Jakie informacje uzyskam od odpowiedniego organu (np. policji, prokuratury) w okresie między popełnieniem przestępstwa a złożeniem przeze mnie zawiadomienia o tym przestępstwie?

Osoba, która padła ofiarą przestępstwa, może złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na policji (lub w prokuraturze) w formie ustnej lub pisemnej. Ofiara przestępstwa może również poprosić inną osobę o złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w jej imieniu – w takim przypadku ofiara musi jednak udzielić takiej osobie pełnomocnictwa na piśmie. Podpisane pełnomocnictwo sporządzone w formie pisemnej zostanie załączone do akt sprawy.

Przy składaniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa ofiara może – w zależności od swoich indywidualnych potrzeb – uzyskać informacje na temat służb i organizacji udzielających ofiarom wsparcia psychologicznego lub oferujących im wsparcie w jakiejkolwiek innej formie. Ofiara przestępstwa jest również uprawniona do otrzymania informacji na temat tego, w jaki sposób może uzyskać pomoc prawną, na temat praw przysługujących jej w postępowaniu karnym (uwzględniając środki ochrony dla świadka narażonego na niebezpieczeństwo), a także informacje na temat trybu dochodzenia kompensaty od państwa. Powyższych informacji udzieli pierwszy organ wymiaru sprawiedliwości, z którym ofiara będzie miała styczność (policja, prokuratura). Ofiara otrzyma również formularz zawierający wszystkie powyższe informacje, który będzie musiała podpisać. Informacje te zostaną przekazane ofierze w zrozumiałym dla niej języku.

Nie mieszkam w państwie UE, w którym popełniono przestępstwo (w przypadku obywateli UE i obywateli państw trzecich). Jak chronione są moje prawa?

Cudzoziemcowi, który padł ofiarą przestępstwa w Rumunii, przysługują dokładnie takie same prawa jak obywatelom rumuńskim będącym ofiarami przestępstw.

Jeżeli ofiara nie włada językiem rumuńskim, przysługuje jej prawo do nieodpłatnego skorzystania z usług tłumacza ustnego w kontaktach z właściwymi organami, a także w celu złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w języku dla niej zrozumiałym oraz otrzymania informacji udzielanych ofierze przy składaniu zawiadomienia w języku, który rozumie.

Osoba, która padła ofiarą handlu ludźmi, może zostać umieszczona w specjalnych schroniskach, w których uzyska ochronę. W toku postępowania karnego ofiara będzie otrzymywała informacje na temat przebiegu postępowania w zrozumiałym dla siebie języku; ofiara otrzyma również wsparcie psychologiczne i pomoc medyczną. Organy rumuńskie dołożą wszelkich starań, aby pomóc ofierze w jak najszybszym powrocie do jej kraju pochodzenia, a także zapewnią jej bezpieczny transport do rumuńskiej granicy.

Cudzoziemcy również mogą dochodzić od państwa wypłaty kompensaty, jeżeli padli ofiarą: usiłowania zabójstwa i usiłowania zabójstwa kwalifikowanego, o którym mowa w art. 188 i 189 kodeksu karnego; przemocy domowej, o której mowa w art. 199 kodeksu karnego; przestępstw umyślnych, wskutek których ofiara doznała uszczerbku na zdrowiu; przestępstwa zgwałcenia, przestępstwa napaści na tle seksualnym, przestępstwa polegającego na obcowaniu płciowym z osobą małoletnią i przestępstwa doprowadzenia osoby małoletniej do poddania się innym czynnościom seksualnym, o których mowa w art. 218–221 kodeksu karnego; przestępstwa złego traktowania osób małoletnich, o którym mowa w art. 197 kodeksu karnego, a także przestępstwa handlu osobami wymagającymi szczególnego traktowania i wykorzystywania takich osób oraz przestępstwa usiłowania handlu osobami wymagającymi szczególnego traktowania i wykorzystywania takich osób.

Jakie informacje uzyskam, jeżeli złożę zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa?

W momencie składania zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa funkcjonariusz policji przyjmujący zawiadomienie wyjaśni ofierze tryb postępowania w sprawie. Policja jest zobowiązana sporządzić pisemny protokół, w którym odnotuje, jakie informacje przekazano ofierze.

Ofiara otrzyma informacje o:

• prawach przysługujących jej w toku postępowania karnego;
• organizacjach, do których można zwrócić się o wsparcie, i usługach świadczonych przez te organizacje;
• możliwościach uzyskania ochrony;
• warunkach i trybie dochodzenia kompensaty od państwa;
• warunkach i trybie uzyskania nieodpłatnego zastępstwa procesowego.

Następnie, w toku postępowania, ofiara jest uprawniona do otrzymywania informacji na temat postępów w postępowaniu przygotowawczym, a także – jeżeli prokurator nie zdecyduje się wnieść sprawy do sądu – do otrzymania odpisu postanowienia w tym przedmiocie. W tym celu ofiara musi zwrócić się z wnioskiem do funkcjonariusza policji lub prokuratora prowadzącego jej sprawę oraz wskazać swój adres do korespondencji w Rumunii, adres e-mail lub adres komunikatora elektronicznego, na który żądane informacje mają zostać przesłane.

Jeżeli prokurator zdecyduje się wnieść sprawę do sądu, ofiara zostanie wezwana do stawienia się przed sądem na rozprawie.

W przypadku konieczności złożenia zeznań przed sądem ofiara zostanie również pouczona o jej prawach i obowiązkach, tj.:

• o prawie do skorzystania z usług adwokata lub, w stosownych przypadkach, o prawie do uzyskania nieodpłatnego zastępstwa procesowego;
• o prawie do skorzystania z usług mediatora w przypadkach przewidzianych w prawie;
• o prawie do zgłaszania wniosków dowodowych, sprzeciwów i innych wniosków zgodnie z prawem;
• o prawie do otrzymywania informacji o przebiegu postępowania;
• o prawie do wniesienia, w stosownych przypadkach, wniosku o ściganie (plângere prealabilă) (dotyczy niektórych rodzajów przestępstw, w przypadku których możliwość ścigania sprawcy jest uzależniona od wniesienia przez ofiarę wniosku o ściganie). W razie potrzeby organy wymiaru sprawiedliwości udzielą ofierze wyjaśnień w tym zakresie. Składając wniosek o ściganie, ofiara żąda kontynuowania postępowania karnego przeciwko sprawcy. Wniosek o ściganie różni się od zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa składanego przez ofiarę na policji lub w prokuraturze w celu powiadomienia właściwych organów o tym, że popełniono przeciwko niej przestępstwo;
• o prawie do udziału w postępowaniu w charakterze powoda cywilnego;
• o obowiązku stawienia się na wezwanie organów wymiaru sprawiedliwości;
• o obowiązku każdorazowego zgłaszania zmiany adresu;
• o prawie do otrzymywania informacji o zwolnieniu sprawcy, jeżeli sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowany.

Czy mam prawo skorzystać z bezpłatnego tłumaczenia pisemnego lub ustnego (na potrzeby kontaktów z policją bądź innymi organami, w trakcie śledztwa/dochodzenia lub w czasie procesu)?

Tak. Ofiara ma prawo korzystać z usług świadczonych przez tłumaczy pisemnych i ustnych w toku całego postępowania karnego.

W jaki sposób organ zajmujący się sprawą dopilnuje, żebym zrozumiał, co się dzieje oraz by właściwie mnie zrozumiano (jeżeli jestem dzieckiem; jeżeli jestem osobą niepełnosprawną)?

W toku postępowania karnego osoba niepełnosprawna – niezależnie od charakteru, w jakim występuje w postępowaniu (oskarżony, pokrzywdzony, świadek) – musi mieć możliwość skorzystania z usług tłumacza ustnego, psychologa lub przedstawiciela Dyrekcji Generalnej ds. Opieki Społecznej i Ochrony Dzieci (Direcțiile Generale de Asistență Socială și Protecție a Copilului) (w przypadku małoletnich).

Zgodnie z obowiązującymi ramami prawnymi dyrekcje ds. opieki społecznej i ochrony dzieci działające na szczeblu regionalnym mogą udzielać zainteresowanym osobom specjalistycznego wsparcia oraz, w stosownych przypadkach, pomocy medycznej.

Usługi wsparcia dla ofiar przestępstw

W zależności od charakteru przestępstwa (w szczególności w przypadku przestępstw przeciwko osobie) funkcjonariusz policji może zalecić ofierze skorzystanie z usług wsparcia psychologicznego lub skierować ofiarę do organu świadczącego takie usługi.

Ofiary przestępstw należących do szczególnej kategorii (przestępstwa usiłowania zabójstwa i usiłowania zabójstwa kwalifikowanego, o których mowa w art. 188 i 189 kodeksu karnego, przestępstwa przemocy domowej, o którym mowa w art. 199 kodeksu karnego, przestępstw umyślnych, wskutek których ofiara doznała uszczerbku na zdrowiu, przestępstwa zgwałcenia, przestępstwa napaści na tle seksualnym, przestępstwa polegającego na obcowaniu płciowym z osobą małoletnią i przestępstwa doprowadzenia osoby małoletniej do poddania się innym czynnościom seksualnymi, o których mowa w art. 218–221 kodeksu karnego, przestępstwa złego traktowania osób małoletnich, o którym mowa w art. 197 kodeksu karnego, a także przestępstwa handlu osobami wymagającymi szczególnego traktowania i wykorzystywania takich osób oraz przestępstwa usiłowania handlu osobami wymagającymi szczególnego traktowania i wykorzystywania takich osób) mogą w razie potrzeby otrzymać usługi wsparcia psychologicznego (przez maksymalny okres trzech miesięcy w przypadku osób dorosłych i sześciu miesięcy w przypadku dzieci poniżej 18. roku życia), pomocy medycznej lub innego rodzaju pomocy. Wspomniane rodzaje wsparcia są oferowane bezpłatnie, jeśli ofiara złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na policji. Po złożeniu zawiadomienia na policji ofiara może zwrócić się o wsparcie do służb probacyjnych.

Ofiara przemocy domowej może zwrócić się o pomoc do jednego z asystentów rodzinnych zatrudnionych przez Ministerstwo Pracy i Sprawiedliwości Społecznej (Ministerul Muncii și Justiției Sociale). Ministerstwo to udziela ofiarom przemocy domowej różnego rodzaju wsparcia (np. wsparcia psychologicznego, ochrony tożsamości itp.). Ofiara przemocy domowej może również złożyć wniosek o umieszczenie w ośrodku dla ofiar przemocy domowej, w którym uzyska ochronę i porady.

Kto udziela wsparcia ofiarom przestępstw?

W Rumunii, w zależności od rodzaju przestępstwa, ofiara może uzyskać określone wsparcie od poniższych instytucji.

Ofiary przemocy domowej mogą skontaktować się Krajową Agencją ds. Równości Szans dla Kobiet i Mężczyzn (Agenția Națională pentru Egalitate de Șanse între Bărbați și Femei) oraz z Dyrekcjami Generalnymi ds. Opieki Społecznej i Ochrony Dzieci (DGASPC).

Ofiary przestępstw, które nie ukończyły 18. roku życia, mogą skontaktować się z Krajowym Organem ds. Ochrony Praw Dzieci i Przysposobienia (Autoritatea Națională pentru Protecția Drepturilor Copilului și Adopție, ANPDCA) oraz z Dyrekcjami Generalnymi ds. Opieki Społecznej i Ochrony Dzieci (DGASPC).

Ofiary handlu ludźmi mogą skontaktować się z Krajową Agencją Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi (Agenția Națională împotriva Traficului de Persoane, ANITP) przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (Ministerul Afacerilor Interne, MAI).

Istnieje również szereg organizacji pozarządowych (NGO) udzielających ofiarom różnego rodzaju wsparcia. Instytucja, z którą skontaktuje się ofiara, skieruje ją do właściwego NGO.

Ofiary przestępstw z użyciem przemocy, takich jak przestępstwa usiłowania zabójstwa i usiłowania zabójstwa kwalifikowanego, o których mowa w art. 188 i 189 kodeksu karnego, przestępstwo przemocy domowej, o którym mowa w art. 199 kodeksu karnego, przestępstwa umyślne, wskutek których ofiara doznała uszczerbku na zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, przestępstwo napaści na tle seksualnym, przestępstwo polegające na obcowaniu płciowym z osobą małoletnią i przestępstwo doprowadzenia osoby małoletniej do poddania się innym czynnościom seksualnym, o których mowa w art. 218–221 kodeksu karnego, przestępstwo złego traktowania osób małoletnich, o którym mowa w art. 197 kodeksu karnego, a także przestępstwo handlu osobami wymagającymi szczególnego traktowania i wykorzystywania takich osób oraz przestępstwo usiłowania handlu osobami wymagającymi szczególnego traktowania i wykorzystywania takich osób, mogą zwrócić się o pomoc do służb probacyjnych.

Czy policja skieruje mnie automatycznie do podmiotu udzielającego wsparcia ofiarom przestępstw?

Tak, organy wymiaru sprawiedliwości muszą skierować ofiarę do takich służb.

Jak chroni się moją prywatność?

Zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak i na etapie postępowania sądowego, jeżeli organy wymiaru sprawiedliwości stwierdzą, że prywatność lub godność ofiary przestępstwa może zostać narażona na szwank z powodu informacji przekazywanych przez ofiarę lub z innych względów, mogą – z urzędu lub na wniosek ofiary – zastosować następujące środki służące zapewnieniu poufności przekazywanych przez ofiarę informacji i zagwarantowaniu ochrony jej prywatności:

• objęcie danych osobowych ofiary ochroną;
• jeżeli inne środki okażą się niewystarczające – przesłuchanie ofiary za pomocą środków audio-wizualnych przy jednoczesnym zniekształceniu jej głosu i wizerunku oraz zniesieniu spoczywającego na niej wymogu stawienia się przed sądem;
• wyłączenie jawności rozprawy na czas przesłuchania ofiary.

Ponadto w toku postępowania sądowego sąd może zakazać publikacji jakichkolwiek tekstów, rysunków, zdjęć lub wizerunków mogących doprowadzić do ujawnienia tożsamości ofiary.

Sąd może również wyłączyć jawność rozprawy, jeżeli przeprowadzenie posiedzenia jawnego mogłoby narazić godność lub prywatność ofiary na szwank.

Pracownicy służb probacyjnych muszą zachować poufność danych, do których uzyskują dostęp w trakcie wykonywania swoich obowiązków. Zasada ta nie ma zastosowania do informacji przekazywanych organom wymiaru sprawiedliwości w toku postępowania karnego. Doradcy, kierownicy służb i inspektorzy muszą zachować w poufności wszelkie dokumenty znajdujące się w ich posiadaniu zarówno przy wykonywaniu swoich obowiązków, jak i w ramach funkcjonowania w społeczeństwie. Informacje dotyczące spraw rozpoznawanych przez daną służbę, a także wszelkie informacje związane z organizowaniem i podejmowaniem przez nią stosownych działań powinny być udostępniane mediom z zastrzeżeniem poufności danych osobowych beneficjentów usług.

Czy muszę złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przed uzyskaniem dostępu do wsparcia dla ofiar przestępstw?

Aby móc korzystać ze wsparcia zapewnianego przez służby udzielające wsparcia ofiarom, ofiara musi przekazać zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa stosownym organom.

Środki ochrony osobistej, jeżeli znajduję się w niebezpieczeństwie

Jakiego rodzaju ochrona jest dostępna?

Ofiara jest uprawniona do skorzystania ze środków ochrony zarówno w toku postępowania przygotowawczego, jak i w toku postępowania sądowego, jeżeli organy wymiaru sprawiedliwości uznają, że może jej grozić niebezpieczeństwo.

Ofiara przestępstwa powinna zwrócić szczególną uwagę na fakt, że jeżeli organy wymiaru sprawiedliwości stwierdzą, że ofierze może grozić niebezpieczeństwo z uwagi na przekazywane przez nią informacje lub z innych powodów, mogą – z urzędu albo na wniosek ofiary – zastosować określone środki ochrony, np.:

• objąć miejsce zamieszkania lub tymczasowe miejsce pobytu ofiary nadzorem lub zastosować inne środki gwarantujące bezpieczeństwo;
• zapewnić ofierze lub członkom jej rodziny eskortę i ochronę w czasie podróży;
• objąć dane osobowe ofiary ochroną (dane osobowe mogą zostać wyłączone z akt, aby zapewnić ochronę tożsamości ofiary, przez ich oznaczenie jako poufne);
• jeżeli inne środki okażą się niewystarczające – przesłuchać ofiarę za pomocą środków audio-wizualnych przy jednoczesnym zniekształceniu jej głosu i wizerunku oraz zniesieniu spoczywającego na niej wymogu stawienia się przed sądem (dzięki temu ofiara nie będzie musiała stawić się przed funkcjonariuszem policji, prokuratorem ani sędzią i nie znajdzie się w tym samym miejscu co sprawca);
• wyłączyć jawność rozprawy na czas przesłuchania ofiary.

Ponadto w toku postępowania sądowego sąd może zakazać publikacji jakichkolwiek tekstów, rysunków, zdjęć lub wizerunków mogących doprowadzić do ujawnienia tożsamości ofiary.

Co więcej, jeżeli ofiara występuje w postępowaniu karnym w charakterze świadka lub, nawet jeśli nie bierze udziału w postępowaniu, przekazuje organom wymiaru sprawiedliwości informacje, które mogą ułatwić im rozwiązanie spraw związanych z poważnymi przestępstwami lub zapobiec wystąpieniu poważnych szkód, może zwrócić się do funkcjonariusza policji lub prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze o objęcie jej programem ochrony świadków. Program ten obejmuje szereg środków, takich jak:

• utajnienie tożsamości, w tym uczestniczenie w przesłuchaniu, w którym głos lub wizerunek ofiary zostanie zniekształcony za pomocą specjalnych środków;
• ochrona policyjna domu i eskorta policyjna w drodze do siedziby organów prowadzących postępowanie przygotowawcze;
• zmiana miejsca zamieszkania;
• zmiana tożsamości ofiary, w tym zmiana wyglądu w razie potrzeb.

Jeżeli ofiara została objęta programem ochrony świadków, może korzystać z dodatkowego wsparcia w postaci:

• reintegracji w innym środowisku społecznym;
• zmiany kwalifikacji zawodowych;
• uzyskania nowego zatrudnienia;
• pomocy finansowej do czasu znalezienia nowej pracy.

W stosownych przypadkach krewni pierwszego stopnia ofiary (np. jej dzieci, rodzice) oraz małżonek ofiary również mogą zostać objęci programem ochrony świadków.

Ofiara, która nie została objęta programem ochrony świadków w toku postępowania przygotowawczego, może zwrócić się o objęcie jej tym programem w toku postępowania sądowego.

W zależności od rodzaju przestępstwa ofierze przysługuje dodatkowa ochrona.

• Ofiara przemocy domowej może zwrócić się do sądu o wydanie wobec sprawcy nakazu opuszczenia wspólnie zajmowanego lokalu mieszkalnego. Ewentualnie ofiara przemocy domowej może również zwrócić się o umieszczenie jej w ośrodku dla ofiar przemocy domowej. Ofiara może zostać umieszczona w takim ośrodku wyłącznie w nagłych przypadkach, gdy jej bezpieczeństwo wymaga odizolowania od sprawcy lub gdy asystent rodzinny odpowiedzialny za sprawę wyrazi na to pisemną zgodę. Ośrodek zapewnia nocleg, wyżywienie, opiekę medyczną, wsparcie psychologiczne i nieodpłatną pomoc prawną.
• Ofiary handlu ludźmi mogą zostać umieszczone w ośrodku ochrony ofiar (centre pentru protecția victimelor). Co do zasady okres pobytu w ośrodku wynosi 10 dni, ale sąd może go przedłużyć do momentu zakończenia postępowania. W razie konieczności policja może zapewnić ofierze ochronę fizyczną na czas postępowania karnego. Sąd wyłączy jawność rozprawy w przypadku postępowania z udziałem osób, które padły ofiarą handlu ludźmi.

Jeżeli ofiara uważa, że grozi jej niebezpieczeństwo, powinna zgłosić ten fakt funkcjonariuszowi policji, prokuratorowi lub sędziemu i przekazać im jak najwięcej informacji.

Powyższe środki są dostępne zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak i na etapie postępowania sądowego.

Kto może mi zapewnić ochronę?

Ochronę zapewnia rumuńska policja.

Czy ktoś dokona oceny mojej sprawy, żeby sprawdzić, czy grozi mi dalsze niebezpieczeństwo ze strony sprawcy?

Jeżeli po zakończeniu postępowania karnego ofiara będzie nadal znajdowała się w niebezpieczeństwie, organy wymiaru sprawiedliwości rozważą stosowność objęcia jej programem ochrony świadków, o ile nie została już objęta tym programem.

Jeżeli chodzi o ofiary handlu ludźmi, ocenę ryzyka w tym zakresie przeprowadzą specjalistyczne jednostki policji.

Czy ktoś dokona oceny mojej sprawy, żeby sprawdzić, czy grozi mi dalsze niebezpieczeństwo ze strony systemu wymiaru sprawiedliwości (w trakcie dochodzenia/śledztwa lub w czasie procesu)?

Tak, sprawa zostanie poddana ocenie. Na przykład ofiary niektórych kategorii przestępstw (przemoc domowa, zgwałcenie, napaść na tle seksualnym itp.) będą na swój wniosek przesłuchiwane wyłącznie przez osoby tej samej płci.

Pokrzywdzony zostanie przesłuchany ponownie wyłącznie w przypadku, gdy będzie to absolutnie konieczne, biorąc pod uwagę cel postępowania karnego polegający na niedopuszczeniu do wyrządzenia ofierze dalszych szkód.

Aby nie dopuścić do wyrządzenia ofierze dalszych szkód przez jej wielokrotne przesłuchiwanie przez organy wymiaru sprawiedliwości, w przepisach regulujących przebieg postępowania karnego ustanowiono również wymóg, zgodnie z którym pokrzywdzony, który złoży zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, powinien zostać przesłuchany natychmiast po złożeniu tego zawiadomienia lub – jeżeli okaże się to niemożliwe – bez zbędnej zwłoki.

Kolejnym środkiem korzystnym z punktu widzenia ofiary jest nieinformowanie jej o zwolnieniu sprawcy z aresztu lub zakładu karnego, jeżeli ofiara nie złożyła wyraźnie takiego wniosku.

Jakie środki ochrony są dostępne dla ofiar przestępstw najbardziej potrzebujących szczególnego traktowania?

Ofiara potrzebująca szczególnego traktowania może skorzystać ze środków ochrony wymienionych w powyższych odpowiedziach dotyczących ochrony świadków.

Jestem małoletni - czy przysługują mi szczególne prawa?

Jeżeli ofiara jest dzieckiem, które padło ofiarą wykorzystywania, przemocy, molestowania lub zaniedbania lub dzieckiem, nad którym się znęcano lub wobec którego dopuszczono się jakiegokolwiek innego przestępstwa, zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa może złożyć na policji dowolna osoba, w tym również samo dziecko.

Małoletnich co do zasady uznaje się za ofiary potrzebujące szczególnego traktowania, których organy powinny poinformować o przysługujących im środkach ochrony.

Małoletni mogą skorzystać ze wsparcia zapewnianego przez Krajowy Organ ds. Ochrony Praw Dzieci i Przysposobienia. Jeżeli osoba małoletnia znajduje się w niebezpieczeństwie, może zwrócić się o zastosowanie środka zabezpieczającego, przyznającego jej prawo do bycia umieszczoną w miejscu, w którym będzie mogła zostać objęta należytą ochroną (np. u innej rodziny lub w specjalnym ośrodku).

Jeżeli osoba małoletnia, które nie ukończyła 14. roku życia, zostanie wezwana do stawienia się przed organami prowadzącymi postępowanie przygotowawcze, będzie musiała stawić się przed tymi organami razem ze swoimi rodzicami lub opiekunem. Jeżeli rodzice lub opiekunowie małoletniego biorą udział w postępowaniu karnym lub mogliby mieć interes w wywarciu wpływu na zeznania małoletniego, przesłuchanie małoletniego przeprowadza się w obecności jego krewnego lub innej osoby wskazanej przez funkcjonariusza policji / prokuratora / sędziego.

Ponadto organy wymiaru sprawiedliwości mogą zdecydować, że w danym przypadku przesłuchanie powinno zostać przeprowadzone z udziałem psychologa. Ofiara może zwrócić się ze stosownym wnioskiem do organów wymiaru sprawiedliwości.

Przebieg przesłuchania musi być rejestrowany, zaś w przypadku braku takiej możliwości należy sporządzić protokół.

Ofiara może zostać przesłuchana przez tę samą osobę w miarę możliwości w specjalnie zaprojektowanych/przystosowanych pomieszczeniach.

Przy ściganiu niektórych kategorii przestępstw może obowiązywać wymóg przeprowadzania przesłuchania przez osobę tej samej płci co ofiara. Ofierze może również towarzyszyć wskazana przez nią osoba.

Ofiara ma prawo do obecności pełnomocnika procesowego na wszystkich etapach postępowania. Jeżeli ofiara nie posiada pełnomocnika procesowego, sąd udzieli jej wsparcia w jego znalezieniu. Jeżeli rodzina ofiary nie będzie w stanie pokryć kosztów usług świadczonych przez pełnomocnika procesowego, ofiara będzie uprawniona do skorzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej.

W wyniku przestępstwa zmarł członek mojej rodziny – jakie prawa mi przysługują?

Małżonek, dziecko lub osoba pozostająca na utrzymaniu osoby zmarłej wskutek zabójstwa lub zabójstwa kwalifikowanego, o których mowa w art. 188 i 189 kodeksu karnego, a także osoby zmarłej w rezultacie przestępstw umyślnych, są uprawnieni do korzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz do otrzymania kompensaty od państwa.

Prawo do korzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej przysługuje również ofiarom innych rodzajów przestępstw, jeżeli miesięczny dochód na członka rodziny ofiary nie przekracza podstawowego minimalnego wynagrodzenia brutto na szczeblu krajowym w roku, w którym złożono wniosek o nieodpłatną pomoc prawną.

Członek mojej rodziny jest ofiarą przestępstwa – jakie prawa mi przysługują?

Zob. informacje przedstawione powyżej.

Czy mogę uzyskać dostęp do mediacji? Na jakich warunkach korzysta się z mediacji? Czy w trakcie mediacji będę bezpieczny/bezpieczna?

Prawo przewiduje mediację tylko w przypadku przestępstw mniejszej wagi wymienionych w kodeksie karnym. Postępowanie mediacyjne można przeprowadzić wyłącznie wówczas, gdy zarówno ofiara, jak i sprawca wyrażą zgodę na wzięcie w nim udziału. Postępowanie mediacyjne składa się z szeregu spotkań ofiary ze sprawcą, w trakcie których omawia się możliwość pojednania stron. Osoba zwana mediatorem będzie miała za zadanie ułatwienie przebiegu spotkań. Jeżeli postępowanie zakończy się pojednaniem, ofiara może wycofać zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa wniesione przeciwko sprawcy, po czym sprawa zostanie umorzona. Jeżeli zaś mediacja nie powiedzie się, postępowanie karne będzie toczyło się nadal, tak jakby mediacja nigdy się nie rozpoczęła.

Gdzie mogę znaleźć przepisy, w których określono moje prawa?

• Ustawa nr 135/2010, kodeks postępowania karnego, z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami (Legea nr. 135/2010 privind Codul de procedură penală)
• Ustawa nr 678/2001 o zapobieganiu i przeciwdziałaniu handlowi ludźmi, z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami (Legea nr. 678/2001 privind prevenirea și combaterea traficului de persoane)
• Decyzja rządu nr 1216/2001 zatwierdzająca krajowy plan działania w zakresie przeciwdziałania handlowi ludźmi (Hotărârea de Guvern nr. 1.216/2001 privind aprobarea Planului național de acțiune pentru combaterea traficului de ființe umane)
• Ustawa nr 211/2004 o niektórych środkach ochrony ofiar przestępstw, z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami Legea 211/2004 privind unele măsuri pentru asigurarea protecției victimelor infracțiunilor)
• Decyzja rządu nr 1238 z dnia 10 października 2007 r. zatwierdzająca ogólnokrajowe normy w zakresie świadczenia specjalistycznych usług na rzecz ofiar handlu ludźmi (Hotărârea Guvernului nr. 1238 din 10 octombrie 2007 pentru aprobarea Standardelor naționale specifice pentru serviciile specializate de asistență a victimelor traficului de persoane)
• Ustawa nr 217/2003 o zapobieganiu i przeciwdziałaniu przemocy domowej, z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami (Legea 217/2003 pentru prevenirea și combaterea violenței în familie)
• Ustawa nr 272/2004 o propagowaniu i ochronie praw dzieci, z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami (Legea 272/2004 privind protecția și promovarea drepturilor copilului)
• Ustawa nr 682/2002 o ochronie świadków, z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami (Legea 682/2002 privind protecția martorilor)
• Ustawa nr 192/2006 o mediacji i wykonywaniu zawodu mediatora, z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami (Legea 192/2006 privind medierea și organizarea profesiei de mediator)