Sądy powszechne – wstęp
Właściwość w sprawach cywilnych
Sprawy cywilne rozpoznają sądy rejonowe (okresní soudy), okręgowe (krajské soudy), sądy apelacyjne (vrchní soudy) i Sąd Najwyższy Republiki Czeskiej (Nejvyšší soud České republiky).
Sądy pierwszej instancji
Sądy rejonowe rozpoznają i rozstrzygają spory oraz inne kwestie prawne w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i gospodarczych, o ile żaden inny sąd nie posiada właściwości rzeczowej na mocy ustawy.
Inne sprawy wykraczające poza zakres prawa prywatnego (na przykład dotyczące powołania lub odwołania arbitra, uchylenia orzeczenia wydanego w postępowaniu arbitrażowym itp.) sądy rejonowe rozpoznają i rozstrzygają w postępowaniu cywilnym, jeżeli tak stanowi ustawa.
Zazwyczaj sprawy podlegające właściwości sądu rejonowego sąd rozpoznaje w składzie jednego sędziego.
Sprawy z zakresu prawa pracy i inne sprawy przewidziane w przepisach sąd rozpoznaje w składzie jednego sędziego zawodowego i dwóch ławników.
Sądy okręgowe pełnią funkcję sądów pierwszej instancji w sprawach i sporach określonych w art. 9 ust. 2 i art. 9a Kodeksu postępowania cywilnego.
Sprawy toczące się przed sądem okręgowym w pierwszej instancji sąd rozpoznaje w składzie jednoosobowym; w przypadkach określonych w ustawie sprawy w pierwszej instancji sąd rozpoznaje w składzie przewodniczącego i dwóch dodatkowych sędziów zawodowych.
Sąd Najwyższy orzeka jako sąd pierwszej instancji w trybie art. 67 ustawy nr 97/1963 (ustawa o międzynarodowym prawie prywatnym i procesowym); na mocy wspomnianej ustawy Sąd Najwyższy uznaje prawomocne wyroki wydane przez sądy zagraniczne.
Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawy w izbach lub składach powiększonych.
Druga instancja
Gdy sądy rejonowe rozpoznają sprawę w pierwszej instancji, sądem odwoławczym (sądem drugiej instancji) jest sąd okręgowy.
W przypadku rozpoznawania przez sąd okręgowy sprawy w pierwszej instancji, sądem odwoławczym (sądem drugiej instancji) jest sąd apelacyjny.
Sąd apelacyjny rozpoznaje sprawy w składzie przewodniczącego i dwóch sędziów zawodowych, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Prawnicze bazy danych
Prawodawstwo Republiki Czeskiej jest dostępne za pośrednictwem oficjalnego portalu rządu czeskiego (wyłącznie w języku czeskim).
Czy dostęp do bazy danych jest bezpłatny?
Tak. Wyłącznie ten portal umożliwia bezpłatny dostęp do aktów prawodawczych.
Właściwość w sprawach karnych
Sprawy karne rozpoznają sądy rejonowe (okresní soudy), sądy okręgowe (krajské soudy), sądy apelacyjne (vrchní soudy) i Sąd Najwyższy Republiki Czeskiej (Nejvyšší soud České republiky).
Sądy pierwszej instancji
O ile przepisy ustawy nr 141/1961 postępowaniu sądowym w sprawach karnych (zákon č. 141/1961 Sb., o trestním řízení soudním) nie stanowią inaczej, postępowanie w pierwszej instancji prowadzi sąd rejonowy.
W sprawach, które w świetle aktów prawnych wymagają rozpoznania w składzie kolegialnym, sąd rejonowy orzeka w takim składzie; pozostałe sprawy są rozpoznawane w składzie jednoosobowym. W składach kolegialnych sądów rejonowych zasiadają przewodniczący i dwóch ławników. „Sąd w składzie jednoosobowym” oznacza sędziego lub przewodniczącego składu orzekającego. W charakterze przewodniczących mogą występować wyłącznie sędziowie zawodowi.
Postępowanie w sprawie karnej toczy się przed sądem okręgowym, jeżeli dane przestępstwo jest zagrożone karą co najmniej pięciu lat pozbawienia wolności lub karą szczególną. Postępowanie w sprawach o przestępstwa określone w art. 17 ust. 1 ustawy o postępowaniu karnym toczą się w pierwszej instancji przed sądem okręgowym, nawet jeżeli dolna granica zagrożenia karą pozbawienia wolności jest niższa.
Sądy okręgowe rozpoznają sprawy w składach kolegialnych. W składzie jednoosobowym rozpoznawane są sprawy określone we właściwych przepisach procesowych.
W składach kolegialnych sądów okręgowych zasiadają:
a) przewodniczący składu orzekającego i dwóch ławników, jeżeli skład kolegialny rozpoznaje sprawę karną w pierwszej instancji;
b) przewodniczącego składu orzekającego i dwóch sędziów zawodowych w pozostałych sprawach.
„Sąd w składzie jednoosobowym” oznacza sędziego lub przewodniczącego składu orzekającego. W charakterze przewodniczących mogą występować wyłącznie sędziowie zawodowi.
Druga instancja
Środki odwoławcze od wyroków sądów rejonowych rozpoznaje sąd okręgowy, natomiast środki odwoławcze od wyroków wydanych przez sąd okręgowy w pierwszej instancji rozpoznaje sąd apelacyjny.
Sądy apelacyjne rozpoznają sprawy w składzie przewodniczącego i dwóch sędziów zawodowych, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Właściwość w sprawach administracyjnych
Zadaniem sądownictwa administracyjnego jest ochrona podmiotowych praw publicznych osób fizycznych i prawnych.
Zadanie to wypełniają sądy administracyjne (správní soudy). Są to izby szczególne wchodzące w skład systemu sądów okręgowych, które orzekają jako sądy administracyjne pierwszej instancji.
Sądy administracyjne składają się z prezesa, wiceprezesów, a także innych sędziów. Sprawy są zazwyczaj rozpoznawane w składzie trzech sędziów zawodowych.
Do zakresu właściwości sądów administracyjnych należą:
a) skargi na rozstrzygnięcia wydane w obszarze administracji publicznej przez organ administracji, tj. przez organ władzy wykonawczej, organ jednostki samorządu terytorialnego, osobę fizyczną lub inny organ, do którego skierowano wniosek o ustalenie praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych w obszarze administracji publicznej;
b) ochrona przed bezczynnością organu administracji;
c) ochrona w przypadku bezprawnych czynności organu administracji;
d) skargi dotyczące właściwości;
e) sprawy dotyczące wyborów i referendów lokalnych/regionalnych;
f) sprawy dotyczące partii i ruchów politycznych;
g) uchylenie w całości lub w części aktów o charakterze generalnym w związku z ich bezprawnością;
h) sprawy z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, urzędników sądowych, prokuratorów i komorników, oraz
i) sprawy dotyczące określonych przepisów regulujących zawody.
Najwyższy Sąd Administracyjny (Nejvyšší správní soud) jest sądem administracyjnym najwyższej instancji. W jego skład wchodzi prezes Najwyższego Sądu Administracyjnego, wiceprezesi i sędziowie. Sprawy na ogół rozpoznawane w składzie trzech sędziów.
Oprócz rozstrzygania w przedmiocie środków odwoławczych Najwyższy Sąd Administracyjny orzeka w sprawach dotyczących rozwiązania partii lub ruchów politycznych, wznowienia ich działalności, skarg dotyczących właściwości oraz uchylenia w całości lub w części aktów o charakterze generalnym. Dalszą właściwość rzeczową Najwyższego Sądu Administracyjnego określają przepisy szczególne.
Dodatkowe informacje znajdują się na stronie internetowej:europejskiego atlasu sądowego w sprawach cywilnych – system sądownictwa w Republice Czeskiej.
Dalsze informacje można znaleźć na stronie internetowej: Najwyższego Sądu Administracyjnego.
Ciekawe strony
Organizacja sądownictwa
System sądowy
