Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

W jaki sposób można dochodzić naprawienia szkody od sprawcy (np. w czasie procesu, w drodze dochodzenia roszczenia cywilnego, w postępowaniu adhezyjnym)?

Pokrzywdzony może dochodzić odszkodowania od sprawcy w toku postępowania karnego albo zgłaszając chęć wytoczenia powództwa adhezyjnego ustnie do protokołu rozprawy, albo wnosząc pozew. Pokrzywdzony, który zgodnie z przepisami ma prawo dochodzić od sprawcy odszkodowania za szkody wyrządzone popełnionym wobec niego przestępstwem, ma również prawo zwrócić się do sądu o zasądzenie odszkodowania od oskarżonego w wyroku; musi w tym celu wytoczyć takie powództwo najpóźniej do chwili zakończenia postępowania przygotowawczego lub postępowania przyspieszonego (skrátené vyšetrovanie). W pozwie należy wyraźnie wskazać podstawy roszczenia oraz wnioskowaną kwotę odszkodowania. Podczas rozprawy sąd poucza pokrzywdzonego o przysługującym mu prawie do odszkodowania i o sposobie wykonywania tego prawa.

Jeżeli zachodzą uzasadnione obawy, że zaspokojenie roszczenia o odszkodowanie za szkody wyrządzone przestępstwem będzie niemożliwe lub utrudnione, istnieje możliwość zajęcia mienia lub innych praw majątkowych oskarżonego do wysokości prawdopodobnej wartości szkody. Postanowienie o zajęciu mienia wydaje sąd na wniosek prokuratora lub pokrzywdzonego; w postępowaniu przygotowawczym prokurator może zabezpieczyć roszczenie nawet wtedy, gdy pokrzywdzony nie złożył stosownego wniosku, jeżeli wymaga tego ochrona interesów pokrzywdzonego, zwłaszcza jeżeli zachodzi ryzyko przewlekłości postępowania.

Sąd zobowiązał sprawcę do wypłacenia mi odszkodowania/zadośćuczynienia. Jak mam skłonić sprawcę do wypłaty odszkodowania?

Jeżeli sprawca nie wykona dobrowolnie obowiązków nałożonych na niego przez sąd w postępowaniu karnym, z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądu pokrzywdzony uzyskuje tytuł wykonawczy, który może wykorzystać przeciwko sprawcy, wnosząc o przymusowe wykonanie wyroku w postępowaniu egzekucyjnym. Pokrzywdzony może się wówczas zwrócić o pomoc do adwokata.

Jeżeli sprawca nie wypłaci mi odszkodowania, czy mogę uzyskać zaliczkę od Skarbu Państwa? Na jakich warunkach?

Nie.

Czy mam prawo do kompensaty od państwa?

Ofiara przestępstwa z użyciem przemocy może ubiegać się o kompensatę. O przyznaniu kompensaty decyduje Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Słowackiej, które wypłaca ją na pisemny wniosek. Wniosek składa się na formularzu dostępnym na stronie internetowej ministerstwa. Wniosek można złożyć tuż po wszczęciu postępowania karnego, ale nie później niż rok od dnia uprawomocnienia się wyroku lub wyroku nakazowego.

Jeżeli sąd w postępowaniu karnym skieruje roszczenie ofiary o odszkodowanie z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu do sądu orzekającego w sprawach cywilnych lub do innego organu, wniosek należy złożyć w ministerstwie w terminie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie roszczenia w postępowaniu cywilnym lub w postępowaniu przed innym organem. Po upływie tego terminu prawo do dochodzenia kompensaty zgodnie z ustawą o ofiarach przestępstw wygasa.

Powyższe terminy nie biegną, gdy toczy się postępowanie przed właściwym organem, w szczególności gdy toczy się postępowanie cywilne i postępowanie egzekucyjne, w którym pokrzywdzony dochodzi odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu bezpośrednio od osoby, która ten uszczerbek spowodowała.

Ministerstwo ma obowiązek rozpoznać wniosek w terminie czterech miesięcy od dnia otrzymania kompletnego wniosku. Termin ten ulega przedłużeniu o okres, który upłynął od złożenia wniosku o pomoc lub dokumenty niezbędne do wydania decyzji do ich doręczenia przez właściwe organy ścigania, sądy, inne organy krajowe, jednostki terytorialne wyższego szczebla, gminy i inne osoby.

Czy przysługuje mi odszkodowanie, jeżeli sprawca nie został skazany?

W przypadku uniewinnienia oskarżonego sąd kieruje roszczenie pokrzywdzonego do sądu orzekającego w sprawach cywilnych lub do innego organu.

Jeżeli oskarżony o przestępstwo z użyciem przemocy został uniewinniony, ponieważ nie ponosi odpowiedzialności karnej z uwagi na niepoczytalność lub nieletniość, a ofiara takiego przestępstwa nie uzyskała odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu w inny sposób, przysługuje jej kompensata na podstawie ustawy o ofiarach przestępstw.

Czy mam prawo do uzyskania doraźnej płatności w czasie oczekiwania na orzeczenie w sprawie odszkodowania?

Nie.