Il-qrati b'ġuriżdizzjoni ġenerali: introduzzjoni

Fil-Latvja, is-setgħa ġudizzjarja tiġi eżerċitata mill-qrati distrettwali u tal-bliet, mill-qrati reġjonali u mill-Qorti Suprema.

Il-proċedimenti ċivili u kriminali fil-Latvja jistgħu jinstemgħu f'40 qorti, maqsuma fi tliet gradi: hemm 34 qorti distrettwali jew tal-belt (rajonu vai pilsētu tiesas), ħames qrati reġjonali (apgabaltiesas), u l-Qorti Suprema (Augstākā tiesa).

Il-qrati distrettwali jew tal-belt u l-qrati reġjonali fil-Latvja huma:

¹Il-Qorti Distrettwali ta’ Riga għandha bini tal-qorti f’Jūrmala u l-ġuriżdizzjoni territorjali tagħha tikkorrispondi għal dik tal-Qorti Distrettwali ta' Riga.

²Il-Qorti Reġjonali ta’ Vidzeme għandha bini tal-qorti f’Madona u l-ġuriżdizzjoni territorjali tagħha tikkorrispondi għal dik tal-Qrati Distrettwali ta’ Alūksne, Gulbene u Madona.

³Il-Qorti Reġjonali ta’ Zemgale għandha bini tal-qorti f’Aizkraukle u l-ġuriżdizzjoni territorjali tagħha tikkorrispondi għal dik tal-Qrati Distrettwali ta’ Bauska, Aizkraukle u Jēkabpils.

Il-proċedimenti amministrattivi jinstemgħu:

• mill-Qorti Amministrattiva Distrettwali (Administratīvā rajona tiesa),
• mill-Qorti Amministrattiva Reġjonali (Administratīvā apgabaltiesa),
• mid-Dipartiment Amministrattiv tal-Qorti Suprema (Augstākās tiesas Administratīvo lietu departaments).

Il-ġuriżdizzjoni territorjali tal-Qorti Amministrattiva Reġjonali u l-Qorti Amministrattiva Distrettwali tkopri t-territorju amministrattiv kollu tal-Latvja. Il-Qorti Amministrattiva Distrettwali għandha ħames binjiet tal-qorti, waħda f'kull reġjun ġudizzjarju, jiġifieri waħda f'Riga, waħda f’Jelgava, waħda f’Rēzekne, waħda f’Valmiera u waħda f’Liepāja.

Il-ġuriżdizzjoni territorjali tal-qrati hija stabbilita fir-Regolament dwar il-qrati distrettwali u tal-bliet, il-qrati reġjonali u l-ġuriżdizzjonijiet territorjali ta' dawn il-qrati.

Il-ġuriżdizzjoni skont is-suġġett

Skont il-Liġi dwar il-proċedura kriminali, qorti distrettwali jew tal-belt tisma’ l-proċedimenti kriminali kollha bħala l-qorti tal-ewwel istanza. Il-Qorti Distrettwali ta' Vidzeme, il-Belt ta' Riga għandha ġuriżdizzjoni bħala qorti tal-ewwel istanza fuq proċedimenti kriminali li fihom il-każijiet jirreferu għal materji ta' sigretezza tal-Istat. Appell skont il-proċedura għall-appelli (apelācija) minn sentenza ta' qorti distrettwali jew tal-belt jinstema' minn qorti reġjonali bħala qorti tal-appell. Kwalunkwe sentenza ta’ kwalunkwe qorti inferjuri tista’ tiġi appellata fuq punt tad-dritt biss (kasācija) mad-Dipartiment Kriminali tal-Qorti Suprema (Augstākās tiesas Krimināllietu departaments). Fil-qrati distrettwali jew tal-belt, il-proċedimenti kriminali jinstemgħu minn imħallef wieħed. Jekk il-proċedimenti kriminali jkunu partikolarment kumplessi, il-president tal-qorti tal-ewwel istanza jista' jiddeċiedi illi l-proċess jinstema' minn bord ta' tlieta mill-imħallfin ta' dik il-qorti. L-appelli kriminali, kemm jekk ikunu appelli sħaħ kif ukoll jekk ikunu appelli fuq xi punt tad-dritt, jinstemgħu minn bord ta' mħallfin.

Skont il-Liġi dwar il-proċedura ċivili, il-proċedimenti jinstemgħu fl-ewwel istanza minn qorti distrettwali jew tal-belt, ħlief għal dawk li bil-liġi jridu jinstemgħu minn qorti reġjonali. Talbiet għal infurzar mhux ikkontestat ta' obbligi (bezstrīdus piespiedu izpildīšana) u infurzar ta' obbligi fuq avviż tal-qorti (saistību piespiedu izpildīšana brīdinājuma kārtība) jintlaqgħu mir-reġistru tal-artijiet tal-qorti distrettwali jew tal-belt rilevanti. Il-qrati reġjonali jisimgħu l-proċedimenti li ġejjin bħala qrati tal-ewwel istanza:

• proċedimenti li jinkludu tilwima dwar id-dritt ta' sjieda ta' proprjetà immobbli, bl-eċċezzjoni tal-qsim tal-propjetà matrimonjali bejn il-miżżewġin;
• proċedimenti li jikkonċernaw il-ħarsien tad-drittijiet tal-privattivi, trademarks u indikazzjonijiet ġeografiċi protetti;
• proċedimenti li jikkonċernaw l-insolvenza u l-istralċ ta’ istituzzjonijiet ta’ kreditu.

Skont il-Liġi dwar il-Proċedura Ċivili, jekk kawża tikkonsisti f'aktar minn talba waħda, li wħud minnhom jaqgħu fil-ġuriżdizzjoni ta' qorti distrettwali jew tal-belt, filwaqt li oħrajn jaqgħu fil-ġuriżdizzjoni ta' qorti reġjonali, jew f'każ fejn qorti distrettwali jew tal-belt taċċetta kontrotalba li taqa' fil-ġuriżdizzjoni ta' qorti reġjonali, il-kawża tinstema' mill-qorti reġjonali. Il-Qorti Reġjonali ta’ Riga għandha ġuriżdizzjoni bħala qorti tal-ewwel istanza fuq proċedimenti ċivili li fihom l-atti tal-kawża jirreferu għal materji ta' sigretezza tal-Istat. Fil-qorti tal-ewwel istanza, il-kawżi ċivili jinstemgħu minn imħallef uniku, filwaqt li fl-appell (appell sħiħ jew appell fuq punt tad-dritt) dawn jinstemgħu minn bord.

Kawżi dwar ksur tal-liġi amministrattiva jinstemgħu minn qrati distrettwali jew tal-belt u mill-qrati reġjonali li għandhom ġuriżdizzjoni fi kwistjonijiet ċivili u kriminali. Skont il-Kodiċi Latvjan dwar il-Ksur tal-Liġi Amministrattiva, deċiżjoni adottata minn awtorità ogħla tista' tiġi kkontestata f'qorti distrettwali jew tal-belt. Deċiżjoni ta' mħallef tal-qorti distrettwali jew tal-belt tista' tiġi appellata quddiem qorti reġjonali, jekk dan ikun previst b'mod espliċitu mill-Kodiċi Latvjan dwar Ksur tal-Liġi Amministrattiva. Deċiżjoni ta' qorti tal-appell fi proċedimenti dwar ksur tal-liġi amministrattiva ma tistax tiġi appellata u ssir eżegwibbli fil-ġurnata li fiha tingħata.

Skont il-Liġi Proċedurali Amministrattiva, il-proċedimenti amministrattivi jinstemgħu fl-ewwel istanza fil-bini tal-Qorti Amministrattiva Distrettwali, sakemm il-liġi ma tipprovdix xort'oħra. Jekk il-kawża tinstema' fil-Qorti Amministrattiva Distrettwali bħala qorti tal-ewwel istanza u din ikollha bżonn tivverifika informazzjoni li tinvolvi kwistjoni ta' sigretezza tal-Istat, il-kawża tinstema' fil-bini tal-Qorti Amministrattiva Distrettwali f'Riga. Jekk il-liġi tipprovdi li l-proċedimenti amministrattivi għandhom jinstemgħu fl-ewwel istanza mill-Qorti Amministrattiva Reġjonali jew mid-Dipartiment Amministrattiv tal-Qorti Suprema minflok mill-Qorti Amministrattiva Distrettwali, ir-rikors rilevanti jrid jiġi ppreżentat lill-Qorti Amministrattiva Reġjonali jew lid-Dipartiment Amministrattiv tal-Qorti Suprema, skont il-każ. Parti fi proċedimenti amministrattivi tista' tressaq appell sħiħ kontra sentenza jew sentenza anċillari tal-qorti tal-ewwel istanza, sakemm il-liġi ma tipprovdix illi dik is-sentenza ma tkunx tista' tiġi appellata, jew li tkun tista' tiġi appellata fuq punt tad-dritt. Sentenza tal-Qorti Amministrattiva Distrettwali li tkun għadha ma daħlitx fis-seħħ tista' tiġi appellata quddiem il-Qorti Amministrattiva Reġjonali. Parti fi proċedimenti amministrattivi tista' tressaq appell fuq punt tad-dritt kontra sentenza jew sentenza anċillari tal-qorti tal-appell, jekk il-qorti tkun kisret xi regoli sostantivi jew proċedurali jew eżerċitat is-setgħat tagħha ultra vires matul il-proċedimenti. Fil-qorti tal-ewwel istanza, il-proċedimenti amministrattivi jinstemgħu minn imħallef uniku jew minn bord ta' mħallfin, filwaqt li f'qorti tal-appell – appell sħiħ jew appell fuq punt ta' dritt – dawn jinstemgħu minn bord.

Skont il-Liġi dwar il-privattivi, il-Qorti Reġjonali ta’ Riga tisma' l-kawżi li ġejjin li jikkonċernaw il-protezzjoni legali tal-invenzjonijiet fi proċedimenti ċivili bħala qorti tal-ewwel istanza:

• kawżi dwar it-twaqqif mill-ġdid ta’ drittijiet għal privattivi;
• kawżi dwar id-dikjarazzjoni ta' privattiva bħala nulla;
• kawżi dwar id-drittijiet ta' użu minn qabel;
• kawżi dwar l-użu illegali ta' privattiva (il-ksur ta' privattiva);
• kawżi dwar id-dikjarazzjoni ta' ksur ta' privattiva bħala nulla u bla effett;
• kawżi dwar l-għoti ta' liċenzja, id-dispożizzjonijiet kuntrattwali ta' liċenzja jew il-konformità ma' dawk id-dispożizzjonijiet;
• kawżi dwar id-dritt għall-kumpens minħabba li invenzjoni ma tkunx ista' tintuża pubblikament.

Skont il-Liġi dwar id-disinji, il-Qorti Reġjonali ta’ Riga tisma' t-tilwim li ġej dwar il-protezzjoni legali tad-disinji bħala qorti tal-ewwel istanza:

• tilwim dwar ir-rikonoxximent tar-reġistrazzjoni ta' disinn bħala null;
• tilwim dwar sejba li r-reġistrazzjoni ta' disinn hija invalida;
• tilwim dwar l-użu illegali ta' disinn (vjolazzjoni ta' disinn);
• tilwim dwar l-għoti ta' liċenzja, id-dispożizzjonijiet kuntrattwali ta' liċenzja jew il-konformità ma' dawk id-dispożizzjonijiet.

Il-Qorti Suprema tinkludi d-Dipartiment Ċivili, id-Dipartiment Kriminali, id-Dipartiment Amministrattiv u l-Awla Ġuriżdizzjonali Ċivili. L-Awla tisma' appelli sħaħ minn sentenzi mogħtija fl-ewwel istanza minn qrati reġjonali. Id-Dipartiment Ċivili, id-Dipartiment Kriminali u d-Dipartiment Amministrattiv tal-Qorti Suprema huma l-qrati li jisimgħu appelli dwar punti tad-dritt kontra s-sentenzi kollha tal-qrati distrettwali jew tal-belt u l-qrati reġjonali, u huma l-qrati tal-ewwel istanza għal kawżi relatati ma’ deċiżjonijiet tal-Kunsill tal-Uffiċċju tal-Awditjar tal-Istat (Valsts kontroles padome) adottati skont il-proċedura stabbilita fl-Artikolu 55 tal-Liġi dwar l-Uffiċċju tal-Awditjar tal-Istat. Fl-Awla, il-kawżi jinstemgħu minn bord magħmul minn tliet imħallfin; fid-Dipartimenti tal-Qorti Suprema, il-kawżi jinstemgħu minn bord ta' tliet imħallfin jew, f'ċerti każijiet stabbiliti bil-liġi, f'kompożizzjoni estiża.

L-imħallfin tal-uffiċċji tar-Reġistru tal-Artijiet (zemesgrāmatu nodaļas) jirreġistraw proprjetà immobbli fir-reġistri tal-artijiet u jagħtu t-titoli assoċjati, jikkunsidraw talbiet għal infurzar mhux ikkontestat tal-obbligi u l-infurzar tal-obbligi fuq avviż tal-qorti. L-imħallfin tal-uffiċċji tar-Reġistru tal-Artijiet għandhom l-istatus legali ta' mħallfin tal-qrati distrettwali u tal-belt. Skont il-Liġi dwar ir-Reġistru tal-Artijiet, il-ġuriżdizzjonijiet territorjali tal-uffiċċji tar-Reġistru tal-Artijiet jikkorrispondu għal dawk tal-qrati distrettwali u tal-belt, bl-eċċezzjoni tal-Uffiċċju tar-Reġistru tal-Artijiet tal-Belt ta’ Riga, li l-ġuriżdizzjoni territorjali tiegħu tkopri dik tal-Qorti Distrettwali ta' Kurzeme, il-Belt ta' Riga; il-Qorti Distrettwali ta’ Vidzeme, il-Belt ta' Riga; il-Qorti Distrettwali tat-Tramuntana, il-Belt ta' Riga; il-Qorti Distrettwali Ċentrali, il-Belt ta' Riga; il-Qorti Distrettwali ta’ Latgale, il-Belt ta’ Riga; u l-Qorti Distrettwali ta’ Zemgale, il-Belt ta’ Riga filwaqt li l-ġuriżdizzjoni territorjali tal-Uffiċċju Distrettwali tar-Reġistru tal-Artijiet ta' Riga tkopri l-ġuriżdizzjonijiet territorjali tal-Qorti Distrettwali ta' Riga (Rīgas rajona tiesa) u tal-Qorti tal-Belt ta' Sigulda (Siguldas tiesa).

Il-bażijiet tad-data legali

L-isem u l-URL tal-bażi tad-data

Portal tal-Qrati Nazzjonali

eTiesas - il-portal tas-servizzi elettroniċi tal-Qrati Nazzjonali

Il-Qorti Suprema

L-aċċess għall-bażi tad-data huwa mingħajr ħlas?

Iva, l-aċċess huwa mingħajr ħlas.

Il-kontenut tal-bażi tad-data fil-qosor

Il-Portal tal-Qrati Nazzjonali jipprovdi informazzjoni aġġornata ġenerali dwar il-qrati fil-Latvja.

Fil-portal tas-servizzi elettroniċi tal-Qrati Nazzjonali inti tista' taċċessa bażi tad-data ta' sentenzi tal-qorti anonimizzati, issegwi proċedimenti ġudizzjarji f'forma elettronika, tressaq talbiet elettroniċi quddiem il-qrati, tikkalkula l-ispejjeż tal-proċedimenti ġudizzjarji u tas-servizzi mħallsa bl-użu ta' kalkolatur tal-miżati u tad-dazji, tirċievi u timla formoli elettroniċi, u taċċessa servizzi elettroniċi oħra.

Il-Portal tal-Qorti Suprema fih arkivju ta' deċiżjonijiet tal-ġurisprudenza fejn tista' ssib kemm deċiżjonijiet tal-Qorti Suprema skont is-suġġett kif ukoll kumpilazzjonijiet ta' ġurisprudenza. L-informazzjoni tinsab f’din it-taqsima Judikatūra (“Ġurisprudenza”).

Sfond

L-informazzjoni ppubblikata fil-Portal tal-Qrati Nazzjonali u d-deċiżjonijiet u l-kumpilazzjonijiet tal-ġurisprudenza tal-Qorti Suprema ppubblikati fil-portal tal-Qorti Suprema attwalment huma disponibbli biss bil-Latvjan.