Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

Jak złożyć zawiadomienie o przestępstwie?

W nagłych przypadkach należy zadzwonić pod numer 999. Aby złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, należy zadzwonić pod numer 101.

Dla osób głuchych, ogłuchłych, słabo słyszących lub cierpiących na zaburzenia mowy udostępniono telefon tekstowy pod numerem 18000.

Jeżeli ofiara korzysta z usługi SMS ratunkowy - i nie ma możliwości skorzystania z żadnego innego rozwiązania - może wysłać wiadomość tekstową pod numer 999.

Kiedy należy dzwonić pod numer 999?

W nagłych przypadkach należy dzwonić pod numer 999, jeżeli:

• istnieje ryzyko dla zdrowia lub ryzyko utraty życia;
• przestępstwo jest popełniane w tym momencie;
• osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa znajduje się w pobliżu.

Składanie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w przypadku innym niż nagły

Jeżeli przestępstwo nie ma nagłego charakteru, należy skontaktować się z policją, dzwoniąc pod numer 101.

Dla osób głuchych, ogłuchłych, słabo słyszących lub cierpiących na zaburzenia mowy udostępniono telefon tekstowy pod numerem 18001 101.

Przykładowe przestępstwa, w przypadku których nie należy składać zawiadomień za pośrednictwem numeru telefonu przeznaczonego do zgłaszania nagłych przypadków:

• kradzież samochodu;
• uszkodzenie mienia;
• podejrzenie zażywania narkotyków lub handlu narkotykami;
• zawiadomienie dotyczące drobnej kolizji drogowej;
• poinformowanie policji o przestępczości w miejscu zamieszkania osoby.

Składanie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez internet

Jeżeli dane przestępstwo nie ma nagłego charakteru, zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa można złożyć za pośrednictwem strony internetowej szkockiej policji:

• przestępstwa z nienawiści;
• przemoc domowa.

Jeżeli osoba składająca zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa pragnie zachować anonimowość, może również wypełnić internetowy formularz Crimestoppers.

W jaki sposób mogę uzyskać informacje o przebiegu sprawy?

Ofiara przestępstwa może również zwrócić się o udzielenie jej informacji dotyczących przestępstwa. Jeżeli ofiara przestępstwa nie uzyskała takich informacji, może złożyć w tej sprawie wniosek formalny do szeregu różnych podmiotów:

• szkockiej policji - policja udziela informacji na temat postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego wraz z ewentualnym uzasadnieniem, a także informacji na temat postanowienia o zamknięciu postępowania przygotowawczego wraz z ewentualnym uzasadnieniem;
• Urzędu Korony i Biura Prokuratury - jeżeli w sprawie nie wszczęto postępowania przygotowawczego, ofiara przestępstwa może zwrócić się o podanie uzasadnienia oraz wnieść zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego;
• Szkockiej Służby Sądów i Trybunałów - służba ta udziela informacji o terminach rozpraw, wydaniu prawomocnego wyroku przez sąd rozpatrujący daną sprawę lub wszelkich środkach zaskarżenia wniesionych w trakcie postępowania wraz z uzasadnieniem.

Czy przysługuje mi pomoc prawna (podczas dochodzenia/śledztwa lub w czasie procesu)? Na jakich warunkach?

W Szkocji ofiary przestępstw nie są stronami postępowania karnego. Jeżeli ofiara przestępstwa potrzebuje pomocy i porady prawnej, może skontaktować się z prawnikiem. Ofiara przestępstwa może być uprawniona do otrzymania wsparcia na pokrycie części kosztów takiej pomocy i porady w ramach systemu pomocy prawnej.

Organem odpowiedzialnym za zarządzanie systemem pomocy prawnej w Szkocji jestSzkocki Urząd ds. Finansowej Pomocy Prawnej (Scottish Legal Aid Board).

Czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów (z tytułu uczestnictwa w dochodzeniu/śledztwie/procesie)? Na jakich warunkach?

Osoba, która została wezwana do stawienia się przed sądem w charakterze świadka, może być uprawniona do otrzymania zwrotu części poniesionych kosztów.

„Wezwanie” do stawienia się przed sądem oznacza otrzymanie pisma urzędowego, tj. wezwania, nakazującego stawienie się przed sądem i złożenie zeznań w charakterze świadka.

Na odwrocie wezwania znajduje się pouczenie dotyczące tego, w jaki sposób można dochodzić zwrotu kosztów, a także formularz wniosku o zwrot kosztów.

Należy dokładnie zapoznać się z treścią wezwania i wziąć je ze sobą, udając się do sądu. Aby ubiegać się o zwrot kosztów od osoby, która wskazała nas jako świadka w postępowaniu, należy wypełnić formularz wniosku o zwrot kosztów znajdujący się na odwrocie otrzymanego wezwania.

Płatności gotówkowe są realizowane wyłącznie w przypadku faktycznego niedostatku lub w nagłych przypadkach. Koszty nadzwyczajne, takie jak opłaty za przejazdy taksówką, opłaty za przeloty oraz koszty zakwaterowania, muszą zostać zatwierdzone przez prokuratora (procurator fiscal) z wyprzedzeniem.

Świadkowie będący pracownikami najemnymi lub osobami samozatrudnionymi mogą również wystąpić o zwrot utraconych zarobków. W budynkach sądu nie istnieją żadne pomieszczenia przeznaczone do opieki nad dziećmi, dlatego też świadek oskarżenia może ubiegać się o zwrot kosztów opieki nad dziećmi według stawek zryczałtowanych. W razie konieczności zorganizowania zastępczej opieki nad dzieckiem pod swoją nieobecność świadek otrzyma zwrot kosztów według stawki zryczałtowanej.

Moja sprawa została umorzona, zanim trafiła do sądu. Czy mogę się odwołać?

Ofierze przestępstwa popełnionego w Szkocji przysługuje prawo do wniesienia zażalenia na wydane przez Urząd Korony i Biuro Prokuratury postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, jeżeli takie postanowienie zostało wydane w dniu 1 lipca 2015 r. lub po tej dacie. W miarę możliwości ofiara przestępstwa powinna wnieść takie zażalenie w terminie miesiąca od dnia otrzymania informacji o postanowieniu o odmowie wszczęcia postępowania. Co do zasady ofiara przestępstwa zostanie poinformowana o wydanym postanowieniu w sprawie zażalenia w terminie 20 dni roboczych. Lord Advocate (Prokurator Generalny Szkocji) opublikował regulamin dotyczący tej procedury.

Czy mogę uczestniczyć w procesie?

Zależy to od tego, czy ofiara została wezwana do stawienia się przed sądem w charakterze świadka. Jeżeli nie została wezwana w charakterze świadka, może zwrócić się do Szkockiej Służby Sądów i Trybunałów z następującymi pytaniami:

• jakie zarzuty postawiono oskarżonemu - po zapewnieniu oskarżonemu możliwości ustosunkowania się do nich (wyłącznie informacje o ogólnym charakterze zarzutów);
• jak przebiega postępowanie sądowe w sprawie;
• jakie orzeczenie w sprawie wydał sędzia lub sędzia pokoju.

Na stronie internetowej Szkockiej Służby Sądów i Trybunałów przedstawiono dalsze szczegóły dotyczące sposobu pozyskiwania informacji na temat sprawy oraz informacji o wezwaniach do stawienia się przed sądem w związku ze sprawą, w tym o rozprawach, których terminy mają zostać wyznaczone w niedalekiej przyszłości. Dotyczy to rozpraw prowadzonych przed:

• sądem karnym najwyższej instancji (High Court of Justiciary);
• sheriff courts;
• sądami pokoju (justice of the peace courts).

Osobie wezwanej w charakterze świadka Szkocka Służba Sądów i Trybunałów:

• będzie udzielała informacji na temat przebiegu postępowania sądowego co najmniej raz na godzinę i poinformuje ją o możliwości opuszczenia gmachu sądu;
• zapewni odrębne pomieszczenia dla świadków oskarżenia i obrony, a także dostęp do przekąsek i napojów;
• jeżeli świadek jest uprawniony do składania zeznań przed sądem za pośrednictwem transmisji wideo w czasie rzeczywistym, pracownik Szkockiej Służby Sądów i Trybunałów spotka się z nim w wyznaczonym dniu i wyjaśni przebieg procedury składania zeznań przed sądem.

Jaka jest moja rola w systemie wymiaru sprawiedliwości? Czy jestem na przykład: ofiarą przestępstwa, świadkiem, powodem cywilnym, oskarżycielem prywatnym?

W Szkocji ofiary przestępstw nie są stronami postępowania karnego. Prokurator podejmuje decyzję o tym, czy ofiary zostaną poproszone o złożenie zeznań przed sądem.

Czy mogę wybrać swoją rolę? Jakie są moje prawa i obowiązki wynikające z tej roli?

Informacje na temat praw ofiar przestępstw można znaleźć w kodeksie dotyczącym ofiar przestępstw.

Osoba, która ma zeznawać w charakterze świadka, otrzyma wezwanie do stawienia się przed sądem. Wezwanie do stawienia się przed sądem jest pismem urzędowym nakazującym stawienie się przed sądem i złożenie zeznań w charakterze świadka.

Nie należy ignorować otrzymanego wezwania. Jeżeli istnieje istotna przyczyna uniemożliwiająca stawienie się na rozprawie w wyznaczonym terminie, osoba wezwana na świadka powinna jak najszybciej powiadomić o tym wzywającego. W razie niestawiennictwa w wyznaczonym terminie i miejscu sąd może wydać nakaz aresztowania takiej osoby.

Dla niektórych świadków składanie zeznań może być trudne. Mogą oni należeć do grupy osób wymagających szczególnego traktowania z uwagi na swoją sytuację lub charakter składanych przez siebie zeznań. Sąd może podjąć dodatkowe działania (tzw. „środki szczególne”), aby ułatwić świadkom, którzy są osobami wymagającymi szczególnego traktowania, składanie zeznań w jak najkorzystniejszych warunkach, np. przy zastosowaniu ekranu, dzięki któremu nie widać oskarżonego. Świadek powinien omówić wszelkie swoje wątpliwości z osobą, która wskazała go jako świadka, ponieważ osoba ta może wystąpić do sądu o zastosowanie środków szczególnych w imieniu świadka.

Dodatkowe informacje na temat roli świadka można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Korony i Biura Prokuratury oraz w sekcji pt. „Składanie zeznań przed sądem” na stronie mygov.scot.

Czy mogę składać oświadczenia przed sądem lub przedstawiać dowody? Na jakich warunkach?

Prokurator podejmuje decyzję o tym, czy ofiary zostaną poproszone o złożenie zeznań przed sądem. Szkockie przepisy ogólne dotyczące składania zeznań mają zastosowanie do ofiar przestępstw, które wezwano do złożenia zeznań.

W przypadku ofiar, które mają zeznawać i które są uznawane za osoby wymagające szczególnego traktowania lub szczególnej ochrony, dopuszcza się możliwość zastosowania środków szczególnych przewidzianych w art. 271-271M szkockiej ustawy z 1995 r., kodeks postępowania karnego, w celu udzielenia im wsparcia przy składaniu zeznań. Środki te stosuje się automatycznie w przypadku małoletnich i ofiar określonych rodzajów przestępstw, takich jak przestępstwa przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności, handel ludźmi i uporczywe nękanie.

Ponadto ofiary przestępstw mogą również złożyć oświadczenie ofiary przestępstwa zgodnie z art. 14 ustawy z 2003 r. o wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych w Szkocji. Dodatkowe informacje na temat oświadczeń ofiar przestępstw można znaleźć tutaj.

Jakie informacje uzyskam w czasie procesu?

Szkocka Służba Sądów i Trybunałów udziela informacji o terminach rozpraw, wydaniu prawomocnego wyroku przez sąd rozpatrujący daną sprawę lub wszelkich środkach zaskarżenia wniesionych w trakcie postępowania wraz z uzasadnieniem. Ponadto osobie udającej się do sądu w celu złożenia zeznań urzędnicy sądowi zatrudnieni w Szkockiej Służbie Sądów i Trybunałów będą udzielali aktualnych informacji na temat przebiegu postępowania sadowego co najmniej raz na godzinę i poinformują ją o możliwości opuszczenia gmachu sądu.

Czy będę mieć dostęp do akt sądowych?

Powyżej przedstawiono szczegółowo informacje, do których można uzyskać dostęp.