Bulgarije kent geen rechtbanken die zijn gespecialiseerd in arbeids-, zee- of handelsrecht of vergelijkbare gespecialiseerde rechtbanken.

Administratieve rechtbanken

Toen in 2006 in de Republiek Bulgarije een nieuw Wetboek van Administratieve Rechtsvordering werd aangenomen, werd ook een systeem van administratieve rechtbanken ingevoerd. Dit systeem voor administratieve rechtspraak omvat 28 provinciale administratieve rechtbanken en het hoogste administratieve rechtscollege (Varhoven administrativen sad).

Administratieve rechtbanken

De administratieve rechtbanken zijn bevoegd te beslissen over elk verzoek om:

• een bestuursrechtelijke handeling uit te vaardigen, te wijzigen, in te trekken of nietig te verklaren;
• een overeenkomst uit hoofde van het Wetboek van Administratieve Rechtsvordering nietig te verklaren;
• uitspraak te doen omtrent onredelijke handelingen of omissies van een overheid;
• bescherming te verlenen tegen onrechtmatige tenuitvoerlegging;
• vergoeding toe te kennen voor schade wegens een niet-rechtsgeldig besluit of een niet-rechtsgeldige handeling of omissie van een overheid of functionaris;
• vergoeding toe te kennen voor schade ten gevolge van tenuitvoerlegging;
• uitspraken van een administratieve rechtbank nietig of ongeldig te verklaren of te herzien;
• de authenticiteit te betwisten van een bestuursrechtelijke handeling uit hoofde van het Wetboek van Administratieve Rechtsvordering.

Iedereen kan het al dan niet bestaan van een administratief recht of een rechtsbetrekking in rechte laten vaststellen, indien hij procesbevoegdheid heeft en hem geen andere rechtsmiddelen ter beschikking staan.

Zaken waarin afzonderlijke bestuursrechtelijke handelingen worden betwist, worden behandeld door de administratieve rechtbank van het rechtsgebied waar de regionale vestiging is gelegen van de instantie waarvan de betwiste handeling uitgaat en in wier district het permanente/huidige adres van de verzoeker of diens vestigingsplaats zich bevindt. Dergelijke zaken worden behandeld door de administratieve rechtbank die bevoegd is in de vestigingsplaats van de instantie waarvan de betwiste afzonderlijke administratieve handeling uitgaat, wanneer:

1. de betwiste handeling meerdere partijen betreft van wie het permanente of huidige adres zich niet bevindt in het district van de regionale vestiging van de instantie waarvan de betwiste handeling uitgaat;
2. het bestuur van de instantie waarvan de betwiste handeling uitgaat, geen regionale vestiging heeft.

Zaken betreffende de betwisting van algemene bestuursrechtelijke handelingen worden behandeld door de administratieve rechtbank die bevoegd is in de vestigingsplaats van de instantie waarvan de bestreden handeling uitgaat.
De gemeentelijke administratieve rechtbank van Sofia (Administrativen sad – grad Sofia) behandelt zaken als de instantie waarvan de bestreden administratieve handeling uitgaat, in een ander land is gevestigd.
Aansprakelijkheidsvorderingen worden ook aanhangig gemaakt bij de rechtbank die bevoegd is in de gemeente waar de verzoeker is gevestigd wanneer de vordering is gevoegd in een geschil zoals bedoeld in de leden 1–4.
Indien het bevoegde gerecht een zaak niet kan behandelen, beveelt het hoogste administratieve rechtscollege dat de zaak naar een gelijkwaardige administratieve rechtbank wordt verwezen.

Rechterlijke toetsing van bestuursrechtelijke handelingen waarbij rechtstreeks uitvoering wordt gegeven aan het buitenlands, defensie- of veiligheidsbeleid van Bulgarije is niet mogelijk, tenzij bij wet anders is bepaald.

Hoogste administratieve rechtscollege

Het hoogste administratieve rechtscollege is bevoegd in zaken betreffende:

1. wraking van wettelijke voorschriften, met uitzondering van voorschriften die door een gemeenteraad zijn uitgevaardigd;
2. wraking van beslissingen van de ministerraad, de minister-president, een vicepremier of een minister;
3. wraking van beslissingen van de hoge raad voor de magistratuur (Vissh sadeben savet);
4. wraking van beslissingen van de Nationale Bank van Bulgarije en haar organen;
5. beroepen in cassatie en procedurele beroepen tegen uitspraken van rechtbanken van eerste aanleg;
6. beroepen door partijen bij procedures tegen uitspraken en maatregelen;
7. verzoeken tot herziening van definitieve rechterlijke beslissingen in administratieve zaken;
8. verzoeken ter betwisting van andere justitiële handelingen.

Het hoogste administratieve rechtscollege bestaat uit colleges die elk hun afdelingen hebben. De colleges worden geleid door een president (of waarnemend president) die ook een college van rechters in het betreffende college kan voorzitten.

Andere gespecialiseerde rechtbanken

Militaire rechtbanken

De geschiedenis van de militaire rechtbanken gaat terug tot 1 juli 1879. In 1956 werden de militaire rechtbanken geherstructureerd nadat Sofia, Plovdiv, Sliven, Varna en Pleven garnizoenssteden waren geworden. (Deze structuur van de militaire rechtbanken bestaat nog altijd.)

Militaire rechtbank (Voenen sad)

In eerste aanleg behandelt de militaire rechtbank misdrijven die militairen, generaals, officieren, onderofficieren en gewoon personeel bij andere ministeries en instanties, en burgerpersoneel bij het ministerie van Defensie, het Bulgaarse leger, instellingen die onder de minister van Defensie ressorteren, het bureau voor nationale veiligheid en bij de nationale inlichtingendienst in de uitvoering van hun taken hebben gepleegd. Het militair gerechtshof (Voenno-apelativen sad) is het hof in tweede aanleg voor deze zaken. De bevoegdheden van de militaire rechtbanken zijn vastgelegd in het Wetboek van Strafvordering. Zij hebben hetzelfde statuut als de provinciale rechtbanken. Het militair gerechtshof (enkelvoudig) behandelt beroepen (inclusief procedurele beroepen) tegen beslissingen van alle militaire rechtbanken in Bulgarije.

Gespecialiseerde strafrechtbank (Specializiran nakazatelen sad)

De gespecialiseerde strafrechtbank is opgericht bij de Wet tot wijziging en aanvulling van de Aanpassingswet rechterlijke organisatie (bekendgemaakt in staatsblad nr. 1 van 2011). De gespecialiseerde strafrechtbank, gevestigd in Sofia, is uniek in de Republiek Bulgarije en heeft dezelfde status als een provinciale rechtbank. Haar bevoegdheden zijn wettelijk vastgesteld (artikel 411, onder a), van het Wetboek van Strafvordering bevat een uitgebreide lijst van misdrijven die onder de bevoegdheid van de gespecialiseerde strafrechtbank vallen. Dit zijn meestal misdrijven die zijn gepleegd door of in opdracht van criminele organisaties).

De gespecialiseerde strafrechtbank bestaat uit rechters en wordt voorgezeten door een president.

Het gespecialiseerde hof van beroep in strafzaken (Apelativen specializiran nakazatelen sad) herziet beroepen (inclusief procedurele beroepen) die zijn ingesteld tegen beslissingen van de gespecialiseerde strafrechtbank. Het gespecialiseerde hof van beroep, gevestigd in Sofia,

bestaat uit rechters en wordt voorgezeten door een president. Het hof van cassatie (Varhoven kasatsionen sad) is de hoogste strafrechtbank, die in cassatie arresten van het gespecialiseerde hof van beroep in strafzaken herziet.

Arbitragebureau van de kamer van koophandel en industrie (AC BCCI)

Het arbitragebureau van de kamer van handel en industrie beslist over civielrechtelijke geschillen betreffende lacunes in overeenkomsten of aanpassing van de voorwaarden daarin aan veranderende omstandigheden, ongeacht of beide partijen dan wel een van hen hun woon- of verblijfplaats hebben in Bulgarije.

Het arbitragebureau heeft zijn positie als belangrijkste arbitrage-instelling van het land versterkt en geniet het vertrouwen van het publiek door zijn uiterst professionele werkwijze bij geschillenbeslechting. Het lost jaarlijks 250 tot 300 internationale en binnenlandse geschillen op. Van de binnenlandse zaken wordt 82% binnen negen maanden opgelost, en van de internationale zaken 66% binnen twaalf maanden.

Daarnaast is het arbitragebureau actief betrokken bij de verbetering van de arbitragewetgeving. De enige geschillen die niet via arbitrage beslecht kunnen worden, zijn geschillen betreffende zakelijke rechten met betrekking tot onroerend goed, alimentatie en arbeidsovereenkomsten, en geschillen betreffende morele rechten en familierechtelijke aangelegenheden.

Juridische gegevensbank

Websites van de rechtbanken

Elke Bulgaarse rechtbank heeft een website met informatie over haar structuur en werkzaamheden, waaronder zowel lopende en afgesloten zaken als andere nuttige, voor het publiek toegankelijke informatie.

Op de website van de hoge raad voor de magistratuur is een gedetailleerde lijst te vinden van rechtbanken in Bulgarije met hun adres en internetadres (alleen in het Bulgaars).

Rechterlijke beslissingen worden na te zijn uitgesproken op de website van de betreffende rechtbank bekendgemaakt, met inachtneming van de Wet op de bescherming van persoonsgegevens en de Wet op de bescherming van gerubriceerde gegevens.

Beslissingen in zaken die verband houden met de burgerlijke staat of de gezondheidstoestand van een persoon, worden zonder de motivering bekendgemaakt.

Zie voor verdere informatie de volgende websites:

• Hoogste administratieve rechtscollege
• Militaire rechtbank (Voenen sad)
• Arbitragebureau van de Bulgaarse kamer van koophandel en industrie (AC BCCI)
• Internationaal Arbitragehof