għandhom jiddaħħlu gradwalment għall-kwistjonijiet kollha tal-liġi ċivili u amministrattiva. Jekk ikunu daħlu fis-seħħ proċeduri elettroniċi għat-tip ta’ kawża kkonċernata, azzjoni tista’ titressaq quddiem il-qorti b’mod elettroniku permezz tal-portal tal-internet tas-servizz ġudizzjarju.
9 Jeżistu formoli partikolari biex fuqhom tiftaħ kawża, jew jekk m'hemmx, kif għandi nippreżenta l-każ tiegħi? Hemm xi elementi li bilfors għandhom jiġi inklużi fil-fajl?
Huma stabbiliti bil-liġi rekwiżiti speċifiċi dwar il-kontenut ta’ rikors ġuramentat jew rikors (bil-miktub) li jibda l-proċedimenti. Skont il-leġiżlazzjoni l-ġdida li tippermetti proċeduri elettroniċi, jifdal mod wieħed biss ta’ kif jinbdew il-proċedimenti. Din il-leġiżlazzjoni għandha tiddaħħal gradwalment minn Settembru 2017 sal-2021. Għal aktar informazzjoni, issir referenza għar-Regoli ta’ Proċedura Nazzjonali għal taħrika ċivili lill-qrati (Landelijk Procesreglement voor civiele dagvaardingen bij de rechtbanken) (taħt Rechtbanken (il-Qrati Distrettwali), Handel (il-Kummerċ)) u għar-Regoli ta’ Proċedura għall-proċedimenti mibdija b’rikors fis-settur tal-liġi ċivili kummerċjali/qorti fi proċedimenti sommarji (Procesreglement voor verzoekschriftenprocedure sector civiel handel/voorzieningenrechter).
Proċedimenti mibdija b’rikors ġuramentat
Fil-proċedimenti mibdija b’rikors ġuramentat, l-uffiċjal ġudizzjarju jinnotifika r-rikors ġuramentat lill-konvenut, imbagħad jirreġistrah fl-uffiċċju tal-iskrivan tal-qorti. It-taħrika trid tinkludi: l-isem tal-pretendent, x’inhi l-pretensjoni, l-isem tal-konvenut, ir-raġunijiet għall-pretensjoni u d-dokumenti li jissostanzjaw ippreżentati mill-pretendent b’sostenn għall-pretensjoni. It-taħrika tiddikjara wkoll id-data tas-seduta ta’ smigħ u l-qorti li fiha se tinstema’ l-kawża.
Il-fajl irid ikun fih id-dokumenti li ġejjin:
- Ir-rikors ġuramentat oriġinali;
- Jekk ir-rikors ġuramentat ikun irid jiġi nnotifikat barra l-pajjiż, id-dokumenti oriġinali li juru li dan sar b’mod korrett;
- Evidenza ta’ għajnuna legali ffinanzjata pubblikament jew rapport tal-introjtu jew kopja tat-talba għal għajnuna legali ffinanzjata pubblikament jew rapport tal-introjtu;
- Evidenza tal-għażla tad-domiċilju tal-konvenut;
- L-esebiti (id-dokumenti) li għandhom jiġu invokati fil-proċedimenti;
- In-notifika ta’ jekk il-medjazzjoni seħħitx qabel il-proċedimenti u, fil-każijiet elenkati hawn taħt, il-kopji tad-dokumenti li ġejjin ukoll jiġu ppreżentati:
- jekk issir talba għal rimborż tal-ispejjeż ta’ mandat ta' sekwestru, kopja tad-dokumenti tal-mandat ta' sekwestru;
- f’każijiet ta’ riferiment, id-deċiżjoni tar-riferiment u d-dokumenti inklużi sar-riferiment;
- jekk ir-rikors ġuramentat ikun irid jiġi ppubblikat jew tradott f’lingwa barranija, id-dokumenti li juru li dan seħħ.
Proċedimenti mibdija permezz ta’ rikors
Fil-proċedimenti mibdija b’rikors, ir-rikors jiġi ppreżentat direttament lill-uffiċċju tal-iskrivan u l-bqija tal-proċedimenti jitmexxew ukoll mill-uffiċċju tal-iskrivan tal-qorti kompetenti.
Il-fajl irid ikun fih id-dokumenti li ġejjin:
- L-isem, il-kunjom u l-post tar-residenza jew, fin-nuqqas ta’ post tar-residenza fin-Netherlands, il-post fejn attwalment qed jirrisjedi r-rikorrent, kif ukoll
- L-isem, l-indirizz, il-post tar-residenza jew, fin-nuqqas ta’ post tar-residenza fil-Pajjiżi l-Baxxi, il-post fejn attwalment qegħdin jirrisjedu kull intimat u kull parti interessata, safejn ikun jaf ir-rikorrent, kif ukoll
- Deskrizzjoni ċara tar-rikors u r-raġunijiet li fuqhom huwa bbażat, inklużi r-raġunijiet għall-ġuriżdizzjoni lokali tal-qorti, kif ukoll
- L-isem u n-numru tat-telefon tal-avukat assenjat għall-kawża.
Kwalunkwe parti li tinvoka kwalunkwe dokument fir-rikors ġuramentat, dikjarazzjoni bil-miktub jew nota ta’ informazzjoni hija mitluba li tehmeż kopja ta’ dak id-dokument.
10 Huwa meħtieġ li nħallas xi tariffi tal-qorti? Jekk iva, meta? Ikun jeħtieġ li nħallas avukat mal-preżentata tar-rikors?
Iridu jitħallsu t-tariffi tal-qorti meta titressaq azzjoni fil-qorti. L-ammont tagħhom jiddependi fuq in-natura u l-ammont involuti fit-tilwima. Fil-prattika, l-avukat tiegħek ta’ spiss iħallas dan l-ammont bil-quddiem u sussegwentement jitolbu lilek. Jekk matul il-proċedimenti jkun meħtieġ li jissejjaħ espert (pereżempju, awditur, espert mediku jew espert tekniku), fl-aħħar mill-aħħar, il-qorti titlob li l-ispejjeż jitħallsu mill-parti telliefa, sakemm ma tiddeċidix mod ieħor (pereżempju, fil-kawżi tal-familja, fejn l-ispejjeż ġeneralment jitħallsu mill-parti li tkun ġarrbithom). L-istess japplika wkoll għall-ispejjeż tax-xhieda jew ta’ forom oħrajn ta’ evidenza.
L-avukati jitolbu onorarju għall-attivitajiet tagħhom, ibbażata fuq rata fis-siegħa (bil-VAT inkluża/eskluża), sakemm ma jkunx hemm intitolament għal għajnuna legali ffinanzjata pubblikament (ara wkoll il-mistoqsija 11). Fil-prinċipju, l-onorarji tal-avukati fin-Netherlands mhumiex fissi. Huwa rrakkomandat li tinkiseb informazzjoni dwar is-suġġett fi żmien xieraq mingħand l-avukat li jirrappreżentak jew mill-Kamra tal-Avukati Netherlandiża (Nederlandse orde van Advocaten). Il-biċċa l-kbira tal-avukati jitolbu avvanz u sussegwentement jiddikjaraw ix-xogħol tagħhom matul il-proċedimenti, segwit b’fattura finali.
11 Nista' nitlob għajnuna legali?
Fin-Netherlands teżisti l-possibbiltà ta’ għajnuna legali ffinanzjata pubblikament. Kull min ikun jeħtieġ assistenza legali, iżda ma jistax jaffordjaha, jista’ jitlob kontribuzzjoni lejn l-ispejjeż legali. Il-Bord tal-Għajnuna Legali (Raad voor rechtsbijstand) imbagħad iħallas parti mill-ispejjeż ta’ avukat, iżda trid titħallas ukoll kontribuzzjoni proprja. Din il-kontribuzzjoni tiddependi fuq is-sitwazzjoni finanzjarja. Ir-rikors jiġi ppreżentat mill-avukat lill-Bord tal-Għajnuna Legali. Il-kundizzjonijiet tal-eliġibbiltà jistgħu jinstabu fuq is-sit web tal-Bord tal-Għajnuna Legali (http://www.rvr.org/).
12 It-talba tiegħi minn liema mument titqies li nftetħet b'mod uffiċjali? Nirċievi konferma mingħand l-awtoritajiet dwar jekk il-każ tiegħi ġiex ippreżentat korrettement jew le?
Fil-proċedimenti mibdija b’rikors ġuramentat, il-kawża tkun pendenti mid-data tat-taħrika. Ir-rikors ġuramentat jiġi ppreżentat mill-pretendent lill-uffiċċju tal-iskrivan sa mhux aktar tard mill-aħħar jum tal-ftuħ tal-uffiċċju tal-iskrivan qabel id-data tal-lista ta’ kawżi stipulata fit-taħrika (id-data skedata għas-seduta ta’ smigħ). L-iskrivan idaħħal il-kawża fil-lista ta’ kawżi ta’ diviżjoni waħda ta’ mħallfin.
Il-pendenza tal-proċedimenti tiskadi jekk ir-rikors ġuramentat ma jkunx ġie ppreżentat lill-uffiċċju tal-iskrivan sad-data ta’ skadenza msemmija qabel, sakemm ma jkunx inħareġ avviż ta’ rkupru validu fi żmien ġimagħtejn mid-data tal-lista ta’ kawżi stipulata fir-rikors ġuramentat.
Fil-proċedimenti mibdija b’rikors, il-kawża tkun pendenti meta r-rikors ikun ġie ppreżentat lill-uffiċċju tal-iskrivan.
B’mod ġenerali, ma tintbagħat ebda konferma li kawża tkun ġiet ippreżentata b’mod validu. F’kawżi mibdija b’rikors ġuramentat, jekk il-mandat ikun insuffiċjenti, f’xi każijiet, il-pretendent jingħata l-opportunità li jirrimedja l-insuffiċjenza. L-istess japplika fil-każ ta’ proċedimenti mibdija permezz ta’ rikors. Madankollu, l-uffiċċju tal-iskrivan mhuwiex obbligat li joffri din l-opportunità.
Fil-proċedimenti li jridu jitwettqu b’mod elettroniku, is-sistema elettronika tiġġenera konferma tar-riċevuta li tiġi inkluża fl-atti tal-kawża elettroniċi. Id-dokumenti jistgħu jiġu kkonsultati b’mod elettroniku f'kull ħin mill-partijiet.
13 Ningħata informazzjoni preċiża dwar iż-żmien li fih ikunu ser isiru s-seduti sussegwenti (bħaż-żmien disponibbli għalija biex nidher)?
L-informazzjoni preċiża dwar l-iskeda ta’ żmien għall-proċedimenti ma tistax tingħata immedjatament mill-uffiċċju tal-iskrivan jew meta tinbeda l-azzjoni. Naturalment, inti tiġi nnotifikat dwar meta finalment tkun se tinstema’ l-kawża tiegħek. B’mod ġenerali, l-avukat jew l-uffiċċju tal-iskrivan ikun jista’ jgħid bejn wieħed u ieħor meta tkun se tinstema’ kawża, iżda ma hemm ebda intitolament għal tali notifiki.
