Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

W jaki sposób można dochodzić naprawienia szkody od sprawcy? (np. w czasie procesu, w drodze dochodzenia roszczenia cywilnego, w postępowaniu adhezyjnym)

Ofiara może dochodzić naprawienia praktycznie każdej szkody, jaką poniosła w związku z przestępstwem. Sąd z reguły rozpoznaje wniosek o naprawienie szkody równocześnie z orzekaniem o winie oskarżonego o popełnienie przestępstwa.

Wniosek o naprawienie szkody przez sprawcę przestępstwa lub osobę, która doprowadziła do powstania szkody, musi złożyć ofiara lub pokrzywdzony. W tym celu ofiara może zwrócić się do prokuratora (åklagare), który przygotuje stosowny wniosek i zgłosi go podczas rozprawy. Jedynymi wyjątkami od tej zasady są wnioski o naprawienie szkody, których rozpoznanie wymaga przeprowadzenia szeroko zakrojonych czynności wyjaśniających, lub wnioski, które można uznać za w oczywisty sposób bezzasadne, tj. niepowiązane z przestępstwem albo opiewające na znacznie większą kwotę niż kwota, jakiej zazwyczaj dochodzi się w podobnych sytuacjach.

Ofiara, która zamierza dochodzić naprawienia szkody doznanej w związku z przestępstwem, powinna zgłosić taki zamiar w trakcie przesłuchania przez funkcjonariuszy policji. Powinna ona również wskazać, czy chce skorzystać ze wsparcia prokuratora przy sporządzaniu wniosku.

Sąd zobowiązał sprawcę do wypłacenia mi odszkodowania/zadośćuczynienia. Jak mam skłonić sprawcę do wypłaty odszkodowania?

Sam fakt, że sąd zobowiązał oskarżonego do naprawienia szkody, nie musi oznaczać, że ofiara automatycznie otrzyma zasądzoną kwotę. Sprawca często nie będzie w stanie zapłacić takiej kwoty lub nie będzie chciał tego zrobić dobrowolnie. W takim przypadku można skorzystać ze wsparcia Służby Komorniczej (Kronofogden) przy dochodzeniu zasądzonej kwoty.

Sąd prześle odpis orzeczenia Służbie Komorniczej, która zwróci się następnie do ofiary drogą pocztową z zapytaniem, czy chce ona skorzystać ze wsparcia przy dochodzeniu odszkodowania/zadośćuczynienia. Jeżeli ofiara będzie zainteresowana takim wsparciem, musi wypełnić formularz przesłany przez Służbę Komorniczą i odesłać go na jej adres; następnie służba komornicza zbada sytuację finansową sprawcy. Jeżeli okaże się, że sprawca ma wystarczające środki, Służba Komornicza dopilnuje, aby dokonał płatności.

Poza ściśle określonymi przypadkami Służba Komornicza udziela wsparcia nieodpłatnie. W razie braku kontaktu ze strony Służby Komorniczej ofiara powinna nawiązać z nią kontakt z własnej inicjatywy.

Jeżeli sprawca nie wypłaci mi odszkodowania, czy mogę uzyskać zaliczkę od Skarbu Państwa? Na jakich warunkach?

Nie, nie przewidziano takiej możliwości.

Czy mam prawo do odszkodowania od państwa?

Jeżeli skazany sprawca nie jest w stanie wypłacić odszkodowania i żadne ubezpieczenie nie pokrywa całości roszczenia, ofiara może być uprawniona do dochodzenia kompensaty od Skarbu Państwa. Świadczenie takie określa się mianem kompensaty dla ofiar przestępstw (brottsskadeersättning), a odpowiedzialność za jego wypłacenie spoczywa na Urzędzie ds. Wsparcia i Kompensat dla Ofiar Przestępstw (Brottsoffermyndigheten).

Aby zapewnić możliwość wypłacania kompensat na rzecz ofiar przestępstw, których sprawca jest nieznany, wypłatę kompensaty poprzedza postępowanie wyjaśniające, w toku którego wnioskodawca musi wykazać, że padł ofiarą przestępstwa, a nie po prostu uległ wypadkowi. W takim przypadku należy zawsze złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na policji. W przypadku wykrycia sprawcy sąd co do zasady wydaje wyrok skazujący, w którym wymierza sprawcy karę.

Kompensata dla ofiar przestępstw dotyczy przestępstw popełnionych w Szwecji i ofiara może być uprawniona zarówno wówczas, gdy zamieszkuje w Szwecji, jak i wtedy, gdy przebywa w Szwecji tymczasowo, np. jako turysta lub student. Ofiara, która zamieszkuje w Szwecji, może być uprawniona do kompensaty nawet w przypadku, gdy przestępstwo zostało popełnione za granicą.

Podobnie jak udział własny w przypadku polisy ubezpieczeniowej, podobna suma zostanie potrącona z kwoty kompensaty dla ofiar przestępstw.

Czy przysługuje mi odszkodowanie, jeżeli sprawca nie został skazany?

Aby zapewnić możliwość wypłacania kompensat na rzecz ofiar przestępstw, których sprawca jest nieznany, wypłatę kompensaty poprzedza postępowanie wyjaśniające, w toku którego wnioskodawca musi wykazać, że padł ofiarą przestępstwa, a nie po prostu uległ wypadkowi. W takim przypadku należy zawsze złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na policji. W przypadku wykrycia sprawcy sąd co do zasady wydaje wyrok skazujący, w którym wymierza sprawcy karę.

Czy mam prawo do uzyskania doraźnej płatności w czasie oczekiwania na orzeczenie w sprawie odszkodowania?

Nie, nie przewidziano takiej możliwości.