Νόμιμη μετακίνηση/εγκατάσταση στο εξωτερικό με παιδιά

1 Κάτω υπό ποιες περιπτώσεις μπορεί ο ένας γονέας να μετακινήσει νομίμως το παιδί σε άλλο κράτος χωρίς την έγκριση του άλλου γονέα;

Η γονική μέριμνα σχετικά με ζητήματα μείζονος σημασίας ασκείται από αμφότερους τους γονείς (άρθρα 1901, 1902, 1911 και 1912 του Αστικού Κώδικα).

Σε περίπτωση λύσης της σχέσης των γονέων (με διαζύγιο ή χωρισμό), η γονική μέριμνα σχετικά με ζητήματα μείζονος σημασίας εξακολουθεί να ασκείται και από τους δύο (άρθρο 1906 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα), εκτός αν το δικαστήριο, με αιτιολογημένη απόφαση, αποφανθεί ότι η γονική μέριμνα θα ασκείται μόνο από τον έναν εκ των δύο γονέων και όταν η άσκηση της γονικής μέριμνας από κοινού θεωρηθεί ότι δεν είναι προς όφελος του παιδιού (άρθρο 1906 παράγραφος 2 του Αστικού Κώδικα).

Η έννοια των ζητημάτων μείζονος σημασίας είναι αόριστη και αντιστοιχεί σε στενό εύρος των πτυχών της ζωής ενός παιδιού ή σε σοβαρά ή σε σοβαρά και σπάνια υπαρξιακά ζητήματα που σχετίζονται με τα βασικά δικαιώματα του παιδιού.

Η γεωγραφική θέση ή η επιλογή του επίκεντρου της ζωής ενός παιδιού, δηλαδή, η επιλογή του τόπου κατοικίας του είναι ζήτημα μείζονος σημασίας και εναπόκειται σε αμφότερους τος γονείς να λάβουν τη σχετική απόφαση ενώ, σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων ως προς το ζήτημα αυτό, ο τόπος κατοικίας του παιδιού καθορίζεται από το δικαστήριο (άρθρο 1906 παράγραφος 5 του Αστικού Κώδικα).

Στο πλαίσιο αυτό, ένας γονέας μπορεί να μετακινήσει νόμιμα το παιδί σε άλλο κράτος χωρίς τη συναίνεση του άλλου γονέα μόνο όταν ασκεί την αποκλειστική γονική μέριμνα ή ο τόπος κατοικίας του παιδιού έχει καθοριστεί ή μεταβληθεί από δικαστήριο, επιτρέποντας τη μετακίνηση σε άλλο κράτος.

2 Κάτω από ποιες προϋποθέσεις είναι απαραίτητη η συναίνεση του άλλου γονέα για τη μετακίνηση του παιδιού σε άλλο κράτος;

Η συναίνεση απαιτείται όταν η γονική μέριμνα ασκείται από αμφότερους τους γονείς, όπως είναι επί του παρόντος ο γενικός κανόνας δυνάμει του άρθρου 1906 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα.

3 Σε περίπτωση που ο άλλος γονέας δεν συναινεί στη μετακίνηση του παιδιού σε άλλο κράτος, παρόλο που είναι απαραίτητο, πώς μπορεί το παιδί να μετακινηθεί νομίμως σε άλλο κράτος;

Εάν ένας εκ των γονέων δεν συναινεί στη μετακίνηση του παιδιού σε άλλο κράτος και η γονική μέριμνα ασκείται από αμφότερους τους γονείς, η μετακίνηση του παιδιού σε άλλο κράτος μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με δικαστική απόφαση (άρθρο 1906 παράγραφος 5 του Αστικού Κώδικα).

Στην περίπτωση αυτή, η υπόθεση πρέπει να παραπεμφθεί στο δικαστήριο / δικαστικό τμήμα που έχει καθ’ ύλην αρμοδιότητα [αρμοδιότητα για οικογενειακές υποθέσεις και υποθέσεις ανηλίκων — βλ. άρθρα 122-125 του νόμου για την οργάνωση των δικαστηρίων (νόμος αριθ. 62/2013)] και κατά τόπον αρμοδιότητα, εφόσον η διαδικασία διεξάγεται σύμφωνα με το καθεστώς της αστικής διαδικασίας επιτροπείας που προβλέπεται στον νόμο αριθ. 141/2015 (βλ. άρθρα 3, 9 και 67 του εν λόγω νόμου).

4 Ισχύουν οι ίδιοι κανόνες για την προσωρινή μετακίνηση (π.χ. διακοπές, υγειονομική περίθαλψη) και τη μόνιμη μετακίνηση; Κατά περίπτωση, σας παρακαλούμε να υποβάλετε τα σχετικά έντυπα συναίνεσης.

Στη νομική θεωρία και τη νομολογία, η προσωρινή μετακίνηση για διακοπές ή αναψυχή δεν θεωρείται ζήτημα μείζονος σημασίας, στις περιπτώσεις όπου η μετακίνηση δεν απαιτεί μεταβολές στον τόπο όπου βρίσκεται το επίκεντρο της ζωής ενός παιδιού. Εξαιρέσεις περιλαμβάνουν τη μετακίνηση σε χώρες όπου μαίνονται ένοπλες συρράξεις, σε χώρες που είναι ιδιαίτερα επισφαλείς ή σε χώρες που πλήττονται από πανδημίες, στις οποίες περιπτώσεις η υγεία και η ασφάλεια του παιδιού θα ετίθετο σε κίνδυνο.

Εντούτοις, η παροχή υγειονομικής περίθαλψης θα πρέπει να θεωρείται ζήτημα μείζονος σημασίας, που απαιτεί τη συμφωνία αμφότερων των γονέων, ανάλογα με την εκάστοτε υγειονομική περίθαλψη και τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει αυτή στα βασικά δικαιώματα του παιδιού, στο μέτρο που περιλαμβάνει σημαντικές ιατρικές πράξεις (χημειοθεραπεία, πειραματικές θεραπείες) ή την ανάγκη να διασφαλιστεί η επαρκής συνοδεία του παιδιού, επειδή το παιδί δεν κατανοεί τη γλώσσα που χρησιμοποιείται από το ιατρικό προσωπικό καθώς και επειδή το ιατρικό προσωπικό μπορεί να δυσκολεύεται ή να αδυνατεί να λάβει ακριβείς πληροφορίες από το παιδί σχετικά με τα συμπτώματά του, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη μετάφραση.

Όταν η ιατρική περίθαλψη αυτού του είδους συνεπάγεται προσωρινή μετακίνηση του παιδιού, η συμφωνία αμφότερων των γονέων για την παροχή της καλύπτει επίσης την απομάκρυνση.

Έντυπα

Η Υπηρεσία Μετανάστευσης και Συνόρων (Serviço de Estrangeiros e Fronteiras - SEF) διαθέτει υποδείγματα εντύπων για τη μετακίνηση ανηλίκων.

Τα υποδείγματα αυτά διατίθενται στην ακόλουθη διεύθυνση: https://www.sef.pt/pt/pages/conteudo-detalhe.aspx?nID=73

Εφαρμοστέα νομοθεσία

Καθεστώς αστικής διαδικασίας επιτροπείας

Αστικός Κώδικας

Νόμος για την οργάνωση των δικαστηρίων

Σημείωση:

Οι πληροφορίες στο παρόν δελτίο δεν δεσμεύουν το σημείο επικοινωνίας του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου για αστικές και εμπορικές υποθέσεις, ούτε τα δικαστήρια ή άλλες οντότητες και αρχές. Παρά το γεγονός ότι τα ενημερωτικά δελτία ενημερώνονται σε τακτική βάση, δεν υποκαθιστούν το εκάστοτε ισχύον κείμενο του νόμου και υπόκεινται σε εξελισσόμενη ερμηνεία από τη νομολογία.