Sądy administracyjne
Wraz z przyjęciem nowego kodeksu postępowania administracyjnego w 2006 roku ustanowiono w Bułgarii system sądów administracyjnych. System sądów administracyjnych składa się z 28 sądów administracyjnych na szczeblu okręgowym oraz z Najwyższego Sądu Administracyjnego.
Sądy administracyjne na szczeblu okręgowym
Sądy administracyjne mają jurysdykcję nad wszystkimi sprawami o:
- wydanie, zmianę, odwołanie lub orzeczenie nieważności aktów administracyjnych;
- orzeczenie nieważności lub bezskuteczności porozumień zawartych na mocy kodeksu postępowania administracyjnego;
- przyznanie środków prawnych przeciwko bezprawnym działaniom lub zaniechaniom administracji;
- przyznanie ochrony przed bezprawną przymusową egzekucją;
- przyznanie odszkodowania za szkodę wynikającą z niezgodnych z prawem aktów, działań lub zaniechań organów i urzędników administracji;
- przyznanie odszkodowań za szkody wynikające z przymusowej egzekucji;
- orzeczenie nieważności, unieważnienia lub uchylenie orzeczeń wydanych przez sądy administracyjne;
- stwierdzenie fałszu aktów administracyjnych zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego.
Powództwo o stwierdzenie istnienia lub nieistnienia uprawnienia administracyjnego lub stosunku prawnego może wnieść każdy, kto ma do tego podstawy i nie dysponuje innymi środkami prawnymi.
Sprawy rozpatruje sąd administracyjny, w którego jurysdykcji geograficznej mieści się siedziba organu wydającego akt administracyjny będący przyczyną powództwa; jeśli taka siedziba mieści się za granicą, sprawę rozpatruje sąd administracyjny dla miasta Sofii.
Od aktów administracyjnych, na mocy których niezwłocznie realizowana jest polityka krajowa, zagraniczna, obronna i polityka bezpieczeństwa, nie przysługuje odwołanie, z zastrzeżeniem przypadków przewidzianych przez prawo.
Najwyższy Sąd Administracyjny
Najwyższy Sąd Administracyjny rozpatruje skargi i odwołania od aktów Rady Ministrów, premiera, wicepremiera, ministrów, szefów innych instytucji bezpośrednio podlegających Radzie Ministrów, od aktów Najwyższej Rady Sądownictwa, Narodowego Banku Bułgarii, od aktów gubernatorów okręgów i od innych aktów ustanowionych ustawą; orzeka w sprawach spornych dotyczących ustawowych instrumentów ustawodawstwa wtórnego; jako instancja kasacyjna rozpatruje akty sądowe, orzeka w sprawach administracyjnych i rozpatruje wnioski o uchylenie prawomocnych wyroków sądu w sprawach administracyjnych.
Najwyższy Sąd Administracyjny składa się z dwóch kolegiów podzielonych na wydziały. Prezes sądu i wiceprezesi stoją na czele kolegiów.
Inne sądy szczególne
Sądy wojskowe
Historia sądów wojskowych sięga 1 lipca 1879 r. W 1956 roku system sądownictwa wojskowego przeszedł restrukturyzację po ulokowaniu wojska w Sofii, Płowdiwie, Sliwenie, Warnie i Plewenie. Struktura sądów wojskowych jest aktualnie taka sama.
Sąd wojskowy
Sąd wojskowy
Jako sądy pierwszej instancji sądy wojskowe rozpatrują sprawy karne dotyczące przestępstw popełnionych – w trakcie wykonywania obowiązków służbowych – przez oficerów, generałów, podoficerów oraz personelu szeregowego w innych ministerstwa i agencjach, personelu cywilnego w Ministerstwie Obrony, w bułgarskich siłach zbrojnych, w strukturach podlegających Ministrowi Sprawiedliwości, w Agencji Bezpieczeństwa Narodowego i w Krajowych Służbach Wywiadowczych. Sprawy, w których orzekają sądy wojskowe, są rozpatrywane przez Wojskowy Sąd Apelacyjny, który jest instancją dokonującą pośredniej rewizji apelacyjnej. Jurysdykcję sądów wojskowych określa kodeks postępowania karnego. Sądy te mają taki sam statut jak sądy okręgowe.
Sąd Arbitrażowy przy Bułgarskiej Izbie Gospodarczo-Przemysłowej
Sąd Arbitrażowy przy Bułgarskiej Izbie Gospodarczo-Przemysłowej rozstrzyga spory majątkowe z powództwa cywilnego oraz spory dotyczące uzupełnienia umów lub dostosowania umów do nowych okoliczności, niezależnie od tego, czy jedna lub obydwie strony posiadają siedzibę lub miejsce zamieszkania w Bułgarii czy poza nią.
Sąd Arbitrażowy przy Bułgarskiej Izbie Gospodarczo-Przemysłowej potwierdził swoją pozycję najważniejszej instytucji arbitrażowej w Bułgarii, zyskując zaufanie dzięki swojej profesjonalnej działalności w charakterze organu rozstrzygającego spory prawne. Co roku Sąd Arbitrażowy przy Bułgarskiej Izbie Gospodarczo-Przemysłowej rozstrzyga od 250 do 300 sporów krajowych i międzynarodowych. 82% sporów krajowych rozstrzyganych jest w ciągu 9 miesięcy, a 66% sporów międzynarodowych – w ciągu 12 miesięcy.
Jednocześnie Sąd Arbitrażowy aktywnie uczestniczy w procesie poprawiania prawodawstwa arbitrażowego. Sąd Arbitrażowy nie zajmuje się sporami dotyczącymi praw do nieruchomości, roszczeń alimentacyjnych lub praw wynikających ze stosunku pracy ani też sporami dotyczącymi własności praw niematerialnych czy prawa rodzinnego.
Prawna baza danych
Strony internetowe sądów
Każdy bułgarski sąd ma stronę internetową dostarczającą informacji na temat struktury i działalności tego sądu, informacji o sprawach w toku i sprawach zamkniętych oraz innych użytecznych informacji udostępnianych publicznie.
Strona internetowa Najwyższej Rady Sądownictwa zawiera szczegółowy wykaz sądów w Bułgarii wraz z ich adresami i stronami internetowymi (tylko po bułgarsku).
Akty sądowe są publikowane na stronie internetowej danego sądu niezwłocznie po ich uchwaleniu, zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych i ustawą o ochronie informacji niejawnych.
Akta spraw dotyczące stanu cywilnego lub stanu zdrowia osób prywatnych publikowane są bez podawania przyczyn.
Inne pomocne informacje znaleźć można na następujących stronach internetowych:
